Studia Paradyskie

900-lecie chrztu Pomorza i zachowane relacje dotyczące misji św. Ottona z Bambergu skłaniają do wniosku, że przyjęcie chrześcijaństwa przez pogan było przede wszystkim wynikiem uwiedzenia prawdą Ewangelii, jednak nie bez znaczenia pozostał wpływ władzy świeckiej, która zabezpieczała misję biskupa-misjonarza. W konsekwencji rodzi się pytanie, czy ustawodawca kościelny dopuszcza przy dziele ewangelizacji stosowanie metod zawierających elementy przymusu lub choćby presji zwiększającej skuteczność głoszenia Słowa Bożego. Odpowiedź na to pytanie była różna w zależności od okresu w historii Kościoła i społeczności ludzkich. Co prawda władza kościelna starała się pamiętać o stylu Chrystusa, który jedynie zaprasza do przyjaźni ze sobą, jednak upodabniając się niejednokrotnie do władzy państwowej, dla której stosowanie przymusu bywa sposobem realizacji władzy, niekiedy prawodawca kościelny wprowadzał przepisy dopuszczające przynaglanie do przyjęcia wiary. Nie wolno jednak, z dzisiejszego punktu widzenia, jednoznacznie negatywnie oceniać takiego ustawodawstwa. Było ono bowiem niejako odbiciem sposobu myślenia ówczesnych władców świeckich, dla których stosowanie form przymusu było częstym sposobem narzucania swojej woli. XX-wieczna koncepcja praw człowieka, pozwoliła jednak na nowo odkryć piękno Ewangelii, która nie narzuca się inaczej, jak tylko siłą samej prawdy. Ta idea znalazła swoje miejsce najpierw w nauczaniu ojców Soboru Watykańskiego II, a następnie w Kodeksie Prawa Kanonicznego, w którym w kan. 748 § 2 prawodawca normuje, że „Nigdy i nikomu nie wolno zmuszać żadnego człowieka do przyjęcia wiary katolickiej wbrew jego własnemu sumieniu”. W konsekwencji nakazuje również poszanowanie wolności religijnej przy udzielaniu sakramentów oraz zobowiązuje biskupów i misjonarzy do powstrzymywania się od wszelkich form przymusu przy głoszeniu Ewangelii. Należy zatem zauważyć, że aktualne prawodawstwo kościelne bardziej niż w poprzednich wiekach akcentuje wolność człowieka w przyjmowaniu wiary.