Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2024.39-10
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / t. 39 (68) 2024
"I attach great importance to this contact." The Relations between the Parisian "Kultura" and the Szczecin weekly "Ziemia i Morze" in the light of correspondence and publications of both periodicals

Authors: Eryk Krasucki ORCID
Uniwersytet Szczeciński
Keywords: 1956 in Poland weekly "Ziemia i Morze " monthly "Kultura" (Paris) Jerzy Giedroyc Maria Boniecka Henryk Rozpędowski
Whole issue publication date:2024
Page range:39 (253-291)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The weekly “Ziemia i Morze,” published in Szczecin from 1956 to 1957, remains a regional phenomenon. It was also part of the larger “thaw” press movement, which set the tone for the changes concluding the Stalinist period in Poland. In 1956, the magazine established contact with the Paris-based monthly “Kultura,” the most influential title in Polish émigré press after World War II. This resulted in publications in both titles, as well as an exchange of correspondence between the editors-in-chief of both magazines. The text reviews and analyses the relationship between the Szczecin and Parisian editorial offices during the “thaw” period, aiming to determine the nature of their mutual perception, the form of their cooperation, and whether these contacts were exceptional on a national scale. The source base for the text includes archival documents, press publications, and correspondence between the journalists of “Ziemia i Morze” and Jerzy Giedroyc.
Download file

Article file

Bibliography

1.Archival Sources:
2.Archiwum Akt Nowych w Warszawie: KC PZPR (Central Committee of the Polish United Workers' Party)
3.Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu: Korespondencja Jerzego Giedroycia z tygodnikiem Ziemia i Morze 1956–1959 (Correspondence of Jerzy Giedroyc with the weekly Ziemia i Morze 1956–1959), Korespondencja Jerzego Giedroycia z Marią Boniecką 1957–1967 (Correspondence of Jerzy Giedroyc with Maria Boniecka 1957–1967), Korespondencja Jerzego Giedroycia z Henrykiem Rozpędowskim 1957–1982 (Correspondence of Jerzy Giedroyc with Henryk Rozpędowski 1957–1982)
4.Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: Teczka Henryka Rozpędowskiego (File of Henryk Rozpędowski)
5.Archiwum Państwowe w Gdańsku: KW PZPR (Provincial Committee of the Polish United Workers' Party)
6.Archiwum Państwowe w Szczecinie: KW PZPR (Provincial Committee of the Polish United Workers' Party)
7.Archiwum Uniwersytetu Szczecińskiego: Zbiór prac magisterskich (Collection of Master's Theses)
8.Biblioteka Domu Literatury w Warszawie: Protokoły obrad Zjazdów Związku Literatów Polskich (Minutes of the Meetings of the Congress of the Union of Polish Writers)
9.Muzeum Literatury Książnicy Pomorskiej w Szczecinie: Archiwum Marii Bonieckiej (Maria Boniecka Archive)
10.Press:
11.„Głos Szczeciński”
12.„Kultura” (Paris)
13.„Ziemia i Morze”
14.Published Sources:
15.Giedroyc, Jerzy, Andrzej Bobkowski. Listy 1946–1961, edited by Jan Zieliński. Warszawa: Czytelnik, 1997.
16.Giedroyc, Jerzy. Emigracja ukraińska. Listy 1950–1982, edited by Barbara Bogumiła, translated by Ola Hnatiuk. Warszawa: Czytelnik, 2004.
17.Giedroyc, Jerzy, Stafan Kisielewski. Listy 1946–1991, introduction by Adam Michnik, edited by Łukasz Garbal, postscript by Rafał Habielski. Warszawa: Więź, 2020.
18.Giedroyc, Jerzy, Juliusz Mieroszewski. Listy 1949–1956, edited by Krzysztof Pomian, Jacek Krawczyk. Warszawa: Czytelnik, 1999.
19.Giedroyc, Jerzy, Juliusz Mieroszewski. Listy 1957–1975, edited by Rafał Habielski. Warszawa: Więź, 2016.
20.Memoirs:
21.Boniecka, Maria A. Ucieczka z druty. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1975.
22.Giedroyc, Jerzy. Autobiografia na cztery ręce, edited by Krzysztof Pomian. Warszawa: Czytelnik, 1994.
23.Rozpędowski, Henryk. Był chamsin. Londyn: Aneks, 1994.
24.Fiction, Reports, Journalism:
25.Arski, Stefan. Targowica leży nad Atlantykiem. Warszawa: Książki i Wiedza, 1952.
26.Arski, Stefan. Pasażerowie martwej wizy. Warszawa: Książka i Wiedza, 1954.
27.Gombrowicz, Witold. Trans-Atlantyk; Ślub. Paryż: Instytut Literacki, 1953.
28.Janta, Aleksander. Wracam z Polski 1948. Paryż: Instytut Literacki, 1949.
29.Wańkowicz, Melchior. Klub Trzeciego Miejsca. Paryż: Instytut Literacki, 1949.
30.Studies:
31.Chałasiński, Józef, Jan Ulatowski. Przeszłość i przyszłość polskiej inteligencji. Rzym: Instytut Literacki, 1947.
32.Dudek, Antoni, Grzegorz Pytel. Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej. Londyn: Aneks, 1990.
33.Eisler, Jerzy. Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna PRL. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2018.
34.Friszke, Andrzej. „Ewolucjonista”. In Jerzy Giedroyc: kultura, polityka, wiek XX. Debaty i rozprawy, edited by Andrzej Mencwel, Andrzej Stanisław Kowalczyk, Leszek Szaruga, and Zuzanna Grębecka, 153–157. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
35.Friszke, Andrzej. Życie polityczne emigracji. Warszawa: Więź, 1999.
36.Grochowska, Magdalena. Jerzy Giedroyc. Do Polski ze snu. Warszawa: Świat Książki, 2009.
37.Habielski, Rafał. Życie społeczne i kulturalne emigracji. Warszawa: Więź, 1999.
38.Hofman, Iwona, ed. „Kultura” paryska. Twórcy, dzieło, recepcja. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007.
39.Janowski, Włodzimierz, Aleksander Kochański. Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR 1948–1990, edited by Krzysztof Persak. Warszawa: ISP PAN, 2000.
40.Kańczukowska, Justyna. „Propaganda komunistyczna w okresie stalinowskim i w czasie stanu wojennego wobec Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Próba porównania”. In Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2010. Referaty, edited by Łukasz Kamiński and Tomasz Kozłowski, 39–45. Warszawa: IPN, 2010.
41.Kochanowski, Jerzy. Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956–1957. Kraków: Znak, 2017.
42.Kornat, Marek. „Między literaturą a polityką. Korespondencja Jerzego Giedroycia z Czesławem Miłoszem (1952–2000)”. In Jerzy Giedroyc, Czesław Miłosz, Listy 1952–1963, edited by Marek Kornat. Warszawa: Czytelnik, 2008.
43.Kowalczyk, Andrzej Stanisław. Wena do polityki. O Giedroyciu i Mieroszewskim. Warszawa: Więź, 2014.
44.Kozłowski, Kazimierz. Kształtowanie się środowisk artystycznych w Szczecinie (1945–1959). Poznań-Szczecin: Instytut Zachodni, 1983.
45.Kozłowski, Kazimierz. Od Października ‘56 do Grudnia ’70. Ewolucja stosunków społeczno-politycznych na Wybrzeżu (1956–1970). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2002.
46.Krasucki, Eryk. „Cenzurując «odwilż». Urzędowe skreślenia i ingerencje w tekstach w tekstach pisanych dla tygodnika »Ziemia i Morze» (1956–1957)”. In Od polonizacji do europeizacji Pomorza Zachodniego. Prace ofiarowane prof. Kazimierzowi Kozłowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, edited by Małgorzata Machałek, Jan Macholak, and Edward Włodarczyk, 201–230. Warszawa-Szczecin: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2012.
47.Krasucki, Eryk. „Niesforne dziecko «odwilży». Tygodnik «Ziemia i Morze» w 1956 roku”. In W poszukiwaniu tożsamości. Październik 1956 na Pomorzu Zachodnim, edited by Małgorzata Machałek and Adam Makowski, 115–147. Szczecin: IPN, 2007.
48.Krasucki, Eryk. „Tygodnik «Ziemia i Morze» (1956–1957) a (od)budowa lokalnej tożsamości.” Przegląd Zachodniopomorski 4 (2017): 91–129.
49.Krasucki, Eryk. „Tygodnik «Ziemia i Morze» na tle przełomowego roku 1956”. In Lech Bądkowski i Jerzy Pachlowski w tygodniku „Ziemia i Morze”, edited by Józef Borzyszkowski and Kazimierz Kozłowski, 31–46. Szczecin: Oficyna Wydawnicza „Dokument”, 2010.
50.Kunicki, Mikołaj Stanisław. Between the Brown and the Red. Nationalism, Catholicism, and Communism in Twentieth-Century Poland – The Politics of Bolesław Piasecki. Athens, Ohio: Ohio University Press, 2012.
51.Mencwel, Andrzej, Andrzej Stanisław Kowalczyk, Leszek Szaruga, Zuzanna Grębecka, eds. Jerzy Giedroyc: kultura, polityka, wiek XX. Debaty i rozprawy. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
52.Przeperski, Michał, Paweł Sasanka. Nie tylko „Po Prostu”. Prasa w dobie odwilży (1955–1958). Warszawa: IPN, 2019.
53.Pomian, Krzysztof, ed. Jerzy Giedroyc. Redaktor. Polityk. Człowiek. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2001.
54.Rembacka, Katarzyna. „«Osadnictwo literackie» Leonarda Borkowicza czy szczecińska odsłona «repolonizacji kulturalnej Ziem Odzyskanych» prowadzonej w latach czterdziestych XX w.?” Dzieje Najnowsze 1 (2019): 157–160.
55.Rokicki, Konrad. Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956–1970. Warszawa: IPN, 2011.
56.Rudnicki, Józef. „Paryska „Kultura” wobec Października 1956.” Przegląd Socjalistyczny 2 (2008): 82–91.
57.Sasanka, Paweł. „Władza, prasa i dziennikarze między XX Zjazdem KPZR a październikiem 1956 roku”. In Nie tylko „Po Prostu”. Prasa w dobie odwilży (1955–1958), edited by Michał Przeperski and Paweł Sasanka, 34–96. Warszawa: IPN, 2019.
58.Szaruga, Leszek. „Kultura” – księga otwarta. Kraków: Libron, 2011.
59.Zientara, Paweł. Emigracja wobec Października. Postawy polskich środowisk emigracyjnych wobec liberalizacji w PRL w latach 1955–1957. Warszawa: LTW, 2001.