Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2020.19-15
CC BY-SA   Open Access   CEEOL  ERIH PLUS

Liste der Ausgaben / t. 19, 2020
Funkcja powtórzeń językowych w Uchu Igielnym Wiesława Myśliwskiego

Autoren: Danuta Kowalska ORCID
Uniwersytet Łódzki, Łódź

Magdalena Pietrzak ORCID
Uniwersytet Łódzki, Łódź
Schlüsselbegriffe: stylistyka powtórzenia językowe Wiesław Myśliwski Ucho Igielne
Veröffentlichungsdatum der gesamten Ausgabe:2020
Seitenanzahl:27 (219-245)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

Celem artykułu jest ukazanie funkcji powtórzeń językowych w powieści Ucho Igielne Wiesława Myśliwskiego. Przedmiotem opisu są zarówno powtórzenia jednostek leksykalnych, jak i syntaktycznych oraz jednostek mniejszych od słowa (morfemów) w ciągu linearnym tekstu. Przedstawione analizy pokazują, że pisarz umiejętnie wykorzystuje je w różnorodnych funkcjach. Po pierwsze, są one wykładnikiem spójności tekstu, w którym zauważalne jest rozczłonkowanie treściowych segmentów. Repetycje ułatwiają śledzenie achronologicznej narracji, sygnalizują ciągłość danego tematu w obrębie danej relacji. Po drugie, wykorzystywane są jako zabieg stylizacyjny w monologu wypowiedzianym, a więc stylizowanym na język mówiony, służąc rozmaitym celom i realizując przede wszystkim funkcję impresywną oraz ekspresywną. Myśliwski za pomocą powtórzeń wydobywa także muzykę słowa, nadając tekstowi pewien rodzaj rytmiczności. Powtórzenia w widoczny sposób współtworzą także oralność utworu, sprzyjają bowiem memoryzacji i uobecnianiu pamięci. O nieprzeciętnej sile powtórzenia w warstwie stylistycznej analizowanego utworu, o jego atrakcyjności, decyduje również sposób, w jaki pisarz wykorzystuje ten środek stylistyczny. Myśliwski niesłychanie starannie, zgodnie z regułami retorycznymi, konstruuje kompozycję swego utworu. Oprócz paralelizmów składniowych, odnajdujemy przykłady kunsztownych poliptotonów i figur etymologicznych, obok anafor liczne są anadiplozy. Nierzadko repetycje kierują uwagę odbiorcy na sam tekst, są więc także jednym z nośników funkcji poetyckiej w utworze.
herunterladen

Artikeldatei

Bibliographie

1.Myśliwski, Wiesław. Ucho Igielne. Warszawa: Wydawnictwo Znak, 2018.
2.„Na granicy słowa. Rozmowa z Wiesławem Myśliwskim”. Więź 11 (2006): 26–38.
3.Ampel, Teresa. „Elipsa i powtórzenie w żywej mowie”. W: Studia nad składnią polszczyzny mówionej. Księga referatów konferencji poświęconej składni i metodologii badań języka mówionego (Lublin 6–9 X 1975), red. Teresa Skubalanka, 177–182. Wrocław: Ossolineum, 1978.
4.Bartmiński, Jerzy, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. Tekstologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
5.Bartmiński, Jerzy. „O spójności pieśni ludowej”. W: Tekst i język. Problemy semantyczne, red. Maria Renata Mayenowa, 107–131. Wrocław–Gdańsk: Ossolineum, 1974.
6.Bartmiński, Jerzy. „Powtórzenie, paralelizm, symbol”. W: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, 230–231. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2001.
7.Bartmiński, Jerzy. „Styl potoczny – centrum systemu stylowego języka”. W: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, 116–117. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2001.
8.Biłos, Piotr. Powieściowe światy Wiesława Myśliwskiego. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2017.
9.Grzesiuk, Anna. Składnia wypowiedzi emocjonalnych. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1995.
10.Kałkowska, Anna. „O spójności tekstu”. Język Polski 67 (1987), 3–5: 225–233.
11.Kaniewska, Bogumiła. Opowiedziane. O prozie Wiesława Myśliwskiego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2013.
12.Kłosiński, Krzysztof. „Powtórzenia w powieści”. Język Artystyczny 1 (1978): 22–36.
13.Krauz, Maria. „Powtórzenie jako czynnik spajający tekst”. W: Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. Stanisław Gajda, 247–251. Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich, 1992.
14.Leontiewa, Nina. „O pewnych właściwościach spójnego tekstu”. W: O spójności tekstu, red. Maria Renata Mayenowa, 13–21. Wrocław–Gdańsk: Ossolineum, 1971.
15.Mayenowa Maria, Renata. „Spójność tekstu a postawa odbiorcy”. W: tejże, Studia i rozprawy, wybór i opracowanie Anna Axer i Teresa Dobrzyńska, 187–201. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Wydawnictwo Ossolineum, 1993.
16.Pisarkowa, Krystyna. Składnia rozmowy telefonicznej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1975.
17.Pszczołowska, Lucylla. „Powtórzenia w prozie Gombrowicza”. W: tejże, Wiersz – Styl – Poetyka. Studia wybrane, 228–254. Kraków: Universitas, 2002.
18.Pszczołowska, Lucylla. „Z obserwacji nad strukturą brzmieniową poezji staropolskiej”. Pamiętnik Literacki 65 (1974): 3: 141–158.
19.Szczęsna, Ewa. „Powtórzenie i polisemiotyczność. Typy i formy powtórzeń”. Przegląd Humanistyczny 2 (2007): 57–71.
20.Wilkoń, Aleksander. Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu. Kraków: Wydawnictwo Universitas, 2002.
21.Wilkoń, Aleksander. Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1987.
22.Witosz, Bożena. „O dwu rodzajach monologu w polskiej prozie współczesnej. Zagadnienia struktury językowej tekstu”. Język Artystyczny 7 (1990): 7–28.
23.Witosz, Bożena. „Rola powtórzeń w tekście literackim stylizowanym na tekst mówiony (na przykładzie monologu wypowiedzianego)”. Język Artystyczny 3 (1985): 95–107.