. - Polski słownik asocjacyjny. Dwie dekady. Tom 2. Od reakcji do bodźca - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

ISBN: 978-83-7972-744-5 ISBN (online): 978-83-7972-745-2 OAI DOI: 10.18276/978-83-7972-745-2

.

Rok wydania:	2024
Dziedzina:	Dziedzina nauk humanistycznych
Dyscyplina:	językoznawstwo
Słowa kluczowe:	psycholingwistyka test asocjacyjny etnolingwistyka lingwistyka kognitywna konotacje językowy obraz świata
Autorzy:	Barbara Rodziewicz Uniwersytet Szczeciński

Informacje

Wersja elektroniczna publikacji dostępna na licencji CC BY-SA 4.0 po 12 miesiącach od daty wprowadzenia do obrotu: czerwiec 2024

Abstrakt

„Polski słownik asocjacyjny. Dwie dekady” obejmuje dwa tomy. Pierwszy autorstwa Romana Gawarkiewicza zawiera empiryczny materiał językowy uporządkowany według schematu od bodźca do reakcji. W drugim tomie, którego autorką jest Barbara Rodziewicz zaprezentowane są dane językowe w porządku od reakcji do bodźca.

Zamieszczony w obu tomach słownika materiał językowy pozyskano w wyniku badań asocjacyjnych przeprowadzonych w roku 2003 oraz w roku 2023. W obu badaniach uczestniczyli studenci różnych kierunków i specjalności, kształcący się w uczelniach polskich. Badani otrzymali ankiety, na których znajdowało się 110 słów-bodźców – tych samych w roku 2003 i 2023. Zadanie polegało na wpisaniu obok słów-bodźców wywołanych przez nie reakcji werbalnych w postaci pojedynczego słowa lub wyrażenia. Na liście słów-bodźców znalazły się między innymi pojęcia obejmujące takie kategorie haseł, jak wartości i antywartości, idee i postawy, nazwy działań, czynności i stanów, nazwy wspólnot i członków tych wspólnot, symbole i pojęcia temporalne, nazwy obiektów otaczającego świata przyrody oraz kategoryzatory kwantytatywne i kwalifikatywne.

Koncepcja obu tomów słownika zawierająca zestawienie danych językowych pozyskanych w badaniach asocjacyjnych z roku 2023 i roku 2003 może być w naszym przekonaniu podstawą dla wewnątrzjęzykowych analiz porównawczych. Pozwala bowiem wnioskować zarówno na temat skali determinowanych językowo ograniczeń percepcyjnych ankietowanych, jak i dokonać opisu wpływu na ten proces aktualnego zaplecza społeczno-kulturowego, czyli bieżących czynników mających dla respondentów rozstrzygające znaczenie w procesie wyboru schematów kategoryzacji obiektów i zjawisk otaczającego świata. W istocie materiał słownikowy pozwoli zbliżyć się do odpowiedzi na pytania o to, w jaki sposób człowiek kumuluje doświadczenia bieżące, co pamięta i co z przekonaniem traktuje jako normy i wzorce, wokół których jednoczy się jego językowo-kulturowa społeczność.

Tom pierwszy zawiera hasła opracowane na podstawie danych uzyskanych w badaniach z roku 2023 i 2003. W strukturze każdego z haseł opatrzonych datą przeprowadzenia ankiet obok słowa-bodźca znajdują się wszystkie słowa-reakcje uporządkowane zgodnie ze wskaźnikami częstotliwości ich podawania przez respondentów – od słów-reakcji wskazywanych najczęściej do słów-reakcji pojedynczych. Zakończenie haseł stanowią następujące dane – liczba badanych, którzy zareagowali na dane słowo-bodziec, liczba różnych słów-reakcji, liczba badanych, którzy nie udzielili odpowiedzi, liczba reakcji pojedynczych.

Drugi tom opracowany został według klucza od reakcji do bodźca. Zamieszczono w nim pełny wykaz zebranych wyników testów asocjacyjnych z lat 2023 i 2003 w postaci reakcji werbalnych podanych w porządku alfabetycznym wraz z charakteryzującymi je danymi liczbowymi.

Bibliografia

1.	Gawarkiewicz Roman, „Inny” i „obcy” w pamięci zbiorowej współczesnych Polaków i Niemców, [w:] Wyraz i zdanie w językach słowiańskich: monografia I, red. naukowa B. Gasek, B. Juszczak, Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, Siedlce, 2019, s. 9–24.
2.	Gawarkiewicz Roman, Archeologia świadomości językowej Polaków i Rosjan. Analiza porównawcza na materiałach polskiego i rosyjskiego słownika asocjacyjnego, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 2016, 28, s. 151–164.
3.	Gawarkiewicz Roman, Dom w językowym obrazie świata młodzieży polskiej i rosyjskiej, [w:] R. Gawarkiewicz, I. Pietrzyk, B. Rodziewicz, Polski słownik asocjacyjny z suplementem, Print Group, Szczecin 2008, s. 237–246.
4.	Gawarkiewicz Roman, Kobieta w językowym obrazie świata Słowian, [w:] Słowo, tekst, czas VIII. Człowiek we frazeologii i leksyce języków słowiańskich, red. naukowa M. Aleksiejenko, M. Hordy, Print Group, Szczecin 2005, s. 351–356.
5.	Gawarkiewicz Roman, Kobieta ženŝina, žinka, žančyna w językowym obrazie świata młodych Polaków, Rosjan, Ukraińców i Białorusinów, [w:] Problematyka gender – mity a rzeczywistość. Koncepcje i wyniki badań, red. naukowa E. Jackowska, I. Korpaczewska, Szczecińska Szkoła Wyższa. Collegium Balticum, Szczecin 2012, s. 119–135.
6.	Gawarkiewicz Roman, Komunikacja międzykulturowa a stereotypy. Polacy- -Niemcy-Rosjanie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2011.
7.	Gawarkiewicz Roman, Konotacje znaków werbalnych. Perspektywy badawcze i interpretacje etnolingwistyczne, Volumina.pl, Szczecin 2023.
8.	Gawarkiewicz Roman, Nie-swój w językowym obrazie świata studentów. Refleksja językoznawcza, „Horyzonty Wychowania” 2023, 22 (4), s. 47–56.
9.	Gawarkiewicz Roman, Oblicza polskich i rosyjskich działań polityczno- -gospodarczych w świadomości młodego pokolenia Niemców, [w:] Język, człowiek, dyskurs, red. naukowa M. Hordy, W. Mokijenko, H. Walter, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007, s. 358–366.
10.	Gawarkiewicz Roman, Pietrzyk Izabela, Rodziewicz Barbara, Polski słownik asocjacyjny z suplementem, Print Group, Szczecin 2008.
11.	Gawarkiewicz Roman, Polacy, Niemcy i Rosjanie w zwierciadle auto- i heterostereotypów, [w:] Stałość i zmienność w językach i kulturach świata.
12.	Księga jubileuszowa dedykowana profesor Ewie Komorowskiej z okazji 30-lecia pracy naukowej, T. 1, red. naukowa D. Dziadosz, A. Krzanowska, A. Szlachta, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2014, s. 161–199.
13.	Gawarkiewicz Roman, Polsko-, niemiecko- i rosyjskojęzyczny autoportret. Album rodzinny, czy studium przypadku?, [w:] Wokół rodziny, red. naukowa I. Korpaczewska, E. Jackowska, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, Szczecin 2015, s. 166–193.
14.	Gawarkiewicz Roman, Profile semantyczne przyjaciela i wroga w polsko-, rosyjsko- i niemieckojęzycznym obrazie świata, „Studia Rossica Posnaniensia” 2021,46 (1), s. 51–69.
15.	Gawarkiewicz Roman, Rodziewicz Barbara, Skojarzenia słowne w kontekście badań etnolingwistycznych. O potrzebie realizacji projektu Polsko- -niemiecko-rosyjskiego słownika asocjacyjnego. „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” 2020, 19, s. 115–129.
16.	Gawarkiewicz Roman, The archeology of linguistic awereness of Poles and Russians. Comparative analysis of Polish and Russian associative dictionaries, „Ethnolinguistics. Issues in language and culture” 2017, 28, s. 153–168.
17.	Koczur-Lejk Klaudia, Rodziewicz Barbara, Wartości w języku i literaturze, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2021.
18.	Rodziewicz Barbara, Koncept szczęście w językowym obrazie świata Polaków i Rosjan. Aspekt diachroniczny (paremiologiczny) i synchroniczny (asocjacyjny), „Studia Rossica Posnaniensia” 2010, 35, s. 227–236.
19.	Rodziewicz Barbara, Aksjolingwistyczny portret rodziny (na materiale danych systemowych i empirycznych), [w:] Współczesny i dawny obraz rodziny w języku, red. naukowa L. Mariak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2019, s. 333–346.
20.	Rodziewicz Barbara, Aksjologiczne aspekty duchowości młodych Europejczyków, „Horyzonty Wychowania” 2022, 21 (58), s. 103–112.
21.	Rodziewicz Barbara, Aktualizacja i wartościowanie pojęcia PRACA/ РАБОТА w świadomości językowej młodych Polaków i Rosjan, [w:] Praca ludzka w perspektywie interdyscyplinarnej, red. naukowa A. Bagłajewski, J. Bartmiński, M. Łaszkiewicz, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2018, s. 383–396.
22.	Rodziewicz Barbara, Antywartości. Konceptualizacja zła w świadomości językowej Polaków i Rosjan, „Studia Rossica Posnaniensia” 2019, 44 (1) s. 289–298.
23.	Rodziewicz Barbara, Co nas łączy, co odróżnia? Młodzi Polacy, Rosjanie i Niemcy o tradycji, [w:] HOMO COMMUNICANS, red. naukowa K. Janaszek, J. Miturska-Bojanowska, R. Gawarkiewicz, GRAFFORM, Szczecin 2012, s. 128–133.
24.	Rodziewicz Barbara, Człowiek w polskim i białoruskim leksykonie mentalnym, [w:] K. Bednarska, D. Kruk, B. Popov, O. Saprikina, T. Speed, K. Szafraniec, S. Terekhova, R. Tsonev, A. Wysocka (red.), Die Welt der Slaven. Contributions to the 23rd Annual Scientific Conference of the Association of Slavists (Polyslav), Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2020, s. 317–326.
25.	Rodziewicz Barbara, Demokracja w perspektywie aksjologicznej młodych Polaków, Rosjan i Niemców, [w:] Słowo. Tekst. Czas XI, red. naukowa M. Hordy, W. Mokijenko, T. Szutkowski, H. Walter, PPH ZAPOL, Szczecin– Greifswald 2012, s. 271–276.
26.	Rodziewicz Barbara, Gdybym był bogaty… Bogactwo jako jednostka aksjotyczna w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców, „Slavica Wratislaviensia” 2017, 165, s. 339–348.
27.	Rodziewicz Barbara, Głupi i mądry w językowym obrazie świata Polaków i Rosjan, [w:] Świat Słowian w języku i kulturze VII, Językoznawstwo, red. naukowa E. Komorowska, D. Dziadosz, Szczecin 2006, s. 255–258.
28.	Rodziewicz Barbara, Językoznawca w świecie wartości czyli o metodach badania wartości w języku, [w:] Wartości i wartościowanie we współczesnej humanistyce 3: perspektywa językoznawcza, red. naukowa A. Kiklewicz, J. Piwowar, Centrum Badań Europy Wschodniej, Olsztyn 2017, s. 105–114.
29.	Rodziewicz Barbara, Koncepcja arche w projekcji mentalnej Polaków i Rosjan (na materiale słowników asocjacyjnych), „Acta Polono-Ruthenica” 2019, 3 (24), s. 55–66.
30.	Rodziewicz Barbara, Koncept dobra w językowym obrazie świata Polaków i Rosjan wczoraj i dziś, [w:] Literatury i języki wschodniosłowiańskie wobec swego czasu, red. naukowa A. Ksenicz, M. Łuczyk, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2010, s. 91–96.
31.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja bezpieczeństwa jako kategorii aksjologicznej w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców, [w:] HOMO COMMUNICANS III, red. naukowa K. Janaszek, J. Miturska-Bojanowska, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2013, s. 239–254.
32.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja i wartościowanie przyjemności w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców, [w:] Rozkosz w kulturze, red. naukowa Ł. Wróblewski, A. Giza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016, s. 465–484.
33.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja pojęć zdrowie i zdorov’e jako wartości w świetle danych empirycznych (ujęcie psycholingwistyczne), „Roczniki Humanistyczne” 2019, 67 (7), s. 63–77.
34.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja prawdy w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców (perspektywa aksjologiczna), „Studia Rossica Posnaniensia” 2017, 42, s. 231–241.
35.	Rodziewicz Barbara, Konceptualizacja życia w językowym obrazie świata Rosjan i Polaków, [w:] Język. Człowiek. Dyskurs, red. naukowa M. Hordy, W. Mokijenko, H. Walter, Szczecin 2007, s. 614–620.
36.	Rodziewicz Barbara, Konotacje androcentryczne w kontekście badań nad świadomością językową Polaków i Rosjan, [w:] Słowo z perspektywy językoznawcy i tłumacza, t. III, red. naukowa A. Pstyga, Gdańsk 2008, s. 295–300.
37.	Rodziewicz Barbara, Konotacje tanatologiczne w językowej świadomości Polaków i Rosjan, [w:] R. Gawarkiewicz, I. Pietrzyk, B. Rodziewicz, Polski słownik asocjacyjny z suplementem, Print Group, Szczecin 2008, s. 279–291.
38.	Rodziewicz Barbara, Kulinaria w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Niemców (aspekt aksjolingwistyczny), „Studia Rossica Posnaniensia” 2018, 43, s. 279–288.
39.	Rodziewicz Barbara, Matka, żona czy kochanka? – kobieta w świadomości językowej Polaków, Rosjan i Ukraińców, [w:] Słowo. Tekst. Czas I X. Człowiek w przestrzeni słownika i tekstu, red. naukowa M. Aleksiejenko, M. Hordy, Print Group Sp. z o.o., Szczecin 2008, s. 233–239.
40.	Rodziewicz Barbara, Mąż i żona w obrazach świadomości Polaków i Rosjan, [w:] Ty, já a oni v jazyce a v literatuře: sbornik z mezinárodni konference pořádané katedrou bohemistiky PF UJEP v Ústi nad Labem ve dnech 2.-4 záři 2008. 1 díl – část jazykovédna, red. naukowa Patrik Mitter, Univerzita Jana Evangelisty Purkyně, Ústi nad Labem 2009, s. 395–398.
41.	Rodziewicz Barbara, Muzyka w językowej rekonstrukcji systemu aksjologicznego Polaków, Rosjan i Niemców (pespektywa psycholingwistyczna), [w:] Słowianie, kultura, język: wybrane zagadnienia z języków, literatur i kultur słowiańskich i germańskich, red. naukowa D. Dziadosz i A. Krzanowska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2018, s. 188–198.
42.	Rodziewicz Barbara, Obraz natury w polskim i ukraińskim leksykonie mentalnym, „Roczniki Humanistyczne” 2023, 71, z. 6, s. 295–306.
43.	Rodziewicz Barbara, Polacy, Rosjanie i Niemcy wobec wartości. Hierarchia i sposoby rozumienia jednostek aksjologicznych, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 2016, 28, s. 137–149.
44.	Rodziewicz Barbara, Polska rodzina w świecie wartości (perspektywa językoznawcy), [w:] Wokół rodziny, red. naukowa I. Korpaczewska, E. Jackowska, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, Szczecin 2015, s. 31–44.
45.	Rodziewicz Barbara, Profilowanie afektywne wartości w leksykonie mentalnym Polaków, Rosjan i Niemców (raport z badań empirycznych), „Acta Polono-Ruthenica” 2021, 26 (2), s. 91–106.
46.	Rodziewicz Barbara, Reprezentacje semantyczne pojęć jadra swiadomości językowej Polaków i Białorusinów, [w:] K. Bednarska, A. Wysocka, D. Kruk, O. Saprikina, N. Siudzińska, T. Speed, K. Szafraniec, S. Terekhova, R. Tsonev, J. Uhlarikova (red.), Die Welt der Slaven. Contributions to the 24rd Annual Scientific Conference of the Association of Slavists (Polyslav), Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2023, s. 312–321.
47.	Rodziewicz Barbara, Rodzina w perspektywie aksjologicznej współczesnych młodych Polaków, Rosjan i Niemców, [w:] Problematyka Gender – mity a rzeczywistość. Koncepcje i wyniki badań, red. naukowa E. Jackowska, I. Korpaczewska, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, Szczecin 2012, s. 137–148.
48.	Rodziewicz Barbara, Sposoby wartościowania w testach asocjacyjnych (na materiale skojarzeń werbalnych polsko-, rosyjsko- i niemieckojęzycznych), [w:] HOMO COMMUNICANS IV, red. naukowa K. Janaszek, J. Miturska-Bojanowska, B. Rodziewicz, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2014, s. 231–240.
49.	Rodziewicz Barbara, Superkonektory barw w świadomości językowej Polaków i Rosjan, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2022, 13 (1), s. 303–313.
50.	Rodziewicz Barbara, Świat w obrazach językowej świadomości Polaków i Rosjan, „Slavica Wratislaviensia” 2009, 150, s. 233–240.
51.	Rodziewicz Barbara, Tolerancja w językowym obrazie świata młodych Polaków, [w:] Językowy obraz świata Słowian a kultura, t. 2, red. naukowa O. Tiszczenko, Lublin–Równe 2010, s. 147–152.
52.	Rodziewicz Barbara, Values: their hierarchy and understanding of among Polish, Russian, and German students, „Ethnolinguistics. Issues in language and culture“ 2017, 28, s. 141–152.
53.	Rodziewicz Barbara, Wartości. Polacy-Rosjanie-Niemcy, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2014.
54.	Rodziewicz Barbara, Wartościowanie w testach asocjacyjnych, [w:] Słowo, tekst, czas XII: frazeologia w idiolekcie i systemach języków słowiańskich: w 200. rocznicę urodzin Tarasa Szewczenki, T. 2, red. naukowa M. Aleksiejenko, H. Biłowus, M. Hordy, W. Mokijenko, H. Walter, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin-Greifswald 2014, s. 134–143.
55.	Rodziewicz Barbara, Wzruszają, uszczęśliwiają, niepokoją... Emocjonalnie o wartościach (perspektywa psycholingwistyczna), [w:] Emocje w językach i kulturach świata, red. naukowa E. Komorowska, A. Szlachta, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2016, s. 318–328.