ISBN: 978-83-7972-977-7
ISBN (online): 978-83-7972-978-4
ISSN: 0860-2751
OAI
DOI: 10.18276/978-83-7972-978-4
Lista wydań / T. (MCDLXII) 1388
| Rok wydania: | 2025 |
| Dziedzina: | Dziedzina nauk społecznych |
| Dyscyplina: | nauki o zarządzaniu i jakości |
| Słowa kluczowe: | zasoby wody Europejski Zielony Ład Niebieski Ład UE dewzrost |
| Autorzy: |
Izabela
Bludnik
Uniwersytet Szczeciński |
Informacje
Wersja elektroniczna publikacji dostępna na licencji CC BY-SA 4.0 po 12 miesiącach od daty wprowadzenia do obrotu: sierpień 2025
Wersję drukowaną publikacji można nabyć w sklepie Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Szczecińskiego: wn.usz.edu.pl/sklep/
Dofinansowano ze środków Ministra Nauki w ramach Programu „Regionalna inicjatywa doskonałosci”
Abstrakt
Woda jest jednym z najcenniejszych zasobów naturalnych, bez którego życie na Ziemi nie mogłoby istnieć. Ze względu na swe fundamentalne znaczenie, coraz bardziej ograniczoną dostępność, utrudniającą zaspokojenie wszystkich potrzeb ekonomicznych, społecznych i środowiskowych oraz brak możliwości zastąpienia woda jest określana mianem „błękitnego złota XXI wieku”. W monografii przybliżono problematykę ochrony zasobów wody w Polsce z pespektywy po pierwsze kierunku, w jakim ewoluują unijne i polskie regulacje prawne oraz strategie polityczne dotyczące poprawy stanu ekosystemów wodnych, a po drugie – oczekiwań i preferencji Polaków wobec konieczności, zakresu i sposobów takiej ochrony. W pracy wskazano, że stan ilościowy i jakościowy zasobów wody w Polsce wymaga podjęcia zdecydowanych działań naprawczych. Nie mogą one jednak polegać na implementacji forsowanej przez UE polityki klimatycznej, której podstawą jest dewzrost, czyli celowe hamowanie wzrostu i rozwoju społeczno-gospodarczego.
Bibliografia
| 1. | Opracowania zwarte |
| 2. | Bajkiewicz-Grabowska, E. (2024). Hydrologia ogólna. Warszawa: WN PWN. |
| 3. | Balcerzak, W., Bąk, J. (2008). Alternatywne sposoby pozyskiwania wody. W: J. Jeż-Walkowiak, M. Sozański (red.), Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód (Water supply and water quality) (s. 353–360). Materiały konferencyjne XX Jubileuszowej-Krajowej, VIII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej. Poznań: PZITS, O. Wielkopolski. Pobrane z: https://water.put.poznan.pl/images/fullpapers/2008/UZDATNIANIE_WOD/353_ WODA_2008_T1.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 4. | Bartoszewicz, A. (2024). Skutki ideologii Europejskiego Zielonego Ładu w polityce społeczno- -gospodarczej. W: A. Bartoszewicz (red.), Drapieżny Zielony (nie) Ład (s. 12–26). Opracowanie eksperckie i badanie społeczne przygotowane na zlecenie Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Pobrane z: https://preczzzielonymladem.pl/raport/ (dostęp: 1.02.2025(ż). |
| 5. | Bludnik, I., Pondel, H. (2021). Finansjalizacja środowiska przyrodniczego – problemy i wyzwania. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. |
| 6. | Borek, R., Furdyna, A. (2020). Usługi ekosystemowe w ochronie wód słodkich. W: R. Borek, A. Furdyna, A. Makowska, J. Perzyna, M. Staniszewska, J. Zwolińska (red.), Ekspertyza. Woda w rolnictwie (s. 168–177). Warszawa: Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach. Pobrane z: https://koalicjazywaziemia.pl/wp-content/uploads/2020/11/ Ekspertyza_Woda-w-rolnictwie.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 7. | Cebula, M. (2020). Zmiana prawa w celu lepszej ochrony wód dla rolnictwa w Polsce. W: R. Borek, A. Furdyna, A. Makowska, J. Perzyna, M. Staniszewska, J. Zwolińska (red.), Ekspertyza. Woda w rolnictwie (s. 152–158). Warszawa: Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach. Pobrane z: https://koalicjazywaziemia.pl/wp-content/ uploads/2020/11/Ekspertyza_Woda-w-rolnictwie.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 8. | Chorowski, M., Malecha, Z. (2024). Granice implementacji technologii energetycznych postulowanych przez Europejski Zielony Ład. W: A. Bartoszewicz (red.), Drapieżny Zielony (nie) Ład (s. 88–104). Opracowanie eksperckie i badanie społeczne przygotowane na zlecenie Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Pobrane z: https://preczzzielonymladem. pl/raport/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 9. | Czermański, E. (2019). Morska żegluga kontenerowa a zrównoważony rozwój transportu. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. |
| 10. | Czermański, E., Oniszczuk-Jastrząbek, A., Pawłowska, B. (2021). Polityka morska Unii Europejskiej w zakresie zrównoważonego rozwoju obszarów morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. |
| 11. | Epstein, G.A. (2005). Financialization and the world economy. Cheltenham, Northampton, MA: Edward Elgar. |
| 12. | Farooqi, Z.U.R., Sabir, M., Qadeer, A., Naeem, A., Murtaza, G., Yousaf, H. (2022). Understanding the causes of climatic change in the environment. W: S.A. Bandh (red.), Climate Change. The Social and Scientific Construct (s. 37–47). Cham: Springer Nature Switzerland AG. DOI: 10.1007/978-3-030-86290-9_3. |
| 13. | Furdyna, A. (2020). Rolnictwo a zasoby wód. Kilka faktów na temat wody na lądzie w odniesieniu do gospodarki rolnej. W: R. Borek, A. Furdyna, A. Makowska, J. Perzyna, M. Staniszewska, J. Zwolińska (red.), Ekspertyza. Woda w rolnictwie (s. 62–67). Warszawa: Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach. Pobrane z: https://koalicjazywaziemia.pl/ wp-content/uploads/2020/11/Ekspertyza_Woda-w-rolnictwie.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 14. | Gromiec, M. (2021). Ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem. Wybrane problemy i rozwiązania. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska, nr 172. Warszawa: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. |
| 15. | IPCC. (2021). Podsumowanie dla Decydentów. W: H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, M. Tignor, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke, V. Möller, A. Okem, B. Rama (red.), Zmiana klimatu 2022: Zagrożenia, adaptacja i wrażliwość. Podsumowanie dla decydentów. Wkład II Grupy Roboczej do 6 Raportu Podsumowującego Międzyrządowego Panelu ds. Zmiany Klimatu (s. 3–33). Cambridge: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/9781009325844.001. Pobrane z: https://www.ipcc.ch/report/ar6/ wg2/downloads/outreach/Raport_IPCC_cz2_29_11_22_OST.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 16. | IPCC. (2023). Summary for Policymakers. W: Core Writing Team, H. Lee, J. Romero (red.), Climate Change 2023: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (s. 1–34). Geneva: IPCC. DOI: 10.59327/IPCC/AR6-9789291691647.001. Pobrane z: https://www. ipcc.ch/report/ar6/syr/downloads/report/IPCC_AR6_SYR_SPM.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 17. | Izydorczyk, K. (2022). Zasoby wodne i ich dostępność. W: T. Piechota (red.), Ochrona zasobów wodnych i racjonalne gospodarowanie wodą w rolnictwie w kontekście zmian klimatu (s. 15–20). Warszawa: Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa. Pobrane z: https://ksow.pl/files/Bazy/Biblioteka/files/Ochrona_zasobow_wodnych_i_racjonalne_ gospodarowanie_woda_w_rolnictwie_w_kontekscie_zmian_klimatu_WWW. pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 18. | Jokiel, P., Marszelewski, W., Pociask-Karteczka, J. (2017). Hydrologia Polski. Warszawa: WN PWN. |
| 19. | Karaczun, Z.M. (2020). Polskie rolnictwo wobec skutków zmiany klimatu. W: R. Borek, A. Furdyna, A. Makowska, J. Perzyna, M. Staniszewska, J. Zwolińska (red.), Ekspertyza. Woda w rolnictwie (s. 12–15). Warszawa: Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach. Pobrane z: https://koalicjazywaziemia.pl/wp-content/uploads/2020/11/ Ekspertyza_Woda-w-rolnictwie.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 20. | Kindler, J. (2014). Zasoby wodne dziś i jutro a perspektywy wyżywienia świata. W: B. Galwas, B. Wyżnikiewicz (red.), Czy kryzys światowych zasobów? (s. 199–211). Warszawa: Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Pobrane z: https://publikacje. pan.pl/chapter/117342/zasoby-wodne-dzis-i-jutro-a-perspektywy-wyzywienia-swiata (dostęp: 1.02.2025). |
| 21. | Konieczny, R., Rataj, C. (2020). Zasoby wodne i zapotrzebowanie na wodę – sytuacja Polski na tle innych krajów. W: R. Borek, A. Furdyna, A. Makowska, J. Perzyna, M. Staniszewska, J. Zwolińska (red.), Ekspertyza. Woda w rolnictwie (s. 16–22). Warszawa: Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach. Pobrane z: https://koalicjazywaziemia.pl/ wp-content/uploads/2020/11/Ekspertyza_Woda-w-rolnictwie.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 22. | Kowalczak, P. (2024). Zmiany klimatu. Polityka, ideologia, nauka, fakty. Warszawa: Veritatis Splendor. |
| 23. | Król, M.A. (2018). Gospodarowanie zasobami wodnymi na obszarach wiejskich a prawna ochrona Morza Bałtyckiego przed eutrofizacją. W: D. Łobos-Kotowska, P. Gała, M. Stańko (red.), Współczesne problemy prawa rolnego i cywilnego. Księga jubileuszowa Profesor Teresy Kurowskiej (s. 213–235). Warszawa: Fundacja FAPA. Pobrane z: http://www.fapa. org.pl/publikacjePDF/Wsp%C3%B3%C5%82czesne%20problemy%20prawa%20rolnego% 20i%20cywilnego.%20Ksi%C4%99ga%20jubileuszowa%20Profesor%20Teresy%20 Kurowskiej.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 24. | Lipiński, D. (2024). Czy Unia Europejska przetrwa rok 2024? Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo. |
| 25. | Łubkowska, B. (2016). Rola wody w życiu człowieka i środowisku. W: M. Podgórska (red.), Żywienie a środowisko (s. 20–37). Gdańsk: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania w Gdańsku. Pobrane z: https://www.wsz.pl/wp-content/uploads/2022/12/ZYWIENIE- -A-SRODOWISKO-EBOOK.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 26. | Majewski, W. (2017). Woda w inżynierii środowiska. Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego. Warszawa: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy. |
| 27. | Modzelewski, W., Wawrzonkiewicz, K. (2024). Skutki podatkowe i fiskalne wdrożenia zmian prawnych w związku z implementacją Europejskiego Zielonego Ładu i Europejskiego paktu klimatycznego – próba oceny. W: A. Bartoszewicz (red.), Drapieżny Zielony (nie) Ład (s. 58–72). Opracowanie eksperckie i badanie społeczne przygotowane na zlecenie Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Pobrane z: https://preczzzielonymladem. pl/raport/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 28. | Musiałek, P. (2022). Polityka klimatyczna nową tożsamością UE. W: M. Wojtyło, P. Musiałek (red.), Europejski Zielony Ład. Stan realizacji, wyzwania, nadzieje (s. 24–34). Kraków: Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego. Pobrane z: https://klubjagiellonski.pl/publikacje/ europejski-zielony-lad-stan-realizacji-wyzwania-nadzieje/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 29. | Obłąkowska, K.A. (2024). Polacy o Europejskim Zielonym Ładzie i przyszłości Rzeczypospolitej Polskiej. W: A. Bartoszewicz (red.), Drapieżny Zielony (nie) Ład (s. 28–49). |
| 30. | Opracowanie eksperckie i badanie społeczne przygotowane na zlecenie Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Pobrane z: https://preczzzielonymladem.pl/raport/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 31. | Prandecki, K. (2020). Emisja gazów cieplarnianych w Polsce – podstawowe kryterium działań naprawczych. W: K. Prandencki, M., Burchard-Dziubińska (red.), Zmiana klimatu – skutki dla polskiego społeczeństwa i gospodarki (s. 119–137). Warszawa: Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Pobrane z: https://publikacje.pan.pl/ chapter/119779/emisja-gazow-cieplarnianych-w-polsce-podstawowe-kryterium-dzialan- naprawczych-br (dostęp: 1.02.2025). |
| 32. | Rosińska, A. (2022). Emerging pollutants wyzwaniem dla gospodarki wodno-ściekowej. Częstochowa: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej. |
| 33. | Schellenberger, M. (2021). Apokalipsy nie będzie! Dlaczego klimatyczny alarmizm szkodzi nam wszystkim. Stare Groszki: Wydawnictwo CiS. |
| 34. | Soja, R. (2002). Hydrologiczne aspekty antropopresji w polskich Karpatach. Prace Geograficzne nr 186. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego. |
| 35. | Staniszewska, M. (2020). Oddziaływanie użytkowania rolniczego na stan ekologiczny wód. W: R. Borek, A. Furdyna, A. Makowska, J. Perzyna, M. Staniszewska, J. Zwolińska (red.), Ekspertyza. Woda w rolnictwie (s. 102–107). Warszawa: Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach. Pobrane z: https://koalicjazywaziemia.pl/wp-content/ uploads/2020/11/Ekspertyza_Woda-w-rolnictwie.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 36. | Walczykiewicz, T. (2020). Wpływ działalności antropogenicznej na system klimatyczny i jego konsekwencje – w oczekiwaniu na VI Raport Międzyrządowego Panelu do spraw Zmiany Klimatu. W: K. Prandecki, M., Burchard-Dziubińska (red.), Zmiana klimatu – skutki dla polskiego społeczeństwa i gospodarki (s. 99–118). Warszawa: Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Pobrane z: https://publikacje.pan.pl/chapter/119778/ wplyw-dzialalnosci-antropogenicznej-na-system-klimatyczny-i-jego-konsekwencje-w- -oczekiwaniu-na-vi-raport-miedzyrzadowego-panelu-do-spraw-zmiany-klimatu-br (dostęp: 1.02.2025). |
| 37. | Wrzesiński, D., Graf, R., Perz, A. (red.). (2021). Naturalne i antropogeniczne zmiany obiegu wody. Ilościowe i jakościowe badania wód. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Zaucha, J. (2018). Gospodarowanie przestrzenią morską. Warszawa/Sopot: Wydawnictwo Akademickie SEDNO. Pobrane z: https://wydawnictwosedno.pl/wp-content/ uploads/2018/10/Gospodarowanie-przestrzenia-morska.pdf (20.04.2025). |
| 38. | Żylicz, T. (2014). Czy ochrona środowiska musi tyle kosztować?. W: B. Galwas, B. Wyżnikiewicz (red.), Czy kryzys światowych zasobów? (s. 37–44). Warszawa: Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Pobrane z: https://publikacje.pan.pl/Content/ 117334/PDF/07_Czy_kryzys_swiatowych_zasobow.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 39. | Artykuły naukowe |
| 40. | Abbott, B.W., Bishop, K., Zarnetske, J.P., i in. (2019a). A water cycle for the Anthropocene. Hydrological Processes, 33, 1–7. DOI: 10.1002/hyp.13544. |
| 41. | Abbott, B.W., Bishop, K. Zarnetske, J.P., i in. (2019b). Human domination of the global water cycle absent from depictions and perceptions. Nature Geoscience, 12, 533–540. DOI: 10.1038/s41561-019-0374-y. |
| 42. | Ahlers, R., Merme, V. (2016). Financialization, water governance, and uneven development. WIREs Water, 3 (6), 766–774. DOI: 10.1002/wat2.1166. |
| 43. | Anwar, M.A., Zhang, Q., Asmi, F., i in. (2022). Global perspectives on environmental Kuznets curve: A bibliometric review. Gondwana Research, 103, March, 135–145. DOI: 10.1016/j.gr.2021.11.010. |
| 44. | Balco, G., Brown, N., Nichols, K., i in. (2023). Reversible ice sheet thinning in the Amundsen Sea Embayment during the Late Holocene. The Cryosphere, 17 (4), 1787–1801. DOI: 10.5194/tc-17-1787-2023. |
| 45. | Chen, X., Chen, T., He, B., i in. (2024). The global greening continues despite increased drought stress since 2000. The Global Ecology and Conservation, 49, 1–9. DOI: 10.1016/j.gecco.2023.e02791. |
| 46. | Cook, J., Oreskes, N., Doran, P.T., i in. (2016). Consensus on consensus: A synthesis of consensus estimates on human-caused global warming. Environmental Research Letters, 11, 1–7. DOI: 10.1088/1748-9326/11/4/048002. |
| 47. | Dentelski, D., Damari, R., Marmor, Y., i in. (2023). Ninety-nine percent? Re-examining the consensus on the anthropogenic contribution to climate change. Climate, 11 (11), 1–8. DOI: 10.3390/cli11110215. |
| 48. | Dietzel, A., Bode, M., Connolly, S.R., i in. (2021). The population sizes and global extinction risk of reef-building coral species at biogeographic scales. Nature Ecology & Evolution, 5, 663–669. DOI: 10.1038/s41559-021-01393-4. |
| 49. | Dunlap, A., Laratte, L. (2022). European Green Deal necropolitics: Exploring ‘green’ energy transition, degrowth & infrastructural colonization. Political Geography, 97, 1–17. DOI: 10.1016/j.polgeo.2022.102640. |
| 50. | Duvat, V.K.E. (2019). A global assessment of atoll island planform changes over the past decades. Wiley Interdisciplinary Revies: Climate Change, 10 (1), 1–16. DOI: 10.1002/wcc.557. |
| 51. | Gleeson, T., Wang-Erlandsson, L., Porkka, i in. (2020). Illuminating water cycle modification and Earth system resilience in the Anthropocene. Water Resources Research, 56, 1–24. DOI: 10.1029/2019WR024957. |
| 52. | Granato-Souza, D., Stahle, D.W. (2023). Drought and flood extremes on the Amazon River and in Northeast Brazil, 1790–1900. Journal of Climate, 36 (20), 7213–7229. DOI: 10.1175/JCLI-D-23-0146.1. |
| 53. | Gryz, J., Gromadzki, S. (2023). Przeciwdziałanie suszy w systemie bezpieczeństwa narodowego Polski. Model rozwiązań w zakresie retencji i ochrony zasobów wody. Bezpieczeństwo Narodowe, 42, 195–221. DOI: 10.59800/bn/170907. |
| 54. | Gutry-Korycka, M., Sadurski, A., Kundzewicz, Z.W., i in. (2014). Zasoby wodne a ich wykorzystanie. Nauka, 1, 77–98. Pobrane z: https://www.nauka-pan.pl/index.php/ nauka/article/view/69/66 (dostęp: 1.02.2025). |
| 55. | Hegerl, G.C., Brönnimann, S., Cowan, T., i in. (2019). Causes of climate change over the historical record. Environmental Research Letters, 14 (12), 1–25. DOI: 10.1088/1748-9326/ab4557. |
| 56. | Hickel, J. (2021). What does degrowth mean? A few points of clarification. Globalizations, 18 (7), 1105–1111. DOI: 10.1080/14747731.2020.1812222. |
| 57. | Kuczyński, W., Żuchowicki, W. (2010). Ocena aktualnej sytuacji w zaopatrzeniu w wodę w Polsce na tle sytuacji w świecie. Rocznik Ochrona Środowiska, 12, 419–465. Pobrane z: https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPW9- 0014-0093 (dostęp: 1.02.2025). |
| 58. | Kundzewicz, Z.W., Juda-Rezler, K. (2010a). Zagrożenia związane ze zmianami klimatu. Nauka, 4, 69–76. Pobrane z: https://nauka-pan.pl/index.php/nauka/article/view/302 (dostęp: 1.02.2025). |
| 59. | Kundzewicz, Z., Zalewski, M., Kędziora, A., i in. (2010b). Zagrożenia związane z wodą. Nauka, 4, 87–96. Pobrane z: https://nauka-pan.pl/index.php/nauka/article/view/304/299 (dostęp: 1.02.2025). |
| 60. | Li, Y., Li, Z.-L., Wu, H., i in. (2023). Biophysical impacts of Earth greening can substantially mitigate regional land surface temperature warming. Nature Communications, 14 (121), 1–12. DOI: 10.1038/s41467-023-35799-4. |
| 61. | Lohmann, L. (2012). Financialization, commodification and carbon: The contradictions of neoliberal climate policy. Socialist Register: The crisis and the left, 48, 85–107. Pobrane z: https://socialistregister.com/index.php/srv/article/view/15647/12771 (dostęp: 1.02.2025). |
| 62. | Lomborg, B. (2020). Welfare in the 21st century: Increasing development, reducing inequality, the impact of climate change, and the cost of climate policies. Technological Forecasting and Social Change, 156, 1–35. DOI: 10.1016/j.techfore.2020.119981. |
| 63. | Luciano, E. (2023). The shape of Anthropocene: The early contribution of the water sciences. The Anthropocene Review, 10 (3), 732–749. DOI: 10.1177/20530196221140143. |
| 64. | Lynas, M., Houlton, B.Z., Perry, S. (2021). Greater than 99% consensus on human caused climate change in peer-reviewed scientific literature. Environmental Research Letters, 16 (11), 1–7. DOI: 10.1088/1748-9326/ac2966. |
| 65. | Małecka, I., Staszewski, Z. (2015). Woda czynnikiem życia każdego organizmu. Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska, 13, 101–107. Pobrane z: https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-38a6d952-7bf- 1-43d7-9860-ae9e328f9ef6 (dostęp: 1.02.2025). |
| 66. | Małecki, Z.J., Gołębiak, P. (2012). Zasoby wodne Polski i świata. Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska, 7, 50–56. Pobrane z: https://yadda.icm.edu. pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-79a99fe6-f787-49d3-b0c8-80db9aa34bc8 (dostęp: 1.02.2025). |
| 67. | Morlighem, M., Goldberg, D., Barnes, J.M., i in. (2024). The West Antarctic Ice Sheet may not be vulnerable to marine ice cliff instability during the 21st century. Science Advances, 10 (34), 1–6. DOI: 10.1126/sciadv.ado7794. |
| 68. | Onoja, U.S., Dibua, U.M.E., Enete, A.A. (2011). Climate change: Causes, effects and mitigation measures – A review. Global Journal of Pure and Applied Sciences, 17 (4), 469–479. Pobrane z: https://www.ajol.info/index.php/gjpas/article/view/78849 (dostęp: 1.02.2025). |
| 69. | Osuch, M., Romanowicz, R. (2014). Ocena wpływu zmian klimatu na zasoby wodne – wyniki z projektu KLIMADA. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN, 20, 201–213. DOI: 10.13140/2.1.5192.7841. |
| 70. | Osuntuyi, B.V., Lean, H.H. (2022). Economic growth, energy consumption and environmental degradation nexus in heterogenous countries: Does education matter?. Environmental Sciences Europe, 34 (48), 1–16. DOI: 10.1186/s12302-022-00624-0. |
| 71. | Peña-Angulo, D., Vincente-Serrano, S.M., Domínguez-Castro, F., i in. (2020). Long-term precipitation in Southwestern Europe reveals no clear trend attributable to anthropogenic forcing. Environmental Research Letters, 15 (9), 1–11. DOI: 10.1088/1748-9326/ab9c4f. |
| 72. | Powell, J. (2019). Scientists reach 100% consensus on anthropogenic global warming. Bulletin of Science, Technology & Society, 37 (4), 183–184. DOI: 10.1177/0270467619886266. |
| 73. | Rószczka, K. (2007). Prawna ochrona wód w procesie produkcji rolnej. Przegląd Prawa Rolnego, 2, 77–92. Pobrane z: https://repozytorium.amu.edu.pl/items/96c72713-1ac- 9-40a9-be11-ba80044e610a (dostęp: 1.02.2025). |
| 74. | Schneider-Mayerson, M., Ling, L.K. (2020). Eco-reproductive concerns in the age of climate change. Climatic Change, 163, 1007–1023. DOI: 10.1007/s10584-020-02923-y. |
| 75. | Smoliński, P.R., Januszewicz, J., Pawłowska, B., i in. (2024). Nuclear energy acceptance in Poland: From societal attitudes to effective policy strategies – Network modeling approach. PLoS ONE, 19 (8), 1–19. DOI: 10.1371/journal.pone.0305115. |
| 76. | Spencer, R.W., Christy, J.R. (2023). Effective climate sensitivity distributions from a 1D model of global ocean and land temperature trends, 1970–2021. Theoretical and Applied Climatology, 155, 299–308. DOI: 10.1007/s00704-023-04634-7. |
| 77. | Stern, D.I., Kaufmann, R.K. (2014). Anthropogenic and natural causes of climate change. Climatic Change, 122, 257–269. DOI: 10.1007/s10584-013-1007-x. |
| 78. | Wang, Q., Wang, X., Li, R., i in. (2024). Reinvestigating the environmental Kuznets curve (EKC) of carbon emissions and ecological footprint in 147 countries: A matter of trade protectionism. Humanities and Social Sciences Communications, 11 (160), 1–17. DOI: 10.1057/s41599-024-02639-9. |
| 79. | Wharton, J.H., Renoult, M., Gebbie, G., i in. (2024). Deeper and stronger North Atlantic Gyre during the Last Glacial Maximum. Nature, 632, 95–100. DOI: 10.1038/s41586-024-07655-y. |
| 80. | Willcock, S., Cooper, G.S., Addy, J., i in. (2023). Earlier collapse of Anthropocene ecosystems driven by multiple faster and noisier drivers. Nature Sustainability, 6, 1331–1342. DOI: 10.1038/s41893-023-01157-x. |
| 81. | Wiśniowska, E. (2015). Najlepsze dostępne techniki (BAT) jako instrument ochrony środowiska. Inżynieria i Ochrona Środowiska, 18 (3), 385–397. Pobrane z: https://yadda. icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-f8d4cf17-77b0-4830-880a- -a8923386a47d (dostęp: 1.02.2025). |
| 82. | Yang, D., Yang, Y., Xia, J. (2021). Hydrological cycle and water resources in a changing world: A review. Geography and Sustainability, 2 (2), 115–122. DOI: 10.1016/j.geosus.2021.05.003. |
| 83. | Zhang, G.J., Cai, M., Hu, A. (2013). Energy consumption and the unexplained winter warming over Northern Asia and North America. Nature Climate Change, 3 (5), 466–470. DOI: 10.1038/nclimate1803. |
| 84. | Zhang, Y., Li, H., Li, D., i in. (2023). Evolutionary dynamics of island shoreline in the context of climate change: Insights from extensive empirical evidence. International Journal of Digital Earth, 17 (1), 1–26. DOI: 10.1080/17538947.2024.2329816. |
| 85. | Zhao, J., Madni, G.R. (2021). The impact of economic and political reforms on environmental performance in developing countries. PLoS One, 16 (10), 1–12. DOI: 10.1371/journal.pone.0257631. |
| 86. | Akty prawne i inne dokumenty |
| 87. | Dyrektywa (1991a). Dyrektywa Rady 91/271/EWG z dn. 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (Dz. U. L 135 z 30.5.1991). Pobrane z: https://eur-lex. europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:01991L0271-20140101&from=ES (dostęp: 1.02.2025). |
| 88. | Dyrektywa (1991b). Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dn. 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz. U. L 375 z 31.12.1991). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/ PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:31991L0676 (dostęp: 1.02.2025). |
| 89. | Dyrektywa (1998). Dyrektywa Rady 98/83/WE z dn. 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. L 330 z 5.12.1998). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:31998L0083 (dostęp: 1.02.2025). |
| 90. | Dyrektywa (2000). Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 roku ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. U. L 327 z 22.12.2000). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/ LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:2000L0060:20090625:PL:HTML#tocId6 (dostęp: 1.02.2025). |
| 91. | Dyrektywa (2005). Dyrektywa 2005/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 roku w sprawie zanieczyszczenia pochodzącego ze statków oraz wprowadzenia sankcji w przypadku naruszenia prawa (Dz.U. L 255 z 30.9.2005). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:255:0011:0021: PL:PDF (dostęp: 1.02.2025). |
| 92. | Dyrektywa (2006a). Dyrektywa 2006/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lutego 2006 roku dotycząca zarządzania jakością wody w kąpieliskach i uchylająca dyrektywę 76/160/EWG (Dz. U. L 64 z 4.3.2006). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/ legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006L0007 (dostęp: 1.02.2025). |
| 93. | Dyrektywa (2006b). Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 roku w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu (Dz. U. L 372 z 27.12.2006). Pobrane z: https://eur-lex.europa. eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006L0118 (dostęp: 1.02.2025). |
| 94. | Dyrektywa (2007). Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 roku w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz. U. L 288 z 6.11.2007). Pobrane z: https://eur-lex. europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32007L0060 (dostęp: 1.02.2025). |
| 95. | Dyrektywa (2008a). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 roku ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej) (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz. U. L 164 z 25.6.2008). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/ legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32008L0056 (dostęp: 1.02.2025). |
| 96. | Dyrektywa (2008b). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/105/WE z dnia 16 grudnia 2008 roku w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej, zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy Rady 82/176/EWG, 83/513/ EWG, 84/156/EWG, 84/491/EWG i 86/280/EWG oraz zmieniająca dyrektywę 2000/60/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. U. L 348 z 24.12.2008). Pobrane z: https:// eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32008L0105 (dostęp: 1.02.2025). |
| 97. | Dyrektywa (2014). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2015/89/UE z dnia 23 lipca 2014 roku ustanawiająca ramy planowania przestrzennego obszarów morskich (Dz. U. L 257 z 28.8.2014). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=- CELEX:32014L0089 (20.04.2025). |
| 98. | Dyrektywa (2020). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona) (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz. U. L 435 z 23.12.2020). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32020L2184 (dostęp: 1.02.2025). |
| 99. | Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (2023a). Deklaracja w sprawie Niebieskiego Ładu UE. Pobrane z: https://www.eesc.europa.eu/sites/default/files/2024-01/qe-04-23- 852-pl-n.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 100. | Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (2023b). Opinia ogólna “Apel o Niebieski Ład UE” (opinia z inicjatywy własnej). Pobrane z: https://www.prawo.pl/akty/dz-u-ue- c-2024-878,72269196.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 101. | Komisja Europejska (b.d.). Europejski Zielony Ład. Pobrane z: https://commission.europa.eu/ strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl (dostęp: 1.02.2025). |
| 102. | Komunikat Komisji (2019). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Europejski Zielony Ład, COM/2019/640 final. Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/ PL/TXT/?uri=COM:2019:640:FIN (dostęp: 1.02.2025). |
| 103. | Komunikat Komisji (2020a). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy, COM/2020/98 final. Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/ legal-content/PL/TXT/?uri=COM:2020:98:FIN (dostęp: 1.02.2025). |
| 104. | Komunikat Komisji (2020b). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 Przywracanie przyrody do naszego życia, COM/2020/380 final. Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=- celex%3A52020DC0380 (dostęp: 1.02.2025). |
| 105. | Komunikat Komisji (2021). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie nowego podejścia do zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE Przekształcenie niebieskiej gospodarki UE w celu zapewnienia zrównoważonej przyszłości, COM/2021/240 final. Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM:2021:240:FIN (dostęp: 1.02.2025). |
| 106. | Komunikat Komisji (2024a). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Zabezpieczenie naszej przyszłości. Cel klimatyczny na 2040 r. i droga ku neutralności klimatycznej do 2050 r. jako fundamenty zrównoważonego, sprawiedliwego i dostatniego społeczeństwa. Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX: 52024DC0063 (dostęp: 1.02.2025). |
| 107. | Komunikat Komisji (2024b). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Zarządzanie ryzykiem klimatycznym – ochrona obywateli i dobrobytu. Pobrane z: https://eur-lex. europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52024DC0091 (dostęp: 1.02.2025). |
| 108. | Konstytucja (1997). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483). Pobrane z: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970780483 (dostęp: 1.02.2025). |
| 109. | Rada Ministrów (2024). Uzasadnienie projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Programu ochrony wód morskich. Pobrane z: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//3/1237 4750/12992908/12992909/dokument631625.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 110. | Rozporządzenie ME (2024). Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 28 czerwca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz. U. 2024 poz. 1019). Pobrane z: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails. xsp?id=WDU20240001019 (dostęp: 1.02.2025). |
| 111. | Rozporządzenie PE (2020). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/741 z dnia 25 maja 2020 r. w sprawie minimalnych wymogów dotyczących ponownego wykorzystania wody (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz. U. L 177 z 5.6.2020). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32020R0741 (dostęp: 1.02.2025). |
| 112. | Rozporządzenie RM (2017). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 2017 r. w sprawie przyjęcia Krajowego programu ochrony wód morskich (Dz. U. 2017 poz. 2469). Pobrane z: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170002469 (dostęp: 1.02.2025). |
| 113. | Sprawozdanie Komisji (2020). Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z wdrażania dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej (dyrektywy 2008/56/WE). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1593613439738&uri=- CELEX:52020DC0259 (dostęp: 1.02.2025). |
| 114. | Sprawozdanie Komisji (2021). Sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie wdrożenia dyrektywy Rady 91/676/EWG dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego na podstawie sprawozdań Państw Członkowskich za lata 2016-2019. Pobrane z: https://eur-lex.europa. eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM%3A2021%3A1000%3AFIN&qid=1633953687154 (dostęp: 1.02.2025). |
| 115. | Uchwała RM (2019). Uchwała nr 67 Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2019 r. w sprawie przyjęcia „Polityki ekologicznej państwa 2030 – strategii rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej” (M. P. z dnia 6 września 2019 r. poz. 794). Pobrane z: https://isap. sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20190000794 (dostęp: 1.02.2025). |
| 116. | Uchwała RM (2023). Uchwała nr 193 Rady Ministrów z dnia 17 października 2023 r. w sprawie przyjęcia aktualizacji Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa 2030. Pobrane z: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20230001214 (dostęp: 1.02.2025). |
| 117. | Pozostałe zasoby internetowe |
| 118. | 10 proc. emisji gazów cieplarnianych ma źródło w marnotrawstwie pożywienia. (2022). Pobrane z: https://klimat.rp.pl/klimat/art37443691-10-proc-emisji-gazow-cieplarnianych- ma-zrodlo-w-marnotrawstwie-pozywienia (dostęp: 1.02.2025). |
| 119. | 90 proc. do kiedy? KE proponuje nowy unijny cel redukcji emisji CO2. (2024). Pobrane z: https://www.bankier.pl/wiadomosc/90-proc-do-kiedy-KE-proponuje-nowy-unijny- -cel-redukcji-emisji-CO2-8691092.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 120. | Armstrong, M. (2022). Water conflicts are on the rise. Pobrane z: https://www.statista.com/ chart/27272/water-conflicts/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 121. | Azotany. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. (b.d.). Pobrane z: https://environment.ec.europa.eu/topics/water/nitrates_en (dostęp: 1.02.2025). |
| 122. | Bank Pekao. (2021). Wpływ pakietu Fit for 55 na polską gospodarkę. Pobrane z: https:// www.pekao.com.pl/dam/jcr:4e058ebf-005f-4333-8753-0b6bddefb7e8/Pekao%20 -%20Wp%C5%82yw%20Fit%20for%2055%20na%20polsk%C4%85%20gospodark% C4%99%20-%20final.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 123. | Banki Żywności. (2023). Nie marnuj jedzenia 2023. Pobrane z: https://bankizywnosci.pl/ swiatowy-dzien-zywnosci-2023/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 124. | Beek van de, J.H., Roodenburg, H., Hartog, J., Kreffer, G.W. (2021–2023). Borderless welfare state. The consequences of immigration for public finances. Amsterdam: University of Amsterdam, Amsterdam School of Economics. Pobrane z: https://demo-demo.nl/ wp-content/uploads/2023/06/Borderless_Welfare_State-2.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 125. | Berger, J., Strohner, L. (2023). Ökonomische und fiskalische Effekte der Asyl- und Vertriebenen- migration. Wien: EcoAustria – Institut für Wirtschaftsforschung, Österreichischer Integrations Fonds. Pobrane z: https://ecoaustria.ac.at/wp-content/uploads/2024/01/ FB_EcoAustria_2023-09-13.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 126. | Bieńkowska, Z., Drygas, P., Sadura, P. (2021). Nie nasza wina, nie nasz problem. Katastrofa klimatyczna w oczach Polek i Polaków podczas pandemii. Warszawa: Heinrich Böll Stiftung – Warszawa Polska, Fundacja Pole Dialogu, Krytyka Polityczna, Instytut Studiów Zaawansowanych. Pobrane z: https://kampania17celow.pl/wp-content/uploads/2021/05/ raport-nie-nasza-wina.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 127. | BIG InfoMonitor: młodzi Polacy coraz częściej wynajmują zamiast kupować produkty i usługi. (2024). Pobrane z: https://bank.pl/big-infomonitor-mlodzi-polacy-coraz-czesciej-wynajmuja- zamiast-kupowac-produkty-i-uslugi/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 128. | Biologia. (2024). Zmiana podstawy programowej – zaczynamy prekonsultacje. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/edukacja/zmiana-podstawy-programowej—zaczynamy-prekonsultacje (dostęp: 1.02.2025). |
| 129. | Blue Deal (Niebieski Ład). (b.d.). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/retencja/bluedeal (dostęp: 1.02.2025). |
| 130. | Błażejczyk, K., Kuchcik, M., Milewski, P., Szmyd, J., Dudek, W., Błażejczyk, A., Kręcisz, B. (2014). Miejska wyspa ciepła w Warszawie. Informator. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Pobrane z: https://www.igipz.pan.pl/tl_files/ igipz/ZGiK/projekty/UHI/2014/mwc_w_warszawie_informator.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 131. | Bojanowicz, R. (2023). Lokalne wojny o wodę we Francji. Susze coraz mocniej odbijają się na produkcji rolnej. Pobrane z: https://forsal.pl/biznes/rolnictwo/artykuly/9016072,lokalne- wojny-o-wode-we-francji-susze-coraz-mocniej-odbijaja-sie-na-p.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 132. | Bray, D., Storch von, H. (2016). The Bray and von Storch 5th International Survey of Climate Scientists 2015/2016. HZG Report 2016–2. Geesthacht: Helmholtz-Zentrum. Pobrane z: https://www.researchgate.net/publication/316170360_The_Bray_and_von_Storch_ 5th_International_Survey_of_Climate_Scientists_20152016 (dostęp: 1.02.2025). |
| 133. | Buk, W., Izdebski, M. (2024). Analiza wpływu ETS2 na koszty życia Polaków. Pobrane z: https://ets2koszty.pl/wp-content/uploads/2024/06/Analiza-wplywu-ETS2-na-koszty- zycia-Polakow_raport.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 134. | CAKE. (2022). Polska net-zero 2050. Mapa drogowa osiągnięcia wspólnotowych celów polityki klimatycznej dla Polski do 2050 r. Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami – Instytut Ochrony Środowiska PIB. DOI: 10.13140/RG.2.2.14188.08321. |
| 135. | Chateau, J., Miho, A., Borowiecki, M. (2023). Economic effects of the EU’s ‘Fit for 55’ climate mitigation policies: A computable general equilibrium analysis. OECD Economics Department Working Papers, 1775. DOI.ORG/10.1787/f1a8cfa2-en. |
| 136. | Cingari, P. (2024). ECB’s Lagarde highlights critical need for private capital to boost innovation in Europe. Pobrane z: https://www.euronews.com/business/2024/04/18/ecbs-lagarde- -urges-private-capital-to-boost-energy-transition-and-innovation-in-europe (dostęp: 1.02.2025). |
| 137. | CIRE. (2022). Polska najbardziej uzależnionym od węgla państwem Unii Europejskiej. Centrum Informacji o Rynku Energii. Pobrane z: https://www.cire.pl/artykuly/materialy- -problemowe/polska-najbardziej-uzaleznionym-od-wegla-panstwem-unii-europejskiej (dostęp: 1.02.2025). |
| 138. | Curmei, M.-M., Kurrer, C. (2023). Ochrona wód i gospodarka wodna. Pobrane z: https:// www.europarl.europa.eu/factsheets/pl/sheet/74/ochrona-wod-i-gospodarka-wodna (dostęp: 1.02.2025). |
| 139. | Czerniak, A., Tomaszewski, R., Ścierska, K. (2022). Jak Europejski Ład zmieni konkurencyjność polskich firm. Polityka Insight, Fundacja Przyjazny Kraj. Pobrane z: http://przyjaznykraj. pl/wp-content/uploads/2022/09/Raport_Europejski_Zielony_Lad_Firmy_Fundacja_ Przyjazny_Kraj_Polityka_Insight.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 140. | Czy przez suszę zabraknie wody pitnej? Ekspert odpowiada. (2019). Pobrane z: https://www. pgi.gov.pl/aktualnosci/display/11567-czy-przez-upaly-i-susze-zabraknie-wody-pitnej- -ekspert-odpowiada.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 141. | Dennison, S., Engström, M. (2023). Ends of the earth: How EU climate action can weather the coming election storm. European Council on Foreign Relations. Pobrane z: https:// ecfr.eu/publication/ends-of-the-earth-how-eu-climate-action-can-weather-the-coming- election-storm/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 142. | Domański: Istotne jest przekształcenie oszczędności Polaków w inwestycje. (2024). Pobrane z: https://ecoekonomia.pl/2024/02/07/domanski-istotne-jest-przeksztalcenie-oszczednosci- polakow-w-inwestycje/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 143. | Dopłaty do e-rowerów. Rozpoczynamy konsultacje nowego programu. (2024). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/nfosigw/doplaty-do-e-rowerow-rozpoczynamy-konsultacje- nowego-programu (dostęp: 1.02.2025). |
| 144. | Draghi, M. (2024). The future of European competitiveness. Part A & Part B. European Commission. Pobrane z: https://commission.europa.eu/topics/strengthening-european- competitiveness/eu-competitiveness-looking-ahead_en (dostęp: 1.02.2025). |
| 145. | Dyrektywa budynkowa znów rozpala sieć. Polacy boją się kosztów zmian. (2024). Pobrane z: https://www.money.pl/gospodarka/dyrektywa-budynkowa-znow-rozpala-siec-polacy- boja-sie-kosztow-zmian-7048359617674144a.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 146. | EEA. (2018). Woda to życie. Europejska Agencja Środowiska, Sygnały EEA. Pobrane z: https://www.eea.europa.eu/www/pl/publications/sygnaly-eea-2018-woda-to-zycie (dostęp: 1.02.2025). |
| 147. | EEA. (2021). Water resources across Europe – Confronting water stress: An updated assessment. European Environment Agency Report, 12. Pobrane z: https://www.eea.europa.eu/ publications/water-resources-across-europe-confronting (dostęp: 1.02.2025). |
| 148. | EEA. (2024). European climate risk assessment. European Environment Agency Report, 01. Pobrane z: https://www.eea.europa.eu/publications/european-climate-risk-assessment (dostęp: 1.02.2025). |
| 149. | Eksperci: W Polsce nie zabraknie wody. (2012). Pobrane z: https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/ news%2C392021%2Ceksperci-w-polsce-nie-zabraknie-wody.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 150. | Elektromobilność. O programie. (b.d.). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/elektromobilnosc/ o-programie (dostęp: 1.02.2025). |
| 151. | EPI. (2022). 2022 EPI Results. Pobrane z: https://epi.yale.edu/epi-results/2022/component/ epi (dostęp: 1.02.2025). |
| 152. | Europejski filar praw socjalnych. (2017). Pobrane z: https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/ publication/ce37482a-d0ca-11e7-a7df-01aa75ed71a1/language-pl/format-PDF/ source-62666461 (dostęp: 1.02.2025). |
| 153. | Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT). (b.d.). Pobrane z: https://european-union. europa.eu/institutions-law-budget/institutions-and-bodies/search-all-eu-institutions- -and-bodies/european-institute-innovation-and-technology-eit_pl (dostęp: 1.02.2025). |
| 154. | Europe’s groundwater – A key resource under pressure. (2022). European Environment Agency Briefing. Pobrane z: https://www.eea.europa.eu/publications/europes-groundwater (dostęp: 1.02.2025). |
| 155. | Everett, T., Ishwaran, M., Ansaloni, G.P., Rubin, A. (2010). Economic growth and the environment. Defra Evidence and Analysis Series, 2. Pobrane z: https://assets.publishing.service. gov.uk/media/5a799f30ed915d0422069d36/pb13390-economic-growth-100305.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 156. | Fakty i liczby dotyczące Unii Europejskiej. (b.d.). Pobrane z: https://european-union.europa.eu/ principles-countries-history/facts-and-figures-european-union_pl (dostęp: 1.02.2025). |
| 157. | FAO. (2012). Coping with water scarcity. An action framework for agriculture and food security. FAO Water Reports, 38. Rome: FAO. Pobrane z: https://www.fao.org/3/i3015e/ i3015e.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 158. | Fodrowska, K. (2023). Elektrownie wodne w Polsce. Pobrane z: https://enerad.pl/wiedza/ elektrownie-wodne-w-polsce/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 159. | Fundusz Modernizacyjny. Rozwój infrastruktury elektroenergetycznej na potrzeby rozwoju stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Nabór III. (b.d.). Pobrane z: https://www.gov. pl/web/funduszmodernizacyjny/rozwoj-infrastruktury-elektroenergetycznej-na-potrzeby- rozwoju-stacji-ladowania-pojazdow-elektrycznych-nabor-iii (dostęp: 1.02.2025). |
| 160. | Geloso, V. (2023). Why economic growth is good for the environment. MEI – Ideas for a More Prosperous Society. Pobrane z: https://www.iedm.org/why-economicgrowth- is-good-for-the-environment/ Germany’s deindustrialization closer than ever after Russia boycott. (2024). Pobrane z: https:// english.almayadeen.net/news/Economy/germany-s-deindustrialization-closer-than-ever- after-russia (dostęp: 1.02.2025). |
| 161. | Gleick, P. H. (2022). Pacific Institute Water Conflict Chronology Updated. Pobrane z: https:// pacinst.org/water-conflicts-continue-to-worsen-worldwide/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 162. | Głowacki, K. (b.d.). Wojna o wodę. Woda przyczyną konfliktów zbrojnych. Pobrane z: https:// www.ekologia.pl/srodowisko/specjalne/wojna-o-wode-woda-przyczyna-konfliktow- -zbrojnych,13488.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 163. | Gołębiowski, T. (2023). ESG: tanio nie będzie. Pobrane z: https://crn.pl/artykuly/esg-tanio- -nie-bedzie/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 164. | Gospodarczyk, P. (2024). Prąd z węgla z Polski do Ukrainy. Komentują ruch Tuska „Cwana zagrywka”. Pobrane z: https://www.money.pl/gospodarka/prad-z-wegla-z-polski-do- -ukrainy-komentuja-ruch-tuska-cwana-zagrywka-7046933322353568a.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 165. | Gospodarka ściekowa. (2022). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/infrastruktura/gospodarka- sciekowa (dostęp: 1.02.2025). |
| 166. | Gospodarstwa opiekuńcze. Jesień życia w rytmie natury. (b.d.). Pobrane z: https://www.gov. pl/web/rolnictwo/gospodarstwa-opiekuncze (dostęp: 1.02.2025). |
| 167. | „Gotowi na 55”. (b.d.). Pobrane z: https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/fit-for-55/#0 (dostęp: 1.02.2025). |
| 168. | Górski, R. (2023). Wojny o wodę – rozmowa z dr. hab. inż. Piotrem Kowalczakiem. Pobrane z: https://instytutsprawobywatelskich.pl/wojna-o-wode/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 169. | GUS. (2020). Raport 2020. Polska na drodze zrównoważonego rozwoju. Pobrane z: https:// raportsdg.stat.gov.pl/2020/cel6.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 170. | GUS. (2022). Ochrona środowiska. Analizy statystyczne. Pobrane z: https://stat.gov.pl/ obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2022,1,23. html (dostęp: 1.02.2025). |
| 171. | Gutowski, P., Głowacki, K. (2023). Raport krajowy. Badanie wpływu EU ETS2 na dobrobyt gospodarstw domowych w Polsce w kontekście ubóstwa energetycznego i transportowego – rekomendacje do planu społeczno-klimatycznego. Warszawa: Wise Europa – Fundacja Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych i Europejskich. Pobrane z: https://wise- -europa.eu/wp-content/uploads/2024/05/RAPORT-KRAJOWY-online-3.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 172. | Hammond, A. (2021). True environmentalists should prioritize economic prosperity. Pobrane z: https://humanprogress.org/true-environmentalists-should-prioritize-economic-prosperity/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 173. | Hepburn, C., Bowen, A. (2012). Prosperity with growth: Economic growth, climate change and environmental limits. Centre for Climate Change Economics and Policy, Working Paper, 109. Pobrane z: https://www.lse.ac.uk/granthaminstitute/wp-content/ uploads/2014/02/WP93-prosperity-with-growth-climate-change.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 174. | IMGW-PIB. (b.d.). Komunikat Biura Prasowego IMGW-PIB. Pobrane z: https://www.imgw. pl/sites/default/files/2022-09/imgw_0901-globalna-pogoda-pozostanie-w-uscisku- -dziewczynki_calosc.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 175. | Institut Rousseau. (2024). Road to Net Zero. Bridging the green investment gap. Pobrane z: https://drive.google.com/file/d/1cDQmQB0iezwthxiaoM83VxbllhrNz-0O/view (dostęp: 1.02.2025). |
| 176. | IOŚ-PIB. (2020). Czym jest „ślad wodny”? Jak go ograniczyć?. Pobrane z: https://klimada2. ios.gov.pl/slad-wodny/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 177. | IUGS. (2024). The Anthropocene: IUGS-ICS statement. Pobrane z: https://www.iugs.org/_files/ ugd/f1fc07_ebe2e2b94c35491c8efe570cd2c5a1bf.pdf?index=true (dostęp: 1.02.2025). |
| 178. | Jakubczak, D. (2024). Wody gruntowe nikną w szokującym tempie. Pobrane z: https://www. dw.com/pl/wody-gruntowe-nikn%C4%85-w-szokuj%C4%85cym-tempie/a-68101909 (dostęp: 1.02.2025). |
| 179. | Jayachandran, S. (2021). How economic development influences the environment. NBER Working Paper Series, 29191. |
| 180. | Jednolita część wód podziemnych. (b.d.). Pobrane z: https://www.teraz-srodowisko.pl/ slownik-ochrona-srodowiska/definicja/jednolita-czesc-wod-podziemnych.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 181. | Jeśli zielona transformacja ma się udać, potrzeba 700 mld euro rocznie. Media dotarły do projektu raportu KE. (2023). Pobrane z: https://forsal.pl/biznes/ekologia/artykuly/8747074,- jesli-zielona-transformacja-ma-sie-udac-potrzeba-700-mld-euro-rocznie.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 182. | Jurszo, R. (2021). Słynny „Lodowiec zagłady” topnieje. Najpóźniej za dziesięć lat się rozpadnie. Pobrane z: https://wyborcza.pl/7,177851,27938499,lodowiec-zaglady-topnieje-najpozniej- za-dziesiec-lat-sie.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 183. | Już wiemy, że płacimy. Świadomość podatkowa Polaków 2024. (2024). Warsaw Enterprise Institute. Pobrane z: https://wei.org.pl/wp-content/uploads/2024/07/Juz-wiemy-ze-placimy. pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 184. | Koalicja Ratujmy Rzeki. (2024). Sugerowane zmiany w sektorze gospodarki wodnej (Dokument roboczy, wersja 20 lutego 2024 r.). Pobrane z: http://www.ratujmyrzeki.pl/dokumenty/ Reforma_Gospodarki_Wodnej_KRR2024.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 185. | Komisja proponuje ograniczenie biurokracji i uproszczenie otoczenia biznesowego. (2025). Pobrane z: https://commission.europa.eu/news/commission-proposes-cut-red-tape- -and-simplify-business-environment-2025-02-26_en (20.04.2025). |
| 186. | Komunikat IMGW-PIB o aktualnej i prognozowanej sytuacji synoptycznej i hydrologicznej. (2024). Pobrane z: https://cmm.imgw.pl/?p=42699 (dostęp: 1.02.2025). |
| 187. | Konkrety dla Odry. Systemowe działania w ramach ochrony przed zakwitami „złotej algi”. (2023). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/odra/konkrety-dla-odry-systemowe-dzialania- w-ramach-ochrony-przed-zakwitami-zlotej-algi (dostęp: 1.02.2025). |
| 188. | Koperski, P. (2024). Informacja Ministra Infrastruktury o skutkach stosowania ustawy – Prawo wodne wraz ze stanowiskiem Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej (druki nr 86 i 149). Wypowiedzi na posiedzeniach Sejmu, posiedzenie nr 5 w dniu 07.02.2024 (1. dzień obrad). Pobrane z: https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/wypowiedz. xsp?posiedzenie=5&dzien=1&wyp=109&view=5&SessionID=FC8ED41175668368AE 463566D898832691984048 (dostęp: 1.02.2025). |
| 189. | Hennig-Kloska: Koszt instalacji odsalającej wody kopalniane może sięgnąć 1,5 mld zł. (2024). Pobrane z: https://zielonagospodarka.pl/hennig-kloska-koszt-instalacji-odsalajacej- -wody-kopalniane-moze-siegnac-15-mld-zl-17477 (dostęp: 1.02.2025). |
| 190. | Kozieł, H. (2024). Ameryka coraz bardziej ucieka Unii Europejskiej. Pobrane z: https://www. parkiet.com/gospodarka-swiatowa/art40310531-ameryka-coraz-bardziej-ucieka-unii- -europejskiej (dostęp: 1.02.2025). |
| 191. | Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych. (2019). Pobrane z: https://www.wody. gov.pl/nasze-dzialania/krajowy-program-oczyszczania-sciekow-komunalnych (dostęp: 1.02.2025). |
| 192. | Krajowy Program Żeglugowy do roku 2030. (2023). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/ infrastruktura/krajowy-program-zeglugowy-do-roku-2030 (dostęp: 1.02.2025). |
| 193. | Krzywiecki, J. (2024). Wielka inwestycja pod znakiem zapytania. „Powrót do średniowiecza”. (2024). Pobrane z: https://wydarzenia.interia.pl/tylko-w-interii/news-wielka-inwestycja- pod-znakiem-zapytania-powrot-do-sredniowie,nId,7359484 (dostęp: 1.02.2025). |
| 194. | Kudłacz, M., Kutek, K. (red.) (2023). Water City Index 2023. Ranking efektywności wykorzystania zasobów wody w polskich miastach. Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Open Eyes Economy Summit, Arcadis. Pobrane z: https://www.arcadis. com/pl-pl/knowledge-hub/perspectives/europe/poland/2023/water-city-index (dostęp: 1.02.2025). |
| 195. | Kuzma, S., Saccoccia, L., Chertock, M. (2023). 25 Countries, housing one-quarter of the population, face extremely high water stress. Pobrane z: https://www.wri.org/insights/highest- water-stressed-countries (dostęp: 1.02.2025). |
| 196. | Lagarde, C., Birol, F., Hoyer, W. (2023). Nadszedł czas, by gospodarkę europejską przygotować do zmiany klimatu. Pobrane z: https://www.ecb.europa.eu/press/blog/date/2023/html/ ecb.blog231124~2277034ee2.pl.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 197. | Leyen von der, U. (2024). Wybór Europy. Wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej 2024–2029. Strasburg, 18 lipca 2024 r. Pobrane z: https://commission.europa. eu/document/download/e6cd4328-673c-4e7a-8683-f63ffb2cf648_pl?filename=Political% 20Guidelines%202024-2029_PL.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 198. | Lis, M. (2024). Powódź przesądzi o przyszłości Wód Polskich? Ocena ruszyła jeszcze przed wielką wodą. Pobrane z: https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/powodz-przesadzi- o-przyszlosci-wod-polskich-ocena-ruszyla-jeszcze-przed-wielka-woda/qqyd7nb (dostęp: 1.02.2025). |
| 199. | Maciążek, P. (2024). Piotr Maciążek: Koniec ery wolnego handlu. Nadchodzi zielony protekcjonizm i rywalizacja mocarstw. Pobrrane z: https://www.rp.pl/opinie-ekonomiczne/ art40557861-piotr-maciazek-koniec-ery-wolnego-handlu-nadchodzi-zielony-protekcjonizm- i-rywalizacja-mocarstw (dostęp: 1.02.2025). |
| 200. | Madej, M. (2023). Czy grożą nam wyższe rachunki nie tylko za energię, ale także za… wodę? Czy „produkcja” wody drożeje i może jej zabraknąć? Co zmieni Blue Deal?. Pobrane z: https://subiektywnieofinansach.pl/niedobory-wody-coraz-wyzsze-oplaty-co-moze- -nas-czekac-blue-deal/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 201. | Melke, M. (2023). Czy w Polsce zabraknie wody? Z czego wynika problem. Pobrane z: https:// www.polon.pl/energia-i-klimat/susza-w-polsce-problem-administracyjny-nie-technologiczny/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 202. | Michalak, A. (2024). Susza w Hiszpanii. Uwielbiany przez turystów region sprowadza wodę statkami. Pobrane z: https://klimat.rp.pl/susza/art39847091-susza-w-hiszpanii-uwielbiany- przez-turystow-region-sprowadza-wode-statkami (dostęp: 1.02.2025). |
| 203. | Miejskie wyspy ciepła. (2023). Polska Agencja Kosmiczna (POLSA). Pobrane z: https:// nsisplatforma.polsa.gov.pl/baza-wiedzy/produkty-satelitarne/miejskie-wyspy- -ciep%C5%82a (dostęp: 1.02.2025). |
| 204. | Miłosz, M. (2024). Na uzbrojenie polskiej armii zapożyczyliśmy się też w Szwecji. Pobrane z: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9409156,na-uzbrojenie-polskiej- armii-zapozyczylismy-sie-tez-w-szwecji.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 205. | Mimo powracającej suszy wody pitnej w Polsce nie zabraknie. W razie konieczności można odsalać ją z Bałtyku. (2021). Pobrane z: https://zielonagospodarka.pl/mimo-powracajacej- suszy-wody-pitnej-w-polsce-nie-zabraknie-w-razie-koniecznosci-mozna-odsalac- ja-z-baltyku-1478 (dostęp: 1.02.2025). |
| 206. | Misje w programie Horyzont Europa. (b.d.). Pobrane z: https://www.kpk.gov.pl/horyzont- -europa/misje-ue (dostęp: 1.02.2025). |
| 207. | Molga, T. (2023). „Czeski Turów” wyssie wodę z Polski? Wyszło na jaw, że polscy naukowcy jednak ostrzegali. Pobrane z: https://wiadomosci.wp.pl/czeski-turow-wyssie-wode-z- -polski-wyszlo-na-jaw-ze-polscy-naukowcy-jednak-ostrzegali-6960283424619136a (dostęp: 1.02.2025). |
| 208. | Mountford, H., Jaeger, J. (2017). America doesn’t have to choose between the economy and the climate. World Resources Institute. Pobrane z: https://www.wri.org/insights/ america-doesnt-have-choose-between-economy-and-climate (dostęp: 1.02.2025). |
| 209. | „Nawet dobrze dla klimatu”. Załamanie w sprzedaży. Minister zaskoczyła. (2024). Pobrane z: https://www.money.pl/gospodarka/polacy-kupuja-mniej-ubran-minister-zaskoczyla- to-nawet-dobrze-dla-klimatu-7084536952195648a.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 210. | Niebieski Ład, czyli europejska rewolucja w ochronie zasobów wodnych. (2023). Centrum Informacji o Rynku Energii. Pobrane z: https://www.cire.pl/artykuly/materialy-problemowe/ niebieski-lad-czyli-europejska-rewolucja-w-ochronie-zasobow-wodnych (dostęp: 1.02.2025). |
| 211. | Niebieski Ład wart 389 mld euro. (2023). Pobrane z: https://www.miasta.pl/aktualnosci/ niebieski-lad-wart-389-mld-euro (dostęp: 1.02.2025). |
| 212. | NIK. (2021). Zabezpieczenie wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem ściekami komunalnymi pochodzącymi z obszarów nieskanalizowanych. Informacja o wynikach kontroli. Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Katowicach. Pobrane z: https:// www.nik.gov.pl/kontrole/P/21/066/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 213. | NIK. (2022). Gospodarowanie zasobami wodnymi przez przedsiębiorstwa wodociągowe w gminach wiejskich. Informacja o wynikach kontroli. Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Zielonej Górze. Pobrane z: https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/21/102/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 214. | NIK. (2023a). Działania podmiotów publicznych w związku z kryzysem ekologicznym na rzece Odrze. Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Opolu. Pobrane z: https://www.nik. gov.pl/kontrole/D/22/505/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 215. | NIK. (2023b). Realizacja Programu kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych. Najwyższa Izba Kontroli, Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Pobrane z: https:// www.nik.gov.pl/aktualnosci/rolnictwo-zasoby-wodne.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 216. | Niskie stany wód w polskich rzekach – niepokojące skutki suszy. (2024). Pobrane z: https:// obserwator.imgw.pl/2024/09/10/niskie-stany-wod-w-polskich-rzekach-niepokojace- -skutki-suszy/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 217. | Nocuń, K. (2024). Prof. Zaleski: musimy wrócić do idei budowy zbiorników w Kotlinie Kłodzkiej. Pobrane z: https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C104616%2Cprof- zaleski-musimy-wrocic-do-idei-budowy-zbiornikow-w-kotlinie-klodzkiej (dostęp: 1.02.2025). |
| 218. | Nowelizacja prawa wodnego wkrótce wejdzie w życie. (2022). Pobrane z: https://www.gov. pl/web/infrastruktura/nowelizacja-prawa-wodnego-wkrotce-wejdzie-w-zycie (dostęp: 1.02.2025). |
| 219. | Ochrona wód morskich. (b.d.). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/infrastruktura/ochrona- -wod-morskich (dostęp: 1.02.2025). |
| 220. | Odra 2024: międzyresortowy zespół ds. Odry analizuje możliwości renaturyzacji rzeki. (2024). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/odra/odra-2024-miedzyresortowy-zespol-ds-odry- -analizuje-mozliwosci-renaturyzacji-rzeki (dostęp: 1.02.2025). |
| 221. | OECD. (2022). States of Fragility 2022. Paris: OECD Publishing. Pobrane z: https://www. oecd.org/en/publications/states-of-fragility-2022_c7fedf5e-en.html (20.04.2025). |
| 222. | Olko, D. (2023). Pod ciężarem ESG. Koszty raportowania ESG dla małych i średnich firm w Polsce. Warsaw Enterprise Institute. Raport, kwiecień. Pobrane z: https://wei.org.pl/ wp-content/uploads/2023/04/Pod-ciezarem-ESG.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 223. | Oxfam. (2023a). Climate equality: A planet for the 99%. Campaign Report, November. Pobrane z: https://policy-practice.oxfam.org/resources/climate-equality-a-planet-for- -the-99-621551/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 224. | Oxfam. (2023b). Water dilemmas. The cascading impacts of water insecurity in a heating world. Briefing Paper, August. Pobrane z: https://www.oxfamwash.org/en/response-types/ water-security (dostęp: 1.02.2025). |
| 225. | PAH. (2017). Prawo do wody. Pobrane z: https://www.pah.org.pl/app/uploads/2017/10/2017_ kampania_studnia_dla_poludnia_publikacja_prawo_do_wody.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 226. | Pakt stabilności i wzrostu. (2024). Pobrane z: https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/ european-semester/european-semester-key-rules-and-documents/#pact (dostęp: 1.02.2025). |
| 227. | Parlament Europejski akceptuje 257 zmian traktatów unijnych. Rezygnacja z prawa weta w 65 obszarach, obowiązkowe euro i inne zmiany. (2023). Pobrane z: https://samorzad.infor. pl/wiadomosci/6376447,parlament-europejski-akceptuje-267-zmian-traktatow-unijnych- rezygnacja-z-prawa-weta-w-65-obszarach-obowiazkowe-euro-i-inne-zmiany. html (dostęp: 1.02.2025). |
| 228. | Partyka, M. (2024). Alert europejski: Po budynkach i transporcie nadeszła pora na rolnictwo. Czy powstanie ETS3 a redukcje emisji mocniej uderzą w rolników?. Pobrane z: https:// strefainwestorow.pl/w-zielonej-strefie/srodowisko/legislacja-ets3-rolnictwo (dostęp: 1.02.2025). |
| 229. | Pavlinec, A. (2024). Konflikty o zasoby wodne będą się nasilać – alarmuje Komisja Europejska. Pobrane z: https://wodnesprawy.pl/konflikty-o-zasoby-wodne-beda-sie-nasilac-alarmuje/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 230. | Perzyński, M. (2021). Perzyński: Będzie coraz więcej wojen o wodę. Na szczęście również wiedzy o tym, jak im zapobiegać. Pobrane z: https://biznesalert.pl/perzynski-wojen-o- -wode-bedzie-coraz-wiecej-na-szczescie-rowniez-wiedzy-jak-im-zapobiegac/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 231. | PGWWP. (b.d.). Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie – Podstawowe informacje. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/wody-polskie/podstawowe-informacje (dostęp: 1.02.2025). |
| 232. | Pisani-Ferry, J. (2021). Climate policy is macroeconomic policy, and the implications will be significant. PIIE Policy Brief, 20, August. Pobrane z: https://www.piie.com/sites/default/ files/documents/pb21-20.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 233. | Plan odbudowy dla Europy. (b.d.). Pobrane z: https://commission.europa.eu/strategy-and- -policy/recovery-plan-europe_pl (dostęp: 1.02.2025). |
| 234. | Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (PGW). (b.d.). Pobrane z: https:// www.gov.pl/web/susza/plany-gospodarowania-wodami-na-obszarach-dorzeczy-pgw (dostęp: 1.02.2025). |
| 235. | Podatek od deszczu – co to jest i kogo dotyczy?. (2023). Pobrane z: https://businessinsider. com.pl/prawo/podatki/czym-jest-podatek-od-deszczu-i-kto-musi-go-zaplacic/lejy3lq (dostęp: 1.02.2025). |
| 236. | Podgórski, J. (2022). Ile będzie nas kosztował Zielony Ład?. Pobrane z: https://fpg24.pl/ ile-bedzie-nas-kosztowal-zielony-lad/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 237. | Podjęcie decyzji w sprawie opracowania studium wykonalności warzelni soli. (2023). KGHM Polska Miedź. Pobrane z: https://kghm.com/pl/podjecie-decyzji-w-sprawie-opracowania- studium-wykonalnosci-warzelni-soli (dostęp: 1.02.2025). |
| 238. | Polityka ekologiczna państwa 2030 – strategia rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej. (2020). Pobrane z: https://bip.mos.gov.pl/strategie-plany-programy/polityka- -ekologiczna-panstwa/polityka-ekologiczna-panstwa-2030-strategia-rozwoju-w-obszarze- srodowiska-i-gospodarki-wodnej/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 239. | Powodzie na ziemi kłodzkiej. (b.d.). Pobrane z: http://dolnoslaskosc.pl/kalendarium,powodzie- na-ziemi-klodzkiej,1040.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 240. | Prezes Wód Polskich: planujemy wypełnić zbiornik Racibórz Dolny 166 mln m sześć. wody. Pobrane z: https://www.pap.pl/aktualnosci/prezes-wod-polskich-planujemy-wypelnic- -zbiornik-raciborz-dolny-166-mln-m-szesc-wody-1 (dostęp: 1.02.2025). |
| 241. | Program azotanowy. (b.d.). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/infrastruktura/program-azotanowy (dostęp: 1.02.2025). |
| 242. | Projekt ustawy budżetowej na rok 2025. (2024). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/premier/ projekt-ustawy-budzetowej-na-rok-20218 (dostęp: 1.02.2025). |
| 243. | Przyczyny malejących zasobów czystej wody na ziemi. (2009). Pobrane z: https://www.ppr.pl/ ekologia/rolnictwo-ekologiczne/przyczyny-malejacych-zasobow-czystej-wody- naziemi- 153831 (dostęp: 1.02.2025). |
| 244. | Putin opłacał ekologów, by zablokować Zachód. „Przekazał 82 mln euro”. (2022). Pobrane z: https://www.money.pl/gospodarka/putin-oplacal-ekologow-by-zablokowac- zachodprzekazal- 82-mln-euro-6751344305978304a.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 245. | Rabij, M. (2024). Pięć procent PKB na wojsko? Tego nie unikniemy. Pobrane z: https:// www.tygodnikpowszechny.pl/piec-procent-pkb-na-wojsko-tego-nie-unikniemy-186476 (dostęp: 1.02.2025). |
| 246. | Ramowa dyrektywa wodna Unii Europejskiej (b.d.). Pobrane z: https://publications.europa. eu/resource/cellar/ff6b28fe-b407-4164-8106-366d2bc02343.0006.02/DOC_1 (dostęp: 1.02.2025). |
| 247. | Razem zatrzymajmy suszę! (2022). Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi. Pobrane z: https://www.lodzkie.pl/srodowisko/publikacje-eko/ razem-zatrzymajmy-susz%C4%99 (dostęp: 1.02.2025). |
| 248. | Rączka, J., Skąpski, K., Tyc, T. (2021). Zasoby wodne w Polsce – ochrona i wykorzystanie. Fundacja Przyjazny Kraj, Raport. Pobrane z: http://przyjaznykraj.pl/wp-content/ uploads/2021/06/Fundacja_Przyjazny_Kraj_Raport_Zasoby-wodne-w-Polsce_ 29062021.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 249. | Regionalna perspektywa walki z suszą i niedoborami wody. (2024). IX Europejski Kongres Samorządów w Mikołajkach, 5 marca 2024. Pobrane z: https://www.forum-ekonomiczne. pl/regionalna-perspektywa-walki-z-susza-i-niedoborami-wody/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 250. | Retencja. Zatrzymaj wodę! Analiza kosztów i korzyści. Program przeciwdziałania niedoborowi wody na lata 2023–2027 z perspektywą do roku 2030. (2021). Pobrane z: https://www.gov. pl/web/infrastruktura/projekt-programu-przeciwdzialania-niedoborowi-wody-ppnw— na-lata-2021-2027-z-perspektywa-do-roku-2030—-raport-z-konsultacji-spolecznych (dostęp: 1.02.2025). |
| 251. | Retencja. Zatrzymaj wodę! Program przeciwdziałania niedoborowi wody na lata 2023–2027 z perspektywą do roku 2030. (2023). Załącznik do uchwały nr 152 Rady Ministrów z dn. 22 sierpnia 2023 r. (M. P. poz. 1119). Pobrane z: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/ download.xsp/WMP20230001119/O/M20231119.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 252. | Rok od katastrofy na Odrze – zasolenie i ścieki bez zmian. (2023). Pobrane z: https://ecoekonomia. pl/2023/07/27/mija-rok-od-katastrofy-na-odrze/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 253. | Róża Thun: Nie będę walczyć z dyrektywą budynkową. (2024). Wywiad udzielony Radiu Zet, 22.05.2024 (od 16:30 minuty). Pobrane z: https://player.radiozet.pl/Podcasty/ Popoludniowy-Gosc-Radia-ZET/Roza-Thun-Nie-bede-walczyc-z-dyrektywa-budynkowa (dostęp: 1.02.2025). |
| 254. | Rytelewska-Chilczuk, N. (2017). Rynek opakowań zużywa miliardy litrów wody. Pobrane z: https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/rynek-opakowan-zuzywa-miliardy-litrow- wody-3180.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 255. | Rząd wprowadzi podatek wojenny? Trwają „ciche” rozmowy. (2024). Pobrane z: https:// businessinsider.com.pl/prawo/podatki/rzad-wprowadzi-podatek-wojenny-trwaja-ciche- -rozmowy/g5wbdw1 (dostęp: 1.02.2025). |
| 256. | Rząd UE nakłada surowe zasady na własnych rolników dotyczące sposobu produkcji, w które to rolnicy sami muszą inwestować, a jednocześnie są karani rabatami i ograniczeniami, gdy nie mogą ich spełnić. (2024). Pobrane z: https://instytutrolny.pl/inwestycje-gospodarka- polityka/ue-przyspiesza-negocjacje-z-mercosur-miliony-na-stole.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 257. | Sadura, P. (2023). Nowy negacjonizm klimatyczny. Jak populizm kształtuje nasze myślenie o walce ze zmianami klimatu. Fundacja Pole Dialogu, European Climate Foundation. Pobrane z: https://poledialogu.org.pl/wp-content/uploads/2023/09/Nowy-Negacjonizm- Klimatyczny_raport_PL.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 258. | Seufert, P., Herre, R., Monslave, S., Guttal, S. (2020). Rogue capitalism and the financialization of territories and nature. FIAN International, Transnational Institute, Focus on the Global South. Pobrane z: https://www.fian.org/en/publication/article/rogue-capitalism-and- -the-financialization-of-territories-and-nature-2621 (dostęp: 1.02.2025). |
| 259. | SIPRI. (2024). Global military spending surges amid war, rising tensions and insecurity. Stockholm International Peace Research Institute. Pobrane z: https://www.sipri.org/ media/press-release/2024/global-military-spending-surges-amid-war-rising-tensions- and-insecurity (dostęp: 1.02.2025). |
| 260. | SodaStream. (2022). Czy w Polsce zabraknie wody?. Pobrane z: https://sodastream.pl/blogs/ explore/czy-polska-pustynnieje-tak-czy-grozi-nam-brak-wody (dostęp: 1.02.2025). |
| 261. | Spencer, R.W. (2023). New UAH climate model provides data-driven answer to major goal of climate research. The University of Alabama in Huntsville. Pobrane z: https://www. uah.edu/news/news/new-uah-climate-model-provides-data-driven-answer-to-major- -goal-of-climate-research (dostęp: 1.02.2025). |
| 262. | Strategia „Global Gateway”. (2024). Pobrane z: https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/ global-gateway/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 263. | Strategiczny dialog na temat przyszłości rolnictwa w UE. (b.d.). Pobrane z: https://commission. europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/agriculture- -and-green-deal/strategic-dialogue-future-eu-agriculture_pl (dostęp: 1.02.2025). |
| 264. | Stróżyk, J. (2019). Kiedy wojna o wodę?. Centrum Analiz MISO. Pobrane z: https://camiso. org.pl/publikacje/raporty/publikacja/article/kiedy-wojna-o-wode/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 265. | Sultana, F., Loftus, A. (2012). Prawo do wody. W perspektywie politycznej, gospodarczej i społecznej. Polska Akcja Humanitarna. Pobrane z: https://www.pah.org.pl/app/uploads/ 2017/09/2017_F.Sultana_A.Loftus_Prawo_do_wody.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 266. | Szarfenberg, R. (2024). Poverty Watch 2024. Monitoring ubóstwa i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2023–2024. Europejska Sieć Przeciwdziałania Ubóstwu. Pobrane z: https://www.eapn.org.pl/poverty-watch/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 267. | Ścieki miejskie. Zapewnienie prawidłowego postępowania ze ściekami komunalnymi w celu ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego. (b.d.). Pobrane z: https://environment.ec.europa. eu/topics/water/urban-wastewater_en#revision (dostęp: 1.02.2025). |
| 268. | Ślad wodny. Woda w niebezpieczeństwie. (2020). Fundacja Zielony Ład. Pobrane z: https:// www.fundacjazielonylad.pl/slad-wodny-woda-w-niebezpieczenstwie/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 269. | Środowisko morskie. Polityki UE mające na celu ochronę oceanów, mórz i wybrzeży Europy. (b.d.). Pobrane z: https://environment.ec.europa.eu/topics/marine-environment_en (dostęp: 1.02.2025). |
| 270. | Świgoń, I. (b.d.). Podatek od deszczu – kogo obowiązuje opłata?. Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach. Pobrane z: https://zodr.pl/zinet/ podatek-od-deszczu-kogo-obowiazuje-oplata/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 271. | Świsłowski, K. (2024). Wysoki rachunek za transformację. Koszty dla Polski liczone w bilionach euro. Pobrane z: https://energetyka24.com/oze/analizy-i-komentarze/wysoki-rachunek- za-transformacje-koszty-dla-polski-liczone-w-bilionach-euro (dostęp: 1.02.2025). |
| 272. | Tokarczyk, T., Walczykiewicz, T., Szalińska, W., i in. (b.d.). Zasoby wodne w procesie zrównoważonego zarządzania. ToGetAir. Polski Multimedialny Raport Klimatyczny. Pobrane z: https://raport.togetair.eu/woda/susza-marnotrawstwo-wody-i-ekstremalne- -zjawiska-pogodowe/zasoby-wodne-w-procesie-zrownowazonego-zarzadzania (dostęp: 1.02.2025). |
| 273. | Ulanowski, T. (2024). Naukowcy odwołują alarm dotyczący lodowca Thwaitesa na Antarktydzie. Pobrane z: https://wyborcza.pl/7,75400,31243021,naukowcy-odwoluja-alarm- -dotyczacy-lodowca-thwaitesa-na-antarktydzie.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 274. | UNICEF. (2022). Woda i globalny kryzys klimatyczny: 10 rzeczy, o których musisz wiedzieć. Pobrane z: https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/news/woda-i-globalny-kryzys-klimatyczny- 10-rzeczy-o-ktorych-musisz-wiedziec (dostęp: 1.02.2025). |
| 275. | Unijny mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. (2022). Parlament Europejski, Posiedzenie plenarne – druga sesja czerwcowa w 2022 r. Pobrane z: https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2022/729462/ EPRS_ATA(2022)729462_PL.pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 276. | Waszkiewicz, M. (2019). Prawie 2,5 tys. mieszkańców Kotliny Kłodzkiej do wysiedlenia? W miejscu kilku wiosek mogą powstać poldery przeciwpowodziowe. Pobrane z: https:// www.tokfm.pl/Tokfm/7,103085,24787597,prawie-2-5-tys-mieszkancow-kotliny- -klodzkiej-do-wysiedlenia.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 277. | Weise, Z. (2024). Brussels warns of water conflict danger in EU. Pobrane z: https://www. politico.eu/article/water-fights-will-come-if-europe-doesnt-act-climate-brussels-warn/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 278. | Wg Zielińskiej nowela ustawy o rewitalizacji Odry musi wejść w tym roku. (2024). Pobrane z: https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/wg-zielinskiej-nowela-ustawy-o-rewitalizacji- odry-musi-wejsc-w-tym-roku-15124.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 279. | WEF. (2024). The Global Risks Report 2024. 19th Edition. Insight Report. Geneva: World Economic Forum. Pobrane z: https://www3.weforum.org/docs/WEF_The_Global_ Risks_Report_2024.pdf (20.04.2025). |
| 280. | WHO. (2023). Global water, sanitation and hygiene: annual report 2022. Geneva: World Health Organization. Pobrane z: https://www.who.int/publications/i/item/9789240076297 (dostęp: 1.02.2025). |
| 281. | WMO. (2023). State of global water resources 2022. World Meteorological Organization, Report, 1333. Pobrane z: https://library.wmo.int/records/item/68473-state-of-global- -water-resources-report-2022 (dostęp: 1.02.2025). |
| 282. | Woda bezwzględnie potrzebna. NIK o Programie kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych. (2024). Najwyższa Izba Kontroli. Pobrane z: https://www.nik.gov.pl/ aktualnosci/rolnictwo-zasoby-wodne.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 283. | Wody na Ziemi. (b.d.). Pobrane z: https://zpe.gov.pl/a/wody-na-ziemi/D6N5CaGf8 (dostęp: 1.02.2025). |
| 284. | Wody pitnej nam nie braknie. STOP SUSZY 2020. (2020). Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Pobrane z: https://www.wody.gov.pl/aktualnosci/1017-wody-pitnej-nam- -nie-braknie (dostęp: 1.02.2025). |
| 285. | Wpływ Europejskiego Zielonego Ładu na polskie rolnictwo. (2021). Polityka Insight, Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin, Polskie Stowarzyszenie Obsługi Rolnictwa, YARA. Pobrane z: https://www.politykainsight.pl/_resource/multimedium/20299055 (dostęp: 1.02.2025). |
| 286. | Wyniki wyborów. Posiedzenie inauguracyjne – 2024.07.23. (2024). Pobrane z: https://results. elections.europa.eu/pl/polska/ (dostęp: 1.02.2025). |
| 287. | Zhong, R. (2024). A surprising climate find. Pobrane z: https://www.nytimes.com/2024/06/27/ briefing/maldives-atolls-climate-change.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 288. | Zielińska, U., Aniśko, T., Tracz, M. (2020). Interpelacja nr 13152 do ministra klimatu środowiska, ministra infrastruktury w sprawie planów budowy zbiornika Wielowieś Klasztorna na rzece Prośnie. Pobrane z: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/InterpelacjaTresc. xsp?key=BUSBAN (dostęp: 1.02.2025). |
| 289. | Zielony nie wystarczy. Potrzebny jest europejski Niebieski Ład. Chodzi o wodę. (2023). Pobrane z: https://www.portalsamorzadowy.pl/gospodarka-komunalna/zielony-nie-wystarczy- potrzebny-jest-europejski-niebieski-lad-chodzi-o-wode,473325.html (dostęp: 1.02.2025). |
| 290. | Zmiany w Prawie wodnym w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. (2022). Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Pobrane z: https://www.wody.gov.pl/aktualnosci/ 2859-zmiany-w-prawie-wodnym-w-zakresie-gospodarki-wodno-sciekowej (dostęp: 1.02.2025). |
| 291. | ZPKWŚ. (b.d.). Zasoby i obieg wody w przyrodzie. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego. Pobrane z: https://www.zpk.com.pl/images/news/EE_2020/B%C4%99dzin/CHRO%C5%83MY_ZASOBY_WODY/ZASOBY_I_OBIEG_WODY_W_PRZYRODZIE. pdf (dostęp: 1.02.2025). |
| 292. | Zrównoważony rozwój. (b.d.). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/ zrownowazony-rozwoj (dostęp: 1.02.2025). |
| 293. | Strony internetowe |
| 294. | https://commission.europa.eu/law/application-eu-law_pl |
| 295. | https://globalcarbonbudget.org/carbonbudget2023/ |
| 296. | https://highseasalliance.org/treaty-ratification/ |
| 297. | https://opr.ca.gov/facts/list-of-scientific-organizations.html |
| 298. | https://pacinst.org/water-conflicts-continue-to-worsen-worldwide/ |
| 299. | https://right2water.eu/ |
| 300. | https://statista.com/chart/27272/water-conflicts/ |