Analiza i Egzystencja


ISSN: 1734-9923     eISSN: 2300-7621    OAI    DOI: 10.18276/aie.2022.59-06
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 59 (2022)
Kapitałocen, ekologiczna ekonomia dewzrostu i filozofia Herberta Marcusego

Autorzy: Ewa Bińczyk ORCID
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Słowa kluczowe: planetarny kryzys środowiskowy antropocen Herbert Marcuse kapitałocen ekonomia ekologiczna dewzrostu
Data publikacji całości:2022
Liczba stron:18 (117-134)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Kluczowy kontekst artykułu stanowi najnowsza wiedza dotycząca powagi planetarnego kryzysu środowiskowego i jego reperkusji społeczno-gospodarczych (kompromitacja kapitalizmu paliw kopalnych i nierówności). Na tym tle teoretycznym zostaną ze sobą krytycznie porównane trzy ujęcia. Chodzi o filozofię Herberta Marcusego, krytykę tzw. „tanich natur” i kapitałocenu Jasona W. Moore’a oraz o ekonomię ekologiczną wystudzania wzrostu. Wszystkie z nich to postkapitalistyczne eko-utopie budowane w obliczu troski o samo przetrwanie cywilizacji. Tekst poszukuje antycypacji myśli Moore’a i idei ekonomistów ekologicznych w refleksji Marcusego na temat ekologii. Wskazane zostaną ważne podobieństwa, jak i wybrane różnice między wymienionymi wyżej koncepcjami. Artykuł rozpatruje przy tym dwa poziomy: diagnozy dotyczącej problemów rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego oraz możliwej, systemowej oraz konstruktywnej korekty. Tekst przekonuje, że istnienie konkretnych ujęć ekonomii ekologicznej dewzrostu, dobrobytu i redystrybucji przeczy tezie Marcusego o tym, że kapitalizm całkowicie kolonizuje ludzką wyobraźnię.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Angus, I. (2016). Facing the Anthropocene. Fossil Capitalism and the Crisis of the Earth System. New York: Monthly Review Press
2.Bińczyk, E. (2015). Inżynieria klimatu a inżynieria człowieka. Dyskursy na temat środowiska w epoce antropocenu. Ethos, 3 (111), 153-175
3.Bińczyk, E. (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
4.Bonneuil, C., J.-B. Fressoz. (2016). The Shock of the Anthropocene: the Earth, History and Us. Przeł. D. Fernbach. London: Verso
5.Brincat, S., D. Gerber. (2015). The Necessity of Dialectical Naturalism: Marcuse, Bookchin, and Dialectics in the Mids of Ecological Crises. Antipode, 47 (4), 871-893
6.Crutzen, P. J., E. F. Stoermer. (2000). The ‘Anthropocene’. Global Change Newsletter, 41, 17-18
7.D’Alisa, G., F. Demaria, G. Kallis (red.). (2020). Dewzrost. Słownik nowej ery. Przekład Ł. Lange. Łódź: Wydawnictwo Instytutu Spraw Obywatelskich
8.Daly, H. (1996). Beyond Growth: the Economic of Sustainable Development. Boston: Beacon Press
9.Ellis, E. (2018). Anthropocene. A Very Short Introduction. Oxford, UK: Oxford University Press
10.Fletcher, R., C. Rammelt. (2017). Decoupling: A Key Fantasy of the Post-2015 Sustainable Development Agenda. Globalizations, 14 (3), 450-467
11.Hulme, M. (2014). Can Science Fix Climate Change? A Case Against Climate Engineering. Cambridge, MA: Polity Press
12.Hickel, J. (2020). What Does Degrowth Mean? A Few Points of Clarification. Globalizations, 18 (7784), 1-7
13.Hickel, J. (2021). Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat. Przeł. J. P. Listwan. Kraków: Karakter
14.Hornborg, A. 2019. Nature, Society, and Justice in the Anthropocene. Unraveling the Money-Energy-Technology Complex. Cambridge, New York: Cambridge University Press
15.IPBES. (2019). Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services. E. S. Brondizio, J. Settele, S. Díaz, H.T. Ngo (red), Bonn: IPBES.
16.Jackson, T. (2015). Dobrobyt bez wzrostu. Ekonomia dla planety o ograniczonych zasobach. Przeł. M. Polakowski. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK
17.Jackson, T. (2021). Post Growth. Life after Capitalism. Cambridge, UK, Medford MA: Polity Press
18.Kallis, G. (2011). In Defence of Degrowth. Ecological Economics, 70, 873-880
19.Latouche, S. (2009). Farewell to Growth. Cambridge: Polity Press
20.Lessenich, S. (2019). Living Well at Others’ Expense: The Hidden Costs of Western Prosperity. Przeł. N. Somers, Cambridge-Medford: Polity Press
21.Lynch, A. H., S. Veland. (2018). Urgency in the Anthropocene. Cambridge: The MIT Press
22.Mann, M. E. (2021). Nowa wojna klimatyczna. Jak ocalić naszą planetę?, przeł. T. szlagor, Poznań, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie
23.Marcuse, H. (1991). Człowiek jednowymiarowy. badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. Wstęp W. Gromczyński, przeł. S. Konopacki, Z. Koenig i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
24.Marcuse, H. (1992). Ecology and the Critique of Modern Society. Capitalism Nature Socialism, 3 (3), s. 29-48
25.Marcuse, H. (2005). Ecology and Revolution. W: D. Kellner (red.). The New Left and the 1960s: Collected Papers of Herbert Marcuse (ss. 173-176). Tom 3, London: Routledge
26.Moore, J. W. (red.). (2016a). Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism. Oakland: PM Press, Kairos. Tłumaczenie polskie: Moore, J. W. (red.) (2021). Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu. Przeł. K. Hoffman, P. Szaj, W. Szwebs. Poznań: WBPiCAK, UAM
27.Moore, J. W. (2016b). The Rise of Cheap Nature. W: J. W. Moore (red.). Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism (78-115). Oakland: PM Press, Kairos. Tłumaczenie polskie: Moore, J. W. (red.) (2021). Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu. Przeł. K. Hoffman, P. Szaj, W. Szwebs. Poznań: WBPiCAK, UAM
28.Moore, J. W. (red.) (2021). Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu. Przeł. K. Hoffman, P. Szaj, W. Szwebs. Poznań: WBPiCAK, UAM
29.Moore, J. W. (2022). (data dostępu, nie podano daty publikacji tekstu). Metabolic Rift or Metabolic Shift? From Dualism to Dialectics in the Capitalist World Economy. Pobrano z: https://worldecologynetwork.files.wordpress.com/2016/09/moore-metabolic_rift_or_metabolic_shift-final-2016.pdf, Dnia: 2022, 02, 26
30.Ngai, P., L. Huilin, G. Yuhua, S. Yuan, R. Ruckusa (red.). (2013). Niewolnicy Apple’a. Wyzysk i opór w chińskich fabrykach Foxconna. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa „Trojka”
31.Oreskes, N., E. M. Conway. (2017). Upadek cywilizacji zachodniej. Przeł. E. Bińczyk, J. Gużyński, K. Tarkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
32.Picketty, T. (2015). Kapitał w XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, przeł. Andrzej Blik.
33.Raworth, K. (2021). Ekonomia obwarzanka. Siedem sposobów myślenia o ekonomii XXI wieku. Przeł. Aleksandra Paszkowska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej
34.Reitz, C. (2019). Ecology and Revolution. Herbert Marcuse and the Challenge of a New World System Today. New York, London: Routledge
35.Ripple, W. J., i in. (2021). World Scientists’ Warning of a Climate Emergency 2021. Bioscience. Pobrano z: https://doi.org/10.1093/biosci/biab079, opublikowano 28 lipca, Dnia 2021, 08, 29.
36.Rockström, J., i in. (2009). A Safe Operating Space for Humanity. Nature 46 (wrzesień): 472-475
37.Schandl, H., M. Fischer-Kowalski, J. West, S. Giljum, i in. (2018). Global Material Flows and Resource Productivity. Fourty Years of Evidence. Journal of Industrial Ecology, 22 (4), 827-838
38.Srnicek, N., A. Williams. (2019). Wymyślając przyszłość. Postkapitalizm i świat bez pracy. Przeł. E. Bińczyk, J. Gużyński, K. Tarkowski. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK
39.Stevenson, N. (2021). Critical Theory in the Anthropocene: Marcuse, Marxism and Ecology. European Journal of Social Theory, 24 ( 2): 211-226
40.Stiglitz, J. E. (2015). Cena nierówności. W jaki sposób dzisiejsze podziały społeczne zagrażają naszej przyszłości? Przeł. R. Mitoraj. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
41.Therborn, G. (2015). Nierówność, która zabija. Jak globalny wzrost nierówności niszczy życie milionów i jak z tym walczyć. Przeł. Paweł Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
42.Victor, P. (2019). Managing without Growth. Slower by Design, not Disaster, wyd. drugie poprawione i uzupełnione. Cheltenham, UK, Northhampton, MA: Edward Elgar
43.Weizsäcker, E. U. von, A. Wijkman. (2018). Come On! Capitalism, Short-termism and the Destruction of the Planet. New York: Springer
44.World Inequality Lab. (2021). World Inequality Report 2022. Pobrano z: https://wir2022.wid.world/, Dnia 2022, 02, 26