Przemiany towarowego transportu kolejowego w Polsce na przełomie XX i XXI wieku

ISBN: 978-83-7972-062-0    ISBN (online): 978-83-7972-184-9    ISSN: 0860-2751    OAI    DOI: 10.18276/978-83-7972-184-9
CC BY-SA   Open Access 

Issue archive / T. (MXII) 938

Year:2016
Field:Field of Social Sciences
Discipline:social and economic geography and spatial management
Authors: Tadeusz Bocheński ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Information

Date of release of the digital version under CC-BY-SA licence: August 2024

Download issue

Issue File

Abstract

Changes in railway freight transportation in Poland at the turn of the twenty and twenty first century

This study has investigated the determining factors in the development of the railway freight transportation market. One of the important issues addressed by this study has been to determine the role of the railway in the multimodal transport in Poland. The main aim of the study has been to establish the factors determining the spatial differentiation and development of the railway freight transportation in Poland.

The study has characterised the freight railway infrastructure, including: railway lines and sidings, goods stations, and the transhipment infrastructure. The present study has described the process of restructuring Polskie Koleje Państwowe (‘Polish State Railways’ – PKP), the market of railway hauliers and logistics service providers, as well as selected aspects of organising railway freight transportation. The study has analysed the railway’s participation in the branching structure of transport, as well as transportation of cargo by railway, taking into account its size, commodity structure and transport routes in 1993–2012. The intensity of the freight train traffic of the PKP rail network has also been analysed. The condition of the railway infrastructure has been evaluated with regard to freight transportation and Poland’s transport policy within the scope of the railway transport development strategy. The scope of infrastructure investments in Poland in the analysed period has also been discussed.

The Polish railway market’s volume of transport was the second largest in the European Union. This paper is a comprehensive study of the railway freight transportation in Poland after 1989.

Bibliography

1.LITERATURA
2.Antoniewicz M., Zielaskiewicz H., 2012, Transport kolejowy, [w:] I. Fechner, G. Szyszka (red.), Logistyka w Polsce. Raport 2011, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań, s. 43–59.
3.Bagratuni R., 2009, Moskwa: Szeroki tor tylko przez Słowację, „Inforail” 20.10.2009 (http://inforail.pl/ – dostęp 06.2012 r.).
4.Bedyński P., 2010a, Analiza rynku przewozów intermodalnych w Polsce, „Rynek Kolejowy” nr 6/2010, ZDG TOR, Warszawa, s. 40–44.
5.Bedyński P., 2010b, Konkurencja międzygałęziowa na polskim rynku transportowym, „Rynek Kolejowy” nr 10/2010, ZDG TOR, Warszawa, s. 30–33.
6.Bedyński P., 2011, Rynek przewozów intermodalnych w 2010 r., „Rynek Kolejowy” nr 6/2011, ZDG TOR, Warszawa, s. 70–72.
7.Bocheński T., 2011, Intermodal transport in Poland – selected items, [w:] A. Ilieş, J. Wendt (red.), Regional development studies in Poland and Romania, University of Oradea, University of Gdansk, Oradea–Gdańsk, s. 47–48.
8.Bocheński T., 2013, Rola kolei jako głównego elementu systemu transportu intermodalnego na Słowacji, „Przegląd Komunikacyjny” nr 2/2013, SITK, Wrocław, s. 11–14.
9.Bocznice kolejowe – kto je ma, rządzi na torach, „Infrastruktura Transportu” nr 1/2011, Elamed, Katowice, s. 27–29.
10.Ciechański A., 2013, Rozwój i regres sieci kolei przemysłowych w Polsce w latach 1881– 2010, „Prace Geograficzne” nr 243, IGiPZ PAN, Warszawa.
11.Ciepiela D., 2005, Szyny częściowo dostępne, „Nowy Przemysł” nr 5/2005, Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA, Katowice, s. 36–37.
12.Czermański E., 2012, Rail Networks, [w:] Baltic Container Yearbook 2012, „Baltic Transport Journal” Baltic Press, Gdynia, s. 59–75.
13.Drewnowski A., 2010, Warunki rozwoju przewozów towarowych transportem kolejowym w Polsce w formie przesyłek wagonowych, „Problemy Transportu i Logistyki” nr 10/2010, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 53–62.
14.Fechner I., Szyszka G. (red.), 2006, Logistyka w Polsce. Raport 2005, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań.
15.Firmy transportowe protestują przeciw zniesieniu winiet, „Gazeta Prawna. Biznes” 11.06.2008, Infor Biznes, Warszawa.
16.Fojcik E., 2001a, Linie przewozów towarowych PKP Cargo SA cz. I, „Spedycja i Transport” nr 11/2001, PSM C. Hartwig Gdynia SA, Gdynia, s. 3–7.
17.Fojcik E., 2001b, Linie przewozów towarowych PKP Cargo SA cz. II, „Spedycja i Transport” nr 12/2001, PSM C. Hartwig Gdynia SA, Gdynia, s. 7–12.
18.Forum Towarowych Operatorów Kolejowych: Intermodal i stawki, „Rynek Kolejowy” 30.04.2013, ZDG TOR, Warszawa.
19.Funkcjonowanie oraz perspektywy rozwoju rynku przewozów kontenerowych w Polsce do roku 2015, 2010, Balovest & Balticon, Gdynia.
20.Funkcjonowanie rynku transportu kolejowego w Polsce w 2010 roku, „Transport i Komunikacja” nr 5/2011, KOLPIO, Kwidzyn, s. 14–58.
21.Grobelny M., 2008, Pięć lat wolnego rynku kolejowych przewozów towarowych w Polsce, „Rynek Kolejowy” nr 9/2008, ZGD TOR, Warszawa, s. 16–39.
22.Grobelny M., 2009, Raport II. Przewozy rozproszone – kula u nogi czy szansa?, „Rynek Kolejowy” nr 5/2009, ZDG TOR, Warszawa, s. 34–39.
23.Grobelny M., Klimkiewicz J., 2010, CTL Logistics: czerwiec będzie rekordowy, „Rynek Kolejowy” nr 6/2010, ZDG TOR, Warszawa, s. 38–39.
24.Grobelny M., Malinowski Ł., 2010, PKP Cargo – 9 lat, „Rynek Kolejowy” nr 6/2010, ZGD TOR, Warszawa, s. 34–35.
25.Kaźmierowski P., 2004, Bocznice kolejowe niewykorzystany potencjał, „Transport i Komunikacja” nr 5–6/2004, KOLPIO, Kwidzyn, s. 86–87.
26.Kolejowe przewozy towarowe w Polsce – wzrost w trybie warunkowym, 2013, A.T. Kearney, Warszawa (raport opracowany na zlecenie UTK).
27.Kordel Z., 2002, Wybrane zagadnienia z logistyki, Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Olsztyn.
28.Koziarski S., 2005, Transport w Europie, Stowarzyszenie Instytut Śląski, Opole.
29.Król M., Banaszczyk T., 2013, Jak lepiej wyzyskać potencjał separacji pionowej w transporcie kolejowym w Polsce?, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” nr 4 (2), Centrum Studiów Antymonopolowych i Regulacyjnych, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 44–53.
30.Kruszewski J., 2014, Koleje wąskotorowe w Polsce w latach 2011–2013, [w:] J. Smutek, P. Aniśkiewicz (red.), Interdyscyplinarność w naukach o Ziemi. Studia przypadków, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 135–147.
31.Kuczewska-Łaska M., 2009, Opłaty za korzystanie z infrastruktury kolejowej – fakty i mity, „Rynek Kolejowy” nr 5/2009, ZDG TOR, Warszawa, s. 66–69.
32.Kwella E., 2012, Cykle koniunkturalne – teoria i praktyka, Wydział Ekonomiczny Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
33.Lesiak P., 2012, Przewozy wschód–zachód jako możliwość rozwoju usług transportu kolejowego ładunków w Polsce – cz. I, „Infrastruktura Transportu” nr 3/2012, Elamed, Katowice, s. 62–65.
34.Lotos Kolej nie chce być częścią PKP Cargo, „Rynek Kolejowy” 31.12.2012, ZDG TOR, Warszawa.
35.Malinowski Ł., 2011, Francja – Rosja. Transport części samochodowych przez Polskę, „Rynek Kolejowy” 18.01.2011, ZDG TOR, Warszawa.
36.Mindur L., 2007, Intermodalna sieć transportowo-logistyczna w Europie, „Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport” z. 63, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, s. 205–220.
37.Mindur L., 2010, Uwarunkowania rozwoju rynku transportu kombinowanego/intermodalnego w Polsce w latach 1993–2009, [w:] Tiry na tory. Towary na kolej, INSPRO, Łódź, s. 10–23.
38.Na szerokim torze, „Nowe Sygnały” nr 28/2002, KOW, Warszawa, s. 4.
39.Nash Ch., 20 years of experience with rail liberalisation a balance sheet, Institute for Transport Studies, University of Leeds, Leeds.
40.Neider J., 2010, Transport w Polsce, „Logistyka” nr 1/2010, ILiM, Poznań, s. 9–13.
41.Nietz F., 2005, Polskie linie kolejowe liczą na wsparcie z budżetu, „Polska Gazeta Transportowa” nr 41, Polskie Wydawnictwo Transportowe, Warszawa, s. 3–5.
42.Nietz F., 2011, PLK chce być niezależnym zarządcą, „TSL Biznes” nr 1/2011, KMG Media, Warszawa, s. 52–54
43.Nietz F., 2012, Niewykorzystana szansa, „Polska Gazeta Transportowa” nr 40, 03.10.2012, PWT, Warszawa, s. 7.
44.Nowakowski T., Zając M., Zając P., 2005, Transport kontenerowy w Polsce, „Spedycja Transport Logistyka” nr 11/2005, Platform Group, Warszawa, s. 46–52.
45.Nowosielski L., 1999, Organizacja przewozów kolejowych, Kolejowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
46.Nowosielski L., 2006, Transport kolejowy w polityce transportowej Polski, „Problemy Kolejnictwa” nr 142/2006, Instytut Kolejnictwa, Warszawa, s. 5–16.
47.Palmowski T., 2013, Kaliningrad – szansa czy zagrożenie dla Europy Bałtyckiej? Monografia społeczno-gospodarcza, Bernardinum, Gdańsk–Pelplin.
48.PCC Intermodal podpisało z Lotos Kolej umowę na przewozy, „Rynek Kolejowy” 09.03.2013, ZDG TOR, Warszawa.
49.Piech K., 1999, Chronologia światowych kryzysów gospodarczych końca XX wieku, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
50.PKP Polskie Linie Kolejowe. Raport roczny 2010, 2011, PKP PLK, Warszawa.
51.Potrykowski M., Taylor Z., 1982, Geografia transportu. Zarys problemów, modeli i metod badawczych, PWN, Warszawa.
52.Przybylski M., 2013, PKP Cargo wprowadza unikatowe na świecie systemy informatyczne, „Wprost” nr 9/2013, Platforma Mediowa Point Group, Warszawa.
53.Raport roczny, PKP LHS, Zamość, z lat 2005 i 2010.
54.Raport. Ocena funkcjonowania transportu kolejowego w 2010 r., 2011.
55.Raport roczny, PKP Cargo, Warszawa, z lat 2005, 2007 i 2010.
56.Ratajski L., 1973, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej, PWN, Warszawa.
57.Rocznik statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, GUS, Warszawa, z lat 1995, 2000, 2005, 2010, 2013.
58.Roman S., 2011, Transport kombinowany/intermodalny Polski na przełomie lat 2000– 2009, „Rynek Kolejowy” nr 12/2011, ZDG TOR, Warszawa, s. 56–60.
59.Rudzińska-Rdzanek A., 08.03.2013, Zawsze w dyspozycji, „Kurier Kolejowy”, KOW, Warszawa.
60.Ruszył Maersk Baltic Express, „Kurier Kolejowy” 09.03.2012, KOW, Warszawa.
61.Ryczkowski M., Sitkiewicz P. (red.), 2011, Z tradycją w nowoczesność. 10 lat PKP Cargo, PKP Cargo Logistics, Warszawa.
62.Slubowski S., 2007, Rynek transportu i logistyki w Polsce, ING Bank, Katedra Transportu Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa, s. 29.
63.Stankiewicz R., Stiasny M., 2010, Atlas linii kolejowych Polski 2010, Eurosprinter, Rybnik.
64.Stefaniak P., 2012a, Jaka przyszłość przewozów drobnicowych koleją, „Nowy Przemysł” 19.02.2012, PTWP, Katowice (http://www.wnp.pl – dostęp 05.2013 r.).
65.Stefaniak P., 2012b, Strategia PKP SA: wiele wyzwań, największym zadłużenie, „Nowy Przemysł” 08.11.2012, PTWP, Katowice (http://www.wnp.pl – dostęp 06.2015 r.).
66.Taczanowski J., 2011, Porównanie współczesnego znaczenia kolei wąskotorowych w Polsce i Austrii, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, t. XVIII, Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, Warszawa, s. 137–152.
67.Taylor Z., 2007, Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce, Monografie nr 7, IGiPZ PAN, Warszawa.
68.Taylor Z., Ciechański A., 2010, Niedawne przekształcenia organizacyjno-własnościowe przedsiębiorstw transportu kolejowego w Polsce – część I, „Przegląd Geograficzny” nr 82, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 549–571.
69.Taylor Z., Ciechański A., 2013, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w polskim transporcie, Monografie nr 15, IGiPZ PAN, Warszawa.
70.The Global Competitiveness Report 2010–2011, 2010, World Economic Forum, Geneva. Toruński J., 2009, Jakość usług transportowych w przewozach pasażerskich, „Zeszyty Naukowe Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Seria Administracja i Zarządzanie” nr 82, Siedlce, s. 23–42.
71.Transport. Wyniki działalności, GUS, Warszawa, z lat 1993–2012.
72.Witkowski J., 2010, Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje procedury doświadczenia, PWE, Warszawa.
73.Wojciechowski I., 2001, Transsyberyjska magistrala, „Spedycja i Transport” nr 12/2001, PSM C. Hartwig Gdynia SA, Gdynia, s. 13–16.
74.Wrona J., 2004, Podstawowe metody kartografii społeczno-gospodarczej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
75.Wróbel J., 2012, Po co nam te górki, „INFRATOR. Wewnętrzny biuletyn PKP PLK” 15.05.2012, PKP PLK, Warszawa.
76.Zielaskiewicz H., 2009, Rynek przewozów intermodalnych cz. II. Analiza rynku w Polsce, „Infrastruktura Transportu” nr 4/2009, Elamed, Katowice, s. 42–44.
77.Zielaskiewicz H., 2010, Kolejowo-morskie łańcuchy transportowe, „Infrastruktura Transportu” nr 1/2010, Elamed, Katowice, s. 50–53.
78.Zielaskiewicz H., Górnikiewicz A., 2010, Wpływ rozwoju punktowej infrastruktury logistycznej na przewozy kolejowe, „Logistyka” nr 6/2010, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań, s. 31–34.
79.Zielaskiewicz H., Nowak I., 2009, Znaczenie rozwoju infrastruktury logistycznej na styku dwóch systemów kolejowych dla ich integracji, „Logistyka” nr 6/2009, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań, s. 28–33.
80.Spis aktów prawnych
81.Aneks do Programu restrukturyzacji Polskich Kolei Państwowych w zakresie restrukturyzacji zatrudnienia, Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej, Warszawa.
82.Dyrektywa Rady 91/440/EWG z dnia 29 lipca 1991 r. w sprawie rozwoju kolei wspólnotowych, Dz. U. L 237, s. 341–344.
83.Dyrektywa Rady 95/18/WE z dnia 19 czerwca 1995 r. w sprawie wydawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym, Dz. U. L 143 z 27.06.1995, s. 70–74.
84.European Agreement on Main International Railway Lines (AGC) done at Geneva on 31 May 1985, United Nations, Economic Commission for Europe Inland Transport Committee, ECE/TRANS/63/Rev. 2.
85.European Agreement on Important International Combined Transport Lines and Related Installations (AGTC) done at Geneva on 1 February 1991, United Nations, Economic Commission for Europe Inland Transport Committee, ECE/TRANS/88/Rev. 6.
86.Konwencja o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF) z dnia 9 maja 1980 r., zmieniona 3 czerwca 1999 r., Międzynarodowa Organizacja Transportu Kolejowego (OTIF), Dz.U. 2007, nr 100, poz. 674.
87.Master plan dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku, 2008, Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa.
88.Program budowy dróg krajowych na lata 2014–2023 (projekt), Warszawa 22 grudnia 2014.
89.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej, Dz. U. 2009, nr 35, poz. 274.
90.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 913/2010 z dnia 22 września 2010 r. w sprawie europejskiej sieci kolejowej ukierunkowanej na konkurencyjny transport towarowy, „Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej” L276/22-32.
91.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną, oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej, Dz. U. 2011, nr 80, poz. 433.
92.Słownik pojęć transportowych, [w:] Załącznik 1 do Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku), Ministerstwo Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Warszawa.
93.Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe, Dz. U. 1984, nr 53, poz. 272.
94.Ustawa z dnia 27 kwietnia 1989 r. o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe, Dz. U. 1989, nr 26, poz. 138, zmieniona 19 października 1991 r.
95.Ustawa z dnia 6 lipca 1995 r. o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe, Dz. U. 1995, nr 95, poz. 474, zmieniona 17 grudnia 1998 r.
96.Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Dz. U. 1996, nr 118, poz. 561.
97.Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym, Dz. U. 1997, nr 96, poz. 591, z późniejszymi zmianami.
98.Ustawa z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe, Dz. U. 2000, nr 84, poz. 948, z późniejszymi zmianami.
99.Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, Dz. U. 2003, nr 86, poz. 789, z późniejszymi zmianami.
100.Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o Funduszu Kolejowym, Dz. U. 2006, nr 12, poz. 61, z późniejszymi zmianami.
101.Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 30 maja 2013 r. Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, sprawa C-512/10, Dz. U. nr C225/2, 03.08.2013.
102.Spis regulaminów i instrukcji kolejowych
103.Cennik stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej zarządzanej przez PKP PLK SA obowiązujący od 9 grudnia 2012 r.
104.Instrukcja o technologii pracy stacji towarowej R-60. Wprowadzona do stosowania Zarządzeniem nr 80 Zarządu PKP Cargo SA z dnia 5 listopada 2003 r. ogłoszonym
105.w „Biuletynie PKP Cargo SA” nr 22 poz. 45 z 2003 r., PKP Cargo, Warszawa.
106.Klasyfikacja pociągów stosowana w konstrukcji rozkładów jazdy, [w:] Instrukcja wypełniania wniosku o przydzielenie trasy pociągu w ramach rozkładu jazdy 2010/2011.
107.Regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rozkładu jazdy 2010/2011, PKP PLK, Warszawa.
108.Mapa linii kolejowych w Polsce zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe SA oraz innych zarządców, PKP PLK, Warszawa.
109.Projekt stawek jednostkowych na okres obowiązywania rozkładu jazdy pociągów 2013/2014 uwzględniający wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 maja 2013 r. w sprawie C-512/10, 04.10.2013, PKP PLK, Warszawa.
110.Projekt stawek jednostkowych opłaty podstawowej za korzystanie z infrastruktury kolejowej zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe SA na rozkład jazdy pociągów 2012/2013, 28.03.2012, Urząd Transportu Kolejowego. Departament Regulacji Rynku Kolejowego, Warszawa.
111.Regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w okresie obowiązywania rozkładu jazdy pociągów ważnym na 2013/2014 rok, 2013, KPK LK sp. z o.o., Kotlarnia.
112.Regulamin przyznawania tras pociągów i korzystania z infrastruktury kolejowej Jastrzębskiej Spółki Kolejowej sp. z o.o. przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach RJP 2013–2013, 2013, JSK, Jastrzębie Zdrój.
113.Wykaz stacji obsługujących stacje graniczne, załącznik nr 3 [w:] Wykaz odległości taryfowych PKP Cargo SA – część I. Spis stacji oraz zakres usług świadczonych na tych stacjach, 09.12.2012, PKP Cargo, Warszawa
114.Wykaz odległości do terminali towarowych, punktów zaopatrzenia w paliwo, torów postojowych i punktów utrzymania pojazdów kolejowych, [w:] Regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rjp 2013/2014, 2013, PKP PLK, Warszawa.
115.Wykaz ogólnodostępnych torów ładunkowych z przyległym placem lub rampą będących w Zarządzie PKP Polskie Linie Kolejowe SA do wykonywania czynności ładunkowych, 06.08.2012.
116.Wykaz przejść granicznych z Białorusią, Rosją i Ukrainą, załącznik nr 4 [w:] Wykaz odległości taryfowych PKP Cargo SA – część I. Spis stacji oraz zakres usług świadczonych na tych stacjach, 09.12.2012, PKP Cargo, Warszawa
117.Wykaz stacji kolejowych otwartych dla obsługi jednostek ładunkowych transportu kombinowanego WOT, 01.07.2005, PKP Cargo, Warszawa.
118.Wytyczne organizacji i realizacji ruchu towarowego dla stanowisk wykonawczych biorących udział w procesie przewozowym, 2003, PKP Cargo.