Osobowościowe uwarunkowania samodzielności wychowanków placówek resocjalizacyjnych


ISBN: 978-83-7972-856-5    ISBN (online): 978-83-7972-857-2    ISSN: 0860-2751    OAI    DOI: 10.18276/978-83-7972-857-2
CC BY-SA   Open Access 

Lista wydań / T. (MCDXIV) 1340

Rok wydania:2024
Dziedzina:Dziedzina nauk społecznych
Dyscyplina:pedagogika
Autorzy: Monika Zięciak ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Informacje

Wersja elektroniczna publikacji dostępna na licencji CC BY-SA 4.0 po 12 miesiącach od daty wprowadzenia do obrotu: luty 2025

Abstrakt

Niniejsza praca powstała w wyniku poszukiwania odpowiedzi na pytanie o uwarunkowania rozwoju samodzielności wychowanków placówek resocjalizacyjnych, a zatem dotyczy ważnego zarówno dla nauk o wychowaniu, jak i praktyki resocjalizacyjnej zjawiska, które do tej pory w niewielkim stopniu poddane zostało eksploracji naukowej. Celem pracy uczyniono rozpoznanie deklarowanych przez nieletnich przebywających w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych (MOW) cech samodzielności oraz wyjaśnienie związku, jaki zachodzi pomiędzy cechami osobowości wychowanków, tj. samooceną, lękiem, poczuciem umiejscowienia kontroli, kompetencjami społecznymi i demoralizacją a zakresem i stopniem ich samodzielności. W pierwszej teoretycznej części pracy omówiono pojęcie samodzielności i opisano sylwetkę wychowanka z MOW, aby w dalszej części monografii przyjrzeć się cechom osobowości charakterystycznym dla niedostosowania społecznego i wykazującym związki z samodzielnością człowieka. Zwrócono również uwagę na cele i zadania resocjalizacji nieletnich, ukazując zewnętrzne czynniki warunkujące przygotowanie nieletnich do samodzielności życiowej. W drugiej części, po założeniach metodologicznych, opisano wyniki badań wraz z ich interpretacją. W podsumowaniu zawarte zostały najważniejsze wnioski i zalecenia dla praktyki resocjalizacyjnej.

Bibliografia

1.Anderson A., Hattie J., Hamilton R.J., Locus of control, self-efficacy, and motivation in different schools: is moderation the key to success?, „Educational Psychology” 2005, nr 25 (5), s. 517–535.
2.Argyle M., Psychologia stosunków międzyludzkich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
3.Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna, Zysk i S-ka, Poznań 2012.
4.Bandach M., Trening umiejętności społecznych jako forma podnoszenia kompetencji społecznych, „Ekonomia i Zarządzanie” 2013, nr 5 (4), s. 82–97.
5.Baran B., Bielawiec A., Osobowość nieletnich przebywających w placówkach resocjalizacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1994.
6.Barani K., Poczucie umiejscowienia kontroli a styl adaptacji w pierwszej klasie gimnazjum, „Psychologia Rozwojowa” 2006, nr 11 (3), s. 123–133.
7.Barczykowska A., (Nie)obecni – o roli rodziców w procesie resocjalizacji, „Studia Edukacyjne” 2015, nr 35, s. 275–296.
8.Bartkowicz Z., Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji w zakładach resocjalizacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
9.Bartkowicz Z., Agresywność, kompetencje społeczne i samoocena resocjalizowanych nieletnich a ich przestępczość w okresie dorosłości, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2013.
10.Bartkowicz Z., Chudnicki A., Konflikty z prawem byłych wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, „Resocjalizacja Polska” 2015, nr 10, s. 137–148.
11.Baumeister R.F., Smart L., Boden J.M., Relation of threatened egotism to violence and aggression: The dark side of self-esteem, „Psychological Review” 1996, nr 103, s. 5–33.
12.Bazylak J., Zależność między postawą religijną a samodzielnością, „Novum” nr 1973, nr 5, 20–36.
13.Beck A.T., Davis D.D., Freeman A., Terapia poznawcza zaburzeń osobowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.
14.Beck J.S., Terapia poznawczo-behawioralna, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
15.Bejger H., Usamodzielnienie wychowanków, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 2011, nr 3, s. 29–32.
16.Bernasiewicz M., Noszczyk-Bernasiewicz M., Efektywność resocjalizacji nieletnich prowadzonej w środowisku zamkniętym w Polsce, „Chowanna” 2019, nr 2 (53), s. 49–68.
17.Bobrowski J.K., Greń J., Ostaszewski K., Pisarska A., Czynniki warunkujące picie alkoholu wśród podopiecznych młodzieżowych ośrodków socjoterapeutycznych i wychowawczych, „Alkohol i Narkomania” 2019, nr 32 (4), s. 317–336.
18.Boguszewski R., Aspiracje, dążenia i plany życiowe młodzieży. [w:] Młodzież 2016. Raport badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2016.
19.Borecka-Biernat D., Agresywna strategia radzenia sobie młodzieży w społecznych sytuacjach trudnych a poczucie umiejscowienia kontroli oraz jej uzależnienie od postaw rodzicielskich, „Prace Naukowe AJD. Pedagogika” 2007, nr 16, s. 117–132.
20.Buczel A., Samodzielność jako cecha osobowości, „Studia Philosophiae Christianae” 1993, nr 29 (1), s. 115–125.
21.Bunio-Mroczek P., Warzywoda-Kruszyńska W., Wczesne rodzicielstwo jako zagrożenie biedą i wykluczeniem, Instytut Socjologii UŁ, Łódź 2010.
22.Burdach M., Wartości życiowe i rodzinne wychowanków Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych, „Konteksty Społeczne” 2021, t. 9, nr 1 (17), s. 60–74.
23.Butler-Sweeney J., The relationship among locus of control, coping style, self-esteem and cultural identification in female adolescents. Seton Hall University Dissertations and Thesis (ETDs), Seaton Hall University, New Jersey 2007.
24.Cazan A.M., Dumitrescu S.A., Exploring the relationship between adolescent resilience, self-perception and locus of control, „Romanian Journal of Experimental Applied Psychology” 2016, nr 7 (1), s. 367–371.
25.Centrum Informatyczne Edukacji, Wykaz szkół i placówek oświatowych według typów. Pobrane z: https://cie.men.gov.pl/sio-strona-glowna/podstawowe-informacje-dotyczace- wykazu-szko-i-placowek-oswiatowych/wykaz-wg-typow (dostęp: 25.01.2018).
26.Chaim W., Umiejscowienie poczucia kontroli a nasilenie potrzeb, lęku i mechanizmów obronnych, „Studia Philosophiae Christianae” 1996, nr 32 (2), s. 275–283.
27.Chrost M., Refleksyjność w wychowaniu. Proces poznawania siebie, „Studia Paedagogica Ignatiana” 2017, nr 2, s. 131–144.
28.Ciechanowska D. (red.), Studiowanie dla społeczeństwa wiedzy. Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2009.
29.Ciupińska B., Readaptacja społeczna młodzieży opuszczającej placówki resocjalizacyjne i wychowawczo-resocjalizacyjne. [W:] W stronę readaptacji społecznej, red. A. Fidelus, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2009.
30.Creswell J.W., Projektowanie badań naukowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
31.Cronbach L.J., Educational Psychology, Brace and World, New York Harcourt 1954.
32.Czajka B., Problemy usamodzielnianych wychowanków, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2004, nr 7.
33.Dąbrowska A., Zasoby osobiste i społeczne a dobrostan psychiczny wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2023.
34.Denek K., Bereźnicki F., Świrko-Pilipczuk J. (red.), Proces kształcenia i jego uwarunkowania. Agencja Wydawnicza „Kwadra”, Szczecin 2003.
35.Dewey J., Jak myślimy, PWN, Warszawa 1988.
36.Domachowski W., Poczucie umiejscowienia kontroli jako wymiar osobowości. [W]: Z zagadnień psychologii społecznej, red. W. Domachowski, S. Kowalik, J. Mikulska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
37.Drwal R.L., Poczucie kontroli jako wymiar osobowości – podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań. [W:] Materiały do nauczania psychologii, red. L. Wołoszynowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
38.Drwal R.L., Poczucie kontroli jako wymiar osobowości podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań. [W:] Materiały do nauczania psychologii, t. 3, red. E. Paszkiewicz, PWN, Warszawa 1978.
39.Drwal R.L., Adaptacja kwestionariuszy osobowości, PWN, Warszawa 1995.
40.Dryll E., Interakcja wychowawcza, PAN, Warszawa 2001.
41.Działalność resocjalizacyjna Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych, Najwyższa Izba Kontroli, 2017. Pobrane z: id,15816,vp,18331.pdf (nik.gov.pl) (dostęp: 15.08.2023).
42.Dziewanowska M., (2015). Prawo i narzędzia systemowe w procesie readaptacji i usamodzielniania wychowanek i wychowanków opuszczających placówki resocjalizacyjne z uwzględnieniem specyfiki Warszawy. [W:] Program pozytywnej integracji społecznej młodzieży opuszczającej placówki resocjalizacyjne, red. A. Sikora, Fundacja Po Drugie, Warszawa 2015.
43.Dzwonkowska I., Relation of shyness and sociability to self-esteem and loneliness, „Polish Psychological Bulletin” 2002, nr 33, s. 39–42.
44.Dzwonkowska I., Nieśmiałość i jej korelaty, „Przegląd Psychologiczny” 2003, nr 46 (3), s. 307–322.
45.Dzwonkowska I., Współczucie wobec samego siebie (self-compassion) jako moderator wpływu samooceny globalnej na afektywne funkcjonowanie ludzi, „Psychologia Społeczna” 2011, nr 1 (16), s. 67–80.
46.Erikson E.H., Tożsamość a cykl życia, tł. M. Żywicki, Zysk i S-ka, Poznań 2004.
47.Eysenck M.W., The nature of anxiety. [W:] Handbook of individual differences: Biological perspectives, red. A. Gale, M.W. Eysenck, John Wiley and Sons, Chichester 1992.
48.Fidelus A., Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2009.
49.Filipczuk H., Potrzeby psychiczne dzieci i młodzieży, Nasza Księgarnia, Warszawa 1980.
50.Florczykiewicz J., Interpretacja wartości i norm społecznych przez młodzież – analiza porównawcza, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2016, nr 35 (2), s. 249–266.
51.Fundacja Robinson Crusoe, Potrzeby w usamodzielnianiu wychowanków Rodzinnych Domów Dziecka i Rodzin Zastępczych – raport z badań, Warszawa 2007.
52.Garczyński S., Potrzeby psychiczne, Nasza księgarnia, Warszawa 1972.
53.Gaszczyńska-Płuciennik M., Obraz własnej osoby młodzieży nieprzystosowanej społecznie, „Opieka–Wychowanie–Terapia” 2004, nr 3 (4), s. 9–13.
54.Gudjonsson G.H., Sigurdsson J.F., Brynjólfsdóttir B., Hreinsdóttir H., The relationship of compliance with anxiety, self-esteem, paranoid thinking and anger, „Psychology, Crime and Law” 2002, nr 8 (2), s. 145–153.
55.Golczyńska-Grondas A., Biografie dorosłych wychowanków domów dziecka – próba analizy socjologicznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Socjologica” 2012, nr 44 (1), s. 206–215.
56.Golczyńska-Grondas A., Usamodzielnianie wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych – podstawowe problemy, implikacje dla praktyki, „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje” 2015, nr 30 (3) s. 77–95.
57.Golczyńska-Grondas A., Chybotliwa Łódź. Losy wychowanków placówek opiekuńczo- -wychowawczych. Analiza socjologiczna, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2016.
58.Gordon T., Wychowanie w samodyscyplinie, Pax, Warszawa 1997.
59.Gordon T., Cele wychowania. [W:] Współczesne teorie i nurty wychowania. Podręcznik akademicki, red. B. Śliwerski, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1998.
60.Gottfredson M.R., Hirchi T., A general theory of crime, Stanford University Press Stanford 1990.
61.Górniewicz J., Rubacha K., Droga do samorealizacji czyli w poszukiwaniu tożsamości, Wydawnictwo C&T, Toruń 1993.
62.Granosik M., Proces: Trajektoria nierozwiązanych problemów. [W:] Dodaj Mnie. Bezdomność młodzieży i młodych dorosłych w Polsce, red. M. Granosik, M. Motyka, R. Szczepanik. Raport opracowany w ramach projektu realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG, 2023.
63.Granosik M., Gulczyńska A., Szczepanik R., Klimat społeczny instytucji wychowawczych i jego uwarunkowania. Perspektywa pracowników i wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych (MOW) i socjoterapii (MOS). [W:] Zapobieganie wykluczeniu z systemu edukacji dzieci i młodzieży nieprzystosowanej społecznie: perspektywa pedagogiczna, red. J.E. Kowalska, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2014.
64.Greń J., Bobrowski J.K., Ostaszewski K., Pisarska A., Rozpowszechnianie używania substancji psychoaktywnych wśród podopiecznych młodzieżowych ośrodków socjoterapeutycznych i wychowawczych, „Alkoholizm i Narkomania” 2019, nr 32 (4), s. 317– 336.
65.Greń J., Pisarska A., Picie alkoholu wśród podopiecznych młodzieżowych ośrodków socjoterapii i wychowawczych oraz związane z tym problemy, „Serwis Informacyjny UZALEŻNIENIA” 2021, nr 4 (96), s. 28–33.
66.Grześkowiak A., Krukowski A., Patulski W., Warzocha E., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, red. A. Krukowski, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1991.
67.Gudbrandsson B., Dzieci w instytucjach opiekuńczych: zapobieganie instytucjonalizacji i alternatywne formy opieki w krajach Europejskich, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2006, nr 5 (4), s. 36–67.
68.Han-Ilgiewicz N., Dziecko w konflikcie z prawem karnym, PWN, Warszawa 1971.
69.Harrell A.W., Mercer S.H., DeRosier M.E., Improving the social-behavioral adjustment of adolescents: The effectiveness of a social skills group intervention, „Journal of Child and Family Studies”, nr 18, s. 378–387.
70.Haug-Schnabel G., Schmid-Steinbrunner B., Dziecko z charakterem. Jak wspierać psychikę dziecka, aby ustrzec je przed lękiem, ucieczką w przemoc lub uzależnienia, Media Rodzina, Poznań 2008.
71.Hirschi T., Causes of Delinquency, University of California Press, Berkeley 1969.
72.Huget P., Poczucie kompetencji społecznych młodzieży z zaburzeniami w zachowaniu jako czynnik wpływający na skuteczność mediacji rodzinnych. [W:] Mediacja w rozwiązywaniu konfliktów wieku adolescencji, red. M. Leśniak, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2009.
73.Informacja o wynikach kontroli „Funkcjonowanie młodzieżowych ośrodków wychowawczych”. Delegatura w Szczecinie. Pobrane z: https://www.nik.gov.pl/kontrole/ P/21/093/ (dostęp 15.08.2023).
74.Jabłonowska M., Edukacyjny wymiar samodzielności poznawczej. Szkice teoretyczne i dociekania empiryczne w kontekście zdolności uczniów gimnazjum, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2016.
75.James B., Leczenie dzieci po urazach psychicznych, PARPA, Warszawa 2003.
76.Janik S., Działalność resocjalizacyjna Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych w Polsce, „Disputationes Scientificae Universitatis Catholicae in Ružomberok” 2018, nr 18 (4), s. 15–30.
77.Jaros A., Samodzielne. Proces usamodzielniania w doświadczeniach biograficznych byłych wychowanek placówek resocjalizacyjnych, „Resocjalizacja Polska” 2018, nr 16, s. 141–156.
78.Jarosz M., Psychologia i psychopatologia życia codziennego, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1975.
79.Jarymowicz M., Psychologiczne podstawy podmiotowości. Szkice teoretyczne. Studia empiryczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
80.Jasiecki M., Zależność–niezależność emocjonalna a wybór celów życiowych, „Zeszyty Naukowe UJ: Prace Psychologiczno-Pedagogiczne” 1977, nr 27, s. 47–65.
81.Jedlicki W., Co sądzić o freudyzmie i psychoanalizie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1961.
82.Jedynak S., Kojkoł J. (red.), Encyklopedia filozofii wychowania, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2009.
83.Jerszow M., Usamodzielnienie pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej, „Kwartalnik Kolegium Ekonomicznego-Społecznego Studia i Prace” 2019, nr 2 (38), s. 77–91.
84.Juros A., Biały A., Wychowankowie opuszczający rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo- wychowawcze w woj. lubelskim. [W:] Rodzinne formy opieki zastępczej. Teoria i praktyka, red. A. Roguska, M. Danielak-Chomać, B. Kulig, Fundacja na Rzecz Dzieci i Młodzieży „Szansa” i Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce, Warszawa– Siedlce 2011.
85.Kamiński A., Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej. [W:] Metodologia pedagogiki społecznej, red. R. Wroczyński, T. Pilch, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
86.Kamiński A., Stosowanie substancji psychoaktywnych przez podopiecznych młodzieżowych ośrodków wychowawczych. [W:] Uzależnienia jako wyzwanie dla współczesnego pedagoga resocjalizacyjnego, red. A. Kamiński, M. Dobijański, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji oraz Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, Warszawa 2018.
87.Kaniowska T., Analiza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2010. Pobrano z: https://www.ore.edu.pl/wpcontent/plugins/ downloadattachments/includes/download.php?id=6353, (dostęp 03.02.2018).
88.Kaniowska T., Bariery w procesie readaptacji nieletnich. Warszawa 2014.
89.Karaszewska H., Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego. Pomoc postpenitencjarna, czyli o tym jak państwo wspiera osoby opuszczające zakład karny i zabezpiecza się przed zjawiskiem recydywy. [W:] Człowiek wobec krytycznych sytuacji życiowych, red. E. Włodarczyk, J. Cytlak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im Adama Mickiewicza, Poznań 2011.
90.Karłyk-Ćwik A., Rola, typy i zadania pedagogów resocjalizacyjnych a samoocena poziomu ich kompetencji zawodowych, „Opieka Wychowanie Terapia” 2008, nr 1 (2), s. 38–45.
91.Karłyk-Ćwik A., Klimat Społeczny Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych – diagnoza i perspektywy rozwoju, „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej” 2017, nr 28, s. 192–208.
92.Karolczak-Biernacka B., Stres i lęk w sporcie wyczynowym, „Kultura Fizyczna” 1996, nr 5 (6), s. 5–10.
93.Keijsers L., Branje S.J.T., Frijns T., Finkenauer C., Meeus W., Gender Differences in Keeping Secrets From Parents in Adolescence, „Developmental Psychology” 2010, nr 46 (1), s. 293–298.
94.Kędzierski, P., Kulesza J., Analiza przyczyn umieszczania dzieci i młodzieży w placówkach resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych, Pracownia Resocjalizacji, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej, Warszawa 2008. Pobrano z: https://www.dbp.wroc.pl /biblioteki/wroclaw/dsie-raporty-edukacyjne/category/ 7-raporty-z-2008-r?download=24:analiza-przyczyn-umieszczania-dzieci-i-mlodziezy- w-placowkach-resocjalizacyjnych-i-socjoterap (dostęp: 04.03.2018).
95.Kładoczny P., Wolny M., Reintegracja wychowanków placówek resocjalizacyjnych. Uwagi o charakterze systemowym. Raport Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2019, nr 9, s. 47–62.
96.Kobylarczyk-Kaczmarek M., Ogińska-Bulik N., Trauma u młodzieży. Konsekwencje i uwarunkowania, Difin, Warszawa 2023.
97.Konaszewski K., Plany życiowe nieletnich umieszczonych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, „Probacja” 2017, nr 4, s. 105–114.
98.Konaszewski K., Kwadrans Ł., Zasoby osobiste młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Uwarunkowania środowiskowe, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2018.
99.Konaszewski K., Sosnowski T., Czynniki warunkujące samoocenę nieletnich umieszczonych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, „Resocjalizacja Polska” 2017, nr 13, s. 175–191.
100.Konopczyński M., Metody twórczej resocjalizacji. Teoria i praktyka wychowawcza, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2009.
101.Konopczyński M., Kryzys resocjalizacji czy(li) sukces działań pozornych. Refleksje wokół polskiej rzeczywistości resocjalizacyjnej, Pedagogium, Warszawa 2013.
102.Konopczyński M., Wstęp. [W:] Teoretyczne i metodyczne aspekty resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie, red. I. Mudrecka, Warszawa 2017.
103.Kornas-Biela D., Oblicza macierzyństwa, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1996.
104.Kozaczuk F., Świat wartości młodzieży z symptomami niedostosowania społecznego, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów 2005.
105.Kozielecki J., Psychologiczna teoria samowiedzy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.
106.Kozłowski P., Wartości, cele i plany życiowe młodzieży nieprzystosowanej społecznie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2016.
107.Kranc M., Metodyka procesu resocjalizacji w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2018.
108.Kranc M., Rola terapii w procesie instytucjonalnej resocjalizacji nieletnich, „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych” 2017, nr 70, s. 160–174.
109.Krasowicz G., Kurzyp-Wojnarska A., Kwestionariusz do badania poczucia umiejscowienia kontroli, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 1990.
110.Kruszewski T., Uwarunkowania powodzenia społecznego usamodzielnianych wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych (wnioski z obserwacji i propozycja działań), „Szkoła Specjalna” 2005, nr 66 (2), s. 102–112.
111.Kucharski T., Palkij M., Charakterystyka porównawcza wybranych cech osobowości młodocianych matek i uczennic liceum ogólnokształcącego. [W:] Środowisko – młodzież – zdrowie: pedagogiczne wymiary zagrożeń i rozwoju młodzieży, red. J.A. Malinowski, A. Zandecki, Akapit, Toruń 2007.
112.Kudlak G., Kompetencje społeczne nieletnich przestępców. [W:] Instytucjonalna resocjalizacja nieletnich. Wyzwania i perspektywy rozwoju, red. G. Kudlak, Difin, Warszawa 2016.
113.Kula K., Program profilaktyczno-terapeutyczny „Szansa”. [W:] Dobre praktyki resocjalizacyjne w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich w Polsce, red. M. Bernasiewicz, M. Noszczyk-Bernasiewicz, Uniwersytet Śląski, Katowice 2018.
114.Kulas H., Samoocena młodzieży, Wydawnictwo Szkole i Pedagogiczne, Warszawa 1986.
115.Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, wyd. 2, Warszawa 1993.
116.Kupiec H., Rozwijanie kompetencji społecznych nieletnich a klimat wychowawczy placówki resocjalizacyjnej, „Resocjalizacja Polska” 2012, nr 3, s. 383–398.
117.Kupiec H., Kontrola społeczna nad młodzieżą w dużym mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007.
118.Kupiec H., Empatia i kompetencje społeczne młodzieży niedostosowanej społecznie – wyniki badań empirycznych. [W:] Sociální pedagogika v kontextu životních etap člověka, red. M. Bargel, jr., E. Janigová, E. Jarosz, M. Jůzl, Institut mezioborových studii, Brno 2013.
119.Kupiec H., Samokontrola zachowań a natężenie lęku u wychowanków placówek resocjalizacyjnych, „Resocjalizacja Polska” 2013, nr 4, s. 243–255.
120.Kupiec H., Zmiany w poziomie kompetencji społecznych jako wskaźnik (nie)efektywności resocjalizacji nieletnich, „Opuscula Sociologica” 2013, nr 4 (2), s. 97–109.
121.Kupiec H., Płeć jako moderator samooceny młodzieży dostosowanej i niedostosowanej społecznie, „Resocjalizacja Polska” 2014, nr 7 (1), s. 117–134.
122.Kupiec H., Lęk i agresja jako katalizatory ekskluzji społecznej wychowanków placówek resocjalizacyjnych. [W:] Pedagogika społeczna wobec problemu wykluczenia społecznego. Diagnoza – fenomenologia – rozwiązania, red. A. Knocińska, P. Frąckowiak, S. Jabłońska, GSW Milenium, Gniezno 2016.
123.Kupiec H., Socjodemograficzne zróżnicowanie preferencji aksjologicznych wychowanków placówek resocjalizacyjnych i szkół państwowych, „Forum Pedagogiczne” 2017, nr 7 (1), s. 61–76.
124.Kupiec H., Tożsamość nieletnich a motywacja do zmiany w warunkach placówki resocjalizacyjnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2019.
125.Kupiec H., Zięciak M., Osobowościowe korelaty kompetencji społecznych nieletnich przebywających w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, „Colloquium Pedagogika – Nauki o Polityce i Administracji” 2023, nr 15 (2), s. 119–138.
126.Kupisiewicz C., Kupisiewicz M., Słownik pedagogiczny. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
127.Kuszak K., Dynamika rozwoju samodzielności dziecka w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2006.
128.Kwaśnica R., Ku dialogowi w pedagogice. [W:] Ku dialogowi w pedagogice: VI Forum Pedagogów Wrocław, październik 1993, Wrocław 1993.
129.Lalek D., Pilch T. (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Żak, Warszawa 1999.
130.Latusek A. (red.), Praktyczny słownik wyrazów i zwrotów bliskoznacznych, Kraków 2004.
131.Leary M.R., MacDonald G., Individual differences in self-esteem. A review and theoretical integraction. [W:] Handbook of self and identity, red. M.R. Leary, J.P. Tangney, New York 2003.
132.Liberska H., Wybrane aspekty psychologiczne funkcjonowania młodzieży wychowywanej w rodzinach pełnych i niepełnych, „Roczniki Socjologii Rodziny” 1998, nr 10, s. 231‒246.
133.Lipkowski O., Dziecko społecznie niedostosowane i jego resocjalizacja, PZWS, Warszawa 1971.
134.Lopes P.N., Salovey P., Straus R., Emotional intelligence, personality and the Perceived quality of social relationship, „Personality and Individual Differences” 2003, nr 35 (3), s. 641–658.
135.Łaguna M., Lachowicz-Tabaczek K., Dzwonkowska I., Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody, „Psychologia Społeczna” 2007, nr 02 (04), s. 164–176.
136.Łobocki M., Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2004.
137.Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Arche, Gdańsk 2003.
138.Małachowska E., Kompetencje komunikacyjne wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych. [W:] Teoretyczne i metodyczne aspekty resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie, red. I. Mudrecka, Pedagogium. Wyższa Szkoła Nauk Społecznych, Warszawa 2017.
139.Margalit M., Eysenck S., Prediction of coherence in adolescence: Gender differences in social skills, personality, and family climate, „Journal of Research in Personality” 1990, nr 24 (4), s. 510–521.
140.Martin A.J., School motivation of boys and girls: Differences of degree, differences of kind, or both?, „Australian Journal of psychology” 2004, nr 56 (3), s. 133–146.
141.Maslow A.H., Motywacja i osobowość, Wydawnictwo Pax, Warszawa 1990.
142.Matczak A., Kwestionariusz Kompetencji Społecznych. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa 2001.
143.Matczak A., Uwarunkowania inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych – emocjonalnych. Raport końcowy z realizacji projektu 2 H01 F 062 23 w latach 2002–2005. Warszawa, tekst niepublikowany.
144.Matkowski M., Arkusz samopoznania Raymonda B. Cattella (IPAT Anxiety Scale-Self- Analysis Form), „Przegląd Psychologiczny” 1983, nr 26 (2), s. 413–423.
145.McCrae R.R., Costa P.T., Osobowość dorosłego człowieka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
146.McGinnis E., Goldstein A.P., Skillstreaming. Kształtowanie umiejętności ucznia. Nowe strategie i perspektywy nauczania umiejętności prospołecznych, Katolicka Fundacja Pomocy Osobom Uzależnionym i Dzieciom KARAN, Warszawa 2001.
147.McWhirter J.J., Zagrożona młodzież, Wydawnictwo Edukacyjne PARPA, Warszawa 2005.
148.Mendel M. (red.), Pedagogika miejsca, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP, Wrocław 2006.
149.Mielczarek M., Kompetencje interpersonalne młodzieży niedostosowanej społecznie. Perspektywa społeczno-zawodowa, „Szkoła – Zawód – Praca” 2019, nr 18, s. 274–292.
150.Modrzewski J., Socjalizacja i uczestnictwo społeczne. Studium socjopedagogiczne. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2004.
151.Moir A., Jessel D., Płeć mózgu. O prawdziwej różnicy między mężczyzną a kobietą, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1993.
152.Motow I., Motow-Czyż M., Proces usamodzielniania wychowanków z zakładów resocjalizacyjnych, „Pedagogika Rodziny” 2015, nr 5 (4), s. 29–40.
153.Motyka M., Niewidzialność zjawiska bezdomności młodych dorosłych. [W:] Dodaj Mnie. Bezdomność młodzieży i młodych dorosłych w Polsce, red. M. Granosik, M. Motyka, R. Szczepanik, Raport opracowany w ramach projektu realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG, Warszawa 2023.
154.Motyka M., Co pomaga a co przeszkadza młodzieży w kryzysie bezdomności? [W:] Dodaj Mnie. Bezdomność młodzieży i młodych dorosłych w Polsce, red. M. Granosik, M. Motyka, R. Szczepanik R., Raport opracowany w ramach projektu realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG, Warszawa 2023.
155.Mudrecka, I., Poczucie odpowiedzialności młodzieży skonfliktowanej z prawem. Studium Pedagogiczne, Uniwersytet Opolski, Opole 2010.
156.Mudrecka I., Przekonania o sobie i świecie nieletnich przebywających w placówkach resocjalizacyjnych. „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2019, nr 38 (2), s. 41–53.
157.Mulder E., Brand E., Bullens R., Van Marle H., A Classification of Risk Factors in Serious Juvenile Offenders and the Relation Between Patterns of Risk Factors and Recidivism, „Criminal Behaviour and Mental Health” 2010, nr 20, s. 23–38.
158.Murray G., Judd F., Jackson H., Fraser C., Komiti A., Hodgins G., Pattison P., Humphreys J., Robins G., The five factor model and accessibility/remoteness: novel evidence for person- environment interaction, „Personality and Individual Differences” 2005, nr 39 (4), s. 715–725.
159.Muszyński H., Ideał i cele wychowania, WSiP, Warszawa 1974.
160.Muszyński H., Zarys teorii wychowania, PWN, Warszawa 1977.
161.Nawrocka K., Diagnoza mieszkańców uczestniczących w projekcie mieszkań treningowych. [W:] Program pozytywnej reintegracji społecznej młodzieży opuszczającej placówki resocjalizacyjne, red. A. Sikora, Fundacja po Drugie, Warszawa 2015.
162.Ng-Knight T., Schoon T., I Can Locus of Control Compensate for Socioeconomics Adversity in the Transition from School to Work?, „Journal of Youth and Adolescence” 2017, nr 10 (46), s. 1–15.
163.Niebrzydowski L., Psychologia wychowawcza. Samoświadomość, aktywność, stosunki interpersonalne, PWN, Warszawa 1989.
164.Nowacki T., Elementy psychologii, Państwowe Wydawnictwo Szkolnictwa Zawodowego Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
165.Nowak A., Wysocka E., Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym świecie. Elementy patologii społecznej i kryminologii, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2001.
166.Obuchowska I., Dziecko w rodzinie i instytucji, od teorii do praktyki. „Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze” 1997, nr 3.
167.Obuchowski K., Człowiek intencjonalny, czyli o tym jak być sobą, Rebis 2000, Warszawa. Odej A., Tokarski S., Konstrukcja i psychometryczna weryfikacja kwestionariusza samodzielności, „Studia Psychologica” 2009, nr 9, s. 233–250.
168.Okoń W., Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa 1984.
169.Okoń W., Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, PWN, Warszawa 1987.
170.Oleś M., Steuden, S., Klonowski P., Chmielnicka-Kuter E., Gajda T., Wasyl-Puchalska M., Metody badania jakości życia i psychospołecznego funkcjonowania chorych z zaburzeniami widzenia. [W:] Jak świata mniej widzę. Zaburzenia widzenia a jakość życia, red. P. Oleś, S. Steuden, J. Toczołowski, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2002.
171.Opora R., Ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2009.
172.Opora R., Resocjalizacja. Wychowanie i psychokorekcja nieletnich niedostosowanych społecznie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010.
173.Ostafińska-Molik B., Postrzeganie siebie i własnego zachowania w kontekście zaburzeń adaptacyjnych młodzieży, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
174.Ostaszewski K., Bobrowski J.K., Greń J., Pisarska A., Nasilone zachowania ryzykowne wśród podopiecznych młodzieżowych ośrodków socjoterapeutycznych i wychowawczych, „Alkoholizm i Narkomania” 2019, nr 32 (4), s. 291–316.
175.Parafiniuk-Soińska J., (red.), Kształtowanie samodzielności uczniów klas początkowych: materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1990.
176.Pervin L.A., Psychologia osobowości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
177.Pilch T. (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. V, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2006.
178.Plopa M., Wymiary osobowości według H. Eysencka a dynamika stresu w warunkach długotrwałej izolacji zadaniowej, „Forum Psychologiczne” 1997, nr 2 (1), s. 55–67.
179.Porębska M., Osobowość i jej kształtowanie w dzieciństwie i młodości, WSiP, Warszawa 1991.
180.Porzak R., Charakterystyka środowiska schronisk dla nieletnich. [W:] Efektywność instytucjonalnych form pomocy na rzecz młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, red. Z.B. Gaś, PWF „Masz Szansę”, Lublin 2008.
181.Potocka-Hoser A., Aktywiści organizacji społecznych i politycznych w zakładzie przemysłowym, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1985.
182.Potrzeby w usamodzielnianiu wychowanków Rodzinnych Domów Dziecka i Rodzin Zastępczych – raport z badań, Fundacja Robinson Crusoe, Warszawa 2007.
183.Prawomocne orzeczenia wobec nieletnich wg czynów karalnych i płci. Pobrano z: https:// isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/ (dostęp: 10.06.2023).
184.Puchała W., Poziom kontroli własnego działania u młodzieży w zależności od jej samooceny oraz poczucia umiejscowienia kontroli, „Psychologia Rozwojowa” 2009, nr 14 (3), s. 41–51.
185.Pufal-Struzik I., Samoocena u młodzieży o zróżnicowanym poziomie uzdolnień i postawy twórczej. [W:] Oblicza „JA”. „Ja” twórcze, aspirujące, zwielokrotnione, wyczerpane, neotyczne, zagrożone patologią, red. I. Pufal-Struzik, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009.
186.Pytka L., Florczykiewicz J., Nieprzystosowanie społeczne jako wyraz negatywnych ustosunkowań wobec normy, „Resocjalizacja Polska” 2020, nr 19, s. 245–257.
187.Radlińska H., Pedagogika społeczna, Pisma Pedagogiczne, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1961.
188.Raport NIK, Działalność resocjalizacyjna młodzieżowych ośrodków wychowawczych, nr ewid. 153/2017/P/17/099/LSZ, Warszawa 2017, s. 5, Pobrane z: https://www.nik.gov. pl/kontrole/P/17/099 (dostęp: 1.02.2018).
189.Raport NIK, Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich, Warszawa 2009. Pobrano z: https://www.nik.gov.pl/kontrole/ wyniki-kontroli-nik/pobierz,px_remote_kno_p_09_072_2009060510305 11244190651_01,typ,kk.pdf, (dostęp: 10.09.2018).
190.Resler A., Dzieci mają dzieci, „Psychologia w szkole” 2014, nr 4, s. 12–17.
191.Reykowski J., Z zagadnień psychologii motywacji, Warszawa 1976.
192.Rola J., Pisula E., Style radzenia sobie ze stresem rodziców dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym i zespołem Downa, „Zdrowie Psychiczne” 1993, nr 34, s. 94–101.
193.Rotter J.B., Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement, „Psychological Monographs: General and Applied” 1966, nr 80 (1), s. 1–28.
194.Rostocka B., Usamodzielnianie wychowanków, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2002, nr 9.
195.Różycka E. (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. V, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2012.
196.Różycka J., Wojciszke B., „Skala wiary w grę o sumie zerowej, Studia Psychologiczne 2010, nr 48 (4), s. 33–44.
197.Różycka-Tran J., Boski P., Wojciszke B., Wiara w grę o sumie zerowej jako aksjomat społeczny: badanie w 37 krajach, „Psychologia Społeczna” 2014, nr 9 (1), s. 92‒109.
198.Rubacha R., Metodologiczne parametry pedagogiki resocjalizacyjnej. [W:] Uwarunkowania i wielopłaszczyznowość badań nad resocjalizacją: podstawy teoretyczne i praktyczne, red. M.H. Kowalczyk, M. Flopka-Kowalczyk, R. Rubacha, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2017.
199.Rzecznik Praw Dziecka 2014‒2015, Standardy pobytu dzieci i młodzieży w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodkach socjoterapii w zakresie edukacji, wychowania i opieki. Pobrano z: http://brpd.gov.pl/sites/default/files/ wyst_2015 _03_ 02_men.pdf, (dostęp: 15.02.2018).
200.Samek T., Samek A.G., Wpływ lęku na rozbieżność między JA ‒ REALNYM i JA ‒ IDEALNYM w obrazie samego siebie, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Psychologiczny” 1988, nr 20. Pobrano z: https://www.researchgate.net/ profile/Piotr-Majewicz/publication/321006197_Obraz_samego_siebie_a_zachowanie_ mlodziezy_niepelnosprawnej_ruchowo_Wydawnictwo_Naukowe_AP_Krakow_ 2002/links/5dbdd39992851c818025e34d/Obraz-samego-siebie-a-zachowanie- mlodziezy-niepelnosprawnej-ruchowo-Wydawnictwo-Naukowe-AP-Krakow- 2002.pdf (dostęp: 19.08.2023).
201.Sękowski A.E., Osiągnięcia uczniów zdolnych, Wydawnictwo TN KUL, Lublin 2000.
202.Siemionow J., Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność, Difin 2011.
203.Siemionow J., Efektywność oddziaływań instytucji resocjalizacyjnych a nowe trendy w resocjalizacji. [W:] Współczesne kierunki zmian w teorii i praktyce resocjalizacyjnej, red. M. Konopczyński, W. Ambrozik, CMPPP, Warszawa 2009.
204.Siemionow J., Zmiana przekonań utrudniających adaptację społeczną u wychowanków Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego, Difin, Warszawa 2016.
205.Siemionow J., Rola przestrzeni i miejsca w procesie resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2018, nr 2 (248), s. 24–36
206.Siemionow J., Paluch M., Analiza stanu działalności młodzieżowych ośrodków wychowawczych w zakresie wsparcia psychologiczno-pedagogicznego i terapii w resocjalizacji wychowanków. Raport z badań. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2022.
207.Sikora A., Przełom w sprawie nieletnich matek z placówek resocjalizacyjnych?!, „Resocjalizacja Polska” 2013, nr 5, s. 264–271.
208.Sikora A. (red.), Program pozytywnej reintegracji społecznej młodzieży opuszczającej placówki resocjalizacyjne, Fundacja po Drugie, Warszawa 2015.
209.Sikora A., Organizacje pozarządowe w systemie przeciwdziałania napiętnowaniu wychowanków placówek resocjalizacyjnych. [W:] Naznaczeni, odrzuceni i dyskryminowani w badaniach naukowych i praktyce wychowawczej. Ujęcie interdyscyplinarne, red. P. Dzieduszyński, Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu, Łódź 2017.
210.Sikora A., Szczepanik R., Pozytywna integracja społeczna – systemowe narzędzia wsparcia, praca wychowawcza, resocjalizacyjna, socjalna. [W:] Program pozytywnej integracji społecznej młodzieży opuszczającej placówki resocjalizacyjne, red. A. Sikora, Materiały Fundacji po Drugie. Warszawa 2015. Pobrano z: http://podrugie.pl/wp-content/ uploads/2016/08/PROGRAM-POZYTYWNEJ-INTEGRACJI.pdf (dostęp: 10.04. 2017).
211.Sikorska A., Raport ‒ ewaluacja programu mieszkań treningowych. [W:] red. A. Sikora, Program pozytywnej integracji społecznej młodzieży opuszczającej placówki resocjalizacyjne, Fundacja po Drugie, Warszawa 2015.
212.Sitarczyk M., Nieletni sprawcy zabójstw. Sylwetki psychologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Poznań 2005.
213.Sitarczyk M., Poziom lęku i neurotyzmu u nieletnich sprawców przestępstw, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia” 2008, nr 21, s. 65–78.
214.Skibińska B., „Skazani na samotność?” O konsekwencjach izolacji społecznej w wybranych jej kontekstach, „Studia Edukacyjne” 2020, nr 44, s. 265–284.
215.Skorny Z. (1956). Metoda nauczania a kształcenie samodzielnego myślenia i zaradności w liceach pedagogicznych, Nowa Szkoła, t. 3.
216.Skowrońska-Pućka A., „Dziecko z dzieckiem z domu dziecka” – stygmatyzacja i autostygmatyzacja a szanse życiowe małoletnich matek, byłych wychowanek placówek opiekuńczo-wychowawczych, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej” 2018, nr 20, s. 211–242.
217.Skrzypek E., Tymczasowy podręcznik do testu jawnego niepokoju: „Jaki jesteś”, Pracownia Psychometryczna PAN, Warszawa 1968.
218.Słomka A., Kontrola i ocena uczniów a rozwijanie samodzielności, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Radom 2001.
219.Smółka P., Kompetencje społeczne. Metody pomiaru i doskonalenia umiejętności interpersonalnych, Wolters Kluwer Polska, Kraków 2008.
220.Sobol-Kwapińska M., Metody badania jakości życia i psychospołecznego funkcjonowania chorych z zaburzeniami widzenia. [W:] Jak świata mniej widzę. Zaburzenia widzenia a jakość życia, red. P. Oleś, S. Steuden, J. Toczołowski, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2002.
221.Sosnowska J., Wychowanie do samodzielności – rola nauczyciela wychowania przedszkolnego w kreowaniu otoczenia wokół dziecka. [W:] Nauczyciel wczesnej edukacji. Oczekiwania społeczne i praktyka edukacyjna, red. J. Bonar, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.
222.Staniaszek M., Diagnoza klimatu społecznego młodzieżowych ośrodków wychowawczych w Polsce, „Studia Paedagogica Ignatiana” 2018, nr 21 (1), s. 175–197.
223.Stańkowski B., Pedagogizacja rodziców osób nieletnich niedostosowanych społecznie. „Szkice Humanistyczne” 2015, nr 15 (3‒4), s. 167–180.
224.Strelau J., Doliński D., Psychologia. Podręcznik Akademicki, t. 1, GWP, Gdańsk 2008.
225.Strelau J., Doliński D., Psychologia akademicka, t. 2, GWP, Gdańsk 2018.
226.Stróżewski W., O stawaniu się człowiekiem. [W:] Człowiek – wychowanie – kultura, red. F. Adamski, WAM, Kraków 1993.
227.Sykes M.Z., Matza D., Techniques of neutralization: A Theory of Delinquency, „American Sociological Review” 1957, nr 22, s. 664–670.
228.Synowiec D., Poziom neurotyczności u młodzieży z rodzin rozbitych i pełnych, „Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio” 2018, nr 33 (1), s. 219–231.
229.Szafrańska K., Wizja przyszłości a orientacja pozytywna wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, „Roczniki Pedagogiczne” 2019, nr 11 (47), s. 461–475.
230.Szafrańska K., Usamodzielnianie wychowanków Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych, „Resocjalizacja Polska” 2016, nr 12, s. 59–75.
231.Szafrańska K., Poczucie moralności. Pięć kodów etycznych w percepcji wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, „Forum Pedagogiczne” 2017, nr 7 (1), s. 77–94.
232.Szafrańska K., Problematyka samotności i poczucia osamotnienia młodzieży, wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, „Resocjalizacja Polska” 2017, nr 13, s. 193–210.
233.Szafrańska K., Kształtowanie się celów życiowych nastolatków w pieczy instytucjonalnej. Model ontologiczno-gnozeologiczny, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2018.
234.Szałański J., Postulowane modele przygotowania nieletnich do życia po opuszczeniu zakładu poprawczego. [W:] Zagadnienia readaptacji społecznej skazanych, red. F. Kozaczuk Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2009.
235.Szczepanik R., Stawanie się recydywistą. Kariery instytucjonalne osób powracających do przestępczości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.
236.Szczepanik R., Rodzice osób pijących alkohol problemowo. O ambiwalencji pomocy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
237.Szczepanik R., (Gdzieś) pomiędzy rodziną, instytucją i samodzielnością. [W:] Dodaj Mnie. Bezdomność młodzieży i młodych dorosłych w Polsce. Raport opracowany w ramach projektu realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG, red. M. Granosik, M. Motyka, R. Szczepanik, Warszawa 2023.
238.Szczepanik R., Pochodzenie problemów bezdomności młodych dorosłych. [W:] Dodaj Mnie. Bezdomność młodzieży i młodych dorosłych w Polsce. Raport opracowany w ramach projektu realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG, red. M. Granosik, M. Motyka, R. Szczepanik, Warszawa 2023.
239.Szczepanik R., Zjawisko bezdomności młodych dorosłych w Polsce. [W:] Dodaj Mnie. Bezdomność młodzieży i młodych dorosłych w Polsce. Raport opracowany w ramach projektu realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG, red. M. Granosik, M. Motyka, R. Szczepanik, Warszawa 2023.
240.Szczepanik R., Dzieduszyński P., Przedwczesne macierzyństwo wychowanek placówek resocjalizacyjnych a ryzyko wykluczenia z systemu edukacji. [W:] Zapobieganie wykluczeniu z systemu edukacji dzieci i młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Perspektywa pedagogiczna, red. J.E. Kowalska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
241.Szczepanik R., Sikora A., Przedwczesne macierzyństwo w biografiach byłych wychowanek placówek resocjalizacyjnych. [W:] Środowiskowy wymiar niedostosowania. Teorie ‒ badania ‒ praktyka, red. K. Sawicki, K. Konaszewski, Ekopress, Białystok 2014.
242.Szczukiewicz P., Rozwój psychospołeczny a tożsamość, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1998.
243.Szewczuk W., Słownik psychologiczny, Wiedza Powszechna, Warszawa 1985.
244.Szmigielska B., Spostrzeganie związku pomiędzy własnym działaniem a jego następstwami przez dzieci w wieku szkolnym, „Psychologia Wychowawcza” 1981, nr 24 (4), s. 469–480.
245.Szpringer M., Wojciechowska M., Orczykowski T., Używanie substancji psychoaktywnych przez młodzież gimnazjalną z Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych jako błędne podejmowanie dobrostanu, „Zdrowie i dobrostan” 2015, nr 2, s. 365–381.
246.Szulc M., Piotrzkowska-Dziamska M., Struktura planów życiowych młodzieży niedostosowanej społecznie przebywającej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, „Resocjalizacja Polska” 2013, nr 5, s. 87–111.
247.Szymańska M., Samoocena młodzieży mającej kontakt z alkoholem, „Problemy opiekuńczo- wychowawcze” 2008, nr 4, s. 42–52.
248.Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1979.
249.Śliwa S., Wybrane problemy resocjalizacji nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu, Opole 2013.
250.Świrko-Pilipczuk J., Sytuacje edukacyjne podstawą procesu kształcenia i rozwijania samodzielności. [W:] Proces kształcenia i jego uwarunkowania, red. K. Denek, F. Bereźnicki, J. Świrko-Pilipczuk, Agencja Wydawnicza „KWADRA”, Szczecin 2002.
251.Świrko-Pilipczuk J., Samodzielność w świetle koncepcji osobowości autorskiej ‒ perspektywa teoretyczna, „Teraźniejszość‒Człowiek‒Edukacja” 2016, t. 19, nr 4 (76), s. 57‒73.
252.Tomaszewski T., Z pogranicza psychologii i pedagogiki, PZWS, Warszawa 1970.
253.Tomorowicz A., Struktura kompetencji społecznych w ujęciu interakcyjnym, „Psychiatria” 2011, nr 8 (3), s. 91‒96.
254.Uchnast Z., Samodzielność jako cecha osobowości młodzieży w wieku 13‒23 lat, maszynopis w Archiwum KUL, Lublin 1962.
255.Urban B., Stanik J.M., (red.), Resocjalizacja, t. 1, PWN, Warszawa 2008.
256.Vermeiren R., Bogaerts J., Ruchkin V., Deboutte D., Schwab-Stone M., Subtypes of self- esteem and self-concept in adolescent violent and property offenders, „Journal of Child Psychology and Psychiatry” 2004, nr 45 (2), s. 405‒411.
257.Warchał M., Poczucie umiejscowienia kontroli (LOC) jako determinant sukcesu edukacyjnego uczniów z trudnościami szkolnymi. [W:] Sukces jako zjawisko edukacyjne, red. M. Hemeniuk, I. Paszenda, W. Żłobicki, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2017.
258.Węgliński A., Resocjalizacja nieletnich w warunkach wolności dozorowanej oraz izolacji zakładowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1993.
259.Węgliński A., Poziom empatii a zachowania nieletnich w zakładzie poprawczym, „Psychologia Wychowawcza” 1983, nr 26 (3), s. 317‒326.
260.Wilson E., Hinks S., Assessing the Predictive Validity of the Asset Youth Risk Assessment Tool Using the Juvenile Cohort Study (JCS), Ministry of Justice Research Series 10/11, December 2011.
261.Winiarski M., Rodzina‒szkoła‒środowisko. Problemy edukacji środowiskowej, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2000.
262.Włodarczyk E., Cytlak J., Człowiek wobec krytycznych sytuacji życiowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2011.
263.Wojciszke B., Baryła W., Potoczne rozumienie moralności – pięć kodów etycznych i narzędzie ich pomiaru, „Przegląd Psychologiczny” 2000, nr 43 (4), s. 395‒421.
264.Wojnarska A., Kompetencje komunikacyjne nieletnich. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2013.
265.Wojnarska A., Znaczenie inteligencji emocjonalnej w procesie komunikacji społecznej nieletnich. [W:] Tożsamość osobowa dewiantów a ich reintegracja społeczna, red. A. Kieszkowska, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011.
266.Wolska A., Model czynników ryzyka popełnienia przestępstwa agresywnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2002.
267.Woroniecki J., Katolicka etyka wychowawcza, t. 1, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1986.
268.Wosik-Kawala D., Korygowanie samooceny uczniów gimnazjum, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2007.
269.Wujek T., Pilch T., Pojęcia pedagogiki. [W:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. M. Godlewski, S. Krawcewicz, T. Wujek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.
270.Wysocka E., Ostafińska-Molik B., Nastawienie życiowe młodzieży niedostosowanej społecznie i prawidłowo przystosowanej – analiza porównawcza, „Przegląd Naukowo- -Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa” 2014, nr 1, s. 233‒254.
271.Wysocka E., Ostafińska-Molik B., „Podobnie niedostosowani, a mimo to różni”. Polaryzacje samooceny w grupie wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych i socjoterapeutycznych, „Studia Edukacyjne”, 2016, nr 39, s. 307‒329.
272.Wysocka E., Ostafińska-Molik B., Osobowość i myślenie twórcze osób niedostosowanych społecznie w kontekście resocjalizacji twórczej, „Resocjalizacja Polska” 2019, nr 18, s. 149‒170.
273.Zawisza E., Lubińska-Bogacka M., Empatia jako filar rozwoju społecznego dziecka. Różnice w rozwoju kompetencji społecznych u dziewcząt i chłopców. [W:] Przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela: w stronę edukacji spersonalizowanej, red. S. Kowal, M. Mądry-Kupiec, Wydawnictwo internetowe e-bookowo, Będzin 2015.
274.Zięciak M., Funkcjonowanie w relacjach społecznych byłych wychowanków placówek resocjalizacyjnych, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2017, nr 10, s. 48‒55.
275.Zięciak M., Samodzielność i usamodzielnianie wychowanków w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2020.
276.Zięciak M., Wiedza kadry pedagogicznej młodzieżowych ośrodków wychowawczych w zakresie uzależnień nieletnich, „Studia Paedagogica Ignatiana” 2023, nr 26 (2), s. 171–193.
277.Zimbardo P.G., Ruch L.F., Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
278.Zwierzyńska E., Matuszewski A., Skala Jawnego Niepokoju Jaki Jesteś? Elżbiety Skrzypek, Mieczysława Chojnowskiego, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2007.
279.Akty prawne
280.Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 7 lipca 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. 2023 poz. 1370).
281.Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 27 sierpnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (Dz.U. 2021 poz. 1599).
282.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r., w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. 2017 poz. 1578).