Subiektywna i obiektywna jakość życia w procesie zarządzania jednostkami samorządu terytorialnego


ISBN: 978-83-7972-489-5    ISBN (online): 978-83-7972-767-4    ISSN: 0860-2751    OAI    DOI: 10.18276/978-83-7972-767-4
CC BY-SA   Open Access 

Issue archive / T. (MCCXLVI) 1222

Year:2021
Field:Field of Social Sciences
Discipline:management and quality sciences
Authors: Krzysztof Błoński ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Augustyna Burlita ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Jolanta Witek ORCID
Akademia im. Jakuba z Paradyża

Information

Date of release of digital version under CC-BY-SA license: June 2024

Download issue

Issue File

Abstract

The introduction of market principles to public administration and the indication of the quality of life as the overriding objective and priority, inter alia, in long-term development strategies of Poland, the European Union or the United Nations, also translated into changes in the functioning of local government units (lgu). Among other things, they began to focus more on the needs and expectations of residents as recipients of public services and on the best possible performance of tasks imposed on them by law, the main result of which should be a high quality of life of the local government community, thanks to the sustainable development of a given territorial unit.

A region, city, county or municipality, performing the functions ascribed to them, are above all a place to live for people, offering specific conditions/benefits in the place of residence. The inhabitants are the main clients of local government units, and at the same time an important resource of a given area, taking into account its human and social capital, which are also important factors determining the level of socio-economic development, innovation and competitiveness of a given territorial unit. Therefore, an increasing number of local government units are interested in studying the quality of life of the inhabitants, especially in local systems. They allow us to better understand the needs of the inhabitants, get to know their opinions, identify the gaps between the subjective and objective quality of life and assess the economic, social and environmental effects of activities carried out in the process of local government unit management. Therefore, they provide a lot of information important for inter alia formulation of development goals and strategies and assessment of their implementation.

This monograph, which addresses the issue of the role and study of the subjective and objective quality of life of residents on the example of selected counties, in the context of the management of local government units, is in line with the mainstream of the presented deliberations. In the theoretical part of the study the most important issues relating to the specificity of local government unit management were characterized, the role of the inhabitants life quality as one of the main objectives, and at the same time measures of the effectiveness of the lgu management process, and the need for an integrated approach

to the quality of life, including both subjective and objective quality of life was emphasized. The concepts and examples of measuring quality of life were also presented. The empirical part presents the results of the author’s secondary and primary research on the measurement of subjective and objective quality of life in the local system, in relation to the lgu management process. The research on subjective quality of life was conducted between 2016 and 2018 on a representative random sample of residents It used a direct survey questionnaire and a five-point scale to measure satisfaction with various aspects of quality of life. On the basis of respondents’ subjective assessments, the Quality of Life Index (QLI – Quality of Life Index) of the inhabitants of the individual counties was determined, based on the CSI (Customer Satisfaction Index) methodology and being an aggregate measure consisting of three so-called sub-indexes relating to the level of satisfaction of the inhabitants with: living conditions in the county, personal life and professional life. On the other hand, the objective assessment of the quality of life was made on the basis of indicators estimated on the basis of found data for the years 2013–2016 for the areas of quality of life on which the local government has a direct or indirect influence, i.e.: health, communication, social and public safety, leisure, environment, education and work. Next, the results of both completed surveys, i.e. on subjective and objective quality of life, were compared by putting together the indicators characterising the individual areas of quality of life in the studied counties.

This made it possible to determine the areas of quality of life that were the most important to the inhabitants of the counties under analysis, their satisfaction with various aspects of their personal lives, their professional lives, the living conditions in a given place and their lives in general, as well as to assess the objective living conditions and their differentiation both in individual counties and according to the characteristics of the respondents. It was possible to notice differences in subjective and objective measures of quality of life in some of the areas analysed. Also, the respondents were not always most satisfied with those aspects of life that were most important to them. This indicates, firstly, that the assessments of the inhabitants of a given county in relation to the living conditions in a given place were not always consistent with the assessments resulting from objective measures. Secondly – one can speak of the existence of a gap between what the inhabitants of particular counties expect and desire, and what in their subjective opinion they receive and experience.

The conducted research also made it possible to identify the problems that need attention in the analysis of the subjective and objective quality of life in local systems. Among other things, they are related to the need to think about and develop an appropriate set of indicators constituting a basis for the evaluation of the subjective and objective quality of life in local systems, especially taking into account the availability of certain statistical data in local systems. It is also important to identify areas requiring additional – more detailed – research to better explain the analysed phenomena or reasons for discrepancies between subjective and objective assessments of specific areas.

Bibliography

1.Agenda na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030, http://www.unesco.pl/662/ (dostęp: 9.09.2019).
2.Agenda 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju – implementacja w Polsce, http://www. un.org.pl/files/170/Agenda2030PL_pl-5.pdf (dostęp: 15.03.2021).
3.Badanie budżetu czasu ludności w 2013 r. Informacja sygnalna. Wyniki badań GUS, 2014, http://www.stat.gov.pl (dostęp: 30.04.2019).
4.Banaszak B., 2012, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz, C.H. Beck, Warszawa. Bank Danych Lokalnych, http://www.stat.gov.pl (dostęp: 10.10.2020).
5.Baumann K., 2006, Jakość życia w okresie późnej dorosłości – dyskurs teoretyczny, „Gerontologia Polska”, 14, nr 4, s. 165–171.
6.Bąkowska S., 2011, Kształtowanie relacji z segmentem kreatywnym w regionie – aspekt marketingowy, praca doktorska, maszynopis powielany, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
7.Bednarczyk M., 2001, Organizacje publiczne. Zarządzanie konkurencyjnością, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków.
8.Błoński K., 2018, Mechanizm kształtowania satysfakcji klientów z usług świadczonych przez jednostki samorządu terytorialnego, „Rozprawy i Studia”, t. (MLXXVIII) 1004, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
9.Błoński K., Burlita A., Witek J. (red.), 2017, Pomiar jakości życia na poziomie lokalnym (na przykładzie powiatu wałeckiego), „Rozprawy i Studia”, t. (MLV) 981, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
10.Bogdanienko J., 2010, Organizacja i zarządzanie w zarysie, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
11.Borys T., 2002, Jakość, jakość życia oraz pojęcia i relacje pochodne, w: W. Ostasiewicz (red.), Metodologia pomiaru jakości życia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
12.Borys, T., 2004, Jakość, jakość życia oraz pojęcia i relacje pochodne, w: W. Ostasiewicz, Ocena i analiza jakości życia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
13.Borys T., 2008, Propozycja siedmiu typologii jakości życia, „Gospodarka a Środowisko 9”, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 22, s. 125–135.
14.Borys T., 2015, Typologia jakości życia i pomiar statystyczny, „Wiadomości Statystyczne”, nr 7.
15.Borys T, Knippschild R. (red.), 2014, Jakość życia w obszarze przygranicznym – wzmocnienie ponadgranicznych przepływów dla wspólnego zrównoważonego rozwoju i planowania regionalnego, Wydawnictwo Ad Rem, Jelenia Góra, http://zj.ae.jgora. pl/plsnpu_pliki/2014pubpl.pdf (dostęp: 20.03.2019).
16.Borys T., Rogala P. (red.), 2008, Jakość życia na poziomie lokalnym – ujęcie wskaźnikowe, UNDP, Warszawa.
17.Brdulak J., 2011, Cechy rozwoju lokalnego, http://www.praktycznateoria.pl/cechy-rozwoju- lokalnego/ (dostęp: 1.10.2020).
18.Burlita A., 2006, Zachowania konsumentów w czasie wolnym i ich uwarunkowania na przykładzie konsumentów klasy średniej regionu zachodniopomorskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
19.Campbell A., Converse P.E., Rotgers W.L., 1976, The quality of American Life, Russel Sage Foundation, New York.
20.Chary M., 2007, Public Organizations in the Age of Globalization and Technology, „Public Organizations Review”, 7, s. 181–189.
21.Chojecka A., 2014, Znaczenie terenów zielonych w przestrzeni publicznej oraz ich wpływ na jakość życia miejskiego, „Rynek – Społeczeństwo – Kultura”, nr 1, s. 48–54, http:// kwartalnikrsk.pl/assets/rsk1-2014-chojecka.pdf (dostęp: 12.08.2020).
22.Cichocki R. (red.), 2005, Wskaźniki jakości życia mieszkańców Poznania, t. 1, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
23.Cyfert S., Dyduch W., Latusek‑Jurczak D., Niemczyk J., Sopińska A. (2014), Subdyscypliny w naukach o zarządzaniu – logika wyodrębnienia, identyfikacja modelu koncepcyjnego oraz zawartość tematyczna, „Organization and Management”, nr 1 (161), s. 37–49. Czapiński J., 1991, Szczęście – złudzenie czy konieczność?, w: M. Kofta, T. Szutrowa (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć, PWN, Warszawa.
24.Czapiński J., 1992, Psychologia szczęścia, Ademedos, Warszawa.
25.Czapiński J., Panek T. (red.), 2015, Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, http://www.diagnoza.com (dostęp: 10.06.2019).
26.Dąbrowska A., 2017, Jakość życia – aspekty definicyjno-badawcze, w: K. Błoński, A. Burlita, J. Witek (red.), Pomiar jakości życia na poziomie lokalnym (na przykładzie powiatu wałeckiego), „Rozprawy i Studia”, t. (MLV) 981, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
27.Dobra atmosfera pracy ważniejsza niż prywatna opieka medyczna. Informacje prasowe 2017/2018, 2018, http://www.arc.com.pl/dobra_atmosfera_pracy_wazniejsza_niz_ opieka_medyczna-40999661-pl.htm (dostęp: 25.08.2018).
28.Dołhasz M., Fudaliński J., Kosała M., Smutek H., 2009, Podstawy zarządzania. Koncepcje – strategie – zastosowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
29.Domański T., 1999, Strategiczne planowanie rozwoju gospodarczego gminy, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa.
30.Domański T., 2014, Marketing miasta akademickiego. Rola uczelni wyższych w promocji Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
31.Drewnowski J., 1970, Studies in the Measurement of Levels of Living and Welfare: I. Measuring Social Variables in Real Terms. II. The Level of Living Index-New Version. III. The Level of Welfare Index, United Nations Research Institute for Social Development. EUROPA 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, 2010, Bruksela, https://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_PL_ ACT_part1_v1.pdf (dostęp: 10.09.2019).
32.Farazmand A., 1999, Globalization and public administration, „Public Administration Review”, nr 6, s. 509–522.
33.Farazmand A., 2005, Role of Government in an Era of TQM and Globalization: Challenges and Opportunities, „Public Organization Review”, 5.
34.Ferlie E., Ashburner L., Fitzgerald L., Pettigrew A., 1996, The New Public Management in Action, Oxford University Press, Oxford, s. 10–15.
35.Fleszer D., 2014, Z problematyki zarządzania jednostką samorządu terytorialnego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Zarządzanie”, nr 1, s. 295–308.
36.Flieger M., 2012, Zarządzanie procesowe w urzędach gmin. Model adaptacji kryteriów dojrzałości procesowej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
37.Frączkiewicz-Wronka A., Austen A., 2015, Menedżerowie w organizacjach publicznych – w kierunku zwiększania zatrudnialności, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi”, nr 3–4.
38.Gadomska-Lila K., 2016, Specyfika organizacji publicznych i jej implikacje dla kultury organizacyjnej i zarządzania zasobami ludzkimi, „Problemy Zarządzania”, 14, nr 3 (61), t. 1, DOI: 10.7172/1644-9584.61.7.
39.Garlicki L., 1999, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa.
40.Grosse T.G., 2002, Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 1 (8).
41.Hartley J., 2005, Innovation in Governance and Public Services: Past and Present, „Public Money and Management”, 1.
42.Hazlett S.A., Hill F., 2000, Policy and Practice: An Investigation of Organizational Change for Service Quality in the Public Sector in Northern Ireland, „Total Quality Management”, 11.
43.Herbst M., 2007, Wprowadzenie, w: M. Herbst (red.), Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
44.Hierarchiczność systemu zarządzania usługami publicznymi, 2013, raport problemowy sporządzony na potrzeby realizacji projektu „Usługi publiczne w powiecie płockim – zmiany dla teraźniejszości i przyszłości”, Warszawa, http://cms-files.idcom-web.pl/ sites/259/cms/szablony/15309/pliki/hierarchicznosc_systemu_zarzadzania_uslugami_ publicznymi.pdf (dostęp: 25.06.2020).
45.http://administracja.mswia.gov.pl/adm/baza-jst/843,Samorzad-terytorialny-w-Polsce. html (dostęp: 4.03.2021).
46.https://www.economist.com/media/pdf/quality_of_life.pdf (dostęp: 10.03.2020).
47.https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/wdrazanie-reformy (dostęp: 15.03.2021).
48.http://www.oke.poznan.pl (dostęp: 10.08.2020).
49.https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/jakosc-zycia;3916390.html (dostęp: 12.10.2019).
50.https://sjp.pwn.pl/sjp/obiektywizm;2569460.html (dostęp: 2.08.2020).
51.https://waszaedukacja.pl/egzaminy/matura (dostęp: 12.08.2020).
52.http://wyborcza.pl/1,75478,18830873,polacy-szczesliwi-i-zadowoleni-z-siebie- wyniki-diagnozy-spolecznej.html (dostęp: 23.09.2015).
53.Jabkowski P., 2005, Bezpieczeństwo publiczne i zagrożenie przestępczością, w: Wskaźniki jakości życia mieszkańców Poznania, R. Cichocki (red.), t. 1, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
54.Jadach H.M., 2001, Zasada subsydiarności w polityce regionalnej Unii Europejskiej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, nr 885, Wrocław.
55.Jakość życia w Polsce. Edycja 2017. 2017, GUS, Warszawa, http://www.stat.gov.pl (dostęp: 15.10.2019).
56.Karna W., 2011, Zmiany w zarządzaniu zasobami ludzkimi w administracji samorządowej, „Monografie i Studia Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
57.Kędzior Z., 2003, Metodologiczne aspekty badania jakości życia, w: J. Karwowski (red.), Jakość życia w regionie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
58.Kiełczewski D., 2004, Konsumpcja a perspektywy trwałego i zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
59.Kołakowski L., 2011, Cywilizacja na ławie oskarżonych, w: L. Kołakowski, Moje słuszne poglądy na wszystko, Wydawnictwo Znak, Kraków.
60.Koniunktura konsumencka – luty 2021 r. Informacje sygnalne, GUS, http.www.stat.gov.pl (dostęp: 20.03.2021).
61.Korzeniewski W., 2008 Funkcja mieszkania w życiu rodziny i rozwoju społeczno- -gospodarczym, „Przegląd Budowlany”, nr 3, s. 26–30.
62.Kotarski H., 2013, Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój województwa podkarpackiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
63.Kożuch B., 2004, Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce polskich organizacji, Wydawnictwo Placet, Warszawa.
64.Kożuch B., Markowski T. (red.), 2005, Z teorii i praktyki zarządzania publicznego, Fundacja Współczesne Zarządzanie, Białystok.
65.Kukliński A., 2003, O nowym modelu polityki regionalnej – artykuł dyskusyjny, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 4 (14).
66.Kusterka M., Rogala P., 2006, Wykorzystanie wskaźników jakości życia na szczeblu lokalnym, w: E. Broniewicz (red.), Stan obecny i perspektywy rozwoju zrównoważonego, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok.
67.Kusterka-Jefmańska M., 2010, Wysoka jakość życia jako cel nadrzędny lokalnych strategii zrównoważonego rozwoju, „Zarządzanie Publiczne”, nr 4 (12), s. 115–123.
68.Kusterka-Jefmańska M., 2013, Subiektywna jakość życia w ocenie mieszkańców saksońsko- polskiego obszaru przygranicznego, „Handel Wewnętrzny”, nr 6.
69.Kusterka-Jefmańska M., 2017, Obiektywne i subiektywne wskaźniki jakości życia w kreowaniu rozwoju na poziomie lokalnym, w: K. Błoński, A. Burlita, J. Witek (red.), Pomiar jakości życia na poziomie lokalnym (na przykładzie powiatu wałeckiego), „Rozprawy i Studia”, t. (MLV) 981, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
70.Leśnikowska-Matusiak I., Wnuk A., 2014, Wpływ hałasu komunikacyjnego na stan środowiska akustycznego człowieka, „Transport Samochodowy”, nr 3.
71.Madej T., 1998, Regionalna polityka społeczno- gospodarcza, Wydawnictwo US, Szczecin.
72.Mandal A., 2013, Funkcje miast i ich subiektywna percepcja (na przykładzie regionu śląskiego), „Acta Geografica Silesiana”, nr 14.
73.Marks-Krzyszkowska M., 2016, Zarządzanie publiczne – istota i wybrane koncepcje, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 56, s. 37–51.
74.Masik G., 2010, Wpływ polityki lokalnej na warunki i jakość życia. Przykład strefy suburbanizacji Trójmiasta, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
75.Maslow A.H., 1990, Motywacja i osobowość, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
76.Michalos A., 1985, Multiple discrepancies theory (MDT), „Social Indicators Research”, 16.
77.Michalski E., 2013, Zarządzanie przedsiębiorstwem, PWN, Warszawa.Misiuna M., 1979, Jakość życia – geneza i interpretacja pojęcia w krajach cywilizacji zachodniej, „Przegląd Socjologiczny”, XXXI/I.
78.Noworól A., 2005, Model zarządzania terytorialnego, w: B. Kożuch, T. Markowski (red.), Z teorii i praktyki zarządzania publicznego, Fundacja Współczesne Zarządzanie, Białystok.
79.Noworól A., 2006, Zarządzanie w samorządzie. ABC samorządu terytorialnego, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Warszawa.
80.Noworól A., 2007, Planowanie rozwoju terytorialnego w skali regionalnej i lokalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
81.Noworól A., 2009, Zarządzanie organizacjami terytorialnymi: pojęcie i istota, „Zarządzanie Publiczne. Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”, nr 4 (8).
82.Noworól A., 2013, Organizacja terytorialna: ewolucja pojęcia, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, 14, z. 13.
83.Noworól A., Dąbrowska K., Sobolewski A., 2003, Podstawy zarządzania w administracji publicznej, WSAP, Szczecin.
84.Nutt P., Backoff R., 1993, Organizational Publicness and Its Implications for Strategic Management, „Journal of Public Administration Research and Theory”, 3.
85.Okoń W., 1998, Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
86.Owsiak S., 2005, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
87.Panek T., 2016, Jakość życia. Od koncepcji do pomiaru, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
88.Papuć E., 2011, Jakość życia – definicje i sposoby jej ujmowania, „Current Problems Psychiatry”, 12, nr 2, s. 141–145.
89.Petelewicz M., Drabowicz T., 2016, Jakość życia – globalnie i lokalnie. Pomiar i wizualizacja, http://www.socjologia.uni.lodz.pl/pliki/30-jakosc_zycia_globalnie_i_lokalnie. pdf (dostęp: 11.05.2020).
90.Phillips, D., 2006, Quality of Life: Concept, Policy and Practice, Routledge, London–New York.
91.Pogorzelski K., 2020, Wpływ Covid-19 na finanse osobiste Polaków oraz mieszkańców Europy. Wyniki międzynarodowego badania Finansowy Barometr ING, https://www. ing.pl/_fileserver/item/s1m3flr (dostęp: 3.04.2021).
92.Pojęcia stosowane w statystyce publicznej, GUS, http://www.stat.gov.pl (dostęp: 4.07.2020).
93.Pollitt Ch., Bouckaert G., 2000, Public Management Reform. A Comparative Analysis, Oxford University Press, Oxford.
94.Potoczek A., 2005, Administracja publiczna w procesie zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, w: J. Rutkowski, D. Stawarz (red.), Zarządzanie rozwojem lokalnym, Fundacja Współczesne Zarządzanie, Białystok.
95.Raport Brundtland (1987) Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju pt. Nasza wspólna przyszłość, https://eur-lex.europa.eu/summary/glossary/sustainable_development. html?locale=pl (dostęp: 18.03.2021).
96.Rogala P., 2009, Zaprojektowanie i przetestowanie systemu mierzenia jakości życia w gminach. Raport z realizacji pracy. Etap 2, Jelenia Góra–Poznań, https://docplayer.pl- /6087353-Zaprojektowanie-i-przetestowanie-systemu-mierzenia-jakosci-zycia-wgminach. html (dostęp: 20.09.2020).
97.Rogala P., 2014, Obiektywna i subiektywna jakość życia, „Problemy Jakości”, 46, nr 12, s. 4–6.
98.Rogoziński K., 2000, Usługi rynkowe, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań.
99.Rokicka E. (red.), 2013, Jakość życia mieszkańców Łodzi i jej przestrzenne zróżnicowanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
100.Romaniuk P., 2010, Pojęcie zarządzania publicznego w samorządzie terytorialnym, „Studia Prawnoustrojowe”, nr 11, s. 161–170.
101.Rostowska T., 2009, Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia, Impuls, Kraków.
102.Rutkowski J., 1987, Jakość życia. Koncepcja i projekt badania, „Z Prac Zakładu Badań Statystyczno-Ekonomicznych”, z. 162, GUS, Warszawa.
103.Sęk H., 1993, Jakość życia a zdrowie, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 55, s. 110–117, http://repozytorium.amu.edu.pl:8080/bitstream/10593/16032/1/011%20 HELENA%20S%C4%98K.pdf (dostęp: 18.08.2020).
104.Sierak J., 2013, Zarządzanie strategiczne w jednostkach samorządu terytorialnego, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”, nr 4 (43).
105.Skowroński A., 2006, Zrównoważony rozwój perspektywą dalszego postępu cywilizacyjnego, „Problemy Ekorozwoju”, 1, nr 2, s. 47–57.
106.Słaby T., 2017, Przegląd koncepcji pomiaru jakości życia ludności, w: K. Błoński, A. Burlita, J. Witek (red.), Pomiar jakości życia na poziomie lokalnym (na przykładzie powiatu wałeckiego), „Rozprawy i Studia”, t. (MLV) 981, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
107.Stawasz D., Wiśniewska M., 2016, Nowoczesne metody zarządzania w jednostkach samorządu terytorialnego, w: I. Wieczorek (red.), Zarządzanie w jednostkach samorządu terytorialnego. Wybrane aspekty, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016.
108.Strąk T., 2012, Modele dokonań jednostek sektora finansów publicznych, Difin, Warszawa.
109.Szewczuk A., Kogut-Jaworska M., Zioło M., 2011, Rozwój lokalny i regionalny Teoria i praktyka, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
110.Sztando A., 1998, Oddziaływanie samorządu terytorialnego na rozwój lokalny w świetle ewolucji ustrojowych gmin, „Samorząd Terytorialny”, nr 11, s. 12–29.
111.Szukiełojć-Bieńkuńska A., 2015, Pomiar jakości życia w statystyce publicznej, „Wiadomości Statystyczne”, nr 7, s. 19–32.
112.Szymańska D., 2007, Urbanizacja na świecie, PWN, Warszawa.
113.Śniegowska D., 1992, Samorząd terytorialny a rozwój gospodarki lokalnej, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu”, nr 5.
114.Tatarkiewicz W., 1979, O szczęściu, PWN, Warszawa.
115.Titmuss R.M., 1968, Commitment to Welfare, Allen and Unwin, London.
116.Titmuss R.M., 1974, What Is Social Policy?, w: B. Abel-Smith, K. Titmuss (red.), R.M. Titmuss, Social Policy: An Introduction, Allen and Uwin, London.
117.Trzebiatowski J., 2011, Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych – systematyzacja ujęć definicyjnych, „Hygeia Public Health”, nr 46 (91).
118.Turska W., Skowron A., 2009, Metodyka oceny jakości życia, „Farm Pol”, 65, nr 8, s. 572–580.
119.Tuziak B., 2014, Autorytet władz lokalnych a rozwój społeczności lokalnych. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
120.Uchwala Nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności, Monitor Polski, Dziennik Urzędowy z dnia 1 marca 2013 r., poz. 121.
121.Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1592 z późn. zm.
122.Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1590 z późn. zm.
123.Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1591 z późn. zm.
124.Ustawa z 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 96, poz. 603.
125.Ustawa z 6 czerwca 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 227, poz. 1658 z późn. zm.
126.Walden-Gałuszko K. de, 1993, Wykorzystywanie badania jakości życia w psychiatrii, „Pamiętnik VII Gdańskich Dni Leczenia Psychiatrycznego” 24–25.09.
127.Walter-Busch E., 1983, Subjective and Objective Indicators of Regional Quality of Life in Switzerland, „Social Indicators Research”, 12, nr 4, s. 337–391.
128.Wartości i normy. Komunikat z badań CBOS, 2013, http://www.cbos.pl (dostęp: 20.05.2016).
129.Wielka encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/jakosc-zycia;3916390.html (dostęp: 1.10.2020).
130.Willemsen D., 2010, The Measurement of Customer Satisfaction. Existing Research, Comparison of Different Methods, and Critical Appraisal, Grin Verlag, Aachen.
131.Willemsen, D., 2011, The Measurement of Customer Satisfaction: Existing Research, Comparison of Different Methods, and Critical Appraisal, GRIN Verlag.
132.Witek J., 2003, Rola samorządu terytorialnego w kształtowaniu poziomu życia mieszkańców regionu, w: J. Karwowski (red.), Relacje miedzy samorządem terytorialnym i podmiotami rynku regionalnego. Wybrane problemy, Szczecin.
133.Witek J,. 2020, Energy Demand in The Hierarchy of Households’ Socio-Economic Needs, „International Journal of Business and Mangement Invention”, April, Seville.
134.Wnuk M., Zielonka D., Purandare B., Kaniewski A., Klimberg A., Ulatowska-Szostak E., Palicka E., Zarzycki A., Kaminiarz E., 2013, Przegląd koncepcji jakości życia w naukach społecznych, „Hygeia Public Health”, 48, nr 1.
135.Wojciechowski E., 2003, Zarządzanie w samorządzie terytorialnym, Difin, Warszawa
136.Wojciechowski E., 2004, Mechanizmy rynkowe w sektorze publicznym, w: Gospodarka lokalna i regionalna w teorii i praktyce, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, nr 1023, Wrocław.
137.Wojciechowski, E., 2012, Zarządzanie w samorządzie terytorialnym, Difin, wyd. drugie popr. i rozszerz., Warszawa.
138.Wpływ koronawirusa na emocje i zachowania Polaków – badanie (2020), https://www. swps.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/21557-wplyw-koronawirusa-naemocje- i-zachowania-polakow?dt=1 (dostęp: 3.04.2021).
139.Woźniak Z., 2005, Materialno-socjalne komponenty jakości życia mieszkańców Poznania, w: R. Cichocki (red.), Wskaźniki jakości życia mieszkańców Poznania, t. 1, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
140.Wskaźniki zielonej gospodarki w Polsce, 2016, Wydawnictwo Urzędu Statystycznego w Białymstoku, Białystok, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ wskazniki-zielonej-gospodarki-w-polsce,5,1.html (dostęp: 5.08.2020).
141.Zadowolenie z życia. Komunikat z badań CBOS, 2015, nr 3, http:// cbos.pl (dostęp: 15.04.2016).
142.Zawicki M., 2011, Nowe zarządzanie publiczne, PWE, Warszawa.
143.Zawicki M., Mazur S., Bober J. (red.), 2004, Zarządzanie w samorządzie terytorialnym. Najlepsze praktyki, Kraków.
144.Zienkowski L, 1979, Poziom życia: metody mierzenia i oceny, PWE, Warszawa.