Innowacyjność regionów i rozwój regionalny w Polsce


ISBN: 978-83-7972-899-2    ISBN (online): 978-83-7972-900-5    ISSN: 0860-2751    OAI    DOI: 10.18276/978-83-7972-900-5
CC BY-SA   Open Access 

Lista wydań / T. (MCDXXXI) 1357

Rok wydania:2025
Dziedzina:Dziedzina nauk społecznych
Dyscyplina:geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna
Autorzy: Rafał Klóska ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Piotr Szklarz ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Informacje

Wersja elektroniczna publikacji dostępna na licencji CC BY-SA 4.0 po 12 miesiącach od daty wprowadzenia do obrotu: kwiecień 2025

Abstrakt

Innowacyjność regionów i rozwój regionalny są określeniami powszechnie dziś używanymi, ale niejednoznacznie definiowanymi, często interpretowanymi domyślnie oraz rozumianymi intuicyjnie. W literaturze niewiele jest prac, w których rozpatrywane są jednocześnie obie wskazane kategorie ekonomiczne, a ich analizy porównawcze są zwykle niemożliwe z uwagi na stosowane przez poszczególnych badaczy odmienne podejścia w zakresie definiowania tytułowych terminów, kwantyfikacji obszaru badawczego i metod analizy zebranych danych statystycznych.

Niniejsza monografia wpisuje się w nurt badań regionalnych w zakresie innowacyjności i rozwoju, a dla potrzeb opracowania przyjęto następującą hipotezę badawczą: Pomiar innowacyjności regionów i rozwoju regionalnego w Polsce jest możliwy, ale pozostaje niejednoznaczny, a podziały na regiony słabe i silne umacniają się, przy czym zróżnicowania międzyregionalne były i są widoczne, ale nie są znaczne.

Zasadniczym celem pracy jest przedstawienie statystycznego obrazu innowacyjności regionów i rozwoju regionalnego w Polsce w ostatnich 10 latach. Wyraźny dualizm w tytule i całej monografii jest zamierzony przez autorów. Obie rozpatrywane kategorie ekonomiczne są ze sobą powiązane i wzajemnie na siebie oddziałują. Wyższy poziom innowacyjności wpływa prorozwojowo na region, przynosi widoczne korzyści i poprawia ogólną sytuację społeczno-gospodarczą określonej przestrzeni. Skala i intensywność podejmowanych działań w zakresie tworzenia i absorpcji innowacji są w pewnym stopniu uwarunkowane przez osiągnięty już na danym terenie poziom rozwoju. Regiony silnie rozwinięte, o wysokim poziomie zamożności dysponują często większymi nakładami na badania i wdrażanie innowacji, przez co ich możliwości przerastają regiony zacofane lub o niskim stopniu rozwoju.

Chcąc zapewnić porównywalność wyników przyjęto, że w niniejszym opracowaniu całe postępowanie jest jednolite dla każdego roku z rozpatrywanych ostatnich 10 lat. Na wstępie zdefiniowano kryteria ogólne, innowacyjność regionów i rozwój regionalny w Polsce, dokonano wyboru zmiennych, które – przy dostrzeganych ograniczeniach, wynikających w głównej mierze z niepełnej dostępności wiarygodnych i kompletnych danych statystycznych – w sposób w miarę kompleksowy pozwalają opisać tytułowe kategorie ekonomiczne. W wyniku przedstawionych rozważań i przeprowadzonych badań z zastosowaniem metod taksonomicznych osiągnięto założony cel pracy i pozytywnie zweryfikowano postawioną hipotezę. Zaprezentowany statystyczny obraz innowacyjności regionów i rozwoju regionalnego w Polsce w latach 2014–2023 pozwala stwierdzić, że w obu przypadkach widoczne są podziały na województwa silne i słabe, przy czym zróżnicowania międzyregionalne były i są, ale nie są one wysokie.

Bibliografia

1.Adams R., Bessant J., Phelps R., Innovation management measurement: A review, „International Journal of Management Reviews” 2006, nr 1(8).
2.Afifi A.A., Clark V., Computer-Aided Multivariate Analysis, Chapman & Hall/CRC, Boca Raton, Londyn, Nowy Jork, Waszyngton 1999.
3.Aldenderfer M.S., Blashfield R.K., Cluster Analysis, Sage, Beverly Hills 1984.
4.Bagieńska A., Rozwój kapitału ludzkiego determinantą innowacyjności i konkurencyjności regionu, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2010, nr 27.
5.Bartosiewicz S., Opowieść o skutkach subiektywizmu w analizie wielowymiarowej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2011, nr 176.
6.Bartosiewicz S., O zrównoważonym wzroście społeczno-gospodarczym, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu” 2009, nr 11.
7.Bartosiewicz S., Propozycja metody tworzenia zmiennych syntetycznych, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu” 1976, nr 84.
8.Basiura B., Empiryczny test jednorodności dla metody Warda stosowanej do analizy zbioru województw w Polsce, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2005, nr 1076.
9.Basiura B., Metoda Warda w zastosowaniu klasyfikacji województw Polski z różnymi miarami odległości, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2013, nr 279.
10.Bock H.H., Clustering Methods: From Classical Models to New Approaches, „Statistics in Transition” 2002, vol. 5.
11.Boguski J., Ośrodki innowacji w świecie, Oficyna Wydawnicza WSM, Warszawa 2007.
12.Borg I., Groenen P.J.F., Modern Multidimensional Scaling, Springer Verlag, Nowy Jork 1997.
13.Borys T., Kategoria jakości w statystycznej analizie porównawczej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu” 1984, nr 284.
14.Borys T., Metody normowania cech w statystycznych badaniach porównawczych, „Przegląd Statystyczny” 1978, nr 2.
15.Borys T., Propozycja agregatowej miary rozwoju obiektów, „Przegląd Statystyczny” 1978, nr 3(XXV).
16.Brol R., Innowacyjność lokalnych jednostek terytorialnych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2009, nr 46.
17.Brol R., Innowacyjność regionu w teorii i praktyce, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2011, nr 180.
18.Brol R., Rozwój regionalny jako kategoria ekonomiczna, w: Metody oceny rozwoju regionalnego, red. D. Strahl, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2006.
19.Bywalec C., Zasady i kryteria doboru wskaźników w badaniach społecznych, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 1991, nr 359.
20.Chomątowski S., Sokołowski A., Taksonomia struktur, „Przegląd Statystyczny” 1978, nr 2(XXV).
21.Churski P., Dolata M., Dominiak J., Hauke J., Herodowicz T., Konecka-Szydłowska B., Nowak A., Perdał R., Woźniak M., Współczesne przemiany czynników rozwoju społeczno- gospodarczego, „Studia KPZK PAN” 2018, nr 183.
22.Churski P., Perdał R., Konecka-Szydłowska B., Herodowicz T., Redefinicja czynników rozwoju regionalnego w świetle megatrendów społeczno-gospodarczych, „Studia Regionalne i Lokalne” 2018, nr 3(73).
23.Churski P., Rola wielkich miast w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski – poznańskie refleksje, „Studia KPZK PAN” 2018, nr 186.
24.Cieślak M., Taksonomiczna procedura programowania rozwoju gospodarczego i określania potrzeb na kadry kwalifikowane, „Przegląd Statystyczny” 1974, nr 1(XXI).
25.Czaplewski M., Klóska R., Regional policy as a factor in shaping regional development in Poland, „South East European Journal of Economics and Business” 2020, nr 1(15).
26.Czekanowski J., Zarys metod statystycznych w zastosowaniu do antropologii, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1913.
27.Dolińska M., Innowacje w gospodarce opartej na wiedzy, PWE, Warszawa 2010.
28.Dolnicar S., Leisch F., Segmenting Markets by Bagged Clustering, „Australasian Marketing Journal (AMJ)” 2004, nr 1(12).
29.Drucker P.F., Praktyka zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1994.
30.Dudek A., SMS – propozycja nowego algorytmu analizy skupień, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2012, nr 242.
31.Dutta S., Lanvin B., Wunsch-Vincent S., León L. R., Global innovation index 2022: what is the future of innovation-driven growth? Vol. 2000, WIPO 2022.
32.Ekonometria przestrzenna, red. A. Zeliaś, PWE, Warszawa 1991.
33.European Innovation Scoreboard 2001, European Comission, Luxembourg 2001.
34.European Innovation Scoreboard 2008, Comparatice analysis of innovation performance, Pro Inno Europe, Inno Metrics, European Union 2008.
35.European Innovation Scoreboard 2023, Publication Office of the European Comission, Luxembourg 2023.
36.European Innovation Scoreboard 2024, Publication Office of the European Comission, Luxembourg 2024.
37.Everitt B., Cluster Analysis, Heinemann, Londyn 1974.
38.Everitt B.S., Landau S., Leese M., Stahl D., Cluster Analysis, John Wiley & Sons, Londyn 2011.
39.Flejterski S., Endo- i egzogeniczne czynniki rozwoju regionalnego i lokalnego, w: Ekonomiczne i techniczne aspekty funkcjonowania i rozwoju regionalnego, Fundacja na rzecz Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin–Wałcz 2003.
40.Florek K., Łukasiewcz J., Perkal J., Steinhaus H., Zubrzycki S., Taksonomia wrocławska, „Przegląd Antropologiczny” 1951, t. XVII.
41.Freeman Ch., Innovation, Changes of Techno-Economic Paradigm and Biological Analogies in Economics, „Revue Economique” 1991, nr 2(42).
42.Gault F., Arundel A., Kraemer-Mbula E., Handbook of innovation indicators and measurement, Edward Elgar Publishing 2023.
43.Gault F., Defining and measuring innovation in all sectors of the economy, „Research Policy” 2018, nr 47(3).
44.Głuszczuk D., Istota rozwoju regionalnego i jego determinanty, „Ekonomia” 2011, nr 5(17).
45.Gomułka S., Teoria innowacji i wzrostu gospodarczego, CASE, Warszawa 1998.
46.Gordon A.D., Classification, Chapman and Hall, Londyn 1981.
47.Grabiński T., Malina A., Zeliaś A., Metody analizy danych empirycznych na podstawie szeregów przekrojowo-czasowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1990.
48.Grabiński T., Metody określania charakteru zmiennych w wielowymiarowej analizie porównawczej, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 1985, nr 213.
49.Grabiński T., Metody taksonometrii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1992.
50.Grabiński T., Wielowymiarowa analiza porównawcza w badaniach dynamiki zjawisk ekonomicznych, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 1984, nr 61.
51.Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A., Metody prognozowania rozwoju społeczno-gospodarczego, PWE, Warszawa 1983.
52.Graversen E., Siune K., Statistical Indicators for R & D and Innovation – A guide for Interpretation and Valuation, The Danish Centre for Studies in Research and Research Policy, Aarhus 2008.
53.Grześkowiak A., Stanimir A., Możliwości wykorzystania zróżnicowanych metod wielowymiarowej analizy statystycznej w badaniach społeczno-ekonomicznych. Analiza porównywalności wyników, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu” 2007, nr 1180.
54.Hair J.F., Anderson R.E., Tatham R.L., Black W.C., Multivariate Data Analysis, Prentice Hall, Englewood Cliffs 1998.
55.Hand D.J., Discrimination and classification, Wiley, Nowy Jork 1981.
56.Hartigan J.A., Clustering algorithms, Wiley, Nowy Jork 1975.
57.Hellwig Z., Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr, „Przegląd Statystyczny” 1968, nr 4(XV).
58.Hervás-Oliver J.L., Parrilli M.D., Rodríguez-Pose A., Sempere-Ripoll F., The drivers of SME innovation in the regions of the EU, „Research Policy” 2021, nr 50(9).
59.Hollanders H., Esseer F.C., Measuring innovation efficiency, INNO + Metrics, Maastricht 2007.
60.Hollanders H., Tarantola S., Innovation Union Scoreboard 2010 – Methodology report, MERIT, Maastricht 2011.
61.Hollanders H., van Cruysen A., Rethinking the European Innovation Scoreboard: A New Methodology for 2008–2010, Maastricht 2008.
62.Hozer J., Struktura podmiotowa i rzeczowa a dynamika systemów gospodarczych, „Wiadomości Statystyczne” 1987, nr 2.
63.Human Development Report 2013. The Rise of the South: Human Progress in a Diverse Word, UNDP, Nowy Jork 2013.
64.Innowacyjność europejskiej przestrzeni regionalnej a dynamika rozwoju gospodarczego, red. D. Strahl, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2010.
65.Innovation Union Scoreboard 2014, European Union, Belgium 2014.
66.Jajuga K., Statystyczna analiza wielowymiarowa, PWN, Warszawa 1993.
67.Jajuga K., Statystyka ekonomicznych zjawisk złożonych – wykrywanie i analiza niejednorodnych rozkładów wielowymiarowych, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu” 1987, nr 371.
68.Jajuga K., O sposobach określania ilości klas w zagadnieniach klasyfikacji i klasyfikacji rozmytej, „Prace Naukowe Ekonomicznej we Wrocławiu” 1984, nr 262.
69.Janasz W., Innowacje w strategii rozwoju organizacji w Unii Europejskiej, Difin, Warszawa 2009.
70.Janasz W., Proces innowacji w modelu działalności przedsiębiorstw, w: Determinanty innowacyjności przedsiębiorstw, red. W. Janasz, K. Janasz, M. Prozorowicz, A. Śniadek, J. Wiśniewska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2002.
71.Johann M., Poziom życia ludności Polski i krajów Unii Europejskiej, „Gospodarka Narodowa” 2005, nr 11–12.
72.Johnson M.E., Multivariate statistical simulation, Wiley, Nowy Jork 1987. Kendall M.G., Miltivariate Analysis, Griffin, Londyn 1975.
73.Klóska R., Czyżycki R., Wielowymiarowa analiza statystyczna poziomu rozwoju demograficznego Szczecina na tle innych miast wojewódzkich w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług” 2009, nr 30(529).
74.Klóska R., Innowacyjność jako determinanta rozwoju regionalnego w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2015.
75.Klóska R., Innowacyjność Polski na tle innych państw Unii Europejskiej w świetle problematyki pomiaru, „Modern Management Review” 2018, nr 1(25).
76.Klóska R., Innovativeness of Regions in Poland, „European Research Studies Journal” 2023, nr 2(XXVI).
77.Klóska R., Ociepa-Kicińska E., Czyżycki R., Szklarz P., Regional development in Poland in taxonomic terms, „Sustainability” 2020, vol. 12.
78.Klóska R., Proinnovative regional development in Poland in the second decade of the 21st Century in a statistical context, „Modern Management Review” 2019, nr 1(26).
79.Klóska R., Rozwój regionalny w Polsce – studium teoretyczno-badawcze, w: Kompetencje, wiedza, umiejętności. Teoria i praktyka w rozwoju nauki, społeczeństwa i gospodarki, red. L. Woszczek, T. Grabiński, A. Tabor, Wydawnictwo WSPiM w Chrzanowie, Chrzanów 2014.
80.Kolenda M., Taksonomia numeryczna. Klasyfikacja, porządkowanie i analiza obiektów wielocechowych, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu” 2006, nr 1106.
81.Kompa K., Witkowska D., Zastosowanie wybranych mierników syntetycznych do porównań poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w krajach Unii Europejskiej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2010, nr 107.
82.Korenik S., Kierunki zmian społeczno-ekonomicznych w regionach Polski w pierwszej dekadzie XXI wieku, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2011, nr 39.
83.Korenik S., Nowe zjawiska występujące w rozwoju aktywizujących się regionów, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2011, nr 241.
84.Korenik S., Wybrane teorie rozwoju regionu ekonomicznego, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 1999, nr 799.
85.Korenik S., Związki i relacje polityki regionalnej i polityki rozwoju lokalnego, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2002, nr 939.
86.Korol J., Ocena zrównoważonego rozwoju regionalnego w Polsce w latach 1998–2005, „Gospodarka Narodowa” 2008, nr 7–8.
87.Korol J., Wskaźniki zrównoważonego rozwoju w modelowaniu procesów regionalnych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.
88.Korzeniewski J., Ocena porównawcza kilku metod wyznaczania liczby skupień w zbiorze danych, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2006, nr 1126.
89.Kosiedowski W., Regiony Europy Środkowo-Wschodniej w procesie integracji ze szczególnym uwzględnieniem wschodniego pogranicza Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2008.
90.Kotler P., Marketing, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2005.
91.Kotlińska J., Finansowanie rozwoju lokalnego i regionalnego a poziom zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2011, nr 38.
92.Koźlak A., Ocena zróżnicowania innowacyjności regionów w Polsce i jego wpływu na poziom rozwoju gospodarczego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2009, nr 46.
93.Kudłacz T., Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
94.Kudłacz T., Reichel M., Struktura terytorialnie organizowanych systemów innowacji, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2003, nr 617.
95.Kukuła K., Propozycja w zakresie pewnych miar dynamiki struktur, „Przegląd Statystyczny” 1975, nr 3(XXII).
96.Lipczyński T., Wpływ małych i średnich przedsiębiorstw na poziom rozwoju regionalnego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2010, nr 27.
97.Makulska D., Instrumenty polityki regionalnej w Polsce, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004.
98.Malina A., Wielowymiarowa analiza przestrzennego zróżnicowania struktury gospodarki Polski według województw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2004.
99.Malińska A., Instytucje mikrofinansowe w lokalnym rozwoju społeczno-gospodarczym, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008.
100.Manly B.F., Multivariate statistical methods, Chapman & Hall, Londyn 1986.
101.Marion T.J., Fixson S.K., The transformation of the innovation process: How digital tools are changing work, collaboration, and organizations in new product development, „Journal of Product Innovation Management” 2021, nr 1(38).
102.Markowska M., Czynniki rozwoju regionalnego, „Prace Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2002, nr 939.
103.Markowska M., Dynamiczna taksonomia innowacyjności regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012.
104.Markowska M., Sobczak E., Metody identyfikacji czynników rozwoju regionalnego, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2002, nr 939.
105.Markowska M., Strahl D., Klasyfikacja regionów UE ze względu na dynamikę rozwoju gospodarczego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2010, nr 95.
106.Markowska-Przybyła U., Konwergencja regionalna w Polsce w latach 1999–2007, „Gospodarka Narodowa” 2010, nr 11–12.
107.Mempel-Śnieżyk A., Od gospodarki przemysłowej do gospodarki opartej na wiedzy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług” 2008, nr 22(501).
108.Metody oceny rozwoju regionalnego, red. D. Strahl, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2006.
109.Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach marketingowych, red. M. Walesiak, E. Gatnar, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2004.
110.Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych, red. T. Grabiński, S. Wydymus, A. Zeliaś, PWN, Warszawa 1989.
111.Migdał-Najman K., Najman K., Analityczne metody ustalania liczby skupień, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2005, nr 1076.
112.Migdał-Najman K., Ocena jakości wyników grupowania – przegląd bibliografii, „Przegląd Statystyczny” 2011, nr 3–4.
113.Mikulec A., Metody oceny wyniku grupowania w analizie skupień, „Prace Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2009, nr 242.
114.Miles I., Services in the new industrial economy, „Futures” 1993, nr 6(25).
115.Miligan G. W., Clustering Validation: Results and Implications for Applied Analyses, w: Clustering and Classification, Word Scientific, red. P. Arabie, L.J. Hubert, G. de Soete, Singapur 1996.
116.Miligan G.W., Cooper M.C., An Examination of Procedures for Determining the Number of Clusters in a Data Set, „Psychometrika” 1985, nr 2.
117.Mirkin B., Clustering for Data Mining. A Data Recovery Approach, Chapman & Hall/ CRC, Londyn 2005.
118.Młodak A., Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Difin, Warszawa 2006.
119.Nermend K., Rachunek wektorowy w analizie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008.
120.Nowacki R., Potencjał innowacyjny regionu jako czynnik rozwoju regionalnego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2009, nr 46.
121.Nowak E., Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych, PWE, Warszawa 1990.
122.Nowicka J., Krzemień R., Polityka badań i rozwoju jako wyzwanie dla Polski w procesie budowy innowacyjnej gospodarki, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu” 2011, nr 23.
123.Numerical taxonomy, red. A.J. Cole, Academic Press, Londyn 1969.
124.Obrębalski M., Rozwój regionalny – identyfikacja, pomiar i ocena, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2002, nr 939.
125.Olesiński Z., Zarządzanie w regionie. Polska – Europa – Świat, Difin, Warszawa 2005.
126.Ostasiewicz W., Dyskryminacja, klasyfikacja, rozpoznanie, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu” 1980, nr 165.
127.Paradysz J., Statystyka regionalna: stan, problemy i kierunki rozwoju, „Przegląd Statystyczny” 2012, nr 2 (numer specjalny).
128.Pawlas I., Zastosowanie wielowymiarowej analizy porównawczej do oceny poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego województw Polski, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2010, nr 113.
129.Pawlas I., Zastosowanie wybranych procedur taksonomicznych do analizy zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego polskich województw, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2011, nr 221.
130.Piechnik M., Innowacyjność makroregionu Polski Wschodniej w latach 2000–2013.
131.Problemy, tendencje, perspektywy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2011, nr 168.
132.Pluta W., Wielowymiarowa analiza porównawcza w modelowaniu ekonometrycznym, PWN, Warszawa 1986.
133.Pluta W., Wielowymiarowa analiza porównawcza, PWN, Warszawa 1977.
134.Pociecha J., Podolec B., Sokołowski A., Zając K., Metody taksonomiczne w badaniach społeczno-gospodarczych, PWN, Warszawa 1988.
135.Podolec B., Szymanowicz K., Próba usystematyzowania miar podobieństwa, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 1984, nr 203.
136.Pomykalski A., Zarządzanie innowacjami. Globalizacja, konkurencja, technologia informacyjna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Łódź 2001.
137.Potoczek A., Jachowicz S., Administracja publiczna w procesie zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Suwalsko-Mazurskiej im. Papieża Jana Pawła II w Suwałkach, Suwałki 2005.
138.Prusek A., Kudełko J., Analiza i ocena zróżnicowania poziomu rozwoju polskich regionów w latach 2000–2006 w świetle polityki spójności, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2009, nr 46.
139.Ratajczak Z., Człowiek w sytuacji innowacyjnej, PWN, Warszawa 1980.
140.Rączeszek A., Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego regionów i jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2010, nr 95.
141.Regional Innovation Scoreboard 2023, Publication Office of the European Comission, Luxembourg 2023.
142.Roberts D.L., Palmer R., Hughes M., Innovating the product innovation process to enable co‐creation. „R & D Management” 2022, nr 52(3).
143.Rutkowski J., Podobieństwo struktur i zmiany strukturalne – zagadnienia kwantyfikacji, „Wiadomości Statystyczne” 1981, nr 7.
144.Rynio D., Rozwój regionu oparty na zasobach endogenicznych, „Studia Zarządzania i Finansów Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2010, nr 1.
145.Ryś-Jurek R., Zastosowanie hierarchicznej klasyfikacji aglomeracyjnej do grupowania krajów Unii Europejskiej ze względu na strukturę i skalę produkcji gospodarstw rolnych, „Przegląd Statystyczny” 2012, nr 2 (numer specjalny).
146.Salamaga M., Analiza porównawcza rozwoju regionalnego krajów Grupy Wyszehradzkiej, „Wiadomości Statystyczne” 2012, nr 12.
147.Schumpeter J., Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1960.
148.Słownik języka polskiego PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/ region.
149.Słownik rozwoju regionalnego, red. M. Kozak, A. Pyszkowski, R. Szewczyk, Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2001.
150.Sneath P.H., Sokal R R., Numerical taxonomy, Freeman, San Francisco 1973.
151.Sobczak E., Modelowanie zależności między produktem krajowym brutto a jego determinantami z wykorzystaniem analizy czynnikowej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2003, nr 979.
152.Sokołowski A., Analizy wielowymiarowe, materiały kursowe StatSoft Polska, Kraków 2022.
153.Sokołowski A., Basiura B., Efektywność klasyfikacji w metodzie Warda, „Folia Oeconomica Cracoviensia” 2005–2006, vol. 46–47.
154.Sokołowski A., Wybrane zagadnienia pomiaru i ważenia cech w taksonomii, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 1984, nr 203.
155.Stawasz E., Innowacje a mała firma, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999.
156.Stawasz E., System wspierania innowacji i przedsiębiorczości – podstawowe pojęcia, w: Przedsiębiorczość i transfer technologii – polska perspektywa, red. K. Matusiak, E. Stawasz, Wydawnictwo Łódzkie, Żyrardów 1998.
157.Stec M., Innowacyjność krajów Unii Europejskiej, „Gospodarka Narodowa” 2009, nr 11–12.
158.Strahl D., Dyskryminacja struktur, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu” 1987, nr 360.
159.Strahl D., Klasyfikacja regionów z medianą, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2002, nr 950.
160.Strahl D., Innowacyjność regionów Polski na tle europejskiej przestrzeni regionalnej ze względu na rozwój sektora usług, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2006, nr 1124.
161.Strahl D., Markowska M., Propozycja pomiaru innowacyjności regionalnej typu input- output, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2007, nr 1163.
162.Strahl D., Propozycja miary efektywności innowacyjności w hierarchicznym przekroju regionalnym z wykorzystaniem European Innovation Scoreboard, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2007, nr 1180.
163.Strahl D., Zróżnicowanie rozwoju regionalnego na poziomie NUTS-2 w krajach Unii Europejskiej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2005, nr 1083.
164.Surówka A., Wierzbińska M., Innowacyjność województw Polski wschodniej – wyniki badań, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług” 2008, nr 22(501).
165.Szewczuk A., Triada zależności przyczynowo-skutkowych: rozwój lokalny i regionalny – nowe zarządzanie publiczne – partycypacja obywatelska, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej” 2010, nr 31.
166.Szlachta J., Zaleski J., Dylematy polityki strukturalnej Unii Europejskiej po roku 2013, „Gospodarka Narodowa” 2008, nr 3.
167.Szklarz P., Klóska R., Czyżycki R., Ociepa-Kicińska E., Do the innovative MNEs generate an added value in emerging economy?: evidence from Scandinavian enterprises in Poland, „Procedia Computer Science” 2021, nr 192.
168.Szklarz P., Ocena efektywności przedsiębiorstw innowacyjnych na przykładzie województwa zachodniopomorskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2020.
169.Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w Polsce w ujęciu dynamicznym, red. A. Zeliaś, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2000.
170.Tarczyński W., Taksonomiczna miara atrakcyjności inwestycji w papiery wartościowe, „Przegląd Statystyczny” 1994, nr 3.
171.Turski W., Tokarski M., Próba zastosowania metody głównych składowych do badania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego (na przykładzie powiatów woj. kujawsko- -pomorskiego), „Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu” 2002, nr 2.
172.Walesiak M., Metody analizy danych marketingowych, PWN, Warszawa 1996.
173.Walesiak M., Obszary zastosowań uogólnionej miary odległości GDM w statystycznej analizie wielowymiarowej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 2003, nr 981.
174.Walesiak M., Pomiar podobieństwa obiektów w świetle skal pomiaru i wag zmiennych, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im Oskara Langego we Wrocławiu” 2002, nr 950.
175.Walesiak M., Porządkowanie liniowe z wykorzystaniem uogólnionej miary odległości GDM2 dla danych porządkowych i programu R, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2011, nr 163.
176.Walesiak M., Procedura analizy skupień z wykorzystaniem programu komputerowego ClusterSim i środowiska R, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2008, nr 7(1207).
177.Walesiak M., Sposoby wyznaczania optymalnej liczby klas w zagadnieniu klasyfikacji hierarchicznej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 1988, nr 449.
178.Walesiak M., Statystyczna analiza wielowymiarowa badaniach marketingowych, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu” 1993, nr 654.
179.Ward J. H., Hierarchical grouping to optimize an objective function, „Journal of the America Statistical Association” 1963, nr 58.
180.Wawrzyniak K., Ocena stopnia realizacji celu głównego strategii rozwoju kraju według województw, „Wiadomości Statystyczne” 2012, nr 12.
181.Wypych M., Syntetyczna miara rozwoju w badaniach ekonomiczno-przestrzennych, „Przegląd Statystyczny” 1982, nr 3–4(XXIX).
182.Wysocki J., Innowacje jako warunek rozwoju współczesnych przedsiębiorstw, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług” 2009, nr 28(525).
183.Wyszkowska D., Efektywność wykorzystania funduszy unijnych jako instrumentu rozwoju regionalnego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2011, nr 39.
184.Zakrzewska-Półtorak A., Innowacyjność wybranych województw w Polsce w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2009, nr 46.
185.Zakrzewska-Półtorak A., Rozwój polskich regionów w warunkach zmian w polityce regionalnej i polityce spójności Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 2011, nr 39.
186.Zioło M., Wydatki inwestycyjne województw samorządowych jako determinanta rozwoju regionów, „Europa Regionum” 2008, t. XI.