Acta Iuris Stetinensis

Wcześniej: Zeszyty Naukowe. Roczniki Prawnicze


ISSN: 2083-4373     eISSN: 2545-3181    OAI    DOI: 10.18276/ais.2025.52-06
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 1/2025 (52)
Problemy międzynarodowej ochrony środowiska w polskiej nauce prawa międzynarodowego okresu międzywojennego

Autorzy: Przemysław Osóbka ORCID
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Słowa kluczowe: polska szkoła prawa międzynarodowego ochrona środowiska dwudziesto- lecie międzywojenne Międzynarodowe Biuro Ochrony Przyrody Międzynarodowy Komitet Ochrony Ptaków
Data publikacji całości:2025-03
Liczba stron:25 (89-113)
Cited-by (Crossref) ?:
Liczba pobrań ?: 38

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie dorobku polskiej nauki prawa międzynarodowego dwudziestolecia międzywojennego w zakresie problemów prawnomiędzynarodowej ochrony środowiska. Pomimo tego, że odradzająca się Rzeczpospolita musiała mierzyć się z problemami prawnymi dotyczącymi odbudowy państwa, utrwalania jego podmiotowości i ustalania granic, to w sferze zainteresowań prawników znajdowały się również zagadnienia dotyczące ochrony środowiska. Solidne podstawy prawne recepcji międzynarodowej ochrony świata zwierząt i roślin otworzyły Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej drogę do przyjęcia ustawy z dnia 10 marca 1934 r. o ochronie przyrody, a wybitnym polskim przyrodnikom, takim jak między innymi profesorowie Walery Goetel, Michał Siedlecki, Władysław Szafer, aktywne uczestnictwo w międzynarodowych kongresach poświęconych ochronie przyrody, a także reprezentowanie Polski w pierwszych organizacjach międzynarodowych zajmujących się tą problematyką. W badaniach poświęconych problemom międzynarodowej ochrony środowiska w polskiej nauce prawa międzynarodowego okresu międzywojennego zastosowano metodę historyczno-prawną oraz formalno-dogmatyczną. Ich wykorzystanie pozwoliło nie tylko na gruntowne zbadanie tematu, ale również na sformułowanie wniosków. Wskazują one na zainteresowanie wybitnych polskich uczonych dwudziestolecia międzywojennego, znawców prawa problematyką ochrony prawnej świata zwierzęcego i roślinnego, zarówno w wymiarze prawa międzynarodowego, jak i krajowego. Problematyka ochrony środowiska była prezentowana w podręcznikach prawa międzynarodowego, które w okresie międzywojennym tworzyli polscy prawnicy internacjonaliści: Zygmunt Cybichowski, Ludwik Ehrlich czy Julian Makowski. Ich wpływ na kształtowanie postrzegania międzynarodowej ochrony przyrody wykracza daleko poza horyzont czasowy okresu międzywojennego i jest zauważalny również współcześnie.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Badeni S.H., O łowiectwie polskiem w czasach piastowskich, Lwów 1896.
2.Bowman M., Davies P., Redgwell C., The African Convention on the Conservation of Nature and Natural Resources, w: Lyster’s International Wildlife Law, Cambridge 2010.
3.Ciechanowicz-McLean J., Prawo ochrony i zarządzania środowiskiem, Warszawa 2015.
4.Cybichowski Z., Polowanie, w: Z. Cybichowski (red.), Encyklopedia podręczna prawa publicznego (konstytucyjnego, administracyjnego i międzynarodowego), t. 2, Państwo związkowe – źródła lecznicze, Warszawa 1930.
5.Cybichowski Z., Prawo międzynarodowe publiczne i prywatne, Warszawa 1932.
6.Ehrlich L., Prawo narodów, Lwów 1932.
7.Ehrlich S., O metodzie formalno-dogmatycznej, „Państwo i Prawo” 1955, nr 3.
8.Ejsmond J., Wielkie łowy królów polskich, Warszawa 1927.
9.Engelhardt E., La protection internationale des animaux, „Revue de Droit International et de Législation Comparée” 1902, Deuxième Série – Tome IV, Année 34.
10.Gass I., Polsko-węgierski spór o Morskie Oko, https://archiwum.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=310:spor-o-morskie-oko&catid=26&Itemid=169.
11.J. L., Posiedzenie konstytuujące Międzynarodowego Biura Ochrony Przyrody w Brukseli, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1935, rocznik 15.
12.Kalinowska A., Edukacja, kultura i wartości zrównoważonego rozwoju, w: W. Szymalski (red.), 100 lat ochrony środowiska w Polsce, Radom 2020.
13.Kulczyńska W., Szafer W., Udział Polski w powstaniu Międzynarodowego Biura Ochrony Przyrody w Brukseli, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1930, rocznik 10.
14.Lipa J.J., Obce gatunki inwazyjne zagrożeniem dla entomofauny Europy i Polski, „Wiadomości Entomologiczne” 2004, t. 23, Suplement 2, Ochrona owadów.
15.Łyskowski I., O metodzie w badaniach prawno-historycznych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1929, nr 1.
16.Maciantowicz M., Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra, https://www.encyklopedialesna.pl/haslo/miedzynarodowe-towarzystwo-ochrony-zubra/.
17.Makowski J., Prawo międzynarodowe, Warszawa 1922.
18.Mańkowski T., Prawo łowieckie w Polsce w wiekach średnich, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1904.
19.Mirek Z., Aktualność myśli Jana Gwalberta Pawlikowskiego na tle współczesnych przemian cywilizacyjnych i tendencji w ochronie przyrody (w sześćdziesiątą rocznicę śmierci), „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2001, t. 46, nr 1.
20.Nowakowski M., Rozwój zasad polskiego prawa ochrony środowiska – uwagi na tle porównawczym, „Państwo i Społeczeństwo” 2007, nr 4.
21.Pawlikowski J.G., O prawie ochrony przyrody, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1926, rocznik 6.
22.Pawlikowski J.G., Rozbudowa prawnych podstaw ochrony przyrody w Polsce, nadbitka z: „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1934, rocznik 14.
23.Pawlikowski J.G., Słowo o międzynarodowej ochronie przyrody i jej tendencjach rozwojowych, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1927, rocznik 7.
24.Pawlikowski J.G., Społeczna organizacja ochrony przyrody, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1922, rocznik 3.
25.Radecki W., Zarys dziejów prawnej ochrony przyrody i środowiska w Polsce , Kraków 1990.
26.Romaniszyn B., Umowa między Polską a Czechosłowacją o rybołówstwie i ochronie rybna wodach granicznych i na wodach ich zlewisk, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1928, rocznik 8.
27.Sarna Z., Międzynarodowe publiczne prawo morskie w czasie pokoju i wojny, Część I, Kraków 1932.
28.Siedlecki M., Przystąpienie Polski do Międzynarodowego Komitetu Ochrony Ptaków, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1930, rocznik 10.
29.Siedlecki M., Sprawozdanie z Międzynarodowego Kongresu Ochrony Przyrody, który odbył się w Paryżu w dniach od 30 czerwca do 4 lipca 1931 r., „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1931, rocznik 11.
30.Siedlecki M., Sprawy dotyczące ochrony przyrody na posiedzeniu Międzynarodowej Rady Badań Morza w Kopenhadze w czerwcu 1930 r., „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1930, rocznik 10.
31.Smed J., The founding of ICES – prelude, personalities, and politics: Stockholm (1899);
32.Christiania (1901); Copenhagen (1902), w: Jens Smed archive. An ICES history lesson, 30.11.2016, https://issuu.com/icesdk/docs/jens_smed_archive.
33.Smoleński J., Międzynarodowy Kongres Ochrony Przyrody, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1924, rocznik 4.
34.Sztolcman J., Sprawozdanie z I-go Kongresu Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubrów, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1926, rocznik 6.
35.Sztolcman J., Sprawozdanie z Kongresu Ochrony Ptaków w Luksemburgu (1925 r.), „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1925, rocznik 5.
36.Tekst przemówienia Jana Sztolcmana i Roberta de Clermont na Międzynarodowym Kongresie Ochrony Przyrody w Paryżu, w 1923 roku (tłum. P. Daszkiewicz), http://www.zubry.com/restytucja-zubra.
37.Ustanowienie Międzynarodowej Rady Łowieckiej, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1929, rocznik 9.
38.Williams W., Reminiscences of the Bering Sea Arbitration, „American Journal of International Law” 1943, vol. 37, no. 4.
39.Winiarski B., Rzeki polskie ze stanowiska prawa międzynarodowego, Poznań 1922.
40.Wodziczko A., Zasługi naukowe Jana Gwalberta Pawlikowskiego na polu ochrony przyrody, Lwów 1939.