. - Polski słownik asocjacyjny. Dwie dekady. Tom 1. Od bodźca do reakcji - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

ISBN: 978-83-7972-742-1 ISBN (online): 978-83-7972-743-8 OAI DOI: 10.18276/978-83-7972-743-8

.

Year:	2024
Field:	Field of Humanities
Discipline:	linguistics
Keywords:	psycholinguistics association test ethnolinguistics cognitive linguistics connotation linguistic world view
Authors:	Roman Gawarkiewicz Uniwersytet Szczeciński

Information

Electronic version of the publication available under CC BY-SA 4.0 license after 12 months from the date of release: May 2024

Download issue

Issue File

Abstract

“Polish Associative Dictionary. Two decades” comprises two volumes. The first one, authored by Roman Gawarkiewicz, contains empirical linguistic material organised according to the scheme from stimulus to response. The second volume, authored by Barbara Rodziewicz, presents linguistic data in the order from response to stimulus.

The linguistic material included in both volumes of the dictionary was obtained as a result of association studies conducted in 2003 and in 2023. Students of various faculties and specialisations studying at Polish universities participated in both studies. The respondents were given questionnaires containing 110 stimulus words – the same in 2003 and 2023 – and were asked to write the verbal reactions they evoked in the form of a single word or phrase next to the stimulus words. The list of stimulus words included, among others, concepts covering such headword categories as anti-values, ideas and attitudes, names of actions, activities and states, names of communities and members of those communities, temporal symbols and concepts, names of objects of the surrounding natural world, and quantitative and qualitative categorisers.

In our opinion, the concept of both volumes of the dictionary, which contains a compilation of linguistic data obtained in the association studies of 2023 and 2003, can serve as a basis for intra-linguistic comparative analyses. This is because it makes it possible to infer both the scale of the linguistically determined perceptual limitations of the respondents and to describe the influence of the current socio-cultural background on this process, i.e. the current factors of decisive importance for the respondents in the process of choosing categorisation schemes for objects and phenomena of the surrounding world. In fact, the dictionary material will make it possible to come closer to answering questions about how people accumulate current experiences, what they remember and what they treat with conviction as norms and patterns around which their linguistic and cultural community unites.

Volume One contains headwords compiled on the basis of the data obtained in the 2023 and 2003 surveys. In the structure of each headword labelled with the date of the surveys, next to the stimulus word there are all the response words ordered according to the indicators of their frequency given by the respondents – from response words indicated most often to single response words. The entries are concluded with the following data – number of respondents who responded to the given stimulus word, number of different response words, number of respondents who did not respond, number of single responses.

The second volume was developed according to the key from response to stimulus. It contains a complete list of the collected results of the 2023 and 2003 association tests in the form of verbal responses given in alphabetical order, together with the numerical data characterising them.

Bibliography

1.	Gawarkiewicz Roman, „Inny” i „obcy” w pamięci zbiorowej współczesnych Polaków i Niemców, [w:] Wyraz i zdanie w językach słowiańskich: monografia I, red. naukowa B. Gasek, B. Juszczak, Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, Siedlce, 2019, s. 9–24.
2.	Gawarkiewicz Roman, Archeologia świadomości językowej Polaków i Rosjan. Analiza porównawcza na materiałach polskiego i rosyjskiego słownika asocjacyjnego, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 2016, 28, s. 151–164.
3.	Gawarkiewicz Roman, Dom w językowym obrazie świata młodzieży polskiej i rosyjskiej, [w:] R. Gawarkiewicz, I. Pietrzyk, B. Rodziewicz, Polski słownik asocjacyjny z suplementem, Print Group, Szczecin 2008, s. 237–246.
4.	Gawarkiewicz Roman, Kobieta w językowym obrazie świata Słowian, [w:] Słowo, tekst, czas VIII. Człowiek we frazeologii i leksyce języków słowiańskich, red. naukowa M. Aleksiejenko, M. Hordy, Print Group, Szczecin 2005, s. 351–356.
5.	Gawarkiewicz Roman, Kobieta ženŝina, žinka, žančyna w językowym obrazie świata młodych Polaków, Rosjan, Ukraińców i Białorusinów, [w:] Problematyka gender – mity a rzeczywistość. Koncepcje i wyniki badań, red. naukowa E. Jackowska, I. Korpaczewska, Szczecińska Szkoła Wyższa. Collegium Balticum, Szczecin 2012, s. 119–135.
6.	Gawarkiewicz Roman, Komunikacja międzykulturowa a stereotypy. Polacy- -Niemcy-Rosjanie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2011.
7.	Gawarkiewicz Roman, Konotacje znaków werbalnych. Perspektywy badawcze i interpretacje etnolingwistyczne, Volumina.pl, Szczecin 2023.
8.	Gawarkiewicz Roman, Nie-swój w językowym obrazie świata studentów. Refleksja językoznawcza, „Horyzonty Wychowania” 2023, 22 (4), s. 47–56.
9.	Gawarkiewicz Roman, Oblicza polskich i rosyjskich działań polityczno- -gospodarczych w świadomości młodego pokolenia Niemców, [w:] Język, człowiek, dyskurs, red. naukowa M. Hordy, W. Mokijenko, H. Walter, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007, s. 358–366.
10.	Gawarkiewicz Roman, Pietrzyk Izabela, Rodziewicz Barbara, Polski słownik asocjacyjny z suplementem, Print Group, Szczecin 2008.
11.	Gawarkiewicz Roman, Polacy, Niemcy i Rosjanie w zwierciadle auto- i heterostereotypów, [w:] Stałość i zmienność w językach i kulturach świata.
12.	Księga jubileuszowa dedykowana profesor Ewie Komorowskiej z okazji 30-lecia pracy naukowej, T. 1, red. naukowa D. Dziadosz, A. Krzanowska, A. Szlachta, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2014, s. 161–199.
13.	Gawarkiewicz Roman, Polsko-, niemiecko- i rosyjskojęzyczny autoportret. Album rodzinny, czy studium przypadku?, [w:] Wokół rodziny, red. naukowa I. Korpaczewska, E. Jackowska, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, Szczecin 2015, s. 166–193.
14.	Gawarkiewicz Roman, Profile semantyczne przyjaciela i wroga w polsko-, rosyjsko- i niemieckojęzycznym obrazie świata, „Studia Rossica Posnaniensia” 2021, 46 (1), s. 51–69.
15.	Gawarkiewicz Roman, Rodziewicz Barbara, Skojarzenia słowne w kontekście badań etnolingwistycznych. O potrzebie realizacji projektu Polsko- -niemiecko-rosyjskiego słownika asocjacyjnego. „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” 2020, 19, s. 115–129.
16.	Gawarkiewicz Roman, The archeology of linguistic awereness of Poles and Russians. Comparative analysis of Polish and Russian associative dictionaries, „Ethnolinguistics. Issues in language and culture” 2017, 28, s. 153–168.
17.	Koczur-Lejk Klaudia, Rodziewicz Barbara, Wartości w języku i literaturze, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2021.
18.	Rodziewicz Barbara, Koncept „szczęście” w językowym obrazie świata Polaków i Rosjan. Aspekt diachroniczny (paremiologiczny) i synchroniczny (asocja cyjny), „Studia Rossica Posnaniensia” 2010, 35, s. 227–236.
19.	Rodziewicz Barbara, Aksjolingwistyczny portret rodziny (na materiale danych systemowych i empirycznych), [w:] Współczesny i dawny obraz rodziny w języku, red. naukowa L. Mariak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2019, s. 333–346.
20.	Rodziewicz Barbara, Aksjologiczne aspekty duchowości młodych Europejczyków, „Horyzonty Wychowania” 2022, 21 (58), s. 103–112.
21.	Rodziewicz Barbara, Aktualizacja i wartościowanie pojęcia PRACA/ РАБОТА w świadomości językowej młodych Polaków i Rosjan, [w:] Praca ludzka w perspektywie interdyscyplinarnej, red. naukowa A. Bagłajewski, J. Bartmiński, M. Łaszkiewicz, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2018, s. 383–396.
22.	Rodziewicz Barbara, Antywartości. Konceptualizacja zła w świadomości językowej Polaków i Rosjan, „Studia Rossica Posnaniensia” 2019, 44 (1), s. 289–298.
23.	Rodziewicz Barbara, Co nas łączy, co odróżnia? Młodzi Polacy, Rosjanie i Niemcy o tradycji, [w:] HOMO COMMUNICANS, red. naukowa K. Janaszek, J. Miturska-Bojanowska, R. Gawarkiewicz, GRAFFORM, Szczecin 2012, s. 128–133.
24.	Rodziewicz Barbara, Człowiek w polskim i białoruskim leksykonie mentalnym, [w:] K. Bednarska, D. Kruk, B. Popov, O. Saprikina, T. Speed, K. Szafraniec, S. Terekhova, R. Tsonev, A. Wysocka (red.), Die Welt der Slaven. Contributions to the 23rd Annual Scientific Conference of the Association of Slavists (Polyslav), Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2020, s. 317–326.
25.	Rodziewicz Barbara, Demokracja w perspektywie aksjologicznej młodych Polaków, Rosjan i Niemców, [w:] Słowo. Tekst. Czas XI, red. naukowa M. Hordy, W. Mokijenko, T. Szutkowski, H. Walter, PPH ZAPOL, Szczecin– Greifswald 2012, s. 271–276.
26.	Rodziewicz Barbara, Gdybym był bogaty… Bogactwo jako jednostka aksjotyczna w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców, „Slavica Wratislaviensia” 2017, 165, s. 339–348.
27.	Rodziewicz Barbara, Głupi i mądry w językowym obrazie świata Polaków i Rosjan, [w:] Świat Słowian w języku i kulturze VII, Językoznawstwo, red. naukowa E. Komorowska, D. Dziadosz, Szczecin 2006, s. 255–258.
28.	Rodziewicz Barbara, Językoznawca w świecie wartości czyli o metodach badania wartości w języku, [w:] Wartości i wartościowanie we współczesnej humanistyce 3: perspektywa językoznawcza, red. naukowa A. Kiklewicz, J. Piwowar, Centrum Badań Europy Wschodniej, Olsztyn 2017, s. 105–114.
29.	Rodziewicz Barbara, Koncepcja arche w projekcji mentalnej Polaków i Rosjan (na materiale słowników asocjacyjnych), „Acta Polono-Ruthenica” 2019, 3 (24), s. 55–66.
30.	Rodziewicz Barbara, Koncept dobra w językowym obrazie świata Polaków i Rosjan wczoraj i dziś, [w:] Literatury i języki wschodniosłowiańskie wobec swego czasu, red. naukowa A. Ksenicz, M. Łuczyk, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2010, s. 91–96.
31.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja bezpieczeństwa jako kategorii aksjologicznej w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców, [w:] HOMO COMMUNICANS III, red. naukowa K. Janaszek, J. Miturska-Bojanowska, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2013, s. 239–254.
32.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja i wartościowanie przyjemności w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców, [w:] Rozkosz w kulturze, red. naukowa Ł. Wróblewski, A. Giza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016, s. 465–484.
33.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja pojęć zdrowie i zdorov’e jako wartości w świetle danych empirycznych (ujęcie psycholingwistyczne), „Roczniki Humanistyczne” 2019, 67 (7), s. 63–77.
34.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja prawdy w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców (perspektywa aksjologiczna), „Studia Rossica Posnaniensia” 2017, 42, s. 231–241.
35.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja życia w językowym obrazie świata Rosjan i Polaków, [w:] Język. Człowiek. Dyskurs, red. naukowa M. Hordy, W. Mokijenko, H. Walter, Szczecin 2007, s. 614–620.
36.	Rodziewicz Barbara, Konotacje androcentryczne w kontekście badań nad świadomością językową Polaków i Rosjan, [w:] Słowo z perspektywy językoznawcy i tłumacza, t. III, red. naukowa A. Pstyga, Gdańsk 2008, s. 295–300.
37.	Rodziewicz Barbara, Konotacje tanatologiczne w językowej świadomości Polaków i Rosjan, [w:] R. Gawarkiewicz, I. Pietrzyk, B. Rodziewicz, Polski słownik asocjacyjny z suplementem, Print Group, Szczecin 2008, s. 279–291.
38.	Rodziewicz Barbara, Kulinaria w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców (aspekt aksjolingwistyczny), „Studia Rossica Posnaniensia” 2018, 43, s. 279–288.
39.	Rodziewicz Barbara, Matka, żona czy kochanka? – kobieta w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Ukraińców, [w:] Słowo. Tekst. Czas I X. Człowiek w przestrzeni słownika i tekstu, red. naukowa M. Aleksiejenko, M. Hordy, Print Group Sp. z o.o., Szczecin 2008, s. 233–239.
40.	Rodziewicz Barbara, Mąż i żona w obrazach świadomości Polaków i Rosjan, [w:] Ty, já a oni v jazyce a v literatuře: sbornik z mezinárodni konference pořádané katedrou bohemistiky PF UJEP v Ústi nad Labem ve dnech 2.-4 záři 2008. 1 díl – část jazykovédna, red. naukowa Patrik Mitter, Univerzita Jana Evangelisty Purkyně, Ústi nad Labem 2009, s. 395–398.
41.	Rodziewicz Barbara, Muzyka w językowej rekonstrukcji systemu aksjologicznego Polaków, Rosjan i Niemców (pespektywa psycholingwistyczna), [w:] Słowianie, kultura, język: wybrane zagadnienia z języków, literatur i kultur słowiańskich i germańskich, red. naukowa D. Dziadosz i A. Krzanowska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2018, s. 188–198.
42.	Rodziewicz Barbara, Obraz natury w polskim i ukraińskim leksykonie mentalnym, „Roczniki Humanistyczne” 2023, 71, z. 6, s. 295–306.
43.	Rodziewicz Barbara, Polacy, Rosjanie i Niemcy wobec wartości. Hierarchia i sposoby rozumienia jednostek aksjologicznych, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 2016, 28, s. 137–149.
44.	Rodziewicz Barbara, Polska rodzina w świecie wartości (perspektywa językoznawcy), [w:] Wokół rodziny, red. naukowa I. Korpaczewska, E. Jackowska, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, Szczecin 2015, s. 31–44.
45.	Rodziewicz Barbara, Profilowanie afektywne wartości w leksykonie mentalnym Polaków, Rosjan i Niemców (raport z badań empirycznych), „Acta Polono-Ruthenica” 2021, 26 (2), s. 91–106.
46.	Rodziewicz Barbara, Reprezentacje semantyczne pojęć jadra swiadomości językowej Polaków i Białorusinów, [w:] K. Bednarska, A. Wysocka, D. Kruk, O. Saprikina, N. Siudzińska, T. Speed, K. Szafraniec, S. Terekhova, R. Tsonev, J. Uhlarikova (red.), Die Welt der Slaven. Contributions to the 24rd Annual Scientific Conference of the Association of Slavists (Polyslav), Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2023, s. 312–321.
47.	Rodziewicz Barbara, Rodzina w perspektywie aksjologicznej współczesnych młodych Polaków, Rosjan i Niemców, [w:] Problematyka Gender – mity a rzeczywistość. Koncepcje i wyniki badań, red. naukowa E. Jackowska, I. Korpaczewska, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, Szczecin 2012, s. 137–148.
48.	Rodziewicz Barbara, Sposoby wartościowania w testach asocjacyjnych (na materiale skojarzeń werbalnych polsko-, rosyjsko- i niemiecko - -języcznych), [w:] HOMO COMMUNICANS IV, red. naukowa K. Janaszek, J. Miturska-Bojanowska, B. Rodziewicz, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2014, s. 231–240.
49.	Rodziewicz Barbara, Superkonektory barw w świadomości językowej Polaków i Rosjan, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2022, 13 (1), s. 303–313.
50.	Rodziewicz Barbara, Świat w obrazach językowej świadomości Polaków i Rosjan, „Slavica Wratislaviensia” 2009, 150, s. 233–240.
51.	Rodziewicz Barbara, Tolerancja w językowym obrazie świata młodych Polaków, [w:] Językowy obraz świata Słowian a kultura, t. 2, red. naukowa O. Tiszczenko, Lublin–Równe 2010, s. 147–152.
52.	Rodziewicz Barbara, Values: their hierarchy and understanding of among Polish, Russian, and German students, „Ethnolinguistics. Issues in language and culture“ 2017, 28, s. 141–152.
53.	Rodziewicz Barbara, Wartości. Polacy-Rosjanie-Niemcy, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2014.
54.	Rodziewicz Barbara, Wartościowanie w testach asocjacyjnych, [w:] Słowo, tekst, czas XII: frazeologia w idiolekcie i systemach języków słowiańskich: w 200. rocznicę urodzin Tarasa Szewczenki, T. 2, red. naukowa M. Aleksiejenko, H. Biłowus, M. Hordy, W. Mokijenko, H. Walter, Volumina. pl Daniel Krzanowski, Szczecin-Greifswald 2014, s. 134–143.
55.	Rodziewicz Barbara, Wzruszają, uszczęśliwiają, niepokoją... Emocjonalnie o wartościach (perspektywa psycholingwistyczna), [w:] Emocje w językach i kulturach świata, red. naukowa E. Komorowska, A. Szlachta, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2016, s. 318–328.