Colloquia Theologica Ottoniana


ISSN: 1731-0555     eISSN: 2353-2998    OAI    DOI: 10.18276/cto.2017.1-09
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 1/2017
POCZĄTKI POMORSKICH KATEDR

Autorzy: Grzegorz Wejman
Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego
Słowa kluczowe: Kamień Pomorski Wolin Kołobrzeg katedra biskupstwo Pomorze
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:28 (147-174)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

ecclesia cathedralis), arcybiskupa (archikatedra) lub patriarchy (kościół patriarchalny). Jako kościół biskupa jest zazwyczaj miejscem pochówku biskupów diecezjalnych. Termin „katedra” odnosi się również do konkatedry oraz prokatedry. Niekiedy katedra jest zwyczajową nazwą głównego kościoła miasta.Miniona 1050. rocznica chrztu Polski znalazła swoje szczególne miejsce w przestrzeni Poznania, Gniezna czy Ostrowa Lednickiego, ale rozszerzyła się również nad Odrę i Bałtyk. Kiedy powstało biskupstwo w Poznaniu, jej rządca rozciągał swoją jurysdykcję na cały kraj, czyli aż po Wolin. Kiedy zaś powstała metropolia gnieźnieńska, w jej skład weszło biskupstwo w Kołobrzegu. To tutaj, jak również później w Wolinie, a przede wszystkim w Kamieniu Pomorskim należy szukać początku pomorskich katedr.Dzisiaj nad Szczecinem i Koszalinem górują katedry, które w założeniach nie były nimi. Po pierwszej katedrze w Kołobrzegu nie ma śladu, podobnie po drugiej, wolińskiej, pozostał tylko krzyż z obeliskiem. Do naszych czasów przetrwała tylko katedra kamieńska, od 28 czerwca 1972 roku – konkatedra. Ona to powinna stać się oczkiem w głowie dla wszystkich mieszkańców Pomorza Zachodniego i nie tylko, gdyż lud pomorski, kochający piękno i muzykę, na to zasługuje. A od strony naukowej cenną byłaby publikacja naukowa, a także albumowa traktująca szeroko o tej jedynej na Pomorzu Zachodnim, budowanej od podstaw, katedrze.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Archiwum Archidiecezjalne w Szczecinie: Tabula Privilegiorum Dominorum Ducum nec non quamqumque Literatum ecclesie Camminensis, cz. 3.
2.Archiwum Państwowe w Szczecinie: H. von Hoogeweg, Regesten zu den Urkunden des Bistums Kammin [...], t. 1, nr 309.
3.Bullarium Poloniae, t. 1, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Rzym 1982, nr 29.
4.Codex Pomeraniae Diplomaticus, I, 63, wyd. K.F.W. Hasselbach, J.G.L. Kosegarten, Greifswald 1843–1852.
5.Cramer D., Das Grosse Pomrische Kirchen Chronik, Stettin 1628.
6.Ebonis, Vita Sancti Ottonis Episcopi Babenbergensis, wyd. J. Wikarjak, MPH, seria 2, t. 7, cz. 2, Warszawa 1969.
7.Gall Anonim, Kronika polska, przekł. M. Plezia, Wrocław 1989.
8.Helmold, Kronika Słowian, przekł. K. Liman, Warszawa 1974.
9.Herbordi, Dialogus de Vita Ottonis Episcopi Babenbergensis, wyd. J. Wikarjak, MPH, seria 2, t. 7, cz. 3, Warszawa 1974.
10.[Inwentarz], Kammin, Domschatz, Urkunden, Drucke, Sonderausstelung 1 II bis 3 V 1934, Stettin 1938.
11.Kantzow T., Pomerania. Kronika pomorska z XVI wieku, t. 1, przekł. K. Gołda, Szczecin 2005.
12.Klempin R., Diplomatische Beiträge zur Geschichte Pommerns aus der Zeit Bogislafs X, Berlin 1859, s. 333–339.
13.Pommersches Urkundenbuch, t. 1: lata 786–1253 (red. R. Klempin), Szczecin 1868; t. 2, cz. 1, lata 1254–1278 (red. R. Prümers), Stettin 1881; t. 2, cz. 2, lata 1278–1286 (red. R. Prümers), Stettin 1885; t. 3, cz. 1, lata 1287–1295 (red. R. Prümers), Stettin 1888; t. 4, cz. 1, lata 1301–1306 (red. G.Winter), Stettin 1902; t. 4, cz. 2, lata 1307–1310 (red. G. Winter), Stettin 1903.
14.Relatio de piis operibus Ottonis episcopis Bambergensis [powstała w 1139 r.], Hanower 1888, t. 15, cz. 2, s. 1151–1166.
15.Sancti Ottonis Episcopi Babenbergensis Vita Priefligensis, wyd. J. Wikarjak, MPH, seria 2, t. 7, cz. 1, Warszawa 1966.
16.Thietmar, Kronika Thietmara, z łac. przetłumaczył, wstępem poprzedził i komentarzem opatrzył M.Z. Jedlicki, Biblioteka Tekstów Historycznych, t. 3, Poznań 1953.
17.Opracowania
18.Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do połowy wieku XII, Poznań 1962.
19.Banaszak M., O początkach biskupstwa poznańskiego dyskusyjnie, Poznań 2002.
20.Berghaus H., Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen, Bd. 6, Kreise Kamin und Greifenberg, Anklam 1870.
21.Bończa-Bystrzycki L., Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w granicach diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej (X–XX/XXI wiek), Koszalin 2012.
22.Borchers W., Der Kamminer Domschatz, Stettin 1934.
23.Bronisch G., Ohle W., Kreis Kammin Land, Stettin 1939.
24.Cnotliwy E., Pozostałości budownictwa drewnianego z X–XII w. ze stanowiska 4 w Wolinie, „Materiały Zachodniopomorskie” 8 (1962), s. 58–59.
25.Deptuła C., Biskupstwo w Kołobrzegu – problem upadku, STNKUL 18 (1970), s. 94–99.
26.Dola K., Białogard, w: Encyklopedia katolicka, t. 9, Lublin 2002, kol. 366.
27.Dola K., Kołobrzeskie biskupstwo, w: Encyklopedia katolicka, t. 9, Lublin 2002, kol. 427–428.
28.Drążkowski H., Roznerska M., Kostynowicz R., Prace konserwatorskie w katedrze kamieńskiej w latach 1962–1963, „Materiały Zachodniopomorskie” [1964] 10 (1965), s. 417–425.
29.Dziemba R., Kościół katolicki w Kołobrzegu na tle przemian społeczno-politycznych w latach 1945–1990, Kołobrzeg 2006.
30.Dziewulski W., Biskup pomorski Wojciech, „Zapiski Historyczne” 23 (1957), z. 4, s. 7–42.
31.Dziurla H., Zabytki Kamienia Pomorskiego, „Szczecin” 4–5 (1958), s. 49–64.
32.Eggert H., Der Dom zu Kammin, Geifswald 1935.
33.Harasimowicz J., Sztuka reformacji na Pomorzu Zachodnim i Środkowym Nadodrzu. Stan i perspektywy badań, „Biuletyn Historii Sztuki” 54 (1992) 3, s. 1–12.
34.Hauziński J., Synod gnieźnieński roku 1000 a ideologia cesarskiego uniwersalizmu, w: Opuscula minora in memoriam Iosepho Spors, Stolpensi 1993, s. 41–63.
35.Holzapfel H., Reinbern, pierwszy biskup Pomorza, w: W 1000-lecie powstania biskupstwa w Kołobrzegu, red. I. Jeż, Koszalin 2000, s. 13–46.
36.Hoogeweg H., Die Stifter und Klöster der Provinz Pommern, t. 1, Stettin 1924.
37.Jasienica P., Polska Piastów, Warszawa 1990.
38.Kiersnowscy T i R., Życie codzienne na Pomorzu wczesnośredniowiecznym, Warszawa 1970.
39.Kiersnowski R., Budownictwo zachodnio-pomorskie wieku XII w świetle źródeł pisanych, „Wiadomości Archeologiczne” 19 (1953) 2–4, s. 105–135.
40.Knapiński R., Ikonografia patrocinum konkatedry w Kołobrzegu, w: Z dziejów chrześcijaństwa na Pomorzu, red. L. von Zitzewitz, Kulice 2001, s. 131, 135.
41.Knopek J., Od kapituły kolegiackiej do prepozytury terytorialnej. Na podstawie kołobrzeskiej organizacji kościelnej (II poł. XII – pocz. XIV w.), w: Opuscula minora in memoriam Iosepho Spors, Stolpensi 1993, s. 107–117.
42.Kochanowska J., Szczęsny M., Wejman G., Organy katedry w Kamieniu Pomorskim, Szczecin 1996.
43.Kochanowska J., Skarby Katedry w Kamieniu Pomorskim, Szczecin 2004.
44.Kochanowska J., Szczęsny M., Wejman G., Die Domorgel in Kamień Pomorski, Szczecin 1998.
45.Kostynowicz R., Chmarzyński G., Katedra św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim. Przewodnik [b.m.r.w.].
46.Kostynowicz R., Katedra w Kamieniu Pomorskim. Informator, Wrocław 2001.
47.Kostynowicz R., W cieniu trzech katedr (Z dziejów konserwatora zabytków sakralnych w Polsce północno-zachodniej), Szczecin 1999.
48.Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem, red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Warszawa 2007.
49.Kozłowski K., Podralski J., Gryfici książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin 1985.
50.Kroczyński H., Kołobrzeska konkatedra, Kołobrzeg 1986.
51.Krzymuska-Fafius Z., Czternastowieczny krucyfiks z Kamienia Pomorskiego, „Materiały Zachodniopomorskie” 3 (1957), s. 235–250.
52.Krzymuska-Fafius Z., Ołtarz główny prokatedry w Kamieniu Pomorskim i jego powiązania artystyczne, „Materiały Zachodniopomorskie” 41 (1995), s. 303–318.
53.Kücken L., Geschichte der Stadt Cammin in Pommern und Beiträge zur Gechichte des Camminer Dom-Capitels, Cammin 1880.
54.Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich (966–1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 18 (1969), s. 289–352.
55.Kumor B., Kamieńska diecezja, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, Lublin 2000, kol. 483–497.
56.Labuda G., Początki diecezjalnej organizacji kościelnej na Pomorzu i na Kujawach w XI i XII wieku, „Zapiski Historyczne” 3 (1968), s. 29–34.
57.Labuda G., Polska granica Zachodnia. Tysiąc lata dziejów politycznych, Poznań 1974.
58.Leciejewicz L., Czy biskup Reinbern budował katedrę w Kołobrzegu?, „Archeologia Historica Polona” 15 (2005), cz. 1, s. 59–67.
59.Leciejewicz L., Gdzie zostały umieszczone pierwsze siedziby biskupie na Pomorzu?, w: Z dziejów chrześcijaństwa na Pomorzu, red. L. von Zitzewitz, Kulice 2001, s. 17–34.
60.Leciejewicz L., Kołobrzeg w okresie wczesnofeudalnym (do roku 1255), w: Dzieje Kołobrzegu (X–XX wiek), t. 14, red. H. Lesiński, Biblioteka Słupska, Poznań 1965, s. 5–25.
61.Leciejewicz L., Kołobrzeg – siedziba biskupa Reinberna w 1000 roku, w: Memoriae amici et magistri, red. M. Drewicz, W. Mrozowicz, R. Żerelik, Wrocław 2001, s. 37–43.
62.Leciejewicz L., Początki nadmorskich miast na Pomorzu Zachodnim, Wrocław 1962.
63.Leonhardi F.G., Erdbeschreibung der preussischen Monarchie, Bd. 3, Abt. 2, Halle 1794.
64.Lüpke W., Die Gründung der Domkirche zu Kammin, „BStudien AF” 26 (1876), s. 1–25.
65.Maleczyński K., Bolesław III Krzywousty, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
66.Mielczarek P.T., Kołobrzeska konkatedra, „Koszalińsko-Kołobrzeskie Wiadomości Diecezjalne” 6–8 (1975), s. 178–197.
67.Nowacki J., Początki biskupstwa poznańskiego, Poznań 2000.
68.Ohle W., Do dziejów katedry w Kamieniu Pomorskim, „Materiały Zachodniopomorskie” 5 (1959), s. 331–377.
69.Okoń M., Granice średniowiecznej diecezji kamieńskiej, „Roczniki Humanistyczne” 35 (1987), z. 2, s. 41–59.
70.Petersohn J., Die Camminer Missionskirche und ihr Weihetitel, Forschungen und Quellen zur pommerschen Kulturgeschichte vornehmlich des 12 Jahrhundert, Köln–Wien 1972, s. 11.
71.Piętkowski P., Biskupstwo pomorskie jako początek biskupstwa kamieńskiego, Wrocław 2015.
72.Rębkowski M., Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne, Szczecin 2007.
73.Rębkowski M., Ecclesia Santi Nicolai w Lubinie. Kościół godowy z doby pomorskich misji Ottona z Bambergu, w: Kościoły w dobie chrystianizacji, red. M. Rębkowski, Szczecin 2016, s. 225–238.
74.Rosik S., Conversio gentes Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek), Wrocław 2010.
75.Rosik S., Ecclesiae de ramis arbo rum, ut novella tunc plantatio exigebat, construxit. Pierwsze pomorskie kościoły w świadectwie o misyjnych dokonaniach św. Ottona Bambergu (XII wiek), w: Kościoły w dobie chrystianizacji, red. M. Rębkowski, Szczecin 2016, s. 203–214.
76.Rosik S., Reinbern – Salsae Cholbergensis aecclesiae episcopus, w: Salsa Cholbergensis. Kołobrzeg w średniowieczu, red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg 2000, s. 85–93.
77.Rymar E., Biskupi – mnisi – reformatorzy. Studia z dziejów diecezji kamieńskiej, Szczecin 2002.
78.Rymar E., Rodowód Książąt Pomorskich, t. 1, Szczecin 1995.
79.Rymar E., Święta Studnia, czyli misyjne dzieło Patrona Pyrzyc św. Ottona, biskupa bamberskiego i pamięć o nim poprzez wieki, Pyrzyce 2006.
80.Silnicki T., Początki chrześcijaństwa i organizacji kościelnej na Pomorzu, w: T. Silnicki, Z dziejów Kościoła w Polsce, Warszawa 1960, s. 105–200.
81.Skibiński S., Katedra w Kamieniu Pomorskim, Poznań 2002.
82.Spuhrmann R., Der Camminer Dom, Cammin 1922.
83.Spuhrmann R., Die Geschichte der Stadt Cammin in Pommern und des Camminer Dom-kapitels, Kammin 1924.
84.Stępiński W., Biskupstwo pomorskie w Uznamiu w XII w., „Materiały Zachodniopomorskie” 17 (1971), s. 167–172.
85.Stępiński W., Kamień Pomorski w XII i XIII wieku, Warszawa–Poznań 1975.
86.Stępiński W., Uwagi do najstarszych dziejów Kościoła w Kamieniu Pomorskim do XIV w., „Prezbiterium” 1974, nr 6–8, s. 23–34.
87.Tyc T., Polska a Pomorze za Bolesława Krzywoustego, Roczniki Historyczne” 2 (1926), s. 20.
88.W nieustannej trosce o Polską diasporę, red. R. Nira, M. Szczerbiński, K. Wasilewski, Gorzów Wielkopolski 2012.
89.Wehrmann M., Kammin als Begräbnistätte pommerscher Herzöge, „Monatsblätter” 6 (1934), s. 81–83.
90.Wehrmann W., Das Bistum Usedom, „Monatsblätter der Gesellschaft für pommersche Geschichte u. Altertumskunde” 49 (1935), s. 17–20.
91.Weiss A., Biskupstwa bezpośrednio zależne od Stolicy Apostolskiej w średniowiecznej Europie, Lublin 1992.
92.Wejman G., Kamień Pomorski – Miasto zabytków, Wrocław 2004.
93.Wejman G., Organizacja kościelna Kamienia Pomorskiego w latach 1124–1544, Szczecin 1997.