Rola kapitału społecznego w sytuacjach kryzysowych. Analiza postaw społecznych w kontekście pandemii COVID-19


ISBN: 978-83-7972-999-9    ISBN (online): 978-83-8419-000-5    ISSN: 0860-2751    OAI    DOI: 10.18276/978-83-8419-000-5
CC BY-SA   Open Access 

Lista wydań / T. (MCDLXX) 1396

Rok wydania:2025
Dziedzina:Dziedzina nauk społecznych
Dyscyplina:ekonomia i finanse
Słowa kluczowe: kapitał społeczny pandemia COVID-19 zarządzanie
Autorzy: Beata Skubiak ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Informacje

Wersja elektroniczna publikacji dostępna na licencji CC BY-SA 4.0 po 12 miesiącach od daty wprowadzenia do obrotu: wrzesień 2025

Wersję drukowaną publikacji można nabyć w sklepie Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Szczecińskiego: wn.usz.edu.pl/sklep/

Abstrakt

Pandemia COVID-19, która zaczęła się na przełomie 2019 i 2020 roku, stanie się prawdopodobnie jednym z najbardziej znaczących wydarzeń XXI wieku. W tym kryzysowym okresie zrozumienie mechanizmów funkcjonowania społeczeństw stało się kluczowe dla radzenia sobie z epidemią. Jednym z aspektów, które okazały się niezwykle istotne, jest kapitał społeczny, rozumiany na potrzeby niniejszego opracowania jako zespół powiązań między jednostkami i grupami w społeczeństwie, oparty na zaufaniu, współpracy i współdziałaniu.

Celem publikacji jest przeanalizowanie, na przykładzie polskiej gospodarki, związku między społecznie odpowiedzialnym zachowaniem a rozprzestrzenianiem się COVID-19 w 4 województwach (z największą i najmniejszą liczbą zakażeń). Autorka wykorzystuje pojęcie kapitału społecznego zgodne z obszerną literaturą z zakresu ekonomii, nauk politycznych i socjologii, aby uchwycić zakres, w jakim jednostka zachowuje się w sposób odpowiedzialny społecznie.

W każdym województwie przeanalizowane zostały regionalne i powiatowe różnice w rozprzestrzenianiu się COVID-19 w odniesieniu do utrzymujących się regionalnych i powiatowych różnic poziomu kapitału społecznego.

Z przeglądu literatury w zakresie omawianego zagadnienia wynika, że kapitał społeczny może w dużej mierze wyjaśniać różnice w reakcjach społeczności na sytuacje kryzysowe, a tym samym wpływać na rozprzestrzenianie się COVID-19. Wnioski z tych badań są jednak niespójne, a czasem sprzeczne. Nie jest jasne, jakimi kanałami kapitał społeczny wpływa na rozprzestrzenianie się COVID-19. Znajduje to potwierdzenie w przeprowadzonych przez autorkę badaniach.

Bibliografia

1.Adamczyk M., Kapitał społeczny elementem konstytutywnym bezpieczeństwa publicznego, „Studia i Analizy Nauk o Polityce” 2021, nr 2.
2.Aktywność w organizacjach obywatelskich, CBOS, nr 41/2022, Warszawa.
3.Aldrich D.P., Building resilience: Social capital in post-disaster recovery, University of Chicago Press, Chicago 2012.
4.Aldrich D.P., Fixing recovery: Social capital in post-crisis resilience, „Journal of Homeland Security” 2010, nr 6.
5.Bai J.J., Du S., Jin W., & Wan C., The Impact of Social Capital on Individual Responses to COVID-19 Pandemic: Evidence from Social Distancing, 2020.
6.Barrios J.M., Benmelech E., Hochberg Y.V., Sapienza P., & Zingales L., Civic capital and social distancing during the Covid-19 pandemic, „Journal of Public Economics” 2021, nr 193, 104310.
7.Bartscher A.K., Seitz S., Siegloch S., Slotwinski M., Wehrhöfer N., Social Capital and the Spread of Covid-19: Insights from European Countries, „Journal of Health Economics” 2021, nr 80, 102531, doi: 10.1016/j.jhealeco.2021.102531.
8.Blair R.A., Morse B.S., & Tsai L.L., Public health and public trust: Survey evidence from the Ebola Virus Disease epidemic in Liberia, „Social Science & Medicine” 2017, nr 172, doi: 10.1016/j.socscimed.2016.11.016.
9.Bolton R., Place Prosperity vs People Prosperity’ Revisited: An Old Issue With a New Angle, „Urban Studies Journal” 1992, nr 29 (2).
10.Borgonovi F., Andrieu E., Bowling together by bowling alone: Social capital and Covid-19, „Social Science & Medicine” 2020, nr 265, 113501.
11.Bourdieu P., The Forms of Capital, [w:] J.G. Richardson (red.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Greenwood, New York 1986.
12.Bourdieu P., Dystynkcja. Krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
13.Bourdieu P., Wacquant L.D., Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
14.Carpiano R.M., Moore S., So what’s next? Closing thoughts for this special issue and future steps for social capital and public health, „Social Science & Medicine” 2020, nr 257, https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.113013.
15.Coleman J.S., Social capital in the creation of human capital, „American Journal of Sociology” 1988, nr 94.
16.Coleman J.S., Foundations of social theory, Harvard University Press, Cambridge 1994.
17.Coleman J.S., Podstawy teorii decyzji zbiorowych, [w:] Kempny M., Szmatka J. (red.), Współczesne Teorie Wymiany Społecznej: zbiór tekstów, PWN, Warszawa 1992.
18.Charycka B., Gumkowska M., Rok w pandemii. Raport z badań organizacji pozarządowych 2020/2021, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2021, https://api.ngo.pl/media/get/160530 (18.11.2022).
19.Chuang Y.C., Huang Y.L., Tseng K.C., Yen C.H., Yang L.H., Social Capital and Health-Protective Behavior Intentions in an Influenza Pandemic, „PLOS One” 2015, nr 10 (4), doi:10.1371/journal.pone.0122970.
20.Ding W., Levine R., Lin C., Xie W., Social Distancing and Social Capital: Why U.S. Counties Respond Differently to COVID-19, National Bureau of Economic Research, 2020.
21.Fraser T., Aldrich D.P., Social ties, mobility, and covid-19 spread in Japan, 2020, https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-34517/v1.
22.Fukuyama F., Trust: The social virtues and the creation of prosperity (vol. 99),Free press, New York 1995.
23.Gannon B., Roberts J., Social capital: exploring the theory and empirical divide, „Empirical Economics” 2020, nr 58 (3).
24.Glaeser E.L., Redlick C., Social Capital and Urban Growth, „International Regional Science Review” 2009, nr 32 (3).
25.Hanifan L.J., Szkoła wiejska i życie wiejskie, „West Virginia School Journal” 1912, nr 4.
26.Hanifan L.J., Nadzór okręgowy: Wirginia Zachodnia i Oregon jako przykłady. National Society for the Study of Education, Twelfth Yearbook, University of Chicago Press, Chicago 1913.
27.Helliwell J.F., Huang H., Wang S., Social capital and well-being in times of crisis, „Journal of Happiness Studies” 2014, nr 15 (1).
28.Knack S., Keefer P., Does social capital have an economic payoff? A cross-country investigation, „The Quarterly Journal of Economics” 1997, nr 112 (4).
29.Krajden O., Building social capital after Hurricane Katrina, School of Social Work, McGill University Library, Montreal 2010.
30.Kuchler T., Russel D., Stroebel J., JUE Insight: The geographic spread of COVID-19 correlates with the structure of social networks as measured by Facebook, „Journal of Urban Economics” 2022, nr 127, 103314.
31.Lin N., Social Capital: A Theory of Social Structure and Action, t. 19, Cambridge University Press, 48 C, New York 2002.
32.Macho-Stadler I., Pérez-Castrillo D., Settlement in Tax Evasion Prosecution, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.360900.
33.Mączyńska E., Kapitał społeczny w społeczno-gospodarczym rozwoju, Biuletyn PTE nr 3 (102), 2023.
34.Makridis C.A., Wu C., How social capital helps communities weather the COVID-19 pandemic, „PLOS One” 2021, nr 16 (1).
35.McLachlan H., Why ‘there’s no such thing as society’ should not be regarded with moral revulsion, „The Conversation”, 2020, https://theconversation.com/why-theres-no-such-thing-as-society-should-not-be-regarded-with-moral-revulsion-136008 (13.08.2023).
36.Nahapiet J., Ghoshal S., Social Capital, Intellectual Capital, and the Organizational Advantage, „Academy of Management Review” 1998, nr 23 (2).
37.Portes A., Downsides of social capital, „Proceedings of the National Academy of Sciences” 2014, nr 111 (52).
38.Putnam R.D., Bowling Alone: The collapse and Revival of American Community, Touchstone Books/Simon & Schuster, New York 2000, https://doi.org/10.1145/358916.361990.
39.Putnam R.D., Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
40.Putnam R.D., Democracies in Flux: The Evolution of Social Capital in Contemporary Society Oxford University Press, 2002.
41.Putnam R.D. (red.), Leonardi R., Nanetti, R.Y., Demokracja w działaniu: tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1995.
42.Putnam R.D., Leonard R., Nanetti R.Y., Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy, Princeton University Press, Princeton 1993.
43.Rothstein B., Social Capital, Economic Growth and Quality of Government: The Causal Mechanism, „New Political Economy” 2003, nr 8 (1).
44.Rönnerstrand B., Social Capital and Immunization Against the 2009 A (H1N1) Pandemic in the American States, „Public Health” 2014, nr 128 (8), doi: 10.1371/journal.pone.0122970.
45.Samuels R.J., 3.11: Disaster and change in Japan, Cornell University Press, New York 2019.
46.Starosta P., Kapitał społeczny w kontekście współdziałania, [w:] Problemy społeczne. Trwałość i zmienność w dynamicznej rzeczywistości. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej i dydaktycznej Profesor Jolanty Grotowskiej-Leder, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2022.
47.Szreter S., Woolcock M., Health by association? Social capital, social theory, and the political economy of public health, „International journal of epidemiology” 2004, nr 33 (4).
48.Sztompka P., Kapitał społeczny: teoria przestrzeni międzyludzkiej, Wydawnictwo Znak „Horyzont”, Kraków, 2016.
49.Tavits M., Making democracy work more? Exploring the linkage between social capital and government performance, „Political Research Quarterly” 2006, nr 59 (2).
50.Trapido J., Ebola: public Trust, Intermediaries, and Rumour in the DR Congo, „The Lancet Infectious Diseases” 2019, nr 19 (5), doi: 10.1016/S1473-3099(19)30044-1.
51.Vinck P., Pham P.N., Bindu K.K., Bedford J., Nilles E.J., Institutional trust and misinformation in the response to the 2018–19 Ebola outbreak in North Kivu, DR Congo: a population-based survey, „The Lancet Infectious Diseases” 2019, nr 19 (5).
52.Wilkinson A., Fairhead J., Comparison of social resistance to Ebola response in Sierra Leone and Guinea suggests explanations lie in political configurations not culture, „Critical Public Health, nr 27 (1).
53.Wojciechowska M., Kształtowanie kapitału społecznego. Ujęcie z perspektywy bibliotekoznawczej, Difin, Warszawa 2019.
54.Woolcock M., The Place of Social Capital in Understanding Social and Economic Outcomes, „Canadian Journal of Policy Research” 2001, nr 2 (1). Wydarzenie roku 2021 w Polsce i na świecie, CBOS, nr 16/2022, Warszawa.
55.Akty prawne
56.Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 24 sierpnia 2020 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Pomoc dla rolników szczególnie dotkniętych kryzysem COVID-19” w ramach działania „Wyjątkowe tymczasowe wsparcie dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych kryzysem związanym z COVID-19” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.
57.Ustawa z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1856, z późn. zm.).