Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2016.2.38-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Liste der Ausgaben / 38, 2016, nr 2
Obszar parafii jako czynnik źródłotwórczy rejestracji metrykalnej w dekanacie Kazimierz na przełomie XVIII i XIX wieku

Autoren: Piotr Rachwał
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

Bogumił Szady
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych
Schlüsselbegriffe: korelacja regresja przymus parafialny ruch naturalny metryki archiwum parafialne
Veröffentlichungsdatum der gesamten Ausgabe:2016
Seitenanzahl:38 (35-72)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

W artykule poruszono problem rejestracji metrykalnej wiernych dekanatu kazimierskiegopoza właściwą, ze względu na miejsce zamieszkania, parafią. Przyjęto hipotezę, iż o skali tego zjawiska miał decydować przede wszystkim dystans, jaki dzielił poszczególne miejscowości od najbliższego kościoła. W badaniach wykorzystano szeroką bazę źródłową. W sumie przebadano metryki 13 z 15 parafii tworzących w XVIII wieku dekanat kazimierski i dodatkowo kilka parafii sąsiednich. W analizie zgromadzonego materiału posłużono się m.in. narzędziami GIS. Otrzymane wyniki wskazują, iż skala zjawiska nie była duża. W przypadku chrztów, mediana dla odsetka ochrzczonych poza rodzimą parafią wyniosła 3,1. Nie stwierdzono także wyraźnej korelacji między liczbą chrztów a odległością. Na podstawie otrzymanych wyników można wnioskować, iż decydującą rolę w wyborze miejsca odprawiania sakramentów miał tzw. przymus parafialny. W celu uzyskania bardziej wiarygodnych ustaleń celowe wydaje się poszerzenie bazy źródłowej o zapisy metrykalne kolejnych parafii Lubelszczyzny oraz uwzględnienie w analizie statystycznej większej liczby zmiennych mogących mieć wpływ na skalę rejestracji poza rodzimą parafią.
herunterladen

Artikeldatei

Bibliographie

1.Chachaj, Jacek. Bliżej schizmatyków niż Krakowa… Archidiakonat lubelski w XV i XVI wieku. Lublin: Werset, 2012.
2.Dunin-Wąsowicz, Anna i in. „State and Ecclesiastical Borders in the End of the 16th Century”. W: Historical Atlas of Poland in the 2nd half of the 16th Voivodeships of Cracow, Sandomierz, Lublin, Sieradz, Łęczyca, Rawa, Płock and Mazovia. Vol. 1: Maps, red. Marek Słoń. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2014.
3.Encyklopedia Kościelna, red. Michał Nowodworski. T. 14. Warszawa 1881.
4.Gieysztorowa, Irena. „Badania demograficzne na podstawie metryk parafialnych”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 10 (1962) nr 1–2.
5.Gieysztorowa, Irena. „Niebezpieczeństwa metodyczne polskich badań metrykalnych XVII–XVIII wieku”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 19 (1971).
6.Karbownik, Henryk. Ofiary iura stolae na ziemiach polskich w latach 1285–1918. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1995.
7.Kościół i społeczeństwo Małopolski w II połowie XVIII wieku. Materiały źródłowe. T. 1: Ludność i organizacja diecezji krakowskiej, oprac. Bogumił Szady. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2010.
8.Kowalczyk, Janina. „Wartość źródłowa metryk parafii Serniki (pow. Lubartów) z lat 1697–1865”. Przeszłość Demograficzna Polski, 3 (1969).
9.Kowalski, Waldemar. „Schematyzm diecezji krakowskiej z tzw. kopiarza wiślickiego”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 81 (2004).
10.Kuklo, Cezary. „Ocena wartości źródłowej rejestrów metrykalnych parafii św. Krzyża w Warszawie w XVIII wieku”. Przeszłość Demograficzna Polski, 18 (1990).
11.Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009.
12.Kumor, Bolesław. Dzieje diecezji krakowskiej. T. 4. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, 2002.
13.Kurpas, Józef. „Początki ksiąg metrykalnych”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2 (1961).
14.Litak, Stanisław. Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku. Lublin 2006.
15.Paradysz, Jan. „Współczesna demografia regionalna i kilka wniosków z niej wypływających dla innych badan w mikroskali”. Przeszłość Demograficzna Polski, 26 (2005).
16.Piasecki, Edmund. „Wartości poznawcze rejestrów metrykalnych”. Studia Demograficzne, 100 (1991) nr 2. Przybylak, Rajmund, Gabriel Wójcik, Kazimierz Marciniak, Waldemar Chorążyczewski, Wiesław Nowosad, Piotr Oliński, Krzysztof Syta. „Zmienność warunków termiczno-opadowych w Polsce w okresie 1501–1840 w świetle danych historycznych”. Przegląd Geograficzny, 76 (2004) z. 1.
17.Rachwał, Piotr. „Staropolskie księgi metrykalne w archiwach parafialnych archidiecezji lubelskiej”, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 63 (2015) nr 4.
18.„Regestr diecezjów” Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783–1784, oprac. Krzysztof Chłapowski, Sławomir Górzyński. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006.
19.Rituale Romanum: Pauli V. Pontificis Maximi jussu editum et a Benedicto XIV auctum et castigatum. Romae 1847.
20.Rozwałka, Andrzej. Sieć osadnicza w archidiakonacie lubelskim w średniowieczu. Studium archeologiczno-historyczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1999.
21.Różański, Mieczysław. „Akta metrykalne w prawodawstwie polskim”. Archiwariusz. Biuletyn Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu, 1 (2005).
22.Sułowski, Zygmunt. „Księga zgonów parafii Kijany i Bystrzyca z drugiej połowy XVIII w.”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 67 (1997).
23.Sułowski, Zygmunt. „Ruch naturalny ludności ziemi lubelskiej w latach 1582–1900”. Biuletyn Lubelskiego Towarzystwa Naukowego. Humanistyka, 18 (1976).
24.Szafran, Przemysław. Rozwój średniowiecznej sieci parafialnej w Lubelskiem. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1958.
25.Wiśniowski, Eugeniusz. Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2004.
26.Wnęk Konrad. Dzieje klimatu Galicji w latach 1848–1913. Kraków: Historia Iagellonica, 1999.
27.Wojciechowski, Stefan. Województwo lubelskie w drugiej połowie XVI wieku. Warszawa: PWN, 1966.
28.Zujko, Leokadia. „Struktura terytorialna parafii dekanatu kazimierskiego od XVI do XIX wieku”. Maszynopis pracy magisterskiej, Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1964.