Analiza i Egzystencja

ISSN: 1734-9923     eISSN: 2300-7621    OAI    DOI: 10.18276/aie.2024.66-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 66 (2024)
Nietzsche i Foucault o pochodzeniu (nowoczesnej) podmiotowości

Autorzy: Stanisław Łojek
Uniwersytet Jagielloński, Wydział Stosunków Międzynarodowych i Prawnych, Instytut Europeistyki
Słowa kluczowe: podmiot genealogia nowoczesność tworzenie siebie Nietzsche Foucault
Data publikacji całości:2024
Liczba stron:22 (79-100)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W niniejszej pracy zamierzam pokazać, w jaki sposób Foucault przejmuje i twórczo rozwija ustalenia Nietzschego dotyczące wytwarzania podmiotów poprzez oddziaływanie, ściśle ze sobą powiązanych, wiedzy i władzy. Interesuje mnie sam problem wspomnianego kształtowania. Ponieważ obaj omawiani autorzy mają na ten temat wiele odkrywczych rzeczy do powiedzenia, chciałbym analizować ich koncepcje komplementarnie, jako wzajemnie się uzupełniające i, do pewnego stopnia, objaśniające oraz… korygujące. Uważam bowiem, że wnioski, jakie Foucault wyprowadza z twórczego rozwinięcia rewolucyjnych wglądów Nietzschego, można skorygować, lub też – znacząco uzupełnić, w oparciu o inne elementy Nietzscheańskiej twórczości. Ukazanie specyficznych mechanizmów władzy we współczesnym społeczeństwie pozwala Foucaultowi odsłonić pewne aspekty dzisiejszej podmiotowości, które z perspektywy przyjętej przez Nietzschego byłyby trudne do dostrzeżenia. Dlatego jego badania znacząco uzupełniają Nietzscheański opis naszego stawania się tym, czym jesteśmy. Ale sądzę również, że wnioski, jakie Foucault wyciąga z twórczej interpretacji rewolucyjnych wglądów Nietzschego, można skorygować lub znacząco uzupełnić o pewne idee, które można znaleźć w dziele niemieckiego myśliciela.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Dreyfus H., Rabinow P. Rabinow. (1983) Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics, Chicago: The University of Chicago Press.
2.Foucault, M. (1971). L’Ordre du discours. Paris: Gallimard.
3.Foucault M. (1984). On the Genealogy of Ethics: An Overview of Work in Progress. W: Foucault Reader. Ed. by P. Rabinow, New York: Pantheon Books.
4.Foucault, M. (1993). Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. T. Komendant. Warszawa: Wydawnictwo ALETHEIA – SPACJA.
5.Foucault, M. (1994). Dits et Ecrits. 1954-88 (Bibliotheque des Sciences humaines). 4 Volumes. Paris.
6.Foucault, M. (1995). Historia seksualności. Tłum. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski. Warszawa: Czytelnik.
7.Foucault, M. (1998).Technologies of the Self: A Seminar with Michel Foucault. Amherst: University of Massachusetts Press.
8.Foucault, M. (2000a). Nietzsche, genealogia, historia. W: M. Foucault, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism (s. 113-135). Tłum. D. Leszczyński i L. Rasiński. Warszawa: PWN.
9.Foucault M. (2000b). Czym jest Oświecenie. W: M. Foucault, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism (s. 276-293). Tłum. D. Leszczyński i L. Rasiński. Warszawa: PWN.
10.Foucault, M. (2001a). Truth and Juridical Forms. W: J. Faubion (red.), Power. Essential Works of Foucault 1954-84. (s. 1-89). New York: The New Press.
11.Foucault, M. (2001b). Subject and Power. W: J. Faubion (red.), Power. Essential Works of Foucault 1954-84. (s. 326-348). New York: The New Press.
12.Foucault, M. (2016). About the Beginning of the Hermeneutics of the Self: Lectures at Dartmouth College 1980. Chicago: The University of Chicago Press.
13.Leszczyński D. i Rasiński L. (2000) Wstęp. W: M. Foucault, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism (s. 7-42), Tłum. D. Leszczyński i L. Rasiński. Warszawa: PWN.
14.Mahon M. (1998) Foucault’s Nietzschean Genealogy. New York: State University of New York Press.
15.May T. (2006). The Philosophy of Foucault. Chesham: Acumen.
16.Michalski K. (2007), Dobro i zło, radość i ból. W: K. Michalski, Płomień wieczności. Eseje o myślach Fryderyka Nietzschego, Kraków: Wydawnictwo Znak.
17.Nietzsche F. (1906). Zmierzch bożyszcz. Tłum. S. Wyrzykowski, Warszawa: Nakład Jakóba Mortkowicza.
18.Nietzsche F. (1907a). Jutrzenka. Tłum. S. Wyrzykowski, J. Mortkowicz, Warszawa: Nakład Jakóba Mortkowicza.
19.Nietzsche F. (1907b). Poza dobrem i złem. Tłum. S. Wyrzykowski, Warszawa: Nakład Jakóba Mortkowicza.
20.Nietzsche F. (1910-11a). Wiedza radosna. Tłum. Staff, Warszawa: Nakład Jakóba Mortkowicza.
21.Nietzsche F. (1910-11b). Wola mocy. Tłum. S. Frycz i K. Drzewiecki, Warszawa: Nakład Jakóba Mortkowicza.
22.Nietzsche F. (1993). Filozofia w tragicznej epoce Greków. Tłum: B. Baran. W: F.
23.Nietzsche, Pisma pozostałe 1862-1875 (s. 101-180). Kraków: inter esse.
24.Nietzsche F. (1996).O pożytkach i szkodliwości historii dla życia. Tłum. M. Łukasiewicz. W: F. Nietzsche. Niewczesne rozważania (s. 84-168). Kraków: Wydawnictwo Znak.
25.Nietzsche F. (1997). Z genealogii moralności. Tłum. G. Sowiński, Kraków: Wydawnictwo Znak.
26.Nietzsche F. (1999). To rzekł Zaratustra. Tłum. S. Lisiecka i Z. Jaskuła, Warszawa: PIW.
27.Nietzsche F. (2009), Narodziny tragedii. Tłum: B. Baran, Warszawa: ALETHEIA.
28.O’Leary T. (2002). Foucault and the Art of the Ethics, London and New York: Continuum.
29.Pieniążek P. (1999). Dwie genealogie: Nietzsche/Foucault. Sztuka i Filozofia, 16, s. 37-58
30.Schrift A. (2013). Discipline and Punish, W: A Companion to Foucault (s. 246-273) ed. by Ch. Falzon, T. O’Leary, J. Sawicki. Oxford: Blackwell Publishing Limited.