Studia Maritima


ISSN: 0137-3587     eISSN: 2353-303X    OAI    DOI: 10.18276/sm.2024.37-06
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / Vol. 37 2024
A Ship Emerges in the Distance... People Stand and Applaud. The (Un)obvious Contexts of the Wrocław Sea Festival Celebrations in June 1945

Authors: Joanna Nowosielska-Sobel ORCID
Uniwersytet Wrocławski Instytut Historyczny
Keywords: "Recovered Territories " Lower Silesia Wrocław Sea Festival Maritime League Oder River
Whole issue publication date:2024
Page range:24 (113-136)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The aim of this article is to attempt to answer whether the celebrations of secular holidays and ceremonies sponsored by the emerging communist governments in Poland can be reduced solely to the implementation of ideological tasks leading to the political subjugation of the nation. How did this issue appear from the perspective of the local society defined by the immediate post-war reality? The realisation of this goal has been designed in the form of presenting and analysing the (un)obvious contexts of the Sea Festival celebrations in Wrocław in 1945, which have not yet (similarly to other parts of the “Recovered Territories”) received the attention they deserve from historians. In this situation, this text, while also considering the role of Wrocław in the propaganda of the Polish state in the second half of the 1940s, aims to fill this research gap. The author’s intention in this case study is not only to highlight the political and ideological dimensions of the Wrocław Sea Festival in 1945 but also to equally emphasise its social and cultural context. Through the analysis of archival sources created by municipal and provincial authorities, notes and press articles, memoirs, and leaflets, it has been determined that while propaganda was the dominant feature of these celebrations, their significance for the foundational moment of Polish culture in the post-German city was equally fundamental. The Sea Festival in Wrocław in 1945 also exemplifies grassroots awakening of authentic social activity, skilfully reconciling the propaganda needs of the authorities with the requirements of the devastated city.
Download file

Article file

Bibliography

1.Archives
2.State Archive in Wrocław, Municipal Management of Wrocław.
3.State Archive in Wrocław, Wrocław Voivodeship Office.
4.Press
5.Gazeta Dolno-Śląska.
6.Naprzód Dolnośląski.
7.Posters
8.Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Dokumenty życia społecznego Gabinet Śląsko–Łużycki,
9.– Odezwa do mieszkańców Dolnego Śląska w dniu 29 czerwca 1945. Wojewódzki Komitet Organizacyjny “Święta Morza” na Dolnym Śląsku, Lignica, 23.04.1945;
10.– Afisze z hasłami propagandowymi [tzw. sztrajfy] związanymi z tematem odzyskania dostępu do morza w 1945 roku.
11.Memoirs
12.Drabik, Stanisław. “W operze wrocławskiej.” In: Trudne dni (Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów), edited by Mieczysław Markowski, 265–272. Vol. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960.
13.Jochelson, Andrzej. “Życie kulturalne i artystyczne polskiego Wrocławia (9.05.1945–9.05.1946).” In: Trudne dni (Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów), edited by Mieczysław Markowski, 83–88. Vol. 2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961.
14.Jochelson, Andrzej, “Pionierskie dni Zarządu Miejskiego.” In: Wspomnienia wrocławskich pionierów, edited by Włodzimierz Suleja, 10–43. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 1995.
15.Jochelson, Andrzej. “Życie kulturalne w 1945 roku w polskim Wrocławiu.” In: Wspomnienia wrocławskich pionierów, edited by Włodzimierz Suleja, 120–123. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 1995.
16.Jochelson, Andrzej. Kronika Semipałatyńsk-Wrocław. Edited and Introduction by Stanisław Bereś. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1997.
17.Kabaja, Adam. “Pionierski okres organizacji teatrów we Wrocławiu.” In: Trudne dni (Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów), edited by Mieczysław Markowski, 193–205. Vol. 2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961.
18.Kowalski, Jan. “Narodziny pierwszej gazety.” In: Trudne dni (Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów), edited by Mieczysław Markowski, 83–88. Vol. 2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961.
19.Kuligowski, Kazimerz. “W ruinach.” In: Trudne dni (Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów), edited by Mieczysław Markowski, 134–157. Vol. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960.
20.Łabosz, Piotr. “Pierwsze takty muzyki.” In: Trudne dni (Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów), edited by Mieczysław Markowski, 230–234. Vol. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960.
21.Skrowaczewska, Zofia. “Ze Lwowa przez Kraków nad Odrę.” In: Wspomnienia wrocławskich pionierów, edited by Włodzimierz Suleja, 131–133. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 1995.
22.Winnicki, Bronisław. “Polpress-Naprzód Dolnośląski.” In: Trudne dni (Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów), edited by Mieczysław Markowski, 235–255. Vol. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960.
23.References
24.Aleksandrowicz, Walenty. “Dni Morza w powojennej Polsce 1945–1980.” Nautologia 1 (1983): 34–44.
25.Białas, Tadeusz. Liga Morska i Kolonialna 1930-1939. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1983.
26.Białas, Tadeusz. Liga Morska 1944–1953. Gdańsk: Wydawnictwo „KORAB,” 2006.
27.Bublewski, Witold. “Z tradycji dni morza w Polsce.” Nautologia 1 (1980): 29–31.
28.Bednarz, Krystyna. “Prasa dolnośląska.” In: 25 lat prasy na Ziemiach Zachodnich i Północnych, edited by Andrzej Wakar, 37–54. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW “Prasa,” 1972.
29.Domke, Radosław. Ziemie Zachodnie i Północne Polski w propagandzie lat 1945–1948. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2010.
30.Dytman-Stasieńko, Agnieszka. 1 Maja w PRL. Święto zawłaszczonych znaczeń. Ideologia, rytuał, język. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TVP, 2006.
31.Hutnikiewicz, Alina. Szczecin w Polskiej Polityce morskiej w latach 1945–1950. Szczecin: Polskie Pismo i Książka, 1991.
32.Kelera, Józef. Wrocław teatralny 1945–1980. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983.
33.Kościk, Elżbieta. “Przemiany demograficzne na Dolnym Śląsku w latach 1945–1950.” In: Ziemie Zachodnie – historia i perspektywy, edited by Wojciech Kucharski, and Grzegorz Strauchold, 93–102. Wrocław: Ośrodek “Pamięć i Przyszłość,” 2011.
34.Łaborewicz, Ivo. “Działalność Ligi Morskiej w Jeleniej Górze w latach 1945–1950.” In: Między Legnicą a Jelenią Górą. Prace dedykowane Stanisławowi Firsztowi w 40-lecie pracy w muzealnictwie i 65. urodziny, edited by Ivo Łaborewicz, and Marek Szajda, 261–279. Jelenia Góra: Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry, Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze [State Archives in Wrocław, Branch in Jelenia Góra], 2020.
35.Magierska, Anna. “Próby konsolidowania społeczeństwa wokół haseł powrotu nad Odrę i Bałtyk w myśli politycznej pierwszych lat Polski Ludowej.” In: Studia z dziejów polskiej myśli politycznej, edited by Kazimierz Przybysz, 62–83. Warszawa: Dom Wydaw. Elipsa, 1991.
36.Makowski, Adam. “1 i 3 maja – dwa symbole w walce o różne wizje powojennej Polski na przykładzie Pomorza Zachodniego.” In: Piastowsko-komunistyczna satysfakcja? Obchody rocznic historycznych i świąt państwowych na Śląsku po II wojnie światowej, edited by Joanna Nowosielska-Sobel, and Grzegorz Strauchold, 151–165. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2008.
37.Makowski, Adam. Między iluzją a realiami. Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich w latach 1957–1970. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2019.
38.Mazur, Zbigniew. “Obchody świąt i rocznic historycznych na Ziemiach Zachodnich i Północnych (1945–1948).” In: Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, edited by Zbigniew
39.Mazur, 111–163. Poznań: Instytut Zachodni, 2000.
40.Migdalski, Paweł. “Polityka historyczna na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1989.” In: Region czy regiony? Ziemie Zachodnie I Północne 1945–1989, edited by Wojciech Kucharski, 507–518. Wrocław: Ośrodek “Pamięć i Przyszłość,” 2022.
41.Nowosielska-Sobel, Joanna. “Pionierski czas nauki polskiej we Wrocławiu w świetle wspomnień.” In: Nauka w powojennym Wrocławiu 1945–2015. W 70. Rocznicę powstania polskiego środowiska naukowego we Wrocławiu, edited by Wojciech Kucharski, Katarzyna Bock-Matuszyk, and Grzegorz Strauchold, 33–42. Wrocław: Ośrodek „Pamięć i Przyszłość,” 2015.
42.Nowosielska-Sobel, Joanna. “Polityka historyczna na Dolnym Śląsku w latach 1945–1989.” In: Region czy regiony? Ziemie Zachodnie i Północne 1945–1989, edited by Wojciech Kucharski, 487–497. Wrocław: Ośrodek “Pamięć i Przyszłość,” 2022.
43.Ordyłowski, Marek. Życie codzienne we Wrocławiu 1945–1948. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
44.Ordyłowski, Marek. “Obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego na Dolnym Śląsku.” In: Piastowsko-komunistyczna satysfakcja? Obchody rocznic historycznych i świąt państwowych na Śląsku po II wojnie światowej, edited by Joanna Nowosielska-Sobel, and Grzegorz Strauchold, 167–180. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT –Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2008.
45.Osęka, Piotr. Rytuały stalinizmu. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w Polsce 1944–1956. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2007.
46.Ruchniewicz, Małgorzata. “Lata 1945–1948.” In: Dolny Śląsk. Monografia historyczna, edited by Wojciech Wrzesiński, 625–674. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006.
47.Sowiński, Paweł. Komunistyczne święto. Obchody 1 maja w latach 1948–1954. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2000.
48.Strauchold, Grzegorz. Myśl zachodnia i jej realizacja w Polsce Ludowej w latach 1945–1957. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2003.
49.Strauchold, Grzegorz. Wrocław – okazjonalna stolica Polski. Wokół powojennych obchodów rocznic historycznych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2003.
50.Strauchold, Grzegorz. “The Maritime League. A Study of the Dissolution of a Social Institution.” Studia Maritima 34 (2021): 161–183. http://doi.org/10.18276/sm.2021.34-07.
51.Szajda, Marek. Między propagandą a turystyką. Dni Karkonoszy i 840-lecie Jeleniej Góry w 1948 roku. Wrocław: Ośrodek “Pamięć i Przyszłość,” 2023.
52.Tetzlaff, Henryk. “Geneza i tradycje Dni Morza w Polsce (ze wspomnień współorganizatora pierwszego Święta Morza w Gdyni).” Nautologia 1 (1980): 16–25.
53.Tetzlaff, Henryk. “Tradycje obchodów Dni Morza i ich znaczenie.” Nautologia 1 (1983): 18–22.
54.Tomkiewicz, Ryszard. Rocznice bitwy pod Grunwaldem w Polsce Ludowej. Olsztyn: Towarzystwo Naukowe – Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2011.
55.Tomkiewicz, Ryszard. “Polityka historyczna na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945–1989. Wprowadzenie.” In: Region czy regiony? Ziemie Zachodnie i Północne 1945–1989, edited by Wojciech Kucharski, 467–477. Wrocław: Ośrodek “Pamięć i Przyszłość,” 2022.
56.Turnau, Irena. Studia nad strukturą ludnościową polskiego Wrocławia. Poznań: Instytut Zachodni, 1960.
57.Tyszkiewicz, Jakub. Sto wielkich dni Wrocławia. Wystawa Ziem Odzyskanych we Wrocławiu a propaganda polityczna Ziem Zachodnich i Północnych w latach 1945–1948. Wrocław: Arboretum, 1997.
58.Tyszkiewicz, Jakub. Od upadku Festung Breslau do stalinowskiego Wrocławia. Kalendarium 1945–1950. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
59.Tyszkiewicz, Jakub. “Uroczystości obchodów państwowych i rocznicowych na Dolnym Śląsku w okresie stalinowskim (1949–1953).” In: Piastowsko-komunistyczna satysfakcja? Obchody rocznic historycznych i świąt państwowych na Śląsku po II wojnie światowej, edited by Joanna Nowosielska-Sobel, and Grzegorz Strauchold, 131–144. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2008.
60.Wilk, Hubert. “Święta, rocznice, obchody – oficjalne świętowanie w Kielcach (1945–1948).” Studia Muzealno-Historyczne 2 (2010): 79–98.
61.Zaremba, Marcin. Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Kraków: Wydawnictwo Znak, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2012.