Colloquia Theologica Ottoniana


ISSN: 1731-0555     eISSN: 2353-2998    OAI    DOI: 10.18276/cto.2022.38-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 38/2022
Liturgia domowa i pandemia Covid-19. Implikacje dla eklezjogenezy

Autorzy: Łukasz Paluch ORCID
Uniwersytet Szczeciński
Słowa kluczowe: liturgia domowa Kościół domowy natura liturgii eklezjogeneza pandemia koronawirusa
Data publikacji całości:2022
Liczba stron:20 (105-124)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Rodzina zostaje nazwana w oficjalnych dokumentach Kościoła jako domowy Kościół. Jest on miejscem sprawowania liturgii domowej, która jest działaniem rodziny w jedności z Kościołem powszechnym. Źródłem dla liturgii domowej jest kapłaństwo wspólne wszystkich ochrzczonych, umocnione sakramentem małżeństwa, gdzie rodzice-małżonkowie wypełniają funkcję kapłańską wobec swoich dzieci. W marcu 2020 roku na początku pandemii wirusa SARS-CoV-2, gdy znacząco ograniczono możliwość uczestnictwa wiernych w Mszach świętych i nabożeństwach, polscy biskupi zachęcali do odnowy liturgii sprawowanej w rodzinie. Dzięki temu wierni mieli możliwość przeżywać tajemnice wiary i roku liturgicznego. W niniejszym opracowaniu podjęto zagadnienie eklezjogenetycznej roli liturgii domowej. Dla pełnego zrozumienia tematu przedstawiono najpierw naturę i rolę liturgii oraz jej odniesienie do Kościoła. Następnie, nawiązując do tekstów Nowego Testamentu (głównie Dziejów Apostolskich i Listów Pawłowych) i tekstów patrystycznych (uwzględniając wkład św. Jana Chryzostoma) oraz do współczesnego nauczania Kościoła (dokumentów Soboru Watykańskiego II i Jana Pawła II), omówiono terminy „domowy Kościół” oraz „liturgia domowa”. Na tej podstawie postawiono tezę, że w pierwszym okresie pandemii koronawirusa liturgia domowa odegrała istotną rolę w procesie eklezjogenezy. W artykule przedstawiono także pojawiające się wówczas propozycje wielkanocnej liturgii domowej przygotowane przez duszpasterzy oraz pierwsze refleksje i wyjaśnienia teologiczne. W podsumowaniu sformułowano wnioski pastoralne oraz wskazano na potrzebę podtrzymania troski o liturgię domową w rodzinach chrześcijańskich.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.#TRIDUUMwDOMU, https://patmos.upjp2.edu.pl/duszp/akt/triduumwdomu-60.html [dostęp: 26.05.2021].
2.Achondo P., Eichin C., La liturgia ante el riesgo de la virtualidad Efectos y cuestionamientos eclesiológicos en tiempo de pandemia, „Teología y Vid” 61 (2020), s. 373–396.
3.Bartocha W., Liturgia w relacji do duchowości i mistyki chrześcijańskiej, „Studia Ełckie” 23 (2021) 3, s. 305–326.
4.Bober A., Rodzina Kościołem domowym według św. Jana Chryzostoma, „Vox Patrum” 5 (1985), 8–9, s. 193–199.
5.Burke R., Message on the Combat against the Coronavirus, COVID-19, https://www.cardinalburke.com/presentations/combat-against-coronavirus [dostęp: 26.05.2022].
6.Corpuz J.C.G., Sarmiento P.J.D., Going Back to Basics: Experiencing Domus Ecclesiae (House Church) in the Celebration of the Liturgy During COVID-19, „Practical Theology” 14 (2021) 1–2, s. 110–122.
7.Częsz B., Małżeństwo i dziewictwo według św. Metodego z Olimpu, „Vox Patrum” 5 (1985), 8–9, s. 127–134.
8.Darmawan I.P.A., Giawa N., Katarina K., Budiman S., Covid-19 impact on Church Society Ministry, „International Journal of Humanities and Innovation” 4 (2021) 3, s. 93–98.
9.Davies J.R., Eucharist, Church, and Judgment: Initial Questions about the Liturgical and Ecclesiological Implications of the COVID-19 Pandemic, „Scottish Episcopal Institute Journal” 4 (2020) 2, s. 71–83.
10.Dawidowski W., Domowa liturgia Wielkiego Tygodnia – zrób to (nawet) sam, https://wiez.pl/2020/03/30/domowa-liturgia-wielkiego-tygodnia-zrob-to-nawet-sam/ [dostęp: 26.05.2021].
11.Derroitte H., La catéchèse face à la mort annoncée des paroisses rurales, „Revue Lumen Vitae” 72 (2017) 2, s. 227–240.
12.Draguła A., Czas na chrześcijaństwo bezliturgiczne, https://wiez.pl/2020/03/25/czas-na-chrzescijanstwo-bezliturgiczne/ [dostęp: 26.05.2021].
13.Draguła A., Liturgia eucharystii jako memoria historiae, w: Fantastyczność i cudowność: człowiek w zwierciadle przeszłości: ucieczka od historii do Historii, red. T. Ratajczak, Zielona Góra 2014, s. 79–87.
14.Draguła A., On jest liturgią, https://wiez.pl/2020/04/03/on-jest-liturgia/ [dostęp: 26.05.2021].
15.Draguła A., Posty, Poznań 2021.
16.Dziuba A., Kościół domowy w świetle nauczania Soboru Watykańskiego II, w: Rodzina jako Kościół domowy, red. A. Tomkiewicz, Lublin 2010, s. 91–113. Eborowicz W., Małżeństwo i rodzina w nauce i praktyce duszpasterskiej św. Augustyna, „Vox Patrum” 5 (1985) 8–9, s. 141–149.
17.Fiałkowski M., Rodzina Kościołem domowym, w: Teologia pastoralna, red. R. Kamiński, t. 1, Lublin 2000, s. 171–176.
18.Goyvaerts S., Wouda F., Dutch Responses to Lockdown Liturgies. Analysis of the Public Debate on Sacraments During the COVID-19 Pandemic, „Yearbook for Ritual and Liturgical Studies” 36 (2020), s. 3–17.
19.Holmes S., Sandsmark A., Sonnenberg R., Weber S., Reflections on Ministry amongst Children during the Covid-19 Pandemic, „Journal of Youth and Theology” 20 (2021), s. 82–106.
20.Hryniewicz W., Liturgia a misterium paschalne Chrystusa, w: F. Blachnicki, Wprowadzenie do liturgii, Poznań 1966, s. 75–97.
21.Jabłoński P., Jak celebrować własne życie duchowe, „Życie Duchowe” 106 (2021), s. 105–112.
22.Jan Paweł II, Adhortacja apostolska „Familiaris consortio”, Rzym 1981.
23.Jupowicz-Ginalska A., Szewczyk M., Kiciński A., Przywara B., Adamski A., Dispensation and Liturgy Mediated as an Answer to COVID-19 Restrictions: Empirical Study Based on Polish Online Press Narration, „Religions” 12 (2021).
24.Jurczak D., Formacja liturgiczna, czyli o wyrabianiu liturgicznego smaku, w: Zgromadzeni na świętej wieczerzy (Program duszpasterski na rok 2020/2021: Zeszyt teologiczno- -pastoralny), red. J. Bartoszek, Katowice 2020, s. 59–69.
25.Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2009.
26.Kościół wobec pandemii – modlitwa online, https://www.ekai.pl/kosciol-wobec-pandemii-modlitwa-on-line/ [dostęp: 26.05.2021].
27.Krakowiak C., Funkcja kapłańska rodziny – liturgia domowa, w: Rodzina jako Kościół domowy, red. A. Tomkiewicz, Lublin 2010, s. 245–264.
28.Kwiatkowski D., Recepcja Konstytucji o liturgii Sacrosanctum Concilium w Katechizmie Kościoła Katolickiego, „Liturgia Sacra” 19 (2013) 2, s. 277–288.
29.Longosz S., Geneza pojęcia „rodzina Kościołem domowym” w tradycji patrystycznej, w: Rodzina jako Kościół domowy, red. A. Tomkiewicz, Lublin 2010, s. 35–45.
30.Longosz S., Rodzina Kościołem domowym w myśli św. Jana Chryzostoma, „Vox Patrum” 29 (2009) 53–54, s. 281–312.
31.Mawerenga J.H., Rethinking Ecclesiology and the COVID-19 Pandemic in Malawi, „African Theological Journal for Church and Society” 2 (2021) 2, s. 58–87.
32.Miazek J., Msza święta pierwszych chrześcijan, w: Eucharystia pierwszych chrześcijan, red. M. Starowieyski, Warszawa 1987, s. 31–51.
33.Migut B., Eklezjotwórczy charakter eucharystii jako ofiary, „Seminare” 23 (2006), s. 11–28.
34.Molina C.E., Moya P.P.A., La liturgia ante el riesgo de la virtualidad Efectos y cuestionamientos eclesiologicos en tiempo de pandemia, „Teologia y Vida” 61 (2020) 3, s. 373–396.
35.Nadbrzeżny A., Sakramentalność małżeństwa jako fundament Kościoła domowego, w: Rodzina jako Kościół domowy, red. A. Tomkiewicz, Lublin 2010, s. 75–89.
36.Nadolski B., Liturgia [hasło], w: tenże, Leksykon liturgii, Poznań 2006, s. 745–755.
37.Nadolski B., Liturgia nieba (niebiańska) [hasło], w: tenże, Leksykon liturgii, Poznań 2006, s. 786–788.
38.Nadolski B., Symbol (symbolizm) i znak w liturgii [hasło], w: tenże, Leksykon liturgii, Poznań 2006, s. 1484–1490.
39.Naumowicz J., Stosunek św. Ambrożego do małżeństwa i życia rodzinnego, „Vox Patrum” 5 (1985) 8–9, s. 135–140.
40.Nowacki R., Rytuał domowy. Rok rodziny katolickiej, Włocławek 2010.
41.Nowak J., Liturgia genetycznie wpisana w Kościół, „Liturgia Sacra” 24 (2018) 1, s. 5–16.
42.Nowak W., Zarys liturgii Kościoła domowego, Olsztyn 2000.
43.Pillay J., COVID-19 Shows the Need to Make Church More Flexible, „Transformation” 37 (2020) 4, s. 266–275.
44.Przygoda W., Funkcja królewska rodziny – apostolat w rodzinie i przez rodzinę, w: Rodzina jako Kościół domowy, red. A. Tomkiewicz, Lublin 2010, s. 281–292.
45.Przygoda W., Wartość Kościoła domowego w dobie pandemii, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii, red. J. Bartoszek, b.m., b.r., s. 119–125. Rahner K., Pisma wybrane, t. 2, Kraków 2007.
46.Ratzinger J., Kościół – ekumenizm – polityka, w: Kolekcja Communio, red. L. Balter, t. 5, Poznań–Warszawa 1990, s. 13–27.
47.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 13 marca 2020 r. § 6 p. 3, Dz.U. 2020 poz. 433.
48.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 24 marca 2020 r. §1 p. 4, Dz.U. 2020 poz. 522.
49.Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2002.
50.Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2002.
51.Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej „Sacrosanctum concilium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2002.
52.Stępniewska A., Wychowanie rodzinne dziewcząt w pedagogice św. Hieronima, „Vox Patrum” 5 (1985) 8–9, s. 151–176.
53.Sultana J.B., The Celebration of the Liturgy by the Family in Building the Domestic Church, Malta 2020.
54.Szymczak J.S., Ogólna koncepcja Kościoła domowego, w: Rodzina jako Kościół domowy, red. A. Tomkiewicz, Lublin 2010, s. 133–146.
55.Wielkanoc w domu. Przewodnik po świętowaniu w czasie pandemii, oprac. M. Białkowska, Poznań 2020.
56.Wolski K., Funkcja prorocka rodziny – katecheza w rodzinie, w: Rodzina jako Kościół domowy, red. A. Tomkiewicz, Lublin 2010, s. 293–304.
57.Wskazania Prezydium Konferencji Episkopatu Polski dla biskupów odnośnie do sprawowania czynności liturgicznych w najbliższych tygodniach, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii, red. J. Bartoszek, b.m., b.r., s. 32–38.
58.Wysocki J., Rytuał rodzinny, Włocławek 2003.
59.Zachara M., Liturgia domowa w trudnym czasie. Przewodnik, Warszawa 2021.
60.Zarządzenie nr 1/2020 Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski z 12 marca 2020 r., w: Duszpasterstwo w czasie pandemii, red. J. Bartoszek, b.m., b.r., s. 29–31.