Przegląd Zachodniopomorski

ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2024.39-07
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / t. 39 (68) 2024
Die Slowinzen in der polnischen Publizistik 1945–1989
(Słowińcy w polskiej publicystyce 1945–1989)

Autorzy: Małgorzata Mastalerz-Krystjańczuk ORCID
Uniwersytet Pomorski w Słupsku
Słowa kluczowe: Słowińcy Kluki Pomorze Zachodnie Ziemie Odzyskane ludność rodzima publicystyka polska
Data publikacji całości:2024
Liczba stron:22 (165-186)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Powojenna publicystyka polska prezentująca losy ludności rodzimej znad jezior Łebsko i Gardno zwanej słowińską, stawiała sobie różne cele. Były okresy całkowitego podporządkowania tekstów wymogom politycznym, ale były też takie, w których ukazywano nawet najbardziej niewygodną prawdę. Jak wiadomo, po wojnie część Słowińców została wywieziona, bądź sama uciekła do Niemiec, część zaś została zatrzymana, jako rzekomy dowód polskości tej części Pomorza Zachodniego. Prezentując czytelnikom elementy ich kultury i tradycji dowodzono, że rzeczywiście Polacy wracają „na swoje”, że termin „Ziemie Odzyskane” ma głębokie uzasadnienie. Sami Słowińcy często stawali się wyłącznie przedmiotem podejmowanych działań. Wprawdzie nie można odmówić niektórym publicystom i działaczom szczerych intencji wspomożenia zgnębionych powojennymi losami autochtonicznych mieszkańców Kluk, ale podejmowane przez nich działania często przynosiły odwrotny do zamierzonego skutek. Mimo wielu prób zbudowania więzi między Słowińcami, a państwem polskim i jego społeczeństwem, w ciągu kilku powojennych dekad opuścili oni rodzinne strony i niemal wszyscy wyprowadzili się do Niemiec. Pamięć o tej niewielkiej grupie ludzi pielęgnowana jest w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, a wzbudzające swego czasu tak wiele kontrowersji określenie „Słowińcy”, „słowiński” wrosło w krajobraz tej części Pomorza. Celem tego artykułu jest przybliżenie czytelnikowi niemieckojęzycznemu obrazu ludności rodzimej znad jezior Łebsko i Gardno, jaki polskiemu społeczeństwu rysowała publicystyka lat 1945-1989.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Źródła archiwalne:
2.Archiwum Państwowe w Koszalinie, Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, sygn. 62, Ocena i przebieg Tygodnia Ziem Zachodnich, 7-14 maja 1961.
3.Opracowania:
4.Mastalerz-Krystjańczuk, Małgorzata, „Przeszłość i współczesność Pomorza w obchodach „Tygodnia Ziem Zachodnich” w latach 1958-1970 w województwie koszalińskim”, W: XIII Konferencja Kaszubsko-Pomorska - Kulturowe konteksty pamięci Pomorzan, red. Cezary Obracht-Prondzyński, 141-155. Słupsk-Gdańsk: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Instytut Kaszubski w Gdańsku, 2016.
5.Mastalerz-Krystjańczuk, Małgorzata. „Kaszubi – Słowińcy w świetle publicystyki polskiej z lat 1945-1959”. Słupskie Studia Historyczne 10(2003): 203-226.
6.Mastalerz-Krystjańczuk, Małgorzata. „Ostatni Mohikanie Pomorza”. Ludność rodzima znad jezior Łebsko i Gardno w publicystyce polskiej lat 1945-1989. Słupsk-Gdańsk: Instytut Kaszubski-Akademia Pomorska, 2019.
7.Obracht-Prondzyński Cezary, „Między polskością a rozczarowaniem. Słowiński wizerunek w polskiej publicystyce w pierwszych latach po zakończeniu wojny”. W: Obrazy ziemi słupskiej. Społeczeństwo-administracja-kultura. Materiały z VII Konferencji Kaszubsko-Pomorskiej, red. Andrzej Czarnik, 184-206. Słupsk: Pomorska Akademia Pedagogiczna, 2003.
8.Rybicki, Hieronim. Nazywano ich Słowińcami. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1995.
9.Szultka, Zygmunt. Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów. Gdańsk-Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, 1992 .
10.Tkacz-Laskowska Violetta, „Problem Słowińców”. Od Zagrody Muzealnej do Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach. W: VIII Konferencja Kaszubsko-Pomorska, Muzea Pomorskie – Twórcy, zbiory i funkcje kulturowe, red. C. Obracht-Prondzyński, Słupsk- Gdańsk: Muzeum Pomorza Środkowego - Instytut Kaszubski, 2005.
11.Treder, Jerzy. „Komu może przeszkadzać etnonim Słowińcy”. W: Obrazy ziemi słupskiej. Społeczeństwo-administracja-kultura. Materiały z VII Konferencji Kaszubsko-Pomorskiej, red. Andrzej Czarnik, 59-70. Słupsk: Pomorska Akademia Pedagogiczna, 2003.
12.Teksty publicystyczne i popularno-naukowe z lat 1945-1989:
13.(A.Cz.), „W krainie Słowińców”, Trybuna Ludu (235)1964, 4.
14.(Kot), „Nad jeziorami Gardnem i Łebą żyją Słowińcy”, Głos Szczeciński (39)1949, 4.
15.(tem), „Szlaki wiodą na wydmy”, Głos Pomorza (162)1975, 6.
16.(W. W.), „Po nas choćby potop?”, Zbliżenia (37)1982, 9.
17.(wir), „Skansen w Klukach”, Głos Pomorza (166)1975, 4.
18.„>Ostatnie ślady< - Andrzeja Mellina”, Pomerania (5) 1985, 37.
19.„Czas uregulować sprawy Słowińców”, Głos Tygodnia (32)1957, 1.
20.„Kluki”, Głos Koszaliński (212)1965, 7.
21.„Muzeum Słowińskie w Klukach”, Wieczór Wybrzeża (226)1963, 3.
22.„O tych, co przetrwali” Rundfunkbeitrag vom 5. Oktober 1963, AZ. 139
23.„Ostatni Słowińcy na Pomorzu pod opieką polskich organizacji”, Gazeta Ludowa, (21)1947, 3.
24.„Słowiński Park Narodowy”, Kalendarz Gdański 1970, 196-199.
25.„W raju ornitologów”, Głos Pomorza (170)1975, 3.
26.Adamiecki, Wojciech. „Historia z końca świata”, Świat (21) 1967, 4.
27.Babiarz-Zych, Zbigniew. „Najpierw ratować”, Zbliżenia (32)1981, 9.
28.Bądkowski, Lech. Słowińcy. Warszawa: Sport i turystyka: 1956.
29.Bolduan, Tadeusz. „Ostatni akt tragedii”, Kaszёbё 1957, Wyd. Spec. Nr. 2, s.1.
30.Bolduan, Tadeusz. „Z nieznanych bliżej przyczyn”, Pomorze (15)1957, 3.
31.Bolduan, Tadeusz. W krainie Słowińców. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1954.
32.Brandys, Marian. „O pomoc dla ginącego ludu”, Odrodzenie (35)1947, 7.
33.Brzeska, Wanda. „Wśród Słowińców,” Polska Zachodnia (45/46)1946, 20.
34.Buczak, Eugeniusz, Andrzej Czechowicz. „Kraina ciągle nie odkryta”, Pobrzeże (29)1971, 4-6.
35.Buczak, Eugeniusz. „Po ziemi Słowińców”, Pobrzeże (41)1971, 19.
36.Buczak, Eugeniusz. „Po ziemi Słowińców”, Pobrzeże (41)1972, 19-20.
37.Dąbrowa, Janusz. „Słowiński szaniec”, Pobrzeże (13)1983, 18-19.
38.Dobrzeniecki, Jerzy. „Tam, gdzie konie w chodakach chodzą”, Turysta (9)1953, 4.
39.Doppke, Kazimierz. „Katechizmy Michała Mostnika”, Gryf (2)1984, 25-26.
40.Dubiecki, Tadeusz. „Słowińcy”, Kierunki (18)1959, 11.
41.Fenikowski, Franciszek. „Słowińska droga”, Twórczość (10) 1954, 9.
42.Fijałkowski, Gracjan. „Pod Rowokołem kwitną malwy”, Litery (10) 1962, 7.
43.Fijołek, Marian. „Najpiękniejsze wydmy Europy”, Głos Pomorza (178)1975, 5.
44.J.F., „Słowiński Park Narodowy”, Kaszёbё (13)1961, 3.
45.Kamińska-Rzetelska, Ewa. „Kaszubi w oczach XIX-wiecznych przybyszów”, Literatura Ludowa (1-2) 1959, 17.
46.Konopka, Halina. „Nowe Kluki”, Biuletyn Organizacyjny TRZZ (67) 1961, 25-28.
47.Krom, Mirosław. „Skansen – czyli zapis czasu”, Głos Pomorza (247)1981, 10.
48.Krzyżanowska, Irena. Bajki i podania Słowińców i Kaszubów. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1948.
49.Kwiecień, Kazimierz. „Iskra w popiele”, Litery (5) 1962, 5 -7.
50.Łoś, Stanisław. „Ostatni Mohikanie”, Odrodzenie, (50)1949, 2.
51.Matuszkiewicz, Bogdan. „Pozostał tylko skansen”, Gryf (1)1984, 5-7.
52.Matuszkiewicz, Bogdan. „Z mikrofonem na… byka”, Gryf (11)1985, 10-12.
53.Narkowicz, Józef. „Słowińskie ostatki”, Gazeta Chłopska (34) 1963, 3.
54.Ostatnie ślady, Pomerania (7-8) 1988, 8-10.
55.Ostrowska – Wójcik, Hugona. „Słowiański rodowód”, Zbliżenia (20)1983, 6;
56.Ostrowska-Wójcikowa, Hugona. „Ruta Koetsch”, Jantarowe Szlaki (4) 1981, 48,
57.Pieńkowski, Stanisław. „Słowińcy jako dowód polskości Pomorza Zachodniego”, Strażnica Zachodnia 7/8 1948; też: Szczecin 1948, Nr. 20
58.Polan, A. „Skansen i sprawy do załatwienia”, Głos Koszaliński (109)1961, 3.
59.Poprawski, J. „Na tropach Słowińców”, Tygodnik Kulturalny 1964, Nr. 8, S.2;
60.Posmykiewicz, Jan. „Ci, którzy przetrwali. Słowińcy na Pomorzu Zachodnim”, Tygodnik Wybrzeża 1948.
61.Richert, Brunon. „Na słowińskiej >siczy<”, Dziś i Jutro (49)1948, 5.
62.Rogaczewski Feliks, Wśród Słowińców. Pamiętnik nauczyciela. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 1975.
63.Rogaczewski, Feliks. „Droga powrotu. Z pamiętnika nauczyciela w Klukach”, Kaszёbё (2)1958, 5.
64.Rzeżuchowski, Zygmunt. „Żywy pomnik polskości”, Tygodnik Demokratyczny (15)1954.
65.Stelmachowska, Bożena. „Nad jeziorem Gardzieńskim”, Rzeczpospolita (273)1947, 3
66.Stelmachowska, Bożena. „Polska modlitwa zachodnich Kaszubów”, Polska Zachodnia 12.08.1945, 6
67.Szymanek, Subisław. „Słowiński skansen”, Litery (9)1963,23;
68.T. Bol., „O muzeum w Klukach rozmawiamy z Marią Zaborowską”, Kaszёbё (23) 1961, 3;
69.Talewski, Zbigniew. „Skanseny w Słupskiem”, Pomerania (8)1981, 55;
70.TK, „Tydzień Ziem Zachodnich”, Głos Koszaliński (109)1961, 12
71.Trojanowska, Izabella. „Szkice słowińskie”, Pomerania (8)1986, 37
72.Trojanowska, Izabella. „Szkice słowińskie”, Pomerania (9) 1986, 36-37
73.Ursynowska, Alicja. „Woejcze nasz…”, Argumenty (31)1970, 6-7,
74.Wałęga, Stanisław. „Słowińcy – Mohikanie Pomorza Zachodniego”, Polska Zachodnia 5.05.1946, 11,
75.Wałęga, Stanisław. „Słowińcy żyją”, Zrzesz Kaszёbskô 1947, Nr. 65, S. 3
76.Wiśniewski, Wiesław. „Między morzem a lądem”, Pobrzeże (7)1988, 5,6, (8)1988, 10-11
77.Wiśniewski, Wiesław. Ten ślad… Ocalić od zapomnienia, Zbliżenia (22) 1
78.Zabrocki, Ludwik. „O Słowińcach i Kaszubach nadłebskich”, Jantar (3)1947, 206
79.Zabrocki, Ludwik. „Żar, który nie wygasł”, Szczecin. Tygodnik Pomorza Zachodniego 47/48 1947, 1;
80.Żarnowski Andrzej, „Nowa Huta – Słowińcom”, Biuletyn Organizacyjny TRZZ (68) 1961, 24-27.