Rocznik Komparatystyczny

ISSN: 2081-8718     eISSN: 2353-2831    OAI    DOI: 10.18276/rk.2023.14-09
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Liste der Ausgaben / 14 (2023)
Od Rimbauda do Balcerzana. Interpoetyckie dialogi o głodzie tworzenia

Autoren: Tamara Brzostowska-Tereszkiewicz ORCID
Instytut Badań Literackich PAN
Schlüsselbegriffe: intertekstualność poetyka historyczna przekładu awangarda polski futuryzm kubofuturyzm poezja lingwistyczna
Veröffentlichungsdatum der gesamten Ausgabe:2023
Seitenanzahl:25 (195-219)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The paper discusses the problems of historical poetics of translation and unveils intertextual relations between Arthur Rimbaud’s “Fétes de la faim” (1872), David Burliuk’s Cubo-Futurist “Op. 75” (1913) and three Polish translations of Burliuk’s poem provided by Jerzy Bandrowski (1921), Anatol Stern (1971) and Edward Balcerzan (1971). Blurring the distinction between originals and translations, the analyzed poems highlight the creativity of poets-translators in the development of the 20th-century European poetry with its inherent intercultural and interlingual displacements. Successive revitalizations of “Rimbaud's avant-garde tradition” bring awareness of the historical-literary activity of translation.
herunterladen

Artikeldatei

Bibliographie

1.Alfonsow, Władimir, red. Poezija russkogo futurizma. Sankt-Pieterburg: „Akademicheskij projekt”, 1999.
2.Asiejew, Nikołaj. Sobranije stichotworienij: Stichotworienija 1912-1925 gg. Moskwa – Leningrad: Gosudarstwiennoje izdatielstwo, 1928.
3.Balcerzan, Edward. „Epistemologia przekładu: domyślna i wysłowiona”, Przekładaniec 45 (2022): 7–18.
4.------. „Futuryzm”. Literatura polska w okresie międzywojennym. Red. Jerzy Kądziela, Jerzy Kwiatkowski, Irena Wyczańska. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1979. T. 1. 119–141.
5.------. Literatura z literatury (strategie tłumaczy). Katowice: Śląsk, 1998.
6.------. „Jak bolał policzek powszechnemu gustowi”, Nurt 9 (1966): 36–38.
7.------. Oprócz głosu. Szkice krytycznoliterackie. Warszawa: PIW, 1971.
8.------. Przekład-laboratorium. Julian Przyboś tłumaczy Pawła Tyczynę. Literatura na Świecie (1–2) 2016: 358–377.
9.Bandrowski, Jerzy. Wściekłe psy. Lwów – Poznań: Wydawnictwo Polskie, 1921.
10.Bańcer, Stefania. „Materiały do bibliografii recepcji Rimbauda w Polsce”, Przegląd Humanistyczny 2 (1966): 147–175.
11.Barańczak, Stanisław. „Karkołomna dłubanina. O tłumaczeniu Brodskiego”. Tegoż. Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów. Wyd. 2. Poznań: Wydawnictwo a5, 1992. 78–92.
12.------. „Przekład artystyczny jako «samoistny» i «związany» obiekt interpretacji. (Na marginesie niektórych polskich tłumaczeń Gottfrieda Benna)”. Z historii i teorii przekładu artystycznego. Red. Jacek Baluch. Kraków: Wydawnictwo UJ, 1974. 47–74.
13.Brzękowski, Jan. Poezja integralna. Elementy i struktura. Budowa. Poezja stosowana a poezja proletarjacka. Warszawa: Biblioteka a.r, 1933.
14.Brzostowska-Tereszkiewicz, Tamara. „Co widzi „burlucze oko? Przekład literacki jako zdarzenie percepcyjne”. Porównania 26 (2020): 39–60.
15.------. Modernist Translation. An Eastern European Perspective. Models, Semantics, Functions. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2016.
16.Chlebnikow, Wielimir, Tworienija. Moskwa: Diriekt Miedija, 2016.
17.Culler, Jonathan D., The Pursuit of Signs. Semiotics, Literature, Deconstruction. Ithaca, New York: Cornell University Press, 1981.
18.Czukowskij, Korniej. „Obrazcy futuristiczeskoj litieratury”. Literaturno-chudożestwiennyje almanachi izdatiel’stwa „Szypownik”, Sankt-Pietierburg 22 (1914).
19.Dąbrowski, Witold,, Mandalian Andrzej, Woroszylski Witold, red. Antologia nowoczesnej poezji rosyjskiej 1880–1967. T. 1. Wrocław: Ossolineum, 1971.
20.Diemienok, Jewgienij, Każdyj mołod, mołod, mołod… K jubileju Dawida Dawidowicza Burliuka, http://ruslo.cz/index.php/arkhiv-zhurnala/2017/02-2017/item/1864-kazhdyj-molod-molod-molod-k-yubileyu-davida-davidovicha-burlyuka [dostęp: 31.08.2023].
21.Fiodorow, Andriej. „Majakowskij i litieratura Zapada (Swjazi Majakowskogo s nowiejszej zapadnoj poeziej)”. Majakowskij, Władimir, Sbornik. T. 1. Red. Аleksandr Dymszyc, Oriest Cechnowicer. Moskwa: Izdatiel’stwo Akadiemii nauk SSSR 1940. 94–125.
22.Fulińska, Agnieszka. Naśladowanie i twórczość. Renesansowe teorie imitacji, emulacji i przekładu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000.
23.Gasparow, Michaił. Zapisi i wypiski. Moskwa: Nowoje litieraturnoje obozrienije, 2000.
24.Hansen-Löve, Åage A. Russkii formalizm. Mietodołogiczeskaja riekonstrukcyja razwitijia na osnowie princypa ostranienija, pieriew. S. Romaszko. Moskwa: Jazyki russkoj kul’tury, 2001.
25.------. S’jedienije knig i jazykowoj post ot Gogolia do Charmsa. Izobilie i askieza w russkoj litieraturie: Stołknowienija, pieriechody, sowpadienija. Sbornik statiej. Red. Jens Chierlt [Jens Herlth], Kristian Cendier [Christian Zehnder]. Moskwa: Nowoje litieraturnoje obozrienije, 2020. 47–75.
26.Hermans, Theo. „Metaphor and Imagery in the Renaissance Discourse on Translation.” The Manipulation of Literature: Studies in Literary Translation. Red. Theo Hermans. London – Sydney: Croom Helm: 1985. 103–135.
27.Jewdajew, Norbert. „Tajna w mastierskoj Burliuka”. Linija sud’by, sost. Wadim Tielicyn. Moskwa: Sobranije, 2007. 618–624.
28.Kaliściak, Tomasz. „Stefan Napierski, czyli ostatni dekadent Młodej Polski”. Tegoż. Katastrofy odmieńców. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011. 181–228.
29.Kałauszyn, Boris. Burliuk. Cwiet i rifma. Kn. 1. Otiec russkogo futurizma. Sankt-Pietierburg: Apołłon, 1995.
30.Karasek, Krzysztof. „Pocałuj w usta Rimbauda”, Kwartalnik Artystyczny 2 (1994): 6–9.
31.Krasickij, Siergiej. „Poety Burluki”. Dawid Burliuk, Nikołaj Burliuk. Stichotworienija. Sankt-Pietierburg: Gumanitarnoje agientstwo „Akadiemiczeskij projekt”, 2002. 5–65. https://ruslit.traumlibrary.net/book/burluk-poems/burluk-poems.html#work001. [dostęp: 25.04.2023].
32.Krassowski, Maciej. Baudelaire i Rimbaud. Poeci wielkiego przełomu. Warszawa: Dom Wydawniczy „Jota”, 1991.
33.Kruczonych, Aleksiej. „Satir odnogłazyj (о D. Burliukie)”. K istorii russkogo futurizma. Wospominanija i dokumienty. S priłożenijem diekłaracyi i statii A. Kruczonych, a także statiej I. Tierentjewa i S. Trietjakowa. Moskwa: Gilieja 2006. 121–129.
34.Kurek, Jalu. „Elementy: linia prosta”, Linia (4) 1932: 85–86.
35.Lisowski, Jerzy, red. Antologia poezji francuskiej. Wyd. 2 rozsz. Warszawa: Czytelnik, 2006, t. IV: Od Rimbauda do naszych dni.
36.Liwszyc, Benedikt. Półtoraoki strzelec. Tłum. Adam Pomorski. Warszawa: Czytelnik, 1995.
37.Majerski, Paweł. Anarchia i formuły. Problemy twórczości poetyckiej Anatola Sterna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001.
38.Markov, Vladimir. Russian Futurism: A History. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press, 1968.
39.Matuszewski, Ryszard. „Lektury poetyckie (II) (przegląd z dystansem)”, Miesięcznik Literacki (10–11) 1986: 90–99.
40.Moody, Alys. The Art of Hunger: Aesthetic Autonomy and the Afterlives of Modernism. Oxford: Oxford University Press, 2018.
41.Miriam [Przesmycki Zenon]. „Jan Arthur Rimbaud”, Chimera 4/5 (1901): 217–267.
42.Natanson, Wojciech. „Proces Rimbauda wznowiony”, Twórczość 10 (1949): 93–102.
43.Noland, Carrie, Watten, Barrett. „Introduction”. Diasporic Avant-Gardes. Experimental Poetics and Cultural. Ed. Carrie Noland, Barrett Watten. New York: Pallgrave Macmillan. 1–30.
44.Pawłowiec, Michaił. „Sowieckij byt w poezii Lwa Łosiewa”. Poetik des Alltags. Russische Literatur im 18.–21. Jahrhundert/ Poetika byta. Russkaia literatura XVIII–XXI ww. Ried. Alexander Graf. München: Herbert Utz Verlag, 2014. 299–306.
45.Plechanowa, Irina. Fiłosofija żyzni w russkoj litieraturie XX–XXI wiekow: ot żyzniestrojenija k witalnosti: monografija. Irkuck: Izdatiel’stwo Irkuckogo Gosudarstwiennogo Uniwiersitieta, 2013.
46.Porter, Laurence M. The Crisis of French Symbolism. Ithaca and London: Cornell University Press, 1990.
47.Richard, Jean-Pierre. Poezja i głębia. Tłum. i posł. Tomasz Swoboda. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria, 2008.
48.Rimbaud, Arthur. Œuvres Complètes. Ed. Rolland de Reneville, Jules Mouquet. Paris: Pléiade, 1963.
49.Rżanoje słowo. Riewolucyonnaja chriestomatija futuristow. Priedisł. Anatolij Łunaczarskij. Pietierburg: Iskusstwo mołodych, 1918.
50.Russell, Charles. Poets, Prophets, and Revolutionaries: The Literary Avant-Garde from Rimbaud through Postmodernism. New York: Oxford University Press, 1985.
51.Skotnicka, Anna, Fast, Piotr. Poetyka wyliczanki rosyjskiej. O poezji rosyjskiej. Od pieśni ludowej i poezji staroruskiej do liryki nowożytnej i współczesnej. Red. Ryszard Łużny. Warszawa – Kraków, Uniwersytet Jagielloński, 1984. 55–61.
52.Sławiński, Janusz. Próba porządkowania doświadczeń [1964]. Z problemów literatury polskiej XX w. Księga zbiorowa. Red. Stefan Żółkiewski, Henryk Wolpe, Henryk Markiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1965. 263–278.
53.Stern, Anatol. Legendy naszych dni. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1969.
54.------. Piliśmy pieśni. Przekłady z poezji rosyjskiej. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1971.
55.------. [1964]. Poezja zbuntowana. Warszawa: PIW, 1970.
56.------. Wiersze zebrane. Oprac. Andrzej K. Waśkiewicz. Kraków – Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1985, T. I.
57.------. Wiersze zebrane. Oprac. Andrzej K. Waśkiewicz. Kraków – Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1986, T. II.
58.Surdykowska, Aleksandra. „Czy Majakowski był nam obcy. Eksperymenty rosyjskich twórców początku XX wieku a ruch awangardowy w Polsce”. Awangarda Środkowej i Wschodniej Europy – innowacja czy naśladownictwo? Interpretacje. Red. Michalina Kmiecik, Małgorzata Szumna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014. 71–83.
59.Swjatogor, Radost’ igrajuszczego zwierja [1922]. Tegoż: Poetika. Biokosmizm. (A)tieołogija. Sostaw., podgotow. tieksta i primiecz. Jewgienij Kuczinow. Moskwa: Common Place, 2017. 115–118.
60.Szapir, Maksim, „Jazyk poeticzeskij”. Tegoż. Universum versus: jazyk, stich, smysł v russkoj poezii XVIII-XX wiekow. Moskwa: Jazyki russkoj kultury, 2000.
61.Szerszeniewicz, Wadim. „Wielikolepnyj oczewidiec: Poeticzeskije wospominanija 1910–1925 gg”. Moj wiek, moi druz’ja i podrugi: Wospominanija Mariengofa, Szerszeniewicza, Gruzinowa: Sbornik. Moskwa: Moskowskij raboczij, 1990.
62.Szerszeniewicz, Wadim, red. Dochłaja łuna: Sbornik jedinstwiennych futuristow mira poetow „Giliei”: Stichi, proza, stati, risunki, oforty. Мoskwa: Gilieja, 1913.
63.Szkłowski, Wiktor. „Sztuka jako chwyt”. Tłum. Ryszard Łużny. Teorie literatury XX wieku. Antologia. Red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski. Kraków: Znak, 2006. 95–111.
64.Szokalskij [Szokalski], Jerzy. „Rossija, jejo kultura i litieratura w chudożestwiennoj prozie Jerzy Bandrowskogo”. Sławjanskije cztienija III, Daugavpils-Rezekne: Izdatielstwo Łatgalskogo kulturnogo centra, 2003. 244–262.
65.Świrek, Anna. W kręgu współczesnej poezji lingwistycznej. Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1985.
66.Timofiejew, Leonid. „Stanowlenije liriczeskogo gieroja w tworczestwie ranniego Majakowskogo”, Litieratura w szkole 3 (1963): 18–28.
67.Waśkiewicz, Andrzej K. „«Irrealna gwiazda»: o poezji Anatola Sterna”. Pamiętnik Literacki 4 (1979): 163–190.
68.Ważyk, Adam. Od Rimbauda do Eluarda. Warszawa: PIW, 1964.
69.Wetzel, Hermann H. Rimbauds Dictung. Ein Versuch, „die rauhe Wirklichkeit zu umarmen”. Stuttgart: Metzler, 1985.
70.Winokur, Grigorij. „Futuristy – stroitieli jazyka”. Tegoż: Fiłołogiczeskije issledowanija: Lingwistika i poetika. Moskwa: Nauka, 1990, 14–22, 263–271.
71.Wojtynek-Musik, Krystyna. „Terra rhetorica” w poezji Rimbauda. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006.
72.Wyka, Kazimierz. „Dwa skrzydła poezji Anatola Sterna”. Stern, Anatol. Poezje (1918–1968). Wstępem opatrzył Kazimierz Wyka. Warszawa: PIW, 1969, 5–24.
73.Zaworska, Helena. „Przemiany polskiego futuryzmu”. Literatura polska 1918–1932. Red. Alina Brodzka, Helena Zaworska, Stefan Żółkiewski. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1975. 349–367.
74.------. O nową sztukę. Polskie programy artystyczne lat 1917-1922. Warszawa: PIW, 1963.