Wolontariat młodzieży w liceum ogólnokształcącym


ISBN: 978-83-7972-611-0    ISBN (online): 978-83-7972-612-7    ISSN: 0860-2751    OAI    DOI: 10.18276/978-83-7972-612-7
CC BY-SA   Open Access 

Issue archive / T. (MCCCLIII) 1279

Year of publication:2023
Dziedzina:Dziedzina nauk społecznych
Dyscyplina:nauki socjologiczne
Authors: Małgorzata Nermend ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Information

Electronic version of the publication available under CC BY-SA 4.0 license after 12 months from the date of release: August 2023

Abstract

The monograph deals with the issue of youth volunteering in a public high school. In the literature, although much has been written about volunteering, there is little research on school volunteering, especially its educational significance. It seems legitimate to study the attitudes of teachers and young people already on the threshold of adulthood toward volunteering. In Poland, participation in volunteering is at a low level. Therefore, it seems important to activate young people and strengthen pro-social attitudes in them. One of the benefits of such activity is the formation of social, civic and educational competencies of youth in action. The present study is an attempt at both theoretical considerations on the issue of volunteering, as well as a study of volunteering in general high schools in Szczecin. This monograph wanted to show that volunteering can support education, through learning in its various aspects, enhancing individual, social and professional development. Volunteering is a form of non-formal and lifelong education. Thus, an attempt was made to study volunteering in high schools. This issue seems extremely relevant, important, timely and worthy of in-depth analysis and reflection.

Bibliography

1.Adamek I., Wychowanie w wartościach i do wartości, w: Wartości w teorii i praktyce edukacyjnej, red. I. Adamek, Z. Szarota, E. Żmijewska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2013.
2.Adamiec M., Pomaganie: Problemy i uwagi, w: Psychologia pomocy. Wybrane zagadnienia, red. K. Popiołek, Oficyna Wydawnicza Impuls, Katowice 1999.
3.Adamski F., Personalizm – chrześcijański nurt myślenia o człowieku i wychowaniu, w: Wychowanie osobowe, red. F. Adamski, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2011.
4.Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997.
5.Arystoteles, Polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
6.Babbie E., Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
7.Bacia E., Kształtowanie kompetencji społecznych i obywatelskich przez organizacje pozarządowe w Polsce, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2015.
8.Balawajder K., Umiejętności interpersonalne w niesieniu pomocy innym, w: Psychologia pomocy.
9.Wybrane zagadnienia, red. K. Popiołek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996.
10.Bardziejewska M., Okres dorastania. Jak rozpoznać potencjał nastolatków?, w: Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, red. A.I. Brzezińska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2015.
11.Batiuk A., Rola mediów w kształtowaniu estetyki i kultury codzienności. Między misją a oglądalnością, w: Media w wychowaniu chrześcijańskim, red. A. Rynio, D. Bis, Wydawnictwo KUL, Lublin 2010.
12.Bejma A., Rola wolontariatu w społeczeństwie obywatelskim, w: Wolontariat szansą rozwoju społecznego, red. K. Ostrowska-Wasilewska, A. Kola, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2012.
13.Bejma A., Wolontariat w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej: prawo i praktyka, Wydawnictwo Aspra, Warszawa 2012.
14.Bokajło W., Społeczeństwo obywatelskie: strefa publiczna jako problem teorii demokracji, w: Społeczeństwo obywatelskie, red. W. Bokajło, K. Dziubka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
15.Borzucka-Sitkiewicz K., Leksy K., Ekshibicjonizm społeczny w Internecie. Motywy i potencjalne zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2017.
16.Braun K., Wolontariat–młodzież–wychowanie, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.
17.Brühlmeier A., Kształcenie człowieka. 27 kamyczków jednej mozaiki, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011.
18.Bugajska B., Bariery w działalności organizacji pozarządowych, w: Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo
19.Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
20.Bulicz A., Współdziałanie samorządu terytorialnego z trzecim sektorem w świetle obowiązujących regulacji prawnych, w: Nowy model świadczenia usług publicznych – współpraca administracji publicznej z trzecim sektorem: wyzwania, przeszkody, dobre praktyki, red. T. Mordela, „Zeszyty Naukowe WSAP w Łodzi”, Łódź 2005.
21.Burgos J.M., Personalizm, Wydawnictwo Centrum Myśli Jana Pawła II, Warszawa 2010.
22.Cichosz M., Kształtowanie się dyscypliny – główne nurty polskiej pedagogiki społecznej w ujęciu historycznym, w: Pedagogika społeczna cz. 2, red. E. Marynowicz-Hetka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
23.Cichosz M., Pedagogika społeczna w Polsce w latach 1945–2005, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006.
24.Ciczkowska-Giedziun M., Dzieci i młodzież w osiedlu miejskim. Diagnoza i rozwiązania modelowe, Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego, Olsztyn 2002.
25.Cieciuch J., Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości, Liberi Libri, Warszawa 2013.
26.Clarke D., Zachowania prospołeczne i antyspołeczne, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
27.Cyceron, O państwie. O prawach, Wydawnictwo Antyk, Kęty 1999.
28.Cygan B., Wartości jako fundament wychowania, w: Wartości w teorii i praktyce edukacyjnej, red. I. Adamek, Z. Szarota, E. Żmijewska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2013.
29.Czerepaniak-Walczak M., Od próżniaczenia do zniewolenia – w poszukiwaniu dyskursów czasu wolnego, w: Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. 2, red. E. Marynowicz-Hetka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
30.Czerepaniak-Walczak M., Pedagogika emancypacyjna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
31.Czerwińska-Jasiewicz M., Rozwój psychiczny młodzieży a jej koncepcje dotyczące własnego życia, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 2005.
32.Delors J., Edukacja – jest w niej ukryty skarb, UNESCO, Warszawa 1998.
33.Denek K., Ku dobrej edukacji, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
34.Denek K., Reforma systemu edukacji w Polsce zdmuchnęła dwie świeczki na urodzinowym torcie, w: Dydaktyka ogólna wyzwania a rzeczywistość, red. K. Denek, F. Bereźnicki, J. Świrko-Pilipczuk, Wydawnictwo Kwadrat, Szczecin 2001.
35.Dycht M., Aksjologiczne preferencje studentów pedagogiki rewalidacyjnej, w: Wartości w teorii i praktyce edukacyjnej, red. I. Adamek., Z. Szarota, E. Żmijewska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2013.
36.Dymara B., Dziecko w świecie edukacji. Podstawy uczenia się kompleksowego – nowe kształty i wymiary edukacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009.
37.Feliksiak M., Aktywności i doświadczenia Polaków w 2017 roku, Warszawa 2018.
38.Furmanek W., Człowiek, społeczeństwo, wychowanie, Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, Rzeszów 1995.
39.Gadacz T., Wychowanie jako spotkanie osób, w: Wychowanie osobowe, red. F. Adamski, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2011.
40.Galas B., Młodzież, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2007.
41.Gawroński S., Ochotnicy miłości bliźniego. Przewodnik po wolontariacie, Wydawnictwo Więź, Warszawa 1999.
42.Gazzaniga M.S., Istota człowieczeństwa, co czyni nas wyjątkowymi, Wydawnictwo Smak Słowa, Sopot 2011.
43.Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor, red. P. Gliński, B. Lebenstein, A. Siciński, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2002.
44.Gliński P., Style działań organizacji pozarządowych w Polsce. Grupy interesu czy pożytku publicznego, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2006.
45.Gnitecki J., Zarys pedagogiki ogólnej, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Poznań 1995.
46.Gołaszewska M., Sposób istnienia wartości, w: Trwałe wartości i zmienny świat, red. B. Suchodolski, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1995.
47.Górecki M., Idea, instytucjonalizacja i funkcje wolontariatu, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2013.
48.Górecki M., Wolontariat, w: Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, red. D. Lalak, T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 1999.
49.Grzegorczyk A., Życie jako wyzwanie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1995.
50.Gurycka A., Struktura i dynamika procesu wychowawczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1979.
51.Gutek D.L., Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
52.Guziuk-Tkacz M., Badania diagnostyczne w pedagogice i psychopedagogice, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2011.
53.Guzy-Steinke H., Relacja wzajemności w perspektywie pedagogiki społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2013.
54.Homplewicz J., Etyka pedagogiczna, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1996.
55.Inglehart R., Culture shift in adwanced industrial society, Princeton, New Jersey 1990.
56.Iwaniec I., Czas wolny młodzieży licealnej, w: Formy spędzania czasu wolnego, red. M. Banach, T.W. Gierat, Wydawnictwo Scriptum, Kraków 2013.
57.Iwasiewicz A., Paszek Z., Statystyczne metody kontroli jakości, Akademia Ekonomiczna, Kraków 1982.
58.Jankowiak B., Kuryś-Szyncel K., Potencjał rozwojowy okresu adolescencji, w: Młodzież między ochroną a ryzykiem. Wspieranie rozwoju oraz pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla adolescentów i adolescentek, red. B. Jankowiak, A. Matysiak-Błaszczyk, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017.
59.Jankowiak B., Zachowania ryzykowne współczesnej młodzieży, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017.
60.Jasińska-Kania A., Wartości i normy moralne a procesy przemian w Polsce i Europie, w: Wartości postawy i więzi moralne w zmieniającym się społeczeństwie, red. J. Mariański, L. Smyczek, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
61.Jordan P., Ochman M., Jak pracować z wolontariuszami, Wydawnictwo Boris, Warszawa 1997.
62.Kahlan J., Wolontariat w procesie resocjalizacji skazanych, w: Uwarunkowania, profilaktyka i resocjalizacja aspołecznych zachowań dzieci i młodzieży, red. B. Kałdon, I. Kurlak, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2010.
63.Kamiński A., Podstawowe pojęcia pedagogii społecznej w pracy socjalnej, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa 1976.
64.Kanios A., Społeczne kompetencje studentów do pracy w wolontariacie, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.
65.Karwatowska M., Autorytety w opiniach młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2012.
66.Kata G.J., Wolontariat młodzieżowy jako szansa samoaktualizacji, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie, Lublin 2016.
67.Kordos J., Jakość danych statystycznych, Wydawnictwo PWE, Warszawa 1988.
68.Kość I., Funkcja opiekuńcza szkoły wobec potrzeb dziecka, w: Opieka i wychowanie, red. C. Kępski, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
69.Kotlarska-Michalska A., Dobrowolność w działaniu, jako forma zachowań prospołecznych, w: Wolontariat w obszarach humanistycznych wyzwań opiekuńczych, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
70.Krakowiak P., Modlińska A., Podręcznik wolontariusza hospicyjnego, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2008.
71.Krąpiec M.A., Człowiek bytem osobowym, w: Wychowanie osobowe, red. F. Adamski, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2011.
72.Kromolicka B., Działalność koła wolontariatu studenckiego przy Instytucie Pedagogiki w Szczecinie, w: Wolontariusz w życiu społecznym środowiska lokalnego, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003.
73.Kromolicka B., Wolontariat, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. VII, red. T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2008.
74.Kromolicka B., Wolontariat lustrem naszego człowieczeństwa, w: Człowiek w świecie natury i kultury, red. B. Fedyn, J. Pośpiech, M. Szepelawy, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu, Racibórz 2009.
75.Kromolicka B., Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
76.Kromolicka B., Wolontariat nadzieją na lepsze jutro, w: Wolontariusz w życiu społecznym środowiska lokalnego, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003.
77.Kromolicka B., Wolontariat podstawą edukacji humanistycznej, w: Edukacja humanistyczna.
78.Wyzwanie i rzeczywistość, red. T. Starwa, D. Kierszka, Wydawnictwo Pedagogium WSNS, Szczecin 2002.
79.Kromolicka B., Wolontariusz w służbie człowiekowi umierającemu, Wydawnictwo Pedagogium WSNS, Szczecin 2000.
80.Kromolicka B., Wolontariusz w życiu społecznym środowiska lokalnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003.
81.Kromolicka B., Znaczenie wolontariatu w procesie zmiany społecznej, w: Pedagogika społeczna.
82.Przestrzenie życia i edukacji, red. M. Konopczyński, W. Theiss, M. Winiarski, Wydawnictwo Pedagogium WSNS, Warszawa 2010.
83.Kroplewski Z., Proces kształtowania się tożsamości siebie. Analizy psychologiczno-pedagogiczne, w: Młodzież XXI wieku. Źródła wzrostu i kryzysów, red. E. Jackowska, B. Kromolicka, Print Group Daniel Krzanowski, Szczecin 2010.
84.Krzesińska-Żach B., Rola wolontariatu młodzieżowego w sektorze pozarządowym – na przykładzie Środowiskowego Domu Rodzinnego „Nasz Dom” przy Stowarzyszeniu „Droga”
85.w Białymstoku”, w: Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
86.Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2004.
87.Kunowski S., Wartości w procesie wychowania, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2003.
88.Kupisiewicz C., Dydaktyka. Podręcznik akademicki, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
89.Kuras L., Kształcenie nastawione na podmiotowość uczącego się, w: Dylematy współczesnego wychowania i kształcenia, red. A. Augustyn, A. Bodanko, N. Niestolik, Wydawnictwo AHE w Łodzi, Łódź 2011.
90.Kurczewska J., Staszyńska K., Bajor H., Blokady społeczeństwa obywatelskiego: czyli słabe społeczeństwo obywatelskie i słabe państwo, w: Społeczeństwo w transformacji.
91.Ekspertyzy i studia, red. A. Rychard, M. Fedorowicz, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1993.
92.Kurzępa J., O potrzebie komplementarności w edukacji formalnej i nieformalnej: aplikacje teoretyczno-praktyczne, w: Doświadczać uczenia – materiały pokonferencyjne, red. J. Kaczanowska, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2005.
93.Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
94.Laskowska S., Rozwój sektora pozarządowego jako odpowiedź na rosnące potrzeby społeczne wobec instytucji pomocowych, w: Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
95.Lenart K., Wolontariat w służbie więźniom – empatia, współczucie czy naiwność – na przykładzie Eleutherii – wolontariatu na rzecz więźniów i opuszczających zakłady karne, w: Wolontariat szansą rozwoju społecznego rekomendacje dla pracy socjalnej, red.
96.A.M. Kola, K.M. Wasilewska-Ostrowska, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2012.
97.Leszczuk E., Wychowanie prospołeczne, w: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej, red. F. Adamski, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków 1982.
98.Leszniewski T., Młodzi i ich potencjał indywidualności, w: Odkrywając współczesną młodzież, red. M.I. Dąbkowska, Toruń 2015.
99.Leś E., Od filantropii do pomocniczości. Studium porównawcze rozwoju działalności organizacji społecznych, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2000.
100.Łobocki M., Altruizm a wychowanie, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
101.Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007.
102.Łobocki M., W poszukiwaniu skutecznych form wychowania, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990.
103.Łobocki M., Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1985.
104.Łobocki M., Wychowanie moralne w zarysie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2002.
105.Maciuła M., Oswajanie myśli, w: Barwy wolontariatu, red. M. Maciuła, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2002.
106.Markowska W., Mity greckie, Wydawnictwo Buchmann, Warszawa 2013.
107.Marynowicz-Hetka E., Pedagogika społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
108.Maszke A.W., Tok przygotowywania badań, w: Podstawy metodologii badań w pedagogice, red. S. Palka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2010.
109.Melosik Z., Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013.
110.Melosik Z., Rekonstrukcje tożsamości życia młodzieży współczesnej. Próba diagnozy i pedagogicznej propozycji, w: Młodzież między ochroną a ryzykiem, red. B. Jankowiak,
111.A. Matysiak-Błaszczyk, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2017.
112.Moskwiak A., Wolontariat zmienia świat, czyli Wolontariat Europejski, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2005.
113.Mounier E., Co to jest personalizm?, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Warszawa 1960.
114.Mukoid E., Filozofia zła: Nabert, Marcel, Ricoeur, Wydawnictwo Universitas, Kraków 1999.
115.Muszyńska M., Altruizm i kolektywizm dziecięcy, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1976.
116.Naumiuk A., Uczestnictwo społeczne młodzieży, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2007.
117.Naumiuk A., Edukacja–Partycypacja–Zmiana w doświadczeniach i wyobrażeniach działaczy lokalnych (animatorów społecznych), Wydawnictwo UW, Warszawa 2014.
118.Nowak M., Pedagogika personalistyczna, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
119.Nowak S., Metodologia badań społecznych, seria „Biblioteka Socjologiczna”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
120.Obuchowski K., Przez galaktykę potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1995.
121.Olbrycht K., Dylematy współczesnego wychowania w świetle refleksji personalistycznej, w: Wychowanie na rozdrożu, „Personalistyczna Filozofia Wychowania” 1999.
122.Olubiński A., Humanistyczno-edukacyjne wartości wolontariatu w przygotowaniu do pracy socjalnej, w: Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
123.Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2001.
124.Palka S., Metodologiczne aspekty uprawiania pedagogiki, w: Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, red. S. Palka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
125.Pawełczyńska A., Głowy hydry. O przewrotności współczesnego zła, Wydawnictwo LTW, Warszawa 2004.
126.Pieter J., Psychologia filozoficznego światopoglądu młodzieży, w: Psychologia światopoglądu młodzieży, red. S. Szuman, J. Pieter, H. Weryński, Wydawnictwo Nowy Świat, Warszawa 1933.
127.Pietrzyk-Reeves D., Idea społeczeństwa obywatelskiego, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012.
128.Pietrzyk-Reeves D., Współczesny kształt idei społeczeństwa obywatelskiego, w: Czas społeczeństwa obywatelskiego. Między teorią a praktyką, red. B. Krauz-Mozer, P. Borowiec, Wydawnictwo UJ, Kraków 2006.
129.Pilch T., Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2007.
130.Pilch T., Bauman T., Zasady badań pedagogicznych, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2001.
131.Pilch T., Środowisko lokalne – struktura, funkcje, przemiany, w: Pedagogika społeczna, red. T. Pilich, I. Lepalczyk, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 1995.
132.Słownik katolickiej nauki społecznej, red. W. Piwowarski, Warszawa 1993.
133.Popper K., The open societyand its enemies (Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
134.Półturzycki J., Podręcznik dydaktyki ogólnej – rzeczywistość a oczekiwania, w: Dydaktyka ogólna wyzwania a rzeczywistość, red. K. Denek, F. Bereźnicki, J. Świrko-Pilipczuk, Wydawnictwo Kwadrat, Szczecin 2001.
135.Przewłocka J., Bezpieczeństwo uczniów i klimat społeczny w polskich szkołach. Raport z badania, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2015.
136.Radlińska H., Pedagogika społeczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław– Warszawa–Kraków 1961.
137.Radlińska H., Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego, w: Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, red. S. Wołoszyn, Dom Wydawniczy „Strzelec”, Kielce 1998.
138.Radlińska H., Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964.
139.Radwan J., Frysztacki K., Społeczne dzieje pomocy człowiekowi: od filantropii greckiej do pracy socjalnej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1998.
140.Radziewicz-Winnicki A., Modernizacja niedostrzegalnych obszarów rodzimej edukacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1999.
141.Rogers C.R., Sposób bycia, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2012.
142.Rubacha K., Metodologia badań nad edukacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
143.Sarnecki P., Idea samorządności w strukturze społeczeństwa obywatelskiego, w: Samorządy w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, red. Z. Witkowski, A. Bień-Kacała, Wydawnictwo TNOIK, Toruń 2013.
144.Skrzypecki P., Uczniowski wolontariat jako metoda wychowawcza, w: Rodzina w trudnej sytuacji życiowej i wychowawczej wyzwaniem dla wolontariatu, red. H. Krzystenko, Powiernik Rodzin, Katowice 2001.
145.Sośnicki K., Teoria środków wychowania, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1973.
146.Sowiński A.J., W poszukiwaniu ideału osobowości wolontariusza, w: Wolontariat w obszarach humanistycznych wyzwań opiekuńczych, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
147.Stawiarska P., Wolontariat hospicyjny. Perspektywa interdyscyplinarna, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011.
148.Steczkowski J., Metoda reprezentacyjna w badaniu zjawisk ekonomiczno-społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 1995.
149.Stuart A., Ideas of sampling, Wydawnictwo Griffin, London 1983.
150.Szafraniec K., Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 2011.
151.Szczyrski P., Wolontariat w aspekcie prawnym na podstawie przepisów Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w: Wolontariusz w życiu społecznym środowiska lokalnego, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003.
152.Szempruch J., Nauczyciel w warunkach zmiany społecznej i edukacyjnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
153.Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2007.
154.Sztumski J., Problemy teoretyczne związane z przyśpieszeniem zmian społeczno-gospodarczych w Polsce, w: Społeczeństwo polskie w procesie demokratycznych przeobrażeń, red. J. Sztumski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1993.
155.Sztumski J., Wstęp do metod i badań społecznych, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1999.
156.Śliwerski B., Edukacja, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2007.
157.Śliwerski B., Funkcje związków i ruchów młodzieży z perspektywy współczesnej teorii wychowania, w: Pedagogika społeczna, red. E. Marynowicz-Hetka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
158.Śliwerski B., Myśleć jak pedagog, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2010.
159.Śliwerski B., Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
160.Świrko-Pilipczuk J., Usamodzielnianie w praktyce edukacyjnej, w: Dydaktyka ogólna wyzwania a rzeczywistość, red. K. Denek, F. Bereźnicki, J. Świrko-Pilipczuk, Wydawnictwo Kwadrat, Szczecin 2001.
161.Tarczyńska H., Wojciechowski M., Co to znaczy umieć żyć, Ośrodek Psychoedukacji, Warszawa 2007.
162.Theiss W., Radlińska, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 1997.
163.Tischner J., Filozofia dramatu. Wprowadzenie, Editions du Dialogue, Paris 1990.
164.Tischner J., Krótki przewodnik po życiu, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2017.
165.Tischner J., Świat ludzkiej nadziei, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1992.
166.Tokarski Z., Wolontariat w Polsce. Raport z badań w latach 2000–2003, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2008.
167.Ulewicz-Adamczyk D., Kształtowanie postaw altruistycznych wśród młodzieży, w: Dylematy współczesnego wychowania i kształcenia, red. A. Augustyn, A. Bodanko, N. Niestolik, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2011.
168.Vasta R., Haith M.M., Miller S.A., Psychologia dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2004.
169.Walczak P., Wychowanie jako spotkanie Józefa Tischnera filozofia człowieka jako źródło inspiracji pedagogicznych, Wydawnictwo Pracownia Impuls, Kraków 2007.
170.Wasilewska-Ostrowska K.M., Empatia w wolontariacie w pomocy społecznej, w: Wolontariat szansą rozwoju społecznego rekomendacje dla pracy socjalnej, red. A.M. Kola, K.M. Wasilewska-Ostrowska, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2012.
171.Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2000.
172.Wilczyńska A., Młodzież na biegunach życia społecznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
173.Wilk T., Równość i sprawiedliwość społeczna wobec edukacji jutra, w: Edukacja a życie codzienne, t. 2, red. A. Radziewicz-Winnicki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2002.
174.Witkowski L., Człowiek i profesjonalizm w pracy socjalnej (czyli jak bronić wolontariat przed woluntaryzmem – spojrzenie filozofa), w: Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, red. B. Kromolicka, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2005.
175.Witkowski L., Niewidzialne środowisko, pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce, Wydawnictwo Pracownia Impuls, Kraków 2014.
176.Wojciaszke B., Relacje interpersonalne, w: B. Wojciaszke, Relacje interpersonalne. Psychologia, red. J. Strelau, t. 3, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
177.Wojciechowski A., Pedagogika obecności, Śladem księdza Józefa Tischnera filozofii dramatu, Wydawnictwo edukacyjne Akapit, Toruń 2012.
178.Wojciechowski Ł., Ewolucyjne widzenie altruizmu – od redukcjonizmu do…, w: O różnych obliczach altruizmu, red. D. Rutkowska, A. Szuster, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.
179.Załuska M., Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1998.
180.Zaręba S.H., Socjologiczne interpretacje moralnych poglądów i ocen polskiej młodzieży szkolnej i akademickiej, w: Wartości postawy i więzi moralne w zmieniającym się społeczeństwie, red. J. Mariański, L. Smyczek, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
181.Ziembiński Z., Wychowanie a manipulacja, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1981.
182.Czasopisma
183.Chrapek J., Dzielimy się miłością. Wolontariat. List pasterski biskupa radomskiego na temat wolontariat, „Roczniki Naukowe Caritas” 2001, R. V.
184.Clary E.G., Snyder M., The motivations to volunteeri: theoretical and practical consideration, „Current Directions in Psychological Science” 1999, nr 8(5).
185.Clary E.G., Snyder M., Ridge R.D., Copeland J., Stukas A.A., Haugen J., Miene P., Understanding and assessing the motivations of volunteersi: A functional approach, „Journal of Personality and Social Psychology” 1998, nr 74(6).
186.Dubis M., Wartości i style życia młodzieży, „Jagiellońskie Studia Socjologiczne” 2014, nr 1.
187.Dymarski Z., Wewnętrzna przestrzeń wolności a sprawa człowieka w ujęciu Józefa Tischnera, „Pedagogia Christiana” 2018, nr 1(41).
188.Furmanek W., Współczesność – zagrożenia dotyczące świata wartości, „Studia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii «Ignatianum» w Krakowie” 2016, nr 19(1).
189.Gruszczyńska E., Zacharska-Błaszczyk J., Uwarunkowania, determinanty i efektywność w ramach wolontariatu na rzecz potrzebujących, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2016, nr 28.
190.Kamiński T., O ewolucji pomocy potrzebującym. Przyczynek do dziejów pracy socjalnej i charytatywnej, „Studia Gdańskie” 2000, nr 13.
191.Kanios A., Uwarunkowania aktywności woluntarystycznej człowieka dorosłego, w: „Pedagogika Społeczna” 2004, nr 2(4).
192.Krakowiak P., Wolontariat narzędziem wsparcia społecznego i edukacji w cyklu życia, „Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji” 2012–2013, nr 7–8.
193.Kroplewski Z., Kulik M., Rydzewska M., Szałachowski R., Szczęśniak M., Timoszyk-Tomczak C., Syntetyczny model motywacji prospołecznych na przykładzie wolontariatu, „Psychologia Wychowawcza” 2015, nr 7.
194.Leś E., Nowe tendencje w polskiej polityce społecznej, „Polityka Społeczna” 199, nr 1.
195.Matuszak A., Matuszak Z., Określenie próby i jej liczebności w badaniach pedagogicznych, „General and Professional Education” 2011 nr 2.
196.Okoń W., Ogólna charakterystyka badań pedagogicznych w Polsce, „Ruch Pedagogiczny”, 1964, nr 2.
197.Popek J., O personalistach, personalizmie i systemie filozoficznym, „Czasopismo Filozoficzne” 2011, nr 7.
198.Szary S., Filozofia wychowania Józefa Tischnera, „Zeszyty Naukowe Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin w Warszawie, Seria Pedagogiczna” 2009, nr 1, z. 3.
199.Włodarczyk E., Odcienie i cienie wolontariatu, „Kultura i Edukacja” 2011, nr 3.
200.Zawadzki Z., Organizacje pozarządowe formą aktywności społecznej, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych” 2001, nr 3.
201.Netografia
202.Basińska A., Nowak M., Motywowanie i motywacja do pracy wolontariuszy, Poznań 2010, www.staff.amu.edu.pl.
203.Białek K., Biedrzycki K., Brożek A., Czajkowska M., Dobkowska J., Dobosz W., Grudniewska M., Stanaszek A., Wróbel I., Zambrowska M., Szkoła samodzielnego myślenia. Raport z badania, Warszawa 2013, https://docplayer.pl/amp/5072130Raport-z-badania-szkola-samodzielnego-myslenia.html.
204.Boguszewski R, Aktywność obywatelska i postawy prospołeczne, w: Młodzież 2018, red. M. Grabowska, M. Gwiazda, CBOS, Warszawa 2019, www.cinn.gov.pl.
205.Boguszewski R., Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich, Komunikat z badań Nr 29/2018 Centrum Badania Opinii Społecznych, Warszawa 2018, www.cbos.pl.
206.Boguszewski R., Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich. Komunikat z badań Nr 13/2016, Warszawa 2016, www.cbos.pl.
207.Boguszewski R., Potencjał społecznikowski oraz zaangażowanie w pracę społeczną. Komunikat z badań 15/2016, Warszawa 2016, www.cbos.pl.
208.Bokova I., Word Education Forum 2015. Final report, www.en.unesco.org.
209.Czapiński J., Panek T., Diagnoza społeczna 2011 warunki i jakość życia Polaków, www.diagnoza.com.
210.Dubis M., Wartości i style życia młodzieży, Lublin, www.ejournals.eu.
211.Dziewiecki M., Wychowanie ku wartościom, www.marekdziewiecki.pl.
212.Federowicz M., Czas pracy i warunki pracy w relacjach nauczycieli. Raport tematyczny z badania, www.bibe.ibe.edu.pl.
213.Feliksiak M., Aktywność i doświadczenia Polaków w 2017 roku, Warszawa 2018, www.nck.pl.
214.Felisiak M., Omyła-Rudzka M., Bożewicz M., Zainteresowania i aktywności, w: Młodzież 2018, red. M. Grabowska, M. Gwiazda, CBOS, Warszawa 2019, www.cinn.gov.pl.
215.Głowacki A., Komunikat z badań „Czy Polacy są altruistami”, Warszawa 2018, www.cbos.pl.
216.Młodzież 2013, red. M. Grabowska, J. Kalka, CBOS, Warszawa 2014, www.cbos.pl.
217.Graczyk-Osowska A., Putresza E., Działalność szkolnych klubów wolontariusza, www.docplayer.pl.
218.Hipsz N., Potencjał społecznikowski i zaangażowanie Polaków w wolontariat, Warszawa 2012, www.cbos.pl.
219.Krasnowski A., Społeczeństwo obywatelskie i jego instytucje, www.senat.gov.pl/gfx/senat/ pl/senatopracowania/58/plik/ot-_627_internet.pdf, Warszawa 2014.
220.Kowalczuk K., Rola dziadków w naszym życiu. Komunikat z badań BS/8/2012, CBOS, Warszawa 2012, www.cbos.pl.
221.Roguska A., Wolontariat – działania na rzecz jednostki i społeczeństwa, www.depot.ceon.pl.
222.Siekiera K., Dzieci i młodzież w Internecie – korzystanie i zagrożenia z perspektywy opiekunów.
223.Komunikat z badań, Nr 129/2018, www.cbos.pl.
224.Smoczyńska A., Górowska-Fells M., Kosakowska B., Płatos B., Uznawanie wolontariatu w systemach edukacji formalnej w Europie, www.eurydice.org.pl.
225.Sowa K., Społeczeństwo obywatelskie w Polsce – przegląd historycznych doświadczeń i uwarunkowań, Wydawnictwo Bistro (czasopismo elektroniczne), www.bisstro.edu.pl.
226.Wawrzyniak J.K., Opiekuńczo-wychowawcza rola dziadków w rodzinie, www.bazhum.muzhp.pl.
227.Strony internetowe
228.Działania wolontariackie, www.sp16.szczecin.pl.
229.ESS Round 8: European Social Survey Round 8 Data. Data file edition 2.0. NSD, Norwegian Centre for Research Data, Norway – Data Archive and distributor of ESS data for ESS ERIC 2016, www.europeansocialsurvey.org.
230.Karta etyczna wolontariusza, www.13liceum.eu.
231.Klasy IB, www.mlodziez.wzp.pl.
232.Kodeks etyczny wolontariusza, www.wolontariat.org.pl.
233.Kodeks etyczny wolontariusza, www.wolontariatsanok.letnet.pl.
234.Kodeks etyczny, www.wspieranie-dawstwa-szpiku.pl.
235.Koła zainteresowań w katolickim liceum, www.sk.edu.pl.
236.Konsultacje społeczne strategii wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego na lata 2007–2013, www.ekonomiaspoleczna.gov.pl.
237.Korzyści z wolontariatu, www.ceo.org.pl.
238.Liczba NGO w Polsce, www.fakty.ngo.pl.
239.Matura międzynarodowa, www.nazaretanki.edu.pl.
240.Misja szkoły, www.lo43.edu.pl.
241.Młodzież 2018, CBOS, https://www.cbos.pl.
242.Oferta szkolenia dla kadry, koordynatorów wolontariatu i wolontariuszy, www.wolontariat.
243.org.pl.
244.Oferta szkolenia na stronie Politesu, www.polites.org.pl.
245.Ogłoszenie nt. Roku Wolontariatu, www.men.gov.pl.
246.Organizacje społeczne, trzeci sektor, www.natura2000.org.pl.
247.Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego, www.men.gov.pl.
248.Podstawa programowa wychowania przedszkolnego, www.dokumenty.rcl.gov.pl.
249.Podstawa programowa, www.bip.men.gov.pl.
250.Prawa i obowiązki wolontariusza, www.wolontariat.org.pl.
251.Prawne warunki działania organizacji pozarządowych, www.orbitorun.pl.
252.Profil absolwenta, www.zs-tyczyn.szkoly.itl.pl.
253.Program międzynarodowej matury w liceum, www.nazaretanki.edu.pl.
254.Program Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018–2030 PROO, www.gov.pl.
255.Ramowe plany nauczania, www.reformaedukacji.men.gov.pl.
256.Raport dla UNESCO. Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji XXI wieku pod przewodnictwem Jacquesa Delorsa, „Edukacja jest w niej ukryty skarb”, Warszawa 1998.
257.Raport Delorsa, www.unesco.pl.
258.Rozwój poprzez wolontariat, www.wolontariat.org.pl.
259.Rządowy Program Aktywności Społecznej Młodzieży na lata 2015–-2016 „Aktywna Młodzież”, www.prom.info.pl.
260.Sylwetka absolwenta, www.lo.gniezno.pl.
261.Szkolenie dla koordynatorów „zarządzanie wolontariatem”, www.wolontariat.org.pl.
262.Wolontariat europejski, www.eurodesk.pl.
263.Wolontariat europejski-EVS, www.evs.org.pl.
264.Wolontariat i solidarność międzypokoleniowa, sprawozdanie 2011, www.eurodesk.pl.
265.Wolontariat jako składnik PKB w krajach europejskich, www.ec.europa.
266.Wolontariat w 2016 r., www.stat.gov.pl.
267.www.sjp.pwn.pl.
268.Wykaz szkolnych kół wolontariatu w szkołach w Szczecinie, www.polites.org.pl (5.07.2019).
269.Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2018/C 189/01), www.eur-lex.europa.eu.
270.Akty prawne
271.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483).
272.Program współpracy Ministra Edukacji Narodowej z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na lata 2018–2020. Załącznik do zarządzenia nr 2 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 04.01.2018 r.
273.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017, poz. 356).
274.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. 2018, poz. 1675).
275.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. 2014, poz. 803).
276.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. 2018, poz. 467).
277.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (Dz.U. 2017, poz. 1606).
278.Rządowy Program Aktywności Społecznej Młodzieży na lata 2015–2016 „Aktywna Młodzież”. Projekt z dnia 19 maja 2014 r.
279.Uchwała Nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności (Dz.U. 2009 Nr 84, poz. 712, z póź n. zm.).
280.Uchwała Rady Ministrów w sprawie przyjęcia programu wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego pod nazwą program rozwoju organizacji obywatelskiej,www.spoleczenstwoobywatelskie.gov.pl.
281.Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. 2019, poz. 1148, 1078, 1287, 1680 i 1681).
282.Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
283.Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. 2018, poz. 967 i 2245 oraz 2019, poz. 730 i 1287).
284.Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach.
285.Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.
286.w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (Dz.U. 2017, poz. 1606).
287.Załącznik do uchwały Nr 160/2013 Rady Ministrów z dnia 10 września 2013 r. Perspektywa uczenia się przez całe życie, Warszawa 2013.