Analiza i Egzystencja

Artykuł powstał w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki (nr 2016/23/N/HS6/02920)

Praca przedstawia propozycję opisu uobecniania się świadomości wobec samej siebie za pomocą kategorii wywiedzionych z geometrii fraktalnej. Fenomenologiczna noeza – rozumiana tu jako proces ujmowania własnych aktów przez świadomość – ukazana zostaje jako fraktalnie paradoksalna, jako że obejmuje ona jednoczesne poszerzanie się perspektyw ujęcia (zewnętrznych niejako w stosunku do uchwytywanych treści: noematów) oraz rozpoznawanie ich samopodobieństwa względem horyzontu niekończących się i nigdy całkowitych ujęć. Hipotetyczna perspektywa absolutna, w ramach której możliwe byłoby ujęcie własnych aktów jako skończonej całości, wydaje się zawsze równie nieosiągalna. Egzystencjalne implikacje tego rodzaju kondycji ruchu świadomości omówione zostają w kontekście prac E. Levinasa i J.P. Sartre’a. „Ja” opisywane jest jako istniejące w modusie utożsamiania się z kolejnymi treściami strumienia świadomości, pozostawiając absolutną inność (nieskończoność) poza możliwością bycia zasymilowaną przez podmiot. Następnie byt-dla-siebie – określany przez Sartre’a jako nieidentyczny ze sobą (w przeciwieństwie do zwartego i samoidentycznego bytu-w-sobie) – przedstawiony zostaje jako odzwierciedlający niektóre własności fraktali, których wymiar fraktalny Hausdorffa (przyjmujący zazwyczaj wartości niecałkowite) przekracza ich wymiar topologiczny. Hermeneutyczny potencjał fraktalności wynikać może z powiązania w niej trzech istotnych filozoficznie kategorii: różnicy – odnajdywanej w ciągłym transcendowaniu obecnych treści w aktach noezy; jedności – odkrywanej w samopodobieństwie perspektyw ujęcia; oraz nieskończoności – będącej suponowanym, choć nieuchwytnym doświadczeniowo stanem ujęcia całości możliwych treści (analogicznym do hipotetycznego postrzeżenia fraktala jako zrealizowanej już całości).