Acta Iuris Stetinensis

Wcześniej: Zeszyty Naukowe. Roczniki Prawnicze


ISSN: 2083-4373     eISSN: 2545-3181    OAI    DOI: 10.18276/ais.2024.51-10
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 5/2024 (51)
Prawna regulacja stosunków towarowo-pieniężnych w koloniach Republiki Świętego Jerzego w połowie XV wieku na terytorium obecnej południowej Ukrainy

Autorzy: Oleksandr Havrylenko ORCID
Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina
Słowa kluczowe: prawo średniowieczne regulacja prawna stosunki towarowo-pieniężne kolonie genueńskie północny region Morza Czarnego południowa Ukraina
Data publikacji całości:2024-12
Liczba stron:17 (171-187)
Cited-by (Crossref) ?:
Liczba pobrań ?: 33

Abstrakt

W niniejszym artykule podniesiono kwestię specyfiki regulacji stosunków towarowo-pieniężnych istniejących w XIII i XV wieku w miastach i osadach podległych Republice Genueńskiej, które położone były na terytorium współczesnej Ukrainy, a w szczególności na obszarach obecnie okupowanych. Szczególną uwagę zwrócono na analizę stosownych norm zawartych w tekście Karty kolonii genueńskich nad Morzem Czarnym z 1449 roku. W artykule konsekwentnie opisano podstawy prawne powstawania i ewolucji kolonii genueńskich w północnej części regionu Morza Czarnego, specyfikę lokalnego obiegu pieniężnego oraz charakterystyczne cechy normatywnej regulacji stosunków towarowo-pieniężnych odzwierciedlonych w Karcie z 1449 roku. Rozważania dotyczą m.in. regulacji handlu niewolnikami, będącego również przedmiotem stosunków towarowo-pieniężnych. Autor doszedł do wniosku, że w badanym okresie stopniowo tworzył się zespół norm w koloniach Republiki Świętego Jerzego w północnej części regionu Morza Czarnego, które regulowały stosunki towarowo-pieniężne. Ponadto w połowie XV wieku źródłem takiego prawa, obok zwyczajów prawnych, były zbiory norm prawnych – przede wszystkim Karta kolonii genueńskich nad Morzem Czarnym z 1449 roku, którą z pewnymi zastrzeżeniami można uznać za zalążek kodeksu. Jednocześnie jednak charakterystyczną cechą prawa kolonii genueńskich było to, że u jego podstaw nie leżały normy o lokalnym pochodzeniu, lecz takie, które zostały przeszczepione na lokalny grunt z metropolii i zaadaptowane do szczególnych miejscowych uwarunkowań. Zwrócono uwagę, że w średniowieczu prawo ludności zamieszkującej południowe tereny Ukrainy pozostawało pod znacznym wpływem praw innych krajów, a w dalszych latach niektóre z wprowadzonych norm były przyjęte i odzwierciedlone, z pewnymi zmianami wynikającymi z lokalnej specyfiki, w prawie zwyczajowym, a w niektórych miejscach również w ustawodawstwie rozprzestrzenionym w Ukrainie w późniejszych okresach.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Akt pro sojuz, ukladenij venecіansʹkoju gromadoju, z odnogo boku, čerez Marka Lauredano, jakogo priznačeno upovnovaženim vіd urjadu, a, z іnšogo boku, – Korrado Cigallla, upovnovaženim genuezʹkim (1344), w: O.A. Havrylenko, O.M. Sіvalʹnʹov, V.V. Cibulʹkіn (red.), Genuezʹka spadŝina na terenah Ukraїni: etnoderžavoznavčij vimіr, Harkіv 2017.
2.Amєtka F.A., Krimsʹke hanstvo: stanovlennja і rozvitok deržavnostі ta prava (perša polovina XV – druga polovina XVIII st.), Harkіv 2003 (niepublikowana rozprawa doktorska).
3.Barabanov O.N., Bartolomeo Bosko – genuèzskij jurist XIV–XV vekov: Teorija i praktika graždanskogo sudebnogo processa, Sankt-Peterburg 2002.
4.Casaretto P.F., La moneta genovese in con fron to con le altre valute m editerranee nei secoli XII e XII, Genova 1928.
5.Čiperis A.M., K istorii rannej genuèzskoj kolonizacii Severnogo Pričernomorʹja: ІІ polovina XІІІ veka, „Učenye zapiski Turkmenskogo gosudarstvennogo universiteta imeni A.M. Gorʹkogo. Serija: Istorija” 1964, nr 27.
6.Dogovіr mіž Genuєju і venecіancjami ŝodo Kaffi (1345), w: O.A. Havrylenko, O.M. Sіvalʹnʹov, V.V. Cibulʹkіn (red.), Genuezʹka spadŝina na terenah Ukraїni: etnoderžavoznavčij vimіr, Harkіv 2017.
7.Dogovіr Vіzantіjsʹkoї іmperії z Genuezʹkoju respublіkoju (1261 r.), w: O.A. Havrylenko, O.M. Sіvalʹnʹov, V.V. Cibulʹkіn (red.), Genuezʹka spadŝina na terenah Ukraїni: etnoderžavoznavčij vimіr, Harkіv 2017.
8.Emanov A.G., K voprosu o rannej italʹjanskoj kolonizacii Kryma, „Antičnaja drevnostʹ i srednie veka” 1982, nr 19: Vizantija i ee provincii.
9.Emanov A.G., Sever i Jug v istorii kommercii: na materialah Kafy XIII-XV vv., Tjumenʹ 1996.
10.Havrylenko O.A., Antičnі deržavi Pіvnіčnogo Pričornomor’ ja: bіlja vitokіv vіtčiznjanogo prava (kіnecʹ VІІ st. do n.e. – perša polovina VІ st. n.e.), Harkіv 2006.
11.Havrylenko O.A., Osnovnі risi civіlʹnogo procesu v pіvnіčnopričornomorsʹkih kolonіjah Genuї (druga polovina XІІІ – tretja čvertʹ XV st.), „Včenі zapiski Tavrіjsʹkogo nacіonalʹnogo unіversitetu іmenі V.І. Vernadsʹkogo. Serіja: Juridičnі nauki” 2011, nr 24.2.
12.Havrylenko O.A., Pravove reguljuvannja torgovelʹnih vіdnosin u ellіnsʹkih ta genuezʹkih kolonіjah Pіvnіčnogo Pričornomor’ ja: dіahronno-komparativne doslіdžennja, „Porіvnjalʹno-pravovі doslіdžennja. Ukraїnsʹko-grecʹkij mіžnarodnij naukovij juridičnij žurnal” 2010, nr 1.
13.Havrylenko O.A., Sіvalʹnʹov O.M., Cibulʹkіn V.V., Genuezʹka spadŝina na terenah Ukraїni: etnoderžavoznavčij vimіr, Harkіv 2017.
14.Havrylenko O.A., Statut genuezʹkih kolonіj na Čornomu morі 1449 r. – pam’ jatka serednʹovіčnogo іtalіjsʹkogo prava na ukraїnsʹkih terenah, „Vіsnik Harkіvsʹkogo nacіonalʹ-nogo unіversitetu іm. V.N. Karazіna. Serіja: Pravo” 2019, nr 27.
15.Hospodarenko O.V., Іtalіjsʹka kolonіzacіja Pіvnіčnogo Pričornomor’ ja u XІІІ–XІV st., „Čornomorsʹkij lіtopis” 2011, nr 4.
16.Jorga N., Notes et extraits pour servir a l’histoire des croisades au XV siede. Quatrième série. (1453–1476), Bucarest 1915.
17.Jurgevič V.N. (red.), Ustav dlja genuèzskih kolonij v Černom more, „Zapiski Odesskogo obŝestva istorii i drevnostej” 1863, nr 5.
18.Karpov S.P., Rabotorgovlja v Južnom Pričernomorʹe v pervoj polovine XV v.: (preimuŝestvenno po dannym massariev Kaffy), „Vizantijskij vremennik” 1986, nr 46.
19.Kolli L.P., Izvlečenie iz sočinenija Vilʹgelʹma Gejda «Istorija torgovli v srednie veka», „Izvestija Tavričeskoj učenoj arhivnoj komissii” 1915, nr 52.
20.Kovalevskij M.M., Juridičeskij byt genuèzskih kolonij na Černom more vo vtoroj polovine XV veka, w: M.N. Jasinski (red.), Sbornik statej po istorii prava, posvjaŝennyj M.F. Vladimirskomu-Budanovu, Kiev 1904.
21.Kuzʹ A., Russkie i tatarskie raby v Krymu: iz istorii genuèzskoj rabotorgovli XIV-XV vekov, w: V. Nagirnyj (red.), Colloquia Russica. Serija I, tom 7. Rusʹ i mir kočevnikov (vtoraja polovina IX–XVI vv.). Materialy VII Meždunarodnoj naučnoj konferencii, Plʹzenʹ, 23–26 nojabrja 2016 g., Krakov 2017.
22.Kuzʹ A.І., Statut Kafi 1290 r. jak džerelo z rannʹoї іstorії genuezʹkih torgovelʹnih kolonіj u Krimu, „Іstorіja torgіvlі, podatkіv ta mita: zb. nauk. pracʹ” 2001, nr 2.4.
23.Murzakevič N., Istorija genuèzskih poselenij v Krymu, Odessa 1837.
24.Myc V.L., Sommo v denežnom obraŝenii Genuèzskoj Gazarii (po materialam aluštinskogo klada 1990 g.), „Hersonesskij sbornik” 1999, nr 10.
25.Redʹkіna O.M., Krimsʹkij krajovij urjad general-lejtenanta S. Sulʹkeviča (červenʹ – listopad 1918 r.): іstoriko-pravove doslіdžennja, Simferopolʹ 2003 (niepublikowana rozprawa doktorska).
26.Retovskij O., Tataro-genuezskie monety, „Izvestija Imperatorskoj arheologičeskoj komissii” 1906, nr 18.
27.Sredњovјekovni statut Budve, prev. i predgovor N. Vučkoviћ; prir. M. Luketiћ, Ž. Buјukliћ, Budva 1988.
28.Turmis N., Genuezʹko-krimsʹkі aspri ta gіrejsʹkі akče v grošovomu obіgu ukraїnsʹkih zemelʹ Velikogo Knjazіvstva Litovsʹkogo drugoї polovini XV – počatku XVI st. u svіtlі іstorіografії, „Vіsnik Lʹvіvsʹkogo unіversitetu. Serіja іstorična” 2019 (cpecvipusk).
29.Vanієv E.S., Pravove reguljuvannja zemelʹnih vіdnosin u Tavrіjsʹkіj gubernії (1783–1917 rr.), Lʹvіv 2016 (niepublikowana rozprawa doktorska).
30.Velіgodsʹkij D.V., Deržavnі utvorennja v Krimu naprikіncі 1918 – v 1920 rr.: іstorikopravove doslіdžennja, Simferopolʹ 2004 (niepublikowana rozprawa doktorska).
31.Verlinden Ch., L’esclavage dans l’Europe medievale, vol. II: Italie. Colonies italiennes du Levant. Levant Latin. Empire Byzantin, Gent 1977.
32.Zvarič V., Šust R., Numіzmatika: dovіdnik, Ternopіlʹ–Lʹvіv 1998.