Абстракт
Morska konferencja rozbrojeniowa w Genewie (20 czerwca – 4 sierpnia 1927 r.)
została zwołana z inicjatywy amerykańskiego prezydenta Calvina Coolidge’a i miała stanowić
kontynuację procesu zapoczątkowanego na Konferencji Waszyngtońskiej (12 listopada
1921 r. – 6 lutego 1922 r.). Na konferencji w Waszyngtonie ustalono stosunek
sił morskich Imperium Brytyjskiego, Stanów Zjednoczonych, Japonii, Francji i Włoch
w klasie pancerników i lotniskowców według ratio: 5 : 5 : 3 : 1,75 : 1,75. Na konferencji
Coolidge’a w 1927 roku strona amerykańska dążyła do uzyskania w traktacie międzynarodowym
parytetu pomiędzy US Navy i Royal Navy we wszystkich klasach okrętów
wojennych.
Brytyjski rząd przyjął zaproszenie na konferencję w 1927 roku wychodząc z założenia,
że delegacja brytyjska zdoła w Genewie przeforsować własny plan rozbrojenia
opracowany przez Admiralicję. Polegał on na modyfikacji zasad traktatu waszyngtońskiego
w taki sposób, aby zapewnić oszczędności finansowe, ale jednocześnie zachować
bezpieczeństwo Imperium Brytyjskiego. Głównymi elementami brytyjskiego planu
było: wydłużenie okresu pozostawania w służbie pancerników i lotniskowców, redukcja
kalibru dział i wyporności pancerników, wprowadzenie traktatowego podziału krążowników
na ciężkie i lekkie oraz nałożenie ograniczeń ilościowych tylko na krążowniki
ciężkie.
Brytyjski plan spotkał się ze zdecydowaną opozycją delegacji amerykańskiej. Próby
opracowania kompromisowego porozumienia w sprawie parytetu pomiędzy flotą
brytyjską i amerykańską w klasie krążowników zakończyły się niepowodzeniem, a konferencja
zakończyła się fiaskiem. Przesądziły o tym względy strategiczne, polityczne
i ekonomiczne. Admiralicja była przeciwna porozumieniu, które narażało na szwank
bezpieczeństwo Imperium Brytyjskiego, a większość członków rządu brytyjskiego uważała,
że niepowodzenie konferencji będzie mniejszym złem niż kapitulacja przed żądaniami
amerykańskimi. Dyplomacja brytyjska dążyła do ustalenia wspólnego stanowiska
z delegacją japońską, aby odium za niepowodzenie konferencji skierować na przedstawicieli
Waszyngtonu.
