Rok wydania: | 2024 |
Dziedzina: | Dziedzina nauk teologicznych |
Dyscyplina: | nauki teologiczne |
Słowa kluczowe: | a przemoc Bóg a przemoc religia a przemoc katecheza nauczanie religii |
Autorzy: |
Cezary
Korzec
Uniwersytet Szczeciński Katarzyna Lemek Uniwersytet Szczeciński Radosław Mazur Uniwersytet Szczeciński |
Wersja elektroniczna publikacji dostępna na licencji CC BY-SA 4.0 po 12 miesiącach od daty wprowadzenia do obrotu: kwiecień 2024
Książka przygotowana przez zespół złożony z biblisty, katechetyków i katechetów odpowiada na problem przekazu biblijnych tekstów mówiących o przemocy w nauczaniu religii. Publikacja przekracza zatem, używając słów papieża Benedykta XVI, problematykę „mrocznych i trudnych ze względu na opisywaną w nich niekiedy przemoc i niemoralność” tekstów biblijnych (VD 42). Przenosi ją na pole przekazu wiary i wiedzy religijnej, które dokonują się w katechezie (nauczaniu religii).
Podzielona na dwie części, w pierwszej, teoretycznej, przedstawia zagadnienia związane z relacją Biblii do nauczania religii (katechezy). Rozdział pierwszy: Koncepcja katechezy biblijnej według Dyrektorium o katechizacji, autorstwa Radosława Mazura, szeroko analizuje współczesną opisaną w dokumentach kościelnych i wynikającą z uwarunkowań kulturowych sytuację katechezy biblijnej w Polsce. W rozdziale drugim: Interpretacja tekstów biblijnych zawierających przemoc w szkolnym nauczaniu religii, Katarzyna Lemek na podstawie analizy współczesnych katechizmów przedstawia stan recepcji problematyki biblijnych tekstów mówiących o przemocy w nauczaniu. Szczególny walor tego rozdziału stanowi omówienie ankiety przeprowadzonej wśród uczniów, dotyczącej świadomości obecności tego rodzaju tekstów i trudności z ich zrozumieniem. Rozdział: Dawid i Goliat (1 Sm): dwie twarze i jedna, ścięta, głowa, jest studium egzegetycznym znanego i wielokrotnie powracającego w różnych formach katechetycznych tekstu biblijnego. Analiza perykopy umożliwia refleksję nad praktyką katechetyczną, w której stosuje się strategie omijające problem obecnej w tym fragmencie przemocy. W zakończeniu autor docenia zaproponowane w drugiej części książki podejście do tego tekstu w przygotowanym konspekcie.
Druga część książki to kolekcja ośmiu scenariuszy katechez (lekcji religii), które uwzględniają wybrane „mroczne” fragmenty Biblii. Są to opowiadania: o potopie (Rdz 6-9), o ofiarowaniu Izaaka (Rdz 22), o śmierci pierworodnych w Egipcie (Wj 12), o walce Dawida z Goliatem (1 Sm 17), o męczeństwie braci machabejskich (2 Mch 7) i nowotestamentalne o Ananiaszu i Safirze (Dz 5). Kolekcję uzupełniają dwa konspekty – jeden dotyczy prawa klątwy (Joz 6; 8; 11), drugi psalmów zawierających złorzeczenia (Ps 58; 137; 143). Dobór tekstów jest wynikiem przeprowadzonej ankiety.
Połączenie omówienia problematyki obecności w katechezie tekstów biblijnych mówiących o przemocy z konspektami zajęć szkolnych uwzględniającymi „mroczne” strony Biblii stanowi o nowości książki. Świadomość obecności w Biblii tego rodzaju tekstów nie jest niczym nowym. Jednak w praktyce przekazu wiary i nauczania religii chrześcijańskiej teksty te spotykały się ze swoistą cenzurą. Część z nich była obecna w nauczaniu, ale ich trudne aspekty albo były przemilczane, albo świadomie „niedoczytywane” (np. opowiadanie o potopie czy Dawidzie i Goliacie). Z kolei inne w całości były nieobecne, np. psalmy złorzeczące lub opowiadanie o Ananiaszu i Safirze. Książka nie tylko wypełnia tę lukę, ale także daje narzędzie stanowiące pomoc w realizacji trudnego zadania włączania „mrocznych tekstów biblijnych” w proces formacji religijnej.
1. | Dokumenty KOŚCIELNE |
2. | Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska Verbum domini do biskupów i duchowieństwa, do osób konsekrowanych i wiernych świeckich o słowie Bożym w życiu i misji Kościoła, Kraków 2010. |
3. | Franciszek, Adhortacja apostolska Amoris laeticia, Częstochowa 2016. |
4. | Franciszek, Adhortacja apostolska Christus vivit, Częstochowa 2019. |
5. | Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium, Częstochowa 2014. |
6. | Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Catechesi tradendae o katechizacji w naszych czasach, Rzym 1979. |
7. | Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002. |
8. | Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, Program nauczania religii, Kraków 2001. |
9. | Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach, Kraków 2010. |
10. | Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach, Częstochowa 2019. |
11. | Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2001. |
12. | Konferencja Episkopatu Polski, Podstawa programowa katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce, Kraków 2001. |
13. | Konferencja Episkopatu Polski, Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2010. |
14. | Konferencja Episkopatu Polski, Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce, Częstochowa 2018. |
15. | Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium ogólne o katechizacji, Poznań 1998. |
16. | Kongregacja ds. Duchowieństwa, Ogólna Instrukcja Katechetyczna, w: W. Kubik (red.), Katecheza po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów, t. 1, Warszawa 1985, s. 91–192. |
17. | Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2012. |
18. | Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2012. |
19. | Leon XIII, Encyklika Providentissimus Deus o studiach Pisma Świętego, w: H. Lempy (red.), Biblia w dokumentach Kościoła, Wrocław 1997, s. 21–43. |
20. | Papieska Komisja Biblijna, Interpretacja Pisma Świętego w Kościele, Poznań 1994. |
21. | Papieska Komisja Biblijna, Naród żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej, Kielce 2002. |
22. | Papieska Komisja Biblijna, Natchnienie i prawda Pisma Świętego. Słowo, które od Boga pochodzi i mówi o Bogu, aby zbawić świat, Kielce 2014. |
23. | Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji, Dyrektorium o katechizacji, Kielce 2020. |
24. | Pius XII, Encyklika Divino Afflante Spiritu, w: H. Lempy (red.), Biblia w dokumentach Kościoła, Wrocław 1997, s. 21–43. |
25. | Ramowy program katechizacji w zakresie szkoły podstawowej (I–VIII), „Katecheta” 42 (1998) 9, s. 4–13. |
26. | Ramowy program katechizacji w zakresie szkoły średniej, „Katecheta” 42 (1998) 9, s. 13–26. |
27. | Katechizmy i pomoce metodyczne |
28. | Bednarczyk P., Bizuń S., Charytański J., Kotlarski A., Wolniewicz M. (red.), Katechizm Religii Katolickiej, cz. I: W Chrystusie jesteśmy ludem Bożym, Paryż 1977. |
29. | Charytański J. (red.), Bóg z nami, cz. III: Pogłębienie życia sakramentalnego Eucharystii i pokuty. Podręcznik dla katechety, Warszawa 1972. |
30. | Charytański J., Kubik W. (red.), Bóg z nami, cz. IV, Lublin 1977. |
31. | Charytański J., Kubik W., Mokrzycki B. (red.), Bóg z nami, cz. III, Lublin 1977. |
32. | Charytański J., Kubik W., Mokrzycki B. (red.), Bóg z nami, cz. IV: Kościół wspólnotą eucharystyczną, Warszawa 1974. |
33. | Charytański J., Kubik W., Podręcznik metodyczny do Katechizmu Religii Katolickiej, cz. I: W Chrystusie jesteśmy ludem Bożym, Warszawa 1976. |
34. | Hajduk A., Walulik A. (red.), Zaproszeni przez Boga. Podręcznik metodyczny do podręcznika do religii dla klasy IV, z. 3, Kraków 2002. |
35. | Hajduk A., Walulik A., W drodze do Emaus 2. Jezus działa i zbawia. Podręcznik metodyczny do klasy II gimnazjum, z. 1, Kraków 2007. |
36. | Kubik W., Czarnecka T. (red.), Jestem Twoim Zbawicielem. Podręcznik do religii dla VI klasy szkoły podstawowej, Kraków 2021. |
37. | Kubik W., Czarnecka T. (red.), Jestem Twoim Zbawicielem. Podręcznik metodyczny do VI klasy szkoły podstawowej, z. 1, Kraków 2021. |
38. | Kubik W., Czarnecka T. (red.), Szukam Cię. Podręcznik do religii dla klasy V szkoły podstawowej, Kraków 2020. |
39. | Kubik W., Czarnecka T. (red.), Szukam Cię. Poradnik metodyczny dla klasy V szkoły podstawowej, z. 2, Kraków 2020. |
40. | Kubik W., Czarnecka T., Łuszczak G. (red.), Jestem z wami. Poradnik metodyczny do nauki religii dla klasy II gimnazjum, Kraków 2012. |
41. | Kubik W., Czarnecka T., Łuszczak G. (red.), Szukam Was. Podręcznik metodyczny do nauki religii dla klasy I gimnazjum, Kraków 2014. |
42. | Kubik W., Czarnecka T., Łuszczak G., Poniewierska M. (red.), Jestem z wami. Podręcznik do religii dla klasy II gimnazjum, Kraków 2010. |
43. | Kubik W., Czarnecka T., Poniewierska M. (red.), Szukam Was. Podręcznik do religii dla klasy I gimnazjum, Kraków 2014. |
44. | Marek Z. (red.), Zaproszeni przez Boga. Podręcznik do religii dla klasy IV, Kraków 2005. |
45. | Marek Z., Biela K., Nosek T., Rzepka F. (red.), W drodze do Emaus 2. Jezus działa i zbawia. Podręcznik do religii dla klasy II gimnazjum, Kraków 2007. |
46. | Marek Z., Hajduk A., Mółka J., Walulik A. (red.), Obdarowani przez Boga. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy V szkoły podstawowej, Kraków 2013. |
47. | Mazur R. (red.), Szukam dojrzałej wiary. Podręcznik dla II klasy liceum i technikum, Poznań 2021. |
48. | Mazur R. (red.), Szukam dojrzałej wiary. Podręcznik metodyczny do II klasy liceum i technikum, Poznań 2021. |
49. | Mielnicki K., Kondrak E. (red.), Szczęśliwi, którzy odkrywają piękno. Podręcznik do religii dla klasy VI szkoły podstawowej, Kielce 2021. |
50. | Mielnicki K., Kondrak E. (red.), Szczęśliwi, którzy odkrywają piękno. Przewodnik metodyczny do VI szkoły podstawowej, Kielce 2021. |
51. | Mielnicki K., Kondrak E. (red.), Szczęśliwi, którzy szukają prawdy. Podręcznik do religii dla V klasy szkoły podstawowej, Kielce 2020. |
52. | Mielnicki K., Kondrak E. (red.), Szczęśliwi, którzy szukają prawdy. Przewodnik metodyczny do V klasy szkoły podstawowej, Kielce 2020. |
53. | Mielnicki K., Kondrak E., Parszewska E. (red.), Błogosławieni, którzy szukają Jezusa. Podręcznik do religii dla I klasy gimnazjum, Kielce 2013. |
54. | Mielnicki K., Kondrak E., Parszewska E. (red.), Błogosławieni, którzy szukają Jezusa. Przewodnik metodyczny do I klasy gimnazjum, Kielce 2013. |
55. | Mielnicki K., Kondrak E., Parszewska E. (red.), Spotkania uBOGAcające. Podręcznik do nauki religii dla klasy VI szkoły podstawowej, Kielce 2013. |
56. | Mielnicki K., Kondrak E., Parszewska E. (red.), Spotkania uBOGAcające. Przewodnik metodyczny dla klasy VI szkoły podstawowej, Kielce 2013. |
57. | Mielnicki K., Kondrak E., Parszewska E. (red.), Tajemnice BOGAtego życia. Podręcznik do religii dla klasy VI, Kielce 2015. |
58. | Szpet J., Jackowiak D. (red.), Powołani przez Boga Ojca. Podręcznik dla IV klasy szkoły podstawowej, Poznań 2002. |
59. | Szpet J., Jackowiak D. (red.), Powołani przez Boga Ojca. Podręcznik metodyczny do IV klasy szkoły podstawowej, Poznań 2002. |
60. | Szpet J., Jackowiak D. (red.), Spotkanie ze Słowem. Podręcznik do nauki religii dla I klasy gimnazjum, Poznań 2011. |
61. | Szpet J., Jackowiak D. (red.), Spotkanie ze Słowem. Podręcznik metodyczny do I klasy gimnazjum, Poznań 2015. |
62. | Szpet J., Jackowiak D. (red.), Wierzę w Boga. Podręcznik do nauki religii dla klasy V szkoły podstawowej, Poznań 2012. |
63. | Szpet J., Jackowiak D. (red.), Wierzę w Boga. Poradnik metodyczny do klasy V szkoły podstawowej, Poznań 2012. |
64. | Śmiech T. (red.), Słuchamy Boga. Podręcznik dla religii dla klasy IV, Kielce 2004. |
65. | Śmiech T. (red.), W życiu i w prawdzie. Przewodnik metodyczny klasa III gimnazjum, Kielce 2003. |
66. | Śmiech T., W życiu i w prawdzie. Podręcznik do religii dla III gimnazjum, Kielce 2003. |
67. | Youcat Polski. Katechizm Kościoła Katolickiego dla młodych, Częstochowa 2011. |
68. | Zawiślak B., Wojtasik M. (red.), Bóg szuka człowieka. Podręcznik z ćwiczeniami do nauki religii dla V klasy szkoły podstawowej, cz. I, Poznań 2020. |
69. | Zawiślak B., Wojtasik M. (red.), Bóg szuka człowieka. Podręcznik metodyczny dla V klasy szkoły podstawowej, Poznań 2020. |
70. | Opracowania |
71. | Alberich E., Katecheza dzisiaj. Podręcznik katechetyki fundamentalnej, tłum. M. Cisowski et al., Warszawa 2003. |
72. | Alberich E., Katecheza kerygmatyczna, w: J. Gevaert, K. Misiaszek (red.), Słownik katechetyczny, tłum. K. Kozak, Warszawa 2007, s. 424–428. |
73. | Ardusso F., Magisterium Kościoła, tłum. M. Stebart, Kraków 2001. |
74. | Bagrowicz J., Jankowski S. (red.), „Pan Bóg twój, wychowuje ciebie” (Pwt 8, 5). Studia z pedagogii biblijnej, Toruń 2005. |
75. | Bantley J.H., Interpretacja chrześcijańska od średniowiecza do reformacji, w: B.M. Metzger, M.D. Coogan (red.), Słownik wiedzy biblijnej, tłum. A. Karpowicz et al., Warszawa 2004, s. 226–228. |
76. | Bargerhuff E.J., Opowiadania biblijne, które wyrwane z kontekstu są często błędnie interpretowane, tłum. M. Wilk-Dziuba, Warszawa 2021. |
77. | Bargerhuff E.J., Wersety biblijne, które wyrwane z kontekstu są często błędnie interpretowane, tłum. M. Wilk-Dziuba, Warszawa 2021. |
78. | Blachnicki F., Kerygmatyczna odnowa katechezy, Warszawa 2005. |
79. | Bujak J., Wprowadzenie do antropologii filozoficznej i teologicznej, Szczecin 2022. |
80. | Chałupniak R., Arcydzieła malarstwa w katechezie, Opole 2013. |
81. | Chałupniak R., Malarstwo religijne w podręcznikach szkolnych, Opole 2014. |
82. | Charytański J., Offmański A., Programy katechizacji młodzieżowej, w: R. Murawski (red.), Teoretyczne założenia katechezy młodzieżowej, Warszawa 1989, s. 279–289. |
83. | Charytański J., W kręgu treści i zadań katechezy, Kraków 1992. |
84. | Długosz A., Stypułkowska B., Wprowadzenie do dydaktyki biblijnej, Kraków 2000. |
85. | Dohmen C., Stemberger G., Hermeneutyka Biblii żydowskiej i Starego Testamentu, Kraków 2008. |
86. | Draguła A. (red.), Młodzież wobec wiary i powołania, Szczecin 2020. |
87. | Dujarier M., Krótka historia katechumenatu, tłum. A. Świeykowska, U. Grajczak, Poznań 1990. |
88. | Dziadosz D., Monarcha odrzucony przez Boga i lud. Proces redakcji biblijnych tradycji o Saulu, Przemyśl 2006. |
89. | Dziewiecki M., Ewangelizacja w kulturze ponowoczesnej i medialnej, „Zeszyty Formacji Katechetów” 1 (2022), s. 51–65. |
90. | Fitzmyer J.A., Pismo duszą teologii, tłum. A. Baron, M. Dobrzyniak, R. Robak, Kraków 1997. |
91. | Furmanek W., Internet źródłem nadmiarowości informacji, „Edukacja – Technika – Informatyka” 13 (2015) 3, s. 13–25. |
92. | Gerleman G., yisra’el. Israel, w: E. Jenni, C. Westermann (eds.), Theological Lexicon of the Old Testament, Peabody 1997, s. 581–584. |
93. | Gladwell M., Dawid i Goliat. Jak skazani na niepowodzenie mogą pokonać gigantów, tłum. A. Sobolewska, Kraków 2020. |
94. | Goliszek P.T., Kerygmat chrześcijański, w: J. Kochel, J. Kostorz (red.), Leksykon katechetyczny, Kielce 2022, s. 361–363. |
95. | Hajduk A., Katecheza i liturgia, w: J. Stala (red.), Zagadnienia katechetyki materialnej, Tarnów 2011, s. 113–151. |
96. | Haręzga S., Biblia w Kościele, Kraków 1998. |
97. | Harrington W., Duchowość biblijna. Jak wzrastać duchowo dzięki Biblii, tłum. P. Borkowski, Warszawa 2002. |
98. | Höfer A., Pismo Święte miejscem spotkania Boga z człowiekiem. Podręcznik metodyczny katechezy biblijnej, tłum. E. Bochenek, K.J. Wawrzynów (tłum. hymnów S. Ziemiański), Poznań 1998. |
99. | Houtman C., The Beheading of Goliath (1Sam 17: 51) in Dutch Children’s and Family Bibles. Evaluating an ‘Uncomfortable’ Text, w: J. Dekker, G. Kwakkel (eds.), Reading and Listening Meeting One God in Many Texts : Festschrift for Eric Peels on the Occasion of His 25th Jubilee As Professor of Old Testament Studies, Bergambacht 2018, s. 71–78. |
100. | Jankowski S., Pismo Święte jako podręcznik wychowania – panorama zagadnienia, w: J. Bagrowicz, S. Jankowski (red.), Pan Bóg twój, wychowuje ciebie (Pwt 8, 5). Studia z pedagogiki biblijnej, Toruń 2005, s. 11–27. |
101. | Janocha M., Kiedio E., A piękno świeci w ciemności. Z biskupem Michałem Janochą rozmawia Ewa Kiedio, Warszawa 2017. |
102. | Jóźwik A.M., Historie z Biblii. Bohaterowie dla chłopców, Kielce 2021. |
103. | Kaiser Jr. W.C., Davids P.H., Bruce F.F., Brauch M.T. (red.), Trudne fragmenty Biblii, tłum. L. Bigaj, T. Fortuna, G. Grygiel, Warszawa 2023. |
104. | Kamieński Ł., Aktualizacja Pisma Świętego według dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej „Interpretacja Biblii w Kościele” jako nowy sposób odniesienia słowa Bożego do życia, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 69 (2016) 3, s. 197–215. |
105. | Kawecki W., Teologia piękna. Poszukiwanie „locus theologicus” w kulturze współczesnej, Poznań 2013. |
106. | Kiciński A., „Związek małżeński” katechezy i liturgii, w: A. Offmański (red.), Współczesna katecheza liturgiczna. Liturgia w katechezie i szkolnym nauczaniu religii, Szczecin 2010, s. 73–90. |
107. | Kiciński A., Dokumenty katechetyczne Kościoła powszechnego, w: J. Kochel, J. Kostorz (red.), Leksykon katechetyczny, Kielce 2022, s. 73–81. |
108. | Kiedrowicz G., Pokolenie iGen wkracza w świat dorosłych, „Edukacja – Technika – Informatyka” 25 (2018) 3, s. 218–223. |
109. | Klich A.E., Biblia i katecheza, w: Zagadnienia katechetyki materialnej, J. Stala (red.), Tarnów 2011, s. 15–79. |
110. | Klich A.E., Pismo Święte w polskiej katechezie posoborowej. Studium egzegetyczno-katechetyczne, Kraków 2005. |
111. | Klich A.E., Pismo Święte źródłem katechezy Kościoła, w: A. Kiciński (red.), Katecheza i katechetyka u progu XXI wieku, Poznań 2007, s. 268–282. |
112. | Kochel J., Biblia w nauczaniu i wychowaniu, w: J. Kochel, Z. Marek, Pedagogia biblijna w katechezie, Kraków 2012, s. 173–262. |
113. | Kochel J., Jezus – nauczyciel i katecheta, w: J. Kochel, Z. Marek, Pedagogia biblijna w katechezie, Kraków 2012, s. 16–62. |
114. | Kochel J., Katecheza biblijna, w: J. Kochel, J. Kostorz (red.), Leksykon katechetyczny, Kielce 2022, s. 254–259. |
115. | Kochel J., Katecheza u źródeł Ewangelii, Poznań 2006. |
116. | Kochel J., Wprowadzenie do antropologii pedagogicznej. W kręgu pedagogiki katolickiej, Opole 2018. |
117. | Kochel J., Marek Z., Pedagogia biblijna w katechezie, Warszawa 2012. |
118. | Koehler L., Baumgartner W., Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski, red. wyd. pol. P. Dec, Warszawa 2001. |
119. | Korzec C., Ścieżka biblijnego konsensusu: ku integralnej teologii biblijnej, Wrocław 2013. |
120. | Korzec C., „Miłujcie waszych nieprzyjaciół” (Mt 5,44). Chrześcijanie wobec prześladowań, Szczecin 2016. |
121. | Korzec C., Bibel Caught in Violence, Berlin–Bern–Bruxelles–New York–Oxford–Warszawa– Wien 2019. |
122. | Kracik J., Powszechny, apostolski w historię wpisany. Z wędrówek po kościelnej przeszłości, Kraków 2005. |
123. | Kracik J., Święty Kościół grzesznych ludzi, Kraków 1998. |
124. | Krause J., Terrien S., Ilustrowanej Biblii młodych, oprac. T. Hergesel, Zagre –Wrocław 1990. |
125. | Kudasiewicz J., Biblia, historia, nauka. Rozważania i dyskusje biblijne, Kraków 1986. |
126. | Kudasiewicz J., Pismo Święte w teologii i duszpasterstwie. Rys historyczno-metodologiczny, w: J. Kudasiewicz (red.), Biblia w nauczaniu chrześcijańskim, Lublin 1991, s. 17–47. |
127. | Kudasiewicza J., Traktat V. Proforystyka pastoralna, w: Wstęp ogólny do Pisma Świętego, J. Szlagi (red.), Poznań 1986, s. 221–275. |
128. | Kusz G., Biblia w katechezie, w: J. Kudasiewicz (red.), Biblia w nauczaniu chrześcijańskim, Lublin 1991, s. 87–115. |
129. | Kusz G., Koncepcja katechezy biblijnej według Bruno Drehera, w: J. Charytański (red.), Studia Katechetyczne. Z zagadnień katechezy biblijnej w katechetyce, Warszawa 1984, s. 233– 359. |
130. | Kuźmina D., Katechizmy w Rzeczypospolitej XVI i początku XVII wieku, Warszawa 2002. |
131. | Läpple A., Od egzegezy do katechezy. Stary Testament, tłum. B. Białecki, Warszawa 1985. |
132. | Läpple A., Od Księgi Rodzaju do Ewangelii. Wprowadzenie do lektury Pisma Świętego, tłum. J. Zychowicz, Kraków 1977. |
133. | Lemański J., Dawid i Goliat, czyli spór o to, jaki obraz Dawida prezentuje 1 Sm 17, 1 – 18, 5?, „Roczniki Biblijne” 57 (2010) 2, s. 77–121. |
134. | Łach J., Księgi Samuela, Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz. Ekskursy, Poznań 1973. |
135. | Łach J., Walka Dawida z Goliatem (1Sm 17, 1-18, 5), „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 17 (1964), s. 280–290. |
136. | Łęcicki G., Edukacja medialna jako istotna cecha nowoczesnego społeczeństwa, „Kultura – Media – Teologia” 3 (2010), s. 70–80. |
137. | Marek Z., 5. Metody pracy z tekstem biblijnym, w: J. Kochel, Z. Marek, Pedagogia biblijna w katechezie, Warszawa 2012, s. 263–333. |
138. | Marek Z., Biblia w katechetycznej posłudze słowa, Kraków 1998. |
139. | Marek Z., Cele i zadania katechezy, w: J. Kochel, Z. Marek, Pedagogia biblijna w katechezie, Kraków 2012, s. 113–136. |
140. | Marek Z., Religia – pomoc czy zagrożenie dla edukacji?, Kraków 2014. |
141. | Mazur R., Katecheza w sytuacji pluralizmu i złożoności według Dyrektorium o katechizacji, „Studia Katechetyczne” 17 (2021), s. 173–188. |
142. | Mazur R., Kultura cyfrowa jako kontekst współczesnej katechezy, „Colloquia Theologica Ottoniana” 37 (2021), s. 149–167. |
143. | Mazur R., Kultura cyfrowa, w: J. Kochel, J. Kostorz (red.), Leksykon katechetyczny, Kielce 2022, s. 396–398. |
144. | Mazur R., Stary Testament w teorii i praktyce katechetycznej, Szczecin 2020. |
145. | Miller S.M., Huber R.V., Historia Biblii, tłum. E. Czerwińska, Warszawa 2005. |
146. | Misiaszek K., Formacja sumienia ucznia w kontekście współczesnych wyzwań cywilizacyjnych, w: R. Ceglarek, M. Sztaba (red.), Być człowiekiem sumienia, Częstochowa 2015, s. 213–227. |
147. | Misiurek J., Apostolscy Ojcowie, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. M. Krąpiec i in., Lublin 1985, kol. 816–817. |
148. | Monge A., Ziella G., Biblia Święta: historia wciąż żywa, tłum. U. Grabczak, Lublin 1987. |
149. | Murawski R., Historia katechezy. Katecheza w pierwszych wiekach, Warszawa 2011. |
150. | Murawski R., Historia katechezy. Katecheza w średniowieczu, Warszawa 2015. |
151. | Offmański A., Koncepcja katechezy o charakterze ewangelizacyjnym według zasad katechumenatu, Szczecin 2010. |
152. | Osial W., Historia katechizmu. Geneza i rozwój katechizmu w Kościele katolickim od I do XVI w., Warszawa 2013. |
153. | Paciorek A., Kerygmat, 1, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. B. Migut, E. Gigilewicz, Lublin 2000, kol. 1360–1362. |
154. | Panuś T., Współczesne kierunki katechetyczne, w: J. Stala (red.), Historia katechezy i katechetyka fundamentalna, Tarnów 2003, s. 109–197. |
155. | Pierwsi świadkowi. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, opr. M. Starowieyski, tłum. A. Świderkówna, Kraków 1998. |
156. | Pietras J., Początki teologii Kościoła, Kraków 2007. |
157. | Pikor W., Animacja biblijna w szkole: cele, metody, perspektywy, „Collectanea Theologica” (2012) 82 (1), s. 93–113. |
158. | Ratzinger J., Europa Benedykta w kryzysie kultur, tłum. W. Dzieża, Częstochowa 2005. |
159. | Rayzacher-Majewska A., Mazur R., Nauczanie religii w szkole wobec rzeczywistości cyfrowej, „Studia Katechetyczne” 16 (2020), s. 45–56. |
160. | Rayzacher-Majewska A., Zadania katechezy w dyrektoriach z lat 1971–2020, „Studia Katechetyczne” 17 (2021), s. 59–80. |
161. | Rogowski C., Edukacja religijna. Założenia – uwarunkowania – perspektywy rozwoju, Lublin 2002. |
162. | Rogowski C., Koncepcje katechetyczne po Soborze Watykańskim II, Lublin 1997. |
163. | Różańska A., Edukacja religijna młodzieży w warunkach pluralizmu religijnego w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej (Grupa Wyszehradzka: Polska, Czechy, Słowacja, Węgry) – studium porównawcze, Toruń 2015. |
164. | Sondej M.C., Katecheza wtajemniczająca w liturgię dzisiaj, w: A. Offmański (red.), Współczesna katecheza liturgiczna. Liturgia w katechezie i szkolnym nauczaniu religii, Szczecin 2010, s. 179–194. |
165. | Sproncel P., Kultura tymczasowości jako wyzwanie dla duszpasterstwa Kościoła w świetle nauczania papieża Franciszka, Kraków 2022. |
166. | Stroba J., Geneza nowego programu katechezy, w: J. Stroba (red.), Przepowiadanie i interpretacja, Poznań 1971, s. 107–118. |
167. | Stróżewski W., In necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas, „Znak” 12 (2010) 667, s. 173–174. |
168. | Sulikowski A., „Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny”: glosy, hipotezy, interpretacje, „Tematy i Konteksty” 6 (2016) 11, s. 254–301. |
169. | Sultana C.M., A Pastoral Reading of the “Directory for Catechesis”, „Roczniki Teologiczne” 68 (2021) 11, s. 43–56. |
170. | Szlaga J., Traktat IV. Hermeneutyka biblijna, w: J. Szlaga (red.), Wstęp ogólny do Pisma Świętego, Poznań 1986, s. 184–220. |
171. | Szpet J., Dydaktyka katechezy, Poznań 1999. |
172. | Tokarczuk O., Czuły narrator, Warszawa 2020. |
173. | Tomasik P., Dekalog w katechezie, w: R. Mazur (red.), Dziesięć Słów. Aktualność nauczania św. Jana Pawła II w 30. rocznicę IV Pielgrzymki do Ojczyzny, Kielce 2021, s. 11–37. |
174. | Tytus Liwiusz, Dzieje od założenia miasta Rzymu, tłum. W. Strzelecki, Wrocław 2004. |
175. | Warzyński S., O współczesnych problemach z prawdą. Refleksje w świetle eseju Harry’ego G. Frankfurta „O wciskaniu kitu (On bullshit)”, „Collectanea Theologica” 87 (2013) 3, s. 135–162. |
176. | Willey P., White J.D., Companion to “Directory for Catechesis”, Huntington 2021. |
177. | Zadykowicz T., Sequela Christi et imitatio hominis. Paradygmat naśladowania we współczesnej refleksji teologicznomoralnej. Źródła i perspektywy, Lublin 2011. |
178. | Zając M., The Biblical Dimension of Religious Instruction in Poland, „Verbum Vitae” 39 (2021), s. 1295–1309. |
179. | Ziółkowska M., Psalmy szkołą modlitwy w ujęciu św. Augustyna, „Verbum Vitae” 22 (2012), s. 203–213. |
180. | Ziółkowski Z., Najtrudniejsze strony Biblii, Warszawa 1989. |
181. | Zuffi S., Simboli e segreti Caravaggio. I significati nascosti nei capolavori del maestro della luce, Milano 2010. |