Reglamentacja pozwoleń na broń w ujęciu historycznym, prawnym i praktycznym. Przykład województwa zachodniopomorskiego

ISBN: 978-83-7972-967-8    ISBN (online): 978-83-7972-968-5    ISSN: 0860-2751    OAI    DOI: 10.18276/978-83-7972-968-5
CC BY-SA   Open Access 

Issue archive / T. (MCDLVIII) 1384

Year:2025
Field:Field of Social Sciences
Discipline:security sciences
Keywords: state law security firearms regulation West Pomeranian Voivodeship
Authors: Piotr Ostrowski ORCID
Uniwersytet Szczeciński

Information

Electronic version of the publication available under CC BY-SA 4.0 license after 12 months from the date of release: October 2025

Printed version of the publication can be purchased in the store of the University of Szczecin Press: wn.usz.edu.pl/sklep/

Abstract

Regulation of firearms licences from a historical, legal and practical perspective
The example of the west pomeranian province

The issue of individual rights to possess weapons is extremely complex. One of the reasons why countries pursue, to a greater or lesser extent, a policy of regulating weapons permits for individuals is to establish and adopt a generally applicable limit on this right.

The aim of this monograph is to present the issues related to the regulatory policy on firearms licences in Poland. The available literature shows that there is still a lack of in-depth research on access to firearms at the regional level. In this case, the author chose the West Pomeranian Province. Studies in this area were of cognitive value and crucial for assessing the consistency of gun licensing policy at the regional and national levels. The primary research objective is to investigate access to firearms by individuals in Poland across various historical periods. Additionally, the study focused on two primary objectives. The first is to analyse normative acts in order to show changes in state management of access to firearms and ammunition in Poland, both historically and in the present day. The second objective is to analyse the available data regarding the police’s policy on issuing firearms licenses in the West Pomeranian Voivodeship and to identify the factors influencing the number of licences issued.

Bibliography

1.Dokumenty opublikowane
2.Decyzja Nr 34 Komendanta Głównego Policji z dnia 8 lutego 2002 r. w sprawie prowadzenia rejestru „Broń”, Dz.U. KGP 2004, nr 14, poz. 78.
3.Decyzja Nr 726 Komendanta Głównego Policji z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie funkcjonowania centralnych zbiorów danych tworzących Krajowy System Informacyjny Policji, Dz.U. KGP 2006, nr 17, poz. 106.
4.Dekret o nabywaniu i posiadaniu broni i amunicji, Dz. Pr. P.P. 1919, nr 9, poz. 123.
5.Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 30 października 1944 r. o ochronie państwa, Dz.U 1944, nr 10, poz. 50.
6.Dyrektywa Rady Unii Europejskiej Nr 91/477/EWG z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, Dz.U. UE.L. 1991.256.51.
7.Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 ze zm.
8.Konwencja między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, Rządem Królestwa Danii i Rządem Republiki Federalnej Niemiec dotycząca Wielonarodowego Korpusu Północno- -Wschodniego, sporządzona w Szczecinie dnia 5 września 1998 r., Dz.U. 2000, nr 21, poz. 259.
9.Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego P2/93.
10.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 1919 r. w przedmiocie posiadania broni palnej i materiałów wybuchowych, Dz. Pr., nr 9, poz. 133.
11.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 kwietnia 1939 r. wydane w porozumieniu z Ministrami Spraw Wojskowych oraz Przemysłu i Handlu o istotnych częściach broni palnej i amunicji, Dz.U 1939, nr 41, poz. 273.
12.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 1 września 1939 roku w sprawie wyrobu broni, amunicji, materiałów wybuchowych oraz innych narzędzi i mogących służyć do napaści i obrony, Dz.U 1939, nr 88, poz. 564, 565.
13.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 19 października 1961 r. w sprawie określenia organów Milicji Obywatelskiej właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalania wzorów pozwoleń na broń oraz określenia istotnych części broni i amunicji, Dz.U. 1961, nr 52, poz. 228, 229.
14.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 stycznia 1964 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia organów Milicji Obywatelskiej właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalania wzorów pozwoleń na broń oraz określenia istotnych części broni i amunicji, Dz.U. 1964, nr 3, poz. 17.
15.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 lutego 1973 r. zmieniające rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia organów Milicji Obywatelskiej właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalania wzorów pozwoleń na broń oraz określenia istotnych części broni i amunicji, Dz.U. 1973, nr 7, poz. 51.
16.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 września 1975 r. w sprawie określenia organów Milicji Obywatelskiej właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalenia wzorów pozwoleń na broń oraz określenia istotnych części broni i amunicji, Dz.U. 1975, nr 32, poz. 17.
17.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie obowiązku złożenia do depozytu broni, amunicji i materiałów wybuchowych oraz zakazu noszenia przedmiotów i narzędzi, których używanie może zagrażać porządkowi publicznemu, Dz.U. 1981, nr 29, poz. 163.
18.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 grudnia 1986 r. w sprawie określenia organów właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalenia wzorów pozwoleń na broń oraz określenia istotnych części broni i amunicji, Dz.U. 1987, nr 1, poz. 7.
19.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 grudnia 1986 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów ustawy o broni i amunicji i materiałach wybuchowych na pistolety, rewolwery i inne przedmioty do miotania chemicznych środków obezwładniających oraz odstrzeliwania amunicji alarmowej i sygnałowej, Dz.U. 1987, nr 1, poz. 86.
20.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 października 1990 r. w sprawie określenia organów właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalenia wzorów pozwoleń na broń oraz określenia istotnych części broni i amunicji, Dz.U. 1990, nr 76, poz. 452.
21.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 października 1990 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów ustawy o broni i amunicji i materiałach wybuchowych na poszczególne rodzaje broni białej oraz przedmioty, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu publicznemu, Dz.U. 1990, nr 6, poz. 451.
22.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 1 grudnia 1993 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów ustawy o broni, amunicji i materiałach wybuchowych na poszczególne rodzaje broni białej oraz przedmioty, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu publicznemu, Dz.U. 1993, nr 119, poz. 533.
23.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 11 stycznia 1994 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia organów właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalenia wzorów pozwoleń na broń oraz określenia istotnych części broni i amunicji, Dz.U. 1994, nr 5, poz. 22.
24.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie wzorów legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia uprawniającego do nabycia broni, legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania broni, świadectwa broni oraz karty rejestracyjnej broni – załącznik nr 1, Dz.U. 2013, poz. 447.
25.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 lutego 2000 r. w sprawie wzorów legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia uprawniającego do nabycia broni, legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania broni oraz świadectwa broni, Dz.U. 2000, nr 17, poz. 222.
26.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 marca 2000 r. w sprawie wzoru zgłoszenia przywozu z zagranicy przez obywateli polskich broni i amunicji na własne potrzeby oraz trybu przekazywania organom Policji informacji o przywozie broni i amunicji przez organy celne, Dz.U. 2000, nr 17, poz. 222.
27.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 marca 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad deponowania broni i amunicji oraz stawek odpłatności za przechowywanie broni i amunicji w depozycie Policji lub organu celnego, Dz.U. 2000, nr 17, poz. 223.
28.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 marca 2000 r. w sprawie wzorów zaświadczeń uprawniających do przewozu, wywozu oraz przewozu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej broni i amunicji oraz nabycia broni przez cudzoziemców, Dz.U. 2000, nr 18, poz. 235.
29.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie egzaminu ze znajomości przepisów dotyczących posiadania broni oraz umiejętności posługiwania się bronią, Dz.U. 2000, nr 19, poz. 241.
30.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie rodzajów szczególnie niebezpiecznych broni i amunicji oraz rodzajów broni odpowiadającej celom, w których może być wydane pozwolenie na broń, Dz.U. 2000, nr 19, poz. 240.
31.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 kwietnia 2000 r. w sprawie przechowywania, noszenia oraz ewidencjonowania broni i amunicji, Dz.U. 2000, nr 27, poz. 343.
32.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie wzorów legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia uprawniającego do nabycia broni, legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania broni, świadectwa broni oraz karty rejestracyjnej broni – załącznik nr 1, Dz.U. 2003, nr 225, poz. 2233.
33.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie pozbawiania broni palnej cech użytkowych, Dz.U. 2004, nr 94, poz. 924.
34.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 sierpnia 2014 r. w sprawie przechowywania, noszenia oraz ewidencjonowania broni i amunicji, Dz.U. 2014, poz. 1224.
35.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z posiadaniem broni, Dz.U. 2023, poz. 1316.
36.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie warunków wykonywania polowania i znakowania tusz, Dz.U. 2010, nr 186, poz. 1250.
37.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 września 2000 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na broń, Dz.U. 2000, nr 79, poz. 898.
38.Rozporządzenie Ministrów Obrony Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie określenia organów wojskowych właściwych do wydawania pozwoleń na broń żołnierzom zawodowym, Dz.U. 2000, nr 49, poz. 576.
39.Rozporządzenie Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 kwietnia 2000 r. w sprawie przewożenia broni i amunicji środkami transportu publicznego, Dz.U. 2000, nr 31, poz. 390.
40.Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. Prawo o broni, amunicji i materjałach wybuchowych, Dz.U. 1932, nr 94, poz. 807.
41.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 1921 r. w przedmiocie rozciągnięcia mocy obowiązującej dekretu z dnia 25 stycznia 1919 r. o nabywaniu i posiadaniu broni i amunicji na województwa: nowogródzkie, poleskie i wołyńskie, oraz powiaty: grodzieński, białowieski i wołkowyski województwa białostockiego, Dz.U. 1921, nr 71, poz. 472.
42.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 1961 r. w sprawie zasad i trybu zbycia broni i amunicji, Dz.U. 1961, nr 42, poz. 221, 222.
43.Rozporządzenie wykonawcze Ministra Spraw Wewnętrznych do dekretu o nabywaniu i posiadaniu broni i amunicji z dnia 25 stycznia 1919 r., które weszło w życie z mocą obowiązującą z dniem 21 maja 1920 r., Dz. Pr. P. P. 1920, nr 9, poz. 123.
44.Uchwała z dnia 24 lipca 2001 r., sygn. akt I KZP 10/01 Sądu Najwyższego, Izba Karna w Warszawie.
45.Umowa między Państwami-Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego dotycząca statusu ich sił zbrojnych, sporządzona w Londynie dnia 19 czerwca 1951 r., Dz.U. 2000, nr 21, poz. 257.
46.Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, Dz.U. 1960, nr 30, poz. 168 ze zm.
47.Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o broni, amunicji i materiałach wybuchowych, Dz.U. 1961, nr 6, poz. 42, 43.
48.Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, Dz.U. 1999, nr 53, poz. 549 ze. zm.
49.Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, Dz.U. 2002, nr 67, poz. 679; Dz.U. 2002, nr 74, poz. 676; Dz.U. 2002, nr 117, poz. 1007; Dz.U. 2003, nr 210, poz. 2036.
50.Ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy o broni i amunicji oraz o zmianie ustawy o Biurze Ochrony Rządu, Dz.U. 2003, nr 52, poz. 451.
51.Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy o broni i amunicji oraz ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, Dz.U. 2011, nr 38, poz. 195.
52.Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych, Dz.U. 2023, poz. 803.
53.Zarządzenie Ministra Bezpieczeństwa Publicznego z dnia 14 czerwca 1945 r. w sprawie zezwolenia na posiadanie broni, MP 1945, nr 10, poz. 39.
54.Zarządzenie Ministra Bezpieczeństwa Publicznego z dnia 13 grudnia 1946 r. o pozwoleniach na broń palną, MP 1947, nr 2, poz. 4.
55.Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 5 maja 1955 r. w sprawie określenia organów Milicji Obywatelskiej właściwych do wydawania pozwoleń na broń palną, MP 1955, nr 46, poz. 459.
56.Zarządzenie Nr 6 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 maja 2002 r. w sprawie uzyskiwania, przetwarzania i wykorzystywania przez Policję informacji oraz sposobów zakładania i prowadzenia zbiorów tych informacji, Dz.U. KGP 2003, nr 8, poz. 44; Dz.U. KGP 2003, nr 9, poz. 4.
57.Opracowania
58.Bacia B., Prawo dostępu do broni palnej, Warszawa 2016.
59.Filar M., Prawo posiadania broni palnej jako obywatelskie prawo podmiotowe. Teoria prawa Filozofia prawa. Współczesne prawo i prawoznawstwo (księga ku czci prof. W. Langa), Toruń 1998.
60.Gierszewski J., Pieczywok A., Metodologiczne podstawy badania problemów bezpieczeństwa, Warszawa 2020.
61.Kąkol C., Ustawa o broni i amunicji. Komentarz, Warszawa 2011.
62.Kobierski S., Polska broń. Broń palna, Wrocław 1975.
63.Kockowski T., Reglamentacja gospodarcza, [w:] A. Borkowski, A. Chełmoński, M. Guziński, K. Kiczka, L. Kieres, T. Kocowski, M. Szydło, Administracyjne prawo gospodarcze, Wrocław 2009.
64.Kodeks cywilny. Komentarz, (red.) M. Załucki, wyd. 3, Warszawa 2023.
65.Łopatka A., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1969.
66.Maj S., Ustawa o broni i amunicji. Komentarz, Warszawa 2010.
67.Misiuk A., Historia bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce. Zarys dziejów instytucji i służb w latach 1764–1990, Warszawa 2015.
68.Nienałtowski W., Nienałtowski R., Administracyjno-prawne aspekty wydawania pozwoleń na broń palną, Legionowo 2013.
69.Podgórny T., Tradycje posiadania współczesnej broni palnej w Polsce w latach 1918–2015 ze szczególnym uwzględnieniem kolekcjonerstwa broni, Kraków 2015.
70.Pułło A., Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, Warszawa 2002, https://biblioteka. sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2015/03/USA-pol.pdf, dostęp: 24.07.2024.
71.Wójcikiewicz J., Widacki J., Posiadanie broni palnej przez obywateli, Warszawa– Kraków 1999.
72.Artykuły w czasopismach
73.Adamczyk E.K., Dostęp do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce, „Studia nad Bezpieczeństwem” 2016/1.
74.Czeczot P., Druga poprawka do konstytucji USA. Rys historyczny, cele i założenia, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020/4(56).
75.Filar M., Prawo posiadania broni palnej jako obywatelskie prawo podmiotowe, „Państwo i Prawo” 1997/5(615).
76.Herzog A., Ustawa o broni i amunicji po nowelizacji, „Prokuratura i Prawo” 2011/10.
77.Jancewicz R., Niewiński L.A., Pojęcie broni palnej i amunicji w prawie polskim, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2004/3.
78.Kasprzak J., Władza państwowa a posiadanie broni przez obywateli na przestrzeni dziejów, „Studia Prawnoustrojowe” 2013/22.
79.Koper A., Posiadanie broni w Polsce w okresie międzywojennym, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 2018.
80.Król M., Pojęcie luzu normatywnego stosowania prawa, „Państwo i Prawo” 1979/6.
81.Mikowski R., Kilka uwag o podstawach prawnych ograniczeń dostępu do broni palnej w Polsce, „Przegląd Prawa i Administracji” 2018/115, https://repozytorium.uni.wroc. pl/Content/109036/12_Mikowski_R_Kilka_uwag_o_podstawach_prawnych_ograniczen_ dostepu_do_broni_palnej.pdf, dostęp: 4.08.2024.
82.Niewiński L.A., Zakres reglamentacji dostępu do broni palnej jako forma ograniczenia prawa podmiotowego obywatela, „Studia Prawnoustrojowe” 2006/6, https://bazhum. muzhp.pl/media/texts/studia-prawnoustrojowe/2006-numer-6/studia_prawnoustrojowe- r2006-t-n6-s241-252.pdf, dostęp: 4.08.2024.
83.Pakla R., Tendencje prawne w dostępie do broni palnej i ich wpływ na bezpieczeństwo państwa i obywateli, „Studia Bezpieczeństwa Narodowego” 2015/8(2), https://sbn. wat.edu.pl/TENDENCJE-PRAWNE-W-DOSTEPIE-DO-BRONI-PALNEJ-I-ICH- -WPLYW-nNA-BEZPIECZENSTWO-PANSTWA,135311,0,1.html, dostęp: 4.08.2024.
84.Wintemute G.J., Guns, Fear, the Constitution, and the Public’s Health, „The New England Journal of Medicine” 2008/358(14), s. 1421–1424, https://www.nejm.org/ doi/full/10.1056/NEJMp0800859, dostęp: 14.07.2024.
85.Netografia
86.Badania o prawie do posiadania broni palnej, Centrum Badań Opinii Społecznej, https://cbos.pl/PL/publikacje/news/newsletter_ver3.php?news_r=2022&news_nr=26, dostęp: 4.08.2024.
87.Dane statystyczne Komendy Głównej Policji dot. zamachów samobójczych od 1999 roku do 2023 roku, https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze, dostęp: 5.08.2024.
88.Dyrektywa Rady z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie nabywania i posiadania broni 91/477/EWG, Dz.U. UE.L. 1991.256.51, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzienniki-UE/ dyrektywa-91-477-ewg-w-sprawie-kontroli-nabywania-i-posiadania-broni-67428149, dostęp: 24.08.2024.
89.Encyklopedia Administracji Publicznej, http://encyklopediaap.uw.edu.pl/index.php/ Uznanie_administracyjne, dostęp: 28.08.2024.
90.Komunikat z badań: Poczucie bezpieczeństwa obywateli i opinie o dostępie do broni palnej, Centrum Badań Opinii Społecznej, Warszawa 2001, https://www.cbos.pl/ SPISKOM.POL/2001/K_056_01.PDF, dostęp: 4.08.2024.
91.Przebieg procesu legislacyjnego, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp? id=WDU19990530549, dostęp: 23.08.2024.
92.Przebieg procesu legislacyjnego – uzasadnienie projektu ustawy o broni i amunicji, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19990530549, dostęp: 23.08.2024.
93.Rozporządzenie o noszeniu broni przez polskich urzędników leśnych w Generalnym Gubernatorstwie z dnia 14 grudnia 1939 r. Generalnego Gubernatora H. Franka, http://bc.umcs.pl/Content/43221/570247.pdf, dostęp: 13.08.2024.
94.Rozporządzenie o posiadaniu broni z dnia 12 września 1939 r. Naczelnego Dowódcy Wojska von Brauchitsch, Prawo Generalnego Gubernatorstwa, http://bc.umcs.pl/ Content/43221/570247.pdf, dostęp: 13.08.2024.
95.Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o broni i amunicji oraz ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, https://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/wgdruku/3388, dostęp: 29.12.2024.