Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2021.20-09
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Liste der Ausgaben / t. 20, 2021
Znajomość biografii autora dzieła a badania historycznojęzykowe

Autoren: Anna Paluszak-Bronka ORCID
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Schlüsselbegriffe: Józef Zmijewski zabytek rękopiśmienny biografia kołtun
Veröffentlichungsdatum der gesamten Ausgabe:2021
Seitenanzahl:13 (115-127)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

Celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób językoznawca może ustalić dane biograficzne znanego tylko z imienia i nazwiska autora rękopisu. Jest to niezwykle ważne dla historyka języka, językoznawstwo diachroniczne musi bowiem dysponować zapleczem historycznym, bez którego wykluczone jest opracowanie spójnej syntezy, rejestrującej i systematyzującej fakty lingwistyczne. Na podstawie rozważań o charakterze i etiologii kołtuna, proponowanych przez Zmijewskiego sposobów i środków leczenia tego – jak sam określa – schorzenia oraz używanej przez niego nomenklatury dla tej dolegliwości, a także wiedzy z zakresu innych dziedzin niż językoznawstwo staram się ustalić, kim był z zawodu Zmijewski. Uzupełnienie biografii twórcy Metody o ten fakt pozwoli w przyszłości na rzetelne opracowanie słownictwa medycznego zapisanego na kartach zabytku.
herunterladen

Artikeldatei

Bibliographie

1.Zmijewski, Józef. Metoda leczenia srodkami dotąd nieużywanymi najtrudniejsze cierpienia usuwająca, Na wielu osobach sprawdzona jako nieomylna. Z dołączeniem wykazu osób uleczonych w szpitalach jako za nieuleczalnych uznanych na dowód i poparcie Metody, 1888. Rękopis znajduje się w prywatnych zbiorach rodziny Bodnarczuków – znanych i cenionych działaczy regionalnych z Przasnysza. Od Mariusza Bodnarczuka otrzymałam kserokopię tego zabytku.
2.Babecki, Jerzy, Stanisław Bober, oprac. Słownik lekarski łacińsko-polski. Wyd. II poszerzone. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1979.
3.Biegeleisen, Henryk. Lecznictwo ludu polskiego. Przedruk wydania z 1929 roku. Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski, 2015.
4.Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
5.Buława, Monika. Nazwy chorób w gwarach polskich. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2019.
6.Dubisz, Stanisław, red. Uniwersalny słownik języka polskiego. T. 1–4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.
7.Fischer-Dückelmann, Anna. Kobieta lekarką domową: podręcznik lekarski do pielęgnowania zdrowia i lecznictwa w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem chorób kobiecych i dziecięcych, położnictwa i pielęgnowania dzieci. Tłum. Teresa Jaroszewska, August Czarnowski. Mikołów–Warszawa: Nakładem Karola Miarki, 1908.
8.Gloger, Zygmunt. Encyklopedia staropolska ilustrowana. Wyd. 7. T. 1–4. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1996.
9.Jütte, Robert. Historia medycyny alternatywnej. Od magii do naturalnych metod leczenia. Tłum. Krzysztof Jachimczak, Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2001.
10.Karłowicz, Jan, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki. Słownik języka polskiego. T. 1–8. Warszawa: Nakładem prenumeratorów, 1900–1927.
11.Kolberg, Oskar. Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Seria III: Kujawy. Cz. 1. Warszawa: W Drukarni Jana Jaworskiego, 1867.
12.Kopaliński, Władysław. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa: Świat Książki, 2000.
13.M. Arcta Słownik ilustrowany języka polskiego. T. 1–3. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1916.
14.Majer, Józef. „Obraz postępu nauki lekarskiej, o ile wpłynęły na pisma polskie lub przez Polaków w trzech ostatnich latach”. Rocznik Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego 3 (1840): 237–455.
15.Marczewska, Marzena. Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam… Studium językowo-kulturowe. Kielce: Wydawnictwo UJK, 2012.
16.Minikowska, Teresa. Wyrazy ukraińskie w polszczyźnie literackiej XVI w. Warszawa: PWN, 1980.
17.Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. Cz. II: Kultura duchowa. Warszawa: Grafika Usługi Wydawnicze Iwona Knechta, 2010.
18.Oczapowski, Jan Chrzciciel. „Leczenie chorób kołtunowych. Wyjątek z dzieła Praktyczny wykład chorób Kołtunowych przez Jana Oczapowskiego w bieżącym roku wyjaśniającego”. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 2 (1839): 64–106.
19.Oczapowski, Jan Chrzciciel. Praktyczny wykład chorób Kołtunowych, ze względem na ich przyczyny, naturę, bieg, przesilenia, wady organiczne i nowe zasady leczenia. Warszawa: Drukarnia Banku Polskiego, 1839.
20.Paluszak-Bronka, Anna. „Co można powiedzieć o autorze na podstawie jego rękopisu? Rozważania językoznawcy”. Prace Językoznawcze 20 (2018), 3: 123–137.
21.Paluszak-Bronka, Anna. „O znaczeniu słowa «choroba» w poradniku Józefa Zmijewskiego” (w druku).
22.Sawaniewska-Mochowa, Zofia, Małgorzata Kasner. „Wariancje semantyczne pojęcia kołtuna w wybranych tekstach kultury polskiej i litewskiej”. LingVaria 15 (2020), 1/29: 179–198.
23.Sławski, Franciszek. Słownik etymologiczny języka polskiego. T. 1–5. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 1952–1982.
24.Szumowski, Władysław. Historia medycyny. Wydanie nowe, przejrzane i poprawione, red. Tadeusz Bilikiewicz. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1961.
25.Szychowska-Boebel, Barbara. Lecznictwo ludowe na Kujawach (materiały i rozważania). Toruń: Muzeum Etnograficzne, 1972.
26.Śródka, Andrzej, red. Zarys historii nauczania medycyny w Polsce do roku 1939. Wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
27.Wysocka, Felicja. Polska terminologia lekarska do roku 1838. T. 2: Anatomia. Jednowyrazowe nazwy motywowane. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1994.