Colloquia Theologica Ottoniana

Artykuł traktuje o pojęciu prawa w encyklice Rerum novarum z 1891 r., która została wydana w czasach radykalnych przemian politycznych, gospodarczych i społecznych. Miała stanowić wyraz sprzeciwu wobec kształtujących się idei socjalistycznych K. Marksa i F. Engelsa, dążących do zniesienia własności prywatnej i zastąpienia jej własnością wspólną. Papież Leon XIII nie tylko odrzucił w niej postulaty marksistów, ale ponadto zaproponował nowe rozwiązania nurtujących społeczeństwo problemów. Zasadą jest, że instytucja Kościoła nie ingeruje w życie ziemskie, jednak rości sobie prawo do zabierania głosu w tych obszarach, które dotyczą rażącej niesprawiedliwości społecznej i naruszania naturalnych praw. Wychodząc z tego założenia, papież wskazał, że porządek społeczny powinien opierać się na prawdzie i sprawiedliwości, a jego fundament ma stanowić prawo własności – tak prywatnej, jak i wspólnej. Z kolei samo prawo ma być wyrazem służby rządzących wiodącej do dobrobytu i rozwoju poddanych. Papież wykazał, że często podstawą prawa nie jest akt nadania, tylko przyrodzona godność ludzka, którą ustawodawstwo wraz z pracodawcami winno nieustannie chronić. Tak rozumiane prawo – które na kartach encykliki zostało ukazane z perspektywy prawnonaturalnej – służy ostatecznie poprawie stosunków społecznych. Artykuł został podzielony na trzy części. Pierwsza z nich opisuje, jak własność jest rozumiana przez Marksa. Druga stanowi komentarz do reakcji Kościoła katolickiego, który w społecznym nauczaniu odnosi się do zmieniających się nastrojów w społeczeństwie. Trzecia jest wynikiem analizy pojęcia własności, rozumianego przez Leona XIII jako podstawowego prawa naturalnego i jak prawo pozytywne powinno być rozumiane. Całość kończy zbiór wniosków, wyciągniętych na podstawie wcześniejszych rozważań.