Analiza i Egzystencja


ISSN: 1734-9923     eISSN: 2300-7621    OAI    DOI: 10.18276/aie.2024.67-04
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 67 (2024)
Geneza zachowań instynktownych

Autorzy: Adriana Schetz ORCID
Uniwersytet Szczecinski
Słowa kluczowe: instynkt zachowanie afordancje morfizm Lorenz Blumberg Gibson.
Data publikacji całości:2024
Liczba stron:31 (77-107)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Choć kategoria instynktu wpisana jest w niemal każdy dyskurs, w którym analizowane jest zachowanie zwierząt, to jednocześnie bliższe przyjrzenie się zjawisku, które tworzy jego specyfikę ukazuje jego nieuchwytność. Odnosi się wrażenie, że coś takiego, jak zachowanie instynktowne po prostu nie różni się znacząco od innych zachowań nieinstynktownych. Po pierwsze, instynkt jako zachowanie wrodzone, wstępnie zaprogramowane znika, gdy porówna się jego cechy z cechami innych zachowań, nabytych na drodze uczenia się. Po drugie, geneza instynktu, której należy upatrywać w epigenetyce oraz mechanizmach rozwoju osobniczego pokazuje, że nie różni się on zasadniczo od innych zachowań nie dziedziczonych na drodze genetycznej. Po trzecie, najlepszym wyjaśnieniem pochodzenia zachowań instynktownych jest teoria ekologiczna pierwotnie sformułowana przez Eleonorę Gibson i Jamesa J. Gibsona dla percepcji, gdyż pozwala zrozumieć rolę czynników środowiskowych w powstawaniu schematów działania instynktownego.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bandura A. (1971), Social Learning Theory, Stanford: Stanford University Press.
2.Bar-On D. (2013), Expressive Communication and Continuity Skepticism, “Journal of Philosophy”, 6, June.
3.Bar-On D., M. Green (2010), Lionspeak: Communication, Expression, and Meaning, E. Rubenstein (red.) Self, Language and World: Problems from Kant, Sellars and Rosenberg, Ridgeview Publishing, 2010, s. 89-106.
4.Bateson P. (2002), The corpse of a wearisome debate, “Science” 297, s. 2212–2213.
5.Bekoff M., C. Allen, & M. Burghardt (red.), (2002), The Cognitive Animal. Empirical and Theoretical Perspectives on Animal Cognition, Cambridge, MA: The MIT Press.
6.Bekoff M., J. Pierce (2015), Dzika sprawiedliwość. Morlane życie zwierząt, przeł. S. Szymański, Copernicus Center Press.
7.Blumberg M. S. (2017), Development evolving: the origins and meanings of instinct, “WIREs Cognitive Science”.
8.Brown R. E. (2016), Hebb and Cattell: The Genesis of the Theory of Fluid and Crystallized Intelligence, “Frontiers in Humean Neuroscience”, 10.
9.Cattell, R. B. (1963), Theory of fluid and crystallized intelligence: a critical experiment. Journal of Education in Psychology, 54, s. 1–22.
10.Chmielewska E. (2019), Mechanizmy epigenetyczne stresu i depresji, „Psychiatria Polska”, 53 (6), s. 1413–1428.
11.Crist, E. (2002), The inner life of eartworms: Darwin’s argument and its implications, (w:) M. Bekoff, C. Allen, & M. Burghardt (red.), The Cognitive Animal. Empirical and Theoretical Perspectives on Animal Cognition, Cambridge, MA: The MIT Press, (s. 3–8).
12.Darwin C. (1985/1881), The Formation of Vegetable Mould, through the Action of Worms with Observations on Their Habits (1881). Chicago: University of Chicago Press.
13.Gallup G. (1977), Gallup, Gordon G. (1977). Self recognition in primates: A comparative approach to the bidirectional properties of consciousness, “American Psychologist” 32 (5), s. 329–338.
14.Gibson, J.J. (1977), The Theory of Affordances, (w:) R. Shaw, J. Bransford (red.), Perceiving, Acting, and Knowing: Toward an Ecological Psychology, Lawrence Erlbaum, s. 67–82.
15.Gibson, E. J., Pick, A. D. (2000), An Ecological Approach to Perceptual Learning and Development, Oxford: Oxford University Press.
16.Hume D. (2005), Traktat o naturze ludzkiej, przeł. C. Znamierowski, Warszawa: Aletheia.
17.Labonte B. i in. (2012), Genome-wide epigenetic regulation by early-life trauma, “Archives of General Psychiatry”, 69(7), s. 722-731.
18.Lorenz K. (1935), Der Kumpan in der Umwelt des Vogels. Der Artgenosse als auslösendes Moment sozialer Verhaltensweisen “Journal für Ornithologie”, 83, s. 137–215, s. 289–413.
19.Lorenz, K. (1950). The comparative method in studying innate behaviour patterns. Symposia of the Society for Experimental Biology, 4, 221-268.
20.Lorenz K. (1958), The evolution of behavior, “Scientific American”, 199, s. 67–74.
21.Mayr E. (1974), Behavior programs and evolutionary strategies, “American Scientist”, 62, s. 650–659.
22.Pearce J. M. (2008), Animal Learning and Cognition. An Introduction, NY: Psychology Press.
23.Pepperberg I. (1999), The Alex Studies: Cognitive and Communicative Abilities of Grey Parrots, Harvard: Harvard University Press.
24.Pepperberg I. (2021), Nonhuman and Nonhuman-Human Communication: Some Issues and Questions, “Frontiers in Psychology”, 12, s. 1-15.
25.Pisula W (2002), Psychologia zachowań eksploracyjnych zwierząt, Gdańsk: GWP.
26.Polley C. (2011), What is language?, w: J. Terrell (red.) Introduction to language, Honolulu: UHM Department of Linguistics, ss. 1–11.
27.Sadowski B. (2007), Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
28.Sanders H., M. A. Willson, S. J. Gershman (2020), Hippocampal remapping as hidden state inference, “eLife”, Jun 9, s.
29.Sauce B., L. Matzel (2017), Inductive reasoning, w: Encyclopedia of Animal Cognition and Behavior, J. Vonk, T. Shackelford (red.), Springer International Publishing, s. 1-8.
30.Shoemaker S. (1976), Embodiment and Behavior, w: A. Rorty, (red.), The Identities of Persons, Berkeley: Berkeley University Press, s. 109-137.
31.(Berkeley: California UP, 1976), pp. 109–37.
32.Tinbergen N. (1951), The Study of Instinct, Oxford: Clarendon Press.
33.Tooby J., Cosmides L. (1992), The psychological foundations of culture, (w:) J. H. Barkow, Cosmides L., J. Tooby (reds), The adapted mind: Evolutionary psychology and the generation of culture, Oxford: Oxford University Press, s. 19-136.
34.Wittgenstein, L. (1972), Dociekania filozoficzne, przeł. B. Wolniewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
35.Wyatt T. D. (2017), Animal Behaviour. A very short introduction, Oxford: Oxford University Press.