Studia Maritima


ISSN: 0137-3587     eISSN: 2353-303X    OAI    DOI: 10.18276/sm.2018.31-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / Vol. 31 2018
DIE FELDZÜGE DES BOLESŁAW SCHIEFMUND NACH BELGARD UND KOLBERG UND DIE ANFÄNGE DER SYMBOLISCHEN INBESITZNAHME POMMERNS DURCH POLEN
(THE EXPEDITIONS OF BOLESŁAW III WRYMOUTH TO BELGARD (POLISH: BIAŁOGARD) AND KOLBERG (POLISH: KOŁOBRZEG) AND THE BEGINNING OF THE POLISH SYMBOLIC APPROPRIATION OF POMERANIA)

Authors: Paweł Migdalski ORCID
Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych
Keywords: history of Poland history of Pomerania Polish medieval chronicles historical myths Kołobrzeg / Kolberg Białogard / Belgard
Data publikacji całości:2018
Page range:21 (87-107)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

For 150 years Kołobrzeg was an important place of remembrance in Germany. In 1945 Pomerania together with that town was captured by the Polish state after bloody fights of the Polish army. With the reference to the 1945 battle the Polish created several historical myths, which also refer to a Medieval narrative. The article is an attempt to investigate – on the basis of chronicles – whether already in the Middle Ages the narrative about Kołobrzeg and nearby Białogard played a similar role in the symbolic policy among the Polish elites. The first part of the article describes the records of chroniclers about the expeditions of Bolesław III Wrymouth to Białogard and Kołobrzeg. The second part depicts their significance against the background of the contemporary political situation. It seems that at the beginning of the 12th century Gallus Anonymus (Anonymous) tried to invest those towns with symbolic significance, but with time chroniclers changed the original meaning of the records and entwined their elements in the current political discourse. Those plots came back only when the idea of the union between Poland and Pomerania re-emerged.
Download file

Article file

Bibliography

1.Quellen
2.Anonim tzw. Gall. Kronika Polska. Przeł. R. Grodecki, opr. M. Plezia. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 1999 (BN I 59).
3.Chronica Poloniae Maioris, hrsg. v. B. Kürbis, MPH, NS, Bd. 8. Warszawa: PWN, 1970.
4.Chronica Polonorum, ed. L. Ćwikliński, MPH, Bd. 3. Lwów: Eigendruck, 1878.
5.Chronica principium Poloniae, MPH, Bd. 3. Lwów: Eigendruck, 1878.
6.Cronica Petri Comitis Poloniae, MPH, NS, Bd. 3. Kraków: PAU, 1951.
7.Długosz, J. Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 3–4. Warszawa: PWN, 1969.
8.Długosz, J. Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, Buch 12, 1462–1480. Warszawa: PWN, 2006.
9.Galli Anonymi Cronica et Gesta ducum sive principum polonorum, hrsg. v. K. Maleczyński, MPH, NS, Bd. 2. Kraków: PAU, 1952.
10.Jan z Dąbrówki. Komentarz do Kroniki polskiej Mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem, hrsg. v. M. Zwiercan, mit A.Z. Kozłowska, M. Rzepiela, MPH, NS, Bd. 14. Kraków: PAU, 2008.
11.Joanis Długossii seu Longini Canonici Cracoviensis Historiae Poloniae libri XII, hrsg. v. A. Przeździecki, Bd. 5, liber XII (XIII). Cracovie: Typographia Kirchmayerana, 1878.
12.Kronika Szląska Skrócona. MPH, Bd. 3. Lwów 1878.
13.Magistri Vincenti dicti Kadłubek Chronica Polonorum, hrsg. v. M. Plezia, MPH, NS, Bd. I. Kraków: PAU, 1994.
14.Miersuae Chronicon. MPH, Bd. II, 2. Aufl. Warszawa: PWN, 1961.
15.Polens Anfänge. Gallus Anonymus: Chronik und Taten der Herzöge und Fürsten von
16.Polen. Übers. v. J. Bujnoch. Graz, Wien, Köln: Styria, 1978.
17.Pommersches Urkundenbuch, Bd. I, hrsg. v. K. Conrad. Köln, Wien: Böhlau, 1970.
18.Literatur
19.Banaszkiewicz, J. „Jedność porządku przestrzennego, społecznego i tradycji początków ludu (Uwagi o urządzeniu wspólnoty plemienno-państwowej u Słowian)“. Przegląd Historyczny 77 (1986) 3: 445–466.
20.Bastowska, K. „Polityka władz wobec zabytkowych obiektów sakralnych Pomorza Środkowego w latach 1945–1966 – mity, niedomówienia, półprawdy“. In: Kościół katolicki w realiach władzy komunistycznej na Pomorzu Środkowym w latach 1945–
21.1989, hrsg. v. P. Knap, T. Ceynowa, 71–102. Szczecin: IPN, 2011.
22.Bittner, K. Piosenka w służbie propagandy. Festiwal Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu 1968–1989. Poznań: IPN, 2015.
23.Cassirer, E. Mit państwa. Übers. v. A. Staniewska. Warszawa: IFiS PAN, 2006.
24.Chudziak, W., E. Siemianowska. „Problem przyłączenia Pomorza Środkowego do państwa pierwszych Piastów. Głos archeologa“. In: Tradycje i nowoczesność. Początki państwa polskiego na tle środkowoeuropejskim w badaniach interdyscyplinarnych, hrsg. v. H. Kóčka-Krenz, M. Matla, M. Danielewski, 181–200. Poznań: Wydawnictwo
25.Naukowe UAM, 2016.
26.Chudziak, W. „Wczesnośredniowieczny grot włóczni z Nętna – przyczynek do studiów nad chrystianizacją Pomorza Środkowego“. In: Świat Słowian wczesnego średniowiecza, hrsg. v. M. Dworaczyk, A.B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski, 647–655. Szczecin, Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2006.
27.Dalewski, Z. Rytuał i polityka. Opowieść Galla Anonima o konflikcie Bolesława Krzywoustego ze Zbigniewem. Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, 2005.
28.Dondzik, M. „Sztuka i ideologia – kolorowe filmy Veita Harlana z okresu III Rzeszy“. In: Konstelacja Szczecin. Aktorzy szczecińscy i kino okresu międzywojennego, hrsg. v. R. Skrycki, 73–91. Szczecin: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011.
29.Dopierała, B. Polskie losy Pomorza Zachodniego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1970.
30.Eitner, H.-J. Kolberg. Ein preußischer Mythos 1807/1945. Berlin: Quintessenz Verlag, 1999.
31.Eliade, M. Mity, sny i misteria. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1994.
32.Eliade, M. Traktat o historii religii. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966.
33.Filipowicz, S. Mit i spektakl władzy. Warszawa: PWN, 1988.
34.Gansiniec, R. „Liryka Galla Anonima“. Przegląd Literacki 49 (1958) 4: 355–387.
35.Gawęda, S., K. Pieradzka, J. Radziszewska. Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana
36.Długosza z lat 1445–1480, Bd. 2. Wrocław: Ossolineum, 1965.
37.Gawlas, S. „Świadomość narodowa Jana Długosza“. Studia Źródłoznawcze 27 (1983): 3–66.
38.Geremek, B. „Wyobraźnia czasowa polskiego dziejopisarstwa średniowiecznego“. Studia Źródłoznawcze 22 (1977): 1–17.
39.Golonka-Czajkowska, M. „‚Gdzie moi żołnierze, tam i ja‘. Postać Emilii Gierczak w heroicznym micie o zdobyciu Kołobrzegu“. In: Kołobrzeg i okolice poprzez wieki, hrsg. v. R. Ptaszyński, 221–244. Szczecin: Kadruk, 2010.
40.Grabski, A. F. Bolesław Krzywousty 1085–1138. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1968.
41.Gustowski, L. Polska a Pomorze Odrzańskie. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1946.
42.Güttner-Sporzyński, D. Święte wojny Piastów. Warszawa: PWN, 2017.
43.Hertel, J. „Pomorze w myśli politycznej elity intelektualnej wczesnośredniowiecznej Polski (Anonim Gall i Wincenty Kadłubek)“. Zapiski Historyczne 47 (1982) 4: 53–80.
44.Hertel, J. „Pomorze w myśli politycznej kronikarzy Polski piastowskiej (Anonim Gall, Wincenty Kadłubek, kronikarz wielkopolski)“. In: Prace z dziejów państwa i Zakonu
45.Krzyżackiego, hrsg. v. A. Czacharowski, 9–47. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1984.
46.Kochanowski, J.K. „Pierwotna giermanizacja Słowian pomorskich w świetle historiografii niemieckiej“. In: J.K. Kochanowski. Szkice i drobiazgi historyczne. Warszawa: Księgarnia E. Wende i Sp., 1904.
47.Krasucki, E. „Zaślubiny z morzem – powojenny mit założycielski Kołobrzegu. Kilka uwag wokół nieco wstydliwej historii“. In: Kołobrzeg i okolice poprzez wieki, hrsg. v. R. Ptaszyński, 297–319. Szczecin: Kadruk, 2010.
48.Krawiec, A. Ciekawość świata w średniowiecznej Polsce. Studium z dziejów geografii kreacyjnej. Poznań: Instytut Historii UAM, 2010.
49.Kroczyński, H. Zaślubiny Polski z morzem. Kołobrzeg: Le Petit Café, 1999.
50.Krzyżaniakowa, J. „Pojęcie narodu w ‚Rocznikach‘ Jana Długosza“. In: Sztuka i ideologia XV wieku, hrsg. v. P. Skubiszewski, 135–153. Warszawa: PWN, 1978.
51.Kürbis, B. „Pisarze i czytelnicy w Polsce XII i XIII wieku“. In: Polska dzielnicowa i zjednoczona. Państwo społeczeństwo kultura, hrsg. v. A. Gieysztor, 159–201. Warszawa: PWN, 1972.
52.Labuda, G. Historia Kaszubów w dziejach Pomorza. Bd. I: Czasy średniowieczne. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2006.
53.Labuda, G. Święty Wojciech. Biskup-męczennik, patron Polski, Czech i Węgier. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000.
54.Leciejewicz, L., M. Rębkowski. „Uwagi końcowe. Początki Kołobrzegu w świetle rozpoznania archeologicznego“. In: Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem, hrsg. v. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, 299–317. Warszawa: Trio, 2007.
55.Liman, K. „Epitety dotyczące osób w Kronice polskiej Galla Anonima“. In: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, 341–355. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 1976.
56.Łosiński, W. „Struktura terytorialno-polityczna Pomorza w XI stuleciu w świetle archeologii“. Slavia Antiqua 28 (1981/1982): 113–124.
57.Maleczyński, K. Bolesław III Krzywousty. Wrocław: Ossolineum, 1975.
58.Mazur, Z. „Między ratuszem, kościołem i cmentarzem“. In: Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, hrsg. v. Z. Mazur, 301–340. Poznań: Instytut Zachodni, 1997.
59.Migdalski, P. When did the first Polish rulers take the Pomerania? The history of certain paradigm in the Polish historiography, in: Poland, Pomerania and Their Neighbours’ Shaping of Medieval European Civilisation before 1300, hrsg. v. S. Rosik, (in Druckvorbereitung).
60.Migdalski, P. „Kreowanie polityki pamięci w Wolinie w okresie kulminacji obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego (1966–1967)“. In: Kulturowe konteksty pamięci Pomorzan. XIII Konferencja Kaszubsko-Pomorska, hrsg. v. C. Obracht-Prądzyński,
61.156–179. Słupsk, Gdańsk: Muzeum Pomorza Środkowego, 2016.
62.Mitkowski, J. Pomorze Zachodnie w stosunku do Polski. Poznań: Instytut Zachodni, 1946.
63.Myślenicki, W. Piastowski nurt Odry. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1972.
64.Pandowska, D. „Wincentyńska transformacja kroniki Galla Anonima na przykładzie przekazu o walkach z Pomorzanami“. In: Władcy, mnisi, rycerze, hrsg. v. B. Śliwiński. 81–112. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1996.
65.Petersohn, J. Der südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen Kräftespiel der Reichs, Polens und Dänemarks vom 10. bis 13. Jahrhundert. Köln, Wien: Böhlau, 1979.
66.Piątkowski, P. Biskupstwo pomorskie jako początek biskupstwa kamieńskiego. Wrocław: Chronicon, 2015.
67.Piskorski, J. M. Pomorze Plemienne. Historia – Archeologia – Językoznawstwo. Poznań, Szczecin: PTPN-Muzeum Narodowe w Szczecinie, 2002.
68.Plezia, M. Kronika Galla na tle historiografii XII wieku. Kraków: PAU, 1947.
69.Plezia, M. „Wstęp“. In: Anonim tzw. Gall, Kronika Polska. Übers. v. R. Grodecki, bearb. v. M. Plezia, III–LXXXI. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 1999.
70.Polak, W. „Gesta Gallowe a kultura oralna“. In: Tekst źródła. Krytyka. Interpretacja, hrsg. v. B. Trelińska, 65–76. Warszawa: DiG, 2005.
71.Powierski, J., B. Śliwiński, K. Bruski. Studia z dziejów Pomorza w XII w. Słupsk: Polskie Towarzystwo Historyczne, 1993.
72.Prusak, M. „Obraz walk o Kołobrzeg w 1945 roku w audycjach Radia Koszalin w latach 1953–1989“. In: Polifonia pamięci. Między niemiecką przeszłością a polską teraźniejszością. Kołobrzeg 1945–2015, hrsg. v. R. Ptaszyński, J. Suchy, 183–204.
73.Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego MINERWA, 2017.
74.Rębkowski, M. Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2007.
75.Romanow, Z. Kreowanie „polityki pamięci“ na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–2000. Poznań: Instytut Zachodni, 2002 (Zeszyty Instytutu Zachodniego Nr 24/2002).
76.Rosik, S. Bolesław Krzywousty. Wrocław: Chronicon, 2013.
77.Rosik, S. Conversio gentis pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek). Wrocław: Chronicon, 2010.
78.Rosik, S. „Reinbern – Salse Cholbergiensis aecclesice episcopus“. In: Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, hrsg. v. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, 85–93. Kołobrzeg: Le Petit Café, 2000.
79.Saldern A. von. „Mythen, Legenden und Stereotypen“. In: Mythen in Geschichte und Geschichtsschreibung aus polnischer und deutscher Sicht, hrsg. v. A. von Saldern, 13–26. Münster: LIT, 1996.
80.Schich, W. Wirtschaft und Kulturlandschaft. Gesammelte Beiträge 1977 bis 1999 zur Geschichte der Zisterzienser und der „Germania Slavica“. Berlin: BWV – Berliner Wissenschafts-Verlag, 2007.
81.Schröder, U. „Veit Harlans ‚Kolberg‘. Der letzte ‚Großfilm‘ der UFA“. In: Konstelacja Szczecin. Aktorzy szczecińscy i kino okresu międzywojennego, hrsg. v. R. Skrycki, 109–115. Szczecin: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011.
82.Siemianowska, E. „O przewłokach raz jeszcze“. Studia Geohistorica. Rocznik Historyczno- Geograficzny 5 (2017): 115–139.
83.Skibiński, E. „Elementy kultury oralnej w kronikach Galla Anonima i Wincentego Kadłubka“. Res Historica 3 (1998): 63–72.
84.Skibiński, E. Przemiany władzy. Narracyjna koncepcja Anonima tzw. Galla i jej podstawy. Poznań: Instytut Historii UAM, 2009.
85.Śliwiński, B. Początki Gdańska. Dzieje ziem nad zachodnim brzegiem Zatoki Gdańskiej w I połowie X wieku. Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, 2009.
86.Śliwiński, B. „Pomorze w polityce i strukturze państwa wczesnopiastowskiego (X–XII w.)“. Kwartalnik Historyczny 107 (2000) 2: 3–40.
87.The Island in Żółte on Lake Zarańskie. Early Medieval Gateway into West Pomerania, hrsg. v. W. Chudziak, R. Kaźmierczak. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
88.Tyc, T. „Bolesław III Krzywousty odnowiciel i wykonawca polskiej polityki północnej (1102–1138)“. In: T. Tyc. Walka o kresy zachodnie w epoce Piastów, hrsg. v. G. Labuda, 39–64. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1948.
89.Tyc, T. „Polska a Pomorze za Krzywoustego“. Roczniki Historyczne 2 (1926): 1–36.
90.Urbańczyk, P. Mieszko Pierwszy Tajemniczy. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
91.Watrak, J., A. Sawicka. „Die polnische Lyrik nach 1945 über Kołobrzeg (Kolberg). Einige Anmerkungen“. Pommersches Jahrbuch für Literatur 2 (2007): 274–299.
92.Węcowski, P. Początki Polski w pamięci historycznej późnego średniowiecza. Kraków: Societas Vistulana, 2014.
93.Wielgosz, Z. „Kronika polska – metoda prezentacji dziejów“. In: Dawna historiografia śląska. Materiały z sesji naukowej odbytej w Brzegu w dniach 26–27 listopada 1977, 44–60. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, 1980.
94.Wiszewski, P. Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008.
95.Wybranowski, D. „Jeszcze raz o taktyce wojen pomorskich Bolesława Krzywoustego oraz okolicznościach ich finału“. Przegląd Zachodniopomorski 32 (2017) 2: 67–111.
96.Żmudzki, P. Władca i wojownicy. Narracja o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.