Studia Maritima


ISSN: 0137-3587     eISSN: 2353-303X    OAI    DOI: 10.18276/sm.2024.37-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / Vol. 37 2024
Preparations of the Shipping Company “Żegluga Polska SA” for the Second World War

Authors: Jordan Siemianowski ORCID
Instytut Historyczny, Uniwersytet Szczeciński
Keywords: “Żegluga Polska SA ” World War II on the Baltic Sea the merchant fleet of the Second Polish Republic Polish shipowners
Whole issue publication date:2024
Page range:23 (89-111)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

In the interwar period, „Żegluga Polska SA” was the largest Polish shipowner which was financially subsidised by the Polish government. The unique role played by the merchant fleet during the armed conflict (including transport of military materials and supplies) prompted Polish shipowners to prepare for war in 1939. The first steps in this regard were taken as late as the second half of March 1939. The analysis and criticism of sources allowed us to draw many interesting conclusions in the presented article. It quickly turned out that „Żegluga Polska SA” suffered from shortages of basic equipment necessary in war conditions, especially long-range radios. Moreover, the company entered into a conflict with the Ministry of Industry and Trade regarding the mobilisation of seamen, ship handling and management staff, which created a serious risk of immobilisation of the shipowner’s ships. Generally, the preparations of „Żegluga Polska SA” to the war included communication (radio and optical), coordination of ship traffic with units of other shipowners and the activities of the Navy, as well as protection of ships against possible acts of sabotage. The steps taken were aimed at preventing a situation in which the shipowner’s vessels would be destroyed or fall into the enemy’s hands. Important preparations also included securing the port by state authorities.
Download file

Article file

Bibliography

1.Archival sources
2.Archiwum Państwowe w Gdańsku, Oddział w Gdyni, Żegluga Polska [State Archives in Gdańsk, Gdynia Branch], sygn. 23, 37, „Żegluga Polska SA.”
3.Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni [the Navy Museum in Gdynia], sygn. 580A, Jan Kazimierz Sawicki, Ewakuacja polskiej floty handlowej z Bałtyku (sierpień–listopad 1939), [wrzesień 1989], Referat wygłoszony na sesji Klubu Publicystów Morskich w Gdyni-Oksywiu z okazji 50 rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej, 14.09.1989.
4.Printed sources
5.“1934 styczeń 30, Gdynia – Informacje Inspektoratu Straży Granicznej Gdynia dla Pomorskiego Inspektora Okręgowego Straży Granicznej w Bydgoszczy o przedsiębiorstwie armatorskim „Żegluga Polska” w Gdyni”. In: Wywiad gospodarczy Straży Granicznej wobec firm gdańsko-gdyńskich w latach 1932–1938, compiled by Piotr Kołakowski and Ryszard Techman, 41–44. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, 2010.
6.Szembek, Dariusz. Diariusz i teki Jana Szembeka (1935–1945). Vol. 4, compiled by Jan Zarański. Londyn: The Polish Institute and Sikorski Museum, 1972.
7.References
8.Brandowski, Teodor. “Polska marynarka handlowa.” In: Monografia Wielkiego Pomorza i Gdyni. Z okazji 20-lecia powrotu ziemi pomorskiej do Macierzy, edited by Józef Lachowski, 70–72. Toruń: Polska Niepodległa, 1939, reprint: Lublin: Wydawnictwo Petit, 2009.
9.Ciesielski, Czesław. “Obrona Gdyni w 1939 roku.” In: Dzieje Gdyni, edited by Roman Wapiński, 199–210. Wrocław: National Institute Ossolińskich, 1980.
10.Ciundziewicki, Stefan. “Lata wojny na m/s «Lewant».” In: Na morze po chleb i przygodę, ed. Wincenty Bartosiak, 71–88. Warszawa: Pax, 1972.
11.Czechowski, Janusz. Gdynia i Wolne Miasto Gdańsk w politycznej, gospodarczej i kulturalnej perspektywie II Rzeczypospolitej. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, 2018.
12.Czerwińska, Wanda. “Na morzu i zapleczu.” In: Dzieje Gdyni, ed. Roman Wapiński, 42–74. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
13.Darski, Stanisław. W służbie żeglugi. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1978.
14.Drozd, Jarosław. “Register Files of The State Enterprise and the Joint Stock Company «Żegluga Polska» in Gdynia as a Source in Research on the Polish Merchant Navy under the Second Polish Republic.” Studia Maritima 34 (2021): 87–101. https://doi.org/10.18276/sm.2021.34-04.
15.Jeryś, Czesław. Budownictwo okrętowe w Gdyni 1920–1945. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1980.
16.Jordan, Roger W. The World’s Merchant Fleets 1939. The Particulars and Wartime Fates of 6,000 Ships, Londyn: Chatham Publishing, 1999.
17.Kornat, Marek, and Mariusz Wołos. Józef Beck. Biografia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020.
18.Kosiarz, Edmund. Flota Białego Orła. Gdynia: Wydawnictwo Morskie, 1984.
19.Kosiarz, Edmund. Wojna na Bałtyku 1939. Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988.
20.Kozerawski, Dariusz. “Polskie planowanie strategiczne przeciw Niemcom przed II wojną światową.” In: Bezpieczeństwo wewnętrzne Drugiej Rzeczypospolitej, edited by Andrzej Pepłoński, and Adam Szymanowicz, 421–429. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. generała T. Kościuszki, 2010.
21.Królikowski, Stefan Franciszek. Zarys polskiej polityki handlowej ze szczególnym uwzględnieniem polityki celnej. Warszawa: Instytut Społeczny, 1938.
22.Leczyk, Marian. Polska i sąsiedzi. Stosunki wojskowe 1921–1939. Białystok: Wydawnictwo Filii Uniwersytetu Warszawskiego, 1997.
23.Miciński, Jerzy. Księga statków polskich 1918–1945. Vol. 1. Gdańsk: Polnord-Oskar, 1996.
24.Pański, Jerzy. Wachta lewej burty. Gdynia: Wydawnictwo Morskie, 1965.
25.Pertek, Jerzy. Druga mała flota. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1983.
26.Piwowoński, Jan. Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989.
27.Sawicki, Jan Kazimierz. Podróże polskich statków 1939–1945. Gdynia: Polskie Towarzystwo Nautologiczne, 1989.
28.Siemianowski, Jordan. “The Circumstances of the Establishment of «Żegluga Polska» in 1926.” Studia Maritima 35 (2022): 85–111. http://doi.org/10.18276/sm.2022.35-03.
29.Stawecki, Piotr. “Studium planu strategicznego Polski przeciw Niemcom Tadeusza Kutrzeby i Stanisława Mosora.” Kwartalnik Historyczny 98 (1991), 1: 61–77.
30.Stępniak, Henryk. Polska i Wolne Miasto Gdańsk 1920–1939. Stosunki polityczne. Gdańsk: Oficyna Pomorska, 2004.
31.Szczygielski, Tadeusz. Pod obcą i polską banderą. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1977.
32.Tym, Wacław, and Andrzej Rzepniewski. “Przygotowania do obrony rejonu Gdyni przez siły Lądowej Obrony Wybrzeża.” In: Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych, compiled by Wacław Tym, and Andrzej Rzepniewski, 5–44. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979.
33.Tymiński, Jan. Administracja morska w Gdyni w okresie Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry, działalność. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, 2020.
34.Zgórniak, Marian. Europa w przededniu wojny. Sytuacja militarna w latach 1938–1939. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1993.