ISSN: 1230-0780
eISSN: 2719-4337
OAI
DOI: 10.18276/skk.2024.31-05
Liste der Ausgaben /
nr 31 2024
Estetyka świata zwierząt w ujęciu Jerzego Chmurzyńskiego
| Autoren: |
Tomasz
Perz
Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie |
| Schlüsselbegriffe: | etologia piękno twórczość quasi-estetyka |
| Veröffentlichungsdatum der gesamten Ausgabe: | 2024 |
| Seitenanzahl: | 16 (95-110) |
Abstract
Estetyka zajmuje się rzeczami pięknymi i związanymi z tym przeżyciami. Jerzy Andrzej Chmurzyński, biolog i filozof, „ojciec polskiej etologii” zadaje pytanie o obecność wartości estetycznych w świecie zwierząt. W analizie porównawczej zachowań ludzkich i zwierzęcych posługuje się pojęciem zjawisk estetycznych, na które składają się trzy terminy: przeżyć estetycznych, działań estetycznych i twórczych przeżyć estetycznych. W odniesieniu do zwierząt formułuje nowy termin zjawisk quasi-estetycznych. Do najbardziej wyrafinowanych należą działania pro-estetyczne (np. rysownie przez małpy). Rodzi się pytanie czy można mówić o twórczości zwierzęcej. Analiza pojęcia pokazuje, że bardziej adekwatnym określeniem opisującym należące do quasi-estetyki działania pro-estetyczne, jest termin quasi-twórczość. Ta zdolność wg. Chmurzyńskiego jest zalążkiem ludzkiej twórczości estetycznej.
herunterladen
Artikeldatei
Bibliographie
| 1. | Bagnowska, Marta. „Szympans «sapiens»?”. Problemy 4 (1977): 38–39. |
| 2. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. Co etolog może powiedzieć o człowieku?. (Głos w dyskusji na VI Festiwalu Nauki – Ecce Homo, 24.09.2000 r.). Mps. |
| 3. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. „Dobro i zło w kategoriach wartości biologicznych”. W: Materiały z konferencji„Tradycyjne i współczesne systemy wartości. Przeciwieństwo pierwsze: Dobro i Zło” (Staszow, 10−12.12.1999), red. Andrzej Wierciński, 260–271. Warszawa–Kielce: Zakład Antropologii Ogólnej Katedry Filozofii Współczesnej, Wydział Zarządzania i Administracji Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach, 2000. |
| 4. | Chmurzyński Jerzy Andrzej. „Ethologist’s considerations on biological roots of aesthetic phenomena”. W: International Symposium Biological Evolution, Bari, Italy, 9–14.04.1985, red. Vittorio Pesce Delfino, 227–243. Bari: Adriatica Editrice, 1987. |
| 5. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. „Etopsychiczne granice między zwierzętami a człowiekiem”. W: Kontrowersje wokół początków człowieka, red. Grzegorz Bugajak, Jacek Tomczyk, 27–42. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2007. |
| 6. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. „Obraz człowieka – „być sobą” z perspektywy zwierzęcia i człowieka”. W: Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata. T. 2, red. Anna Latawiec, Kazimierz Kloskowski, Grzegorz Bugajak, 62–77. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2000. |
| 7. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. „Piękno i brzydota z perspektywy etologicznej”, The Peculiarity of Man 7 (2002): 493–537. |
| 8. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. Weker, Magdalena. „Ceremonie w świecie zwierząt”, Nurt SVD 45, 2 (2011): 29–42. |
| 9. | Fabre, Jean Henri. Dziwy instynktu u owadów i pająków. Tłum: Maria Górska, Henryk Lindelfeld. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Wiedza, 1948. |
| 10. | Godzińska, Ewa Jadwiga. „Jerzy Andrzej Chmurzyński (1929–2019): etolog, entomolog, myśliciel”. Kosmos. Problemy nauk biologicznych 69, 2 (2020): 253–267. |
| 11. | Godzińska, Ewa Jadwiga. „Prof. dr. hab. Jerzy Andrzej Chmurzyński (11.03.1929–1.07.2019): entomolog, etolog, filozof, człowiek renesansu”, Wszechświat 120,10–12 (2019): 282–286. |
| 12. | Grzegorczyk, Andrzej. Psychiczna osobliwość człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2003. |
| 13. | Jenkins, John S. „The Mozart effect”. Journal of the Royal Society of Medicine 9 (2001): 170−172. Dostęp 2.12.2023. https://doi.org/10.1177/014107680109400404. |
| 14. | Kłusak, Kazimierz. Z teorii i metodologii filozofii przyrody. Poznań: Księgarnia św. Wojciech, 1980. |
| 15. | Komar, Vitaly. Malemid, Alexander. When elephants paint. New York, 2001. |
| 16. | Kortlandt, Adriaan. „Chimpanzees in the wild”, Scientific American 206 (1962): 128–140. |
| 17. | Lawick-Goodall, Jane van. W cieniu człowieka. Tłum. Gabriela Bujalska-Grum, Leszek Grum. Warszawa: PWN, 1974. |
| 18. | Paderewski, Ignacy Jan. Pamiętniki. Kraków: PWM, 1984. |
| 19. | Porter, Debra. Neuringer, Allen. „Music Discriminations by Pigeons”. Journal of Experimental Psychology: Animal Behavior Processes 10, 2 (1984): 138–148. |
| 20. | Sokołowski, Jan. Tajemnice ptaków. Warszawa: Nasza Księgarnia 1980. |
| 21. | Stróżewski, Władysław. Dialektyka twórczości. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2007. |
| 22. | Tatarkiewicz, Władysław. Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: PWN, 1976. |
| 23. | Young, John Zachary. Programy mózgu. Tłum, Hanna Bartoszewicz. Warszawa: PWN, 1984. |