Autobiografia Literatura Kultura Media


ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2023.2.21-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / nr 2 (21) 2023
Nastroić się na teren: między opowieścią kairotyczną a ognostyczną
(Tune in to the terrain: between kairotic and ognostic storytelling)

Authors: MARTA TOMCZOK ORCID
Uniwersytet Śląski
Keywords: kairos ognosia geognosy field research mood humanities autoethnography
Data publikacji całości:2023
Page range:16 (23-38)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article is a preliminary recognition of the assumptions of the field humanities, based on the analysis of two autoethnographies by Olga Tokarczuk: Ognozja (from the volume of essays „The Tender Narrator”) and Kairos (from the novel Bieguni). Recognizing the humanistic need of „being in the field” as complementary cognitive, kairotic and ognostic processes, the author tries to contrast other uses of these terms – to describe a climate catastrophe. Concerning expeditions to the ends of the world on the one hand, and towards the sources of humanity on the other, kairotic and ognostic stories turn out to be two fundamental activities that the humanities undertake in the field – sudden intuitive recognition and long, experience-based, time-consuming recognition. Since in both cases it is recognition to achieve a certain level of emotion, and not to undertake specific research activities (like writing a text), the article talks about „tuning to the terrain”. Contemporary exploration processes are explained in it with the use of the now-disused term „geognosia”, which was used in the geology of the 18th and 19th centuries.
Download file

Article file

Bibliography

1.Albrecht, Glenn A. Earth Emotions. New Worlds for a New Word. Ithaca–London: Cornell University Press, 2019.
2.Alighieri, Dante. Boska Komedia. Tłum. Jarosław Mikołajewski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2021.
3.Andrzejewski, Bolesław. Emanuel Swedenborg. Między empirią a mistycyzmem. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1992.
4.Bakalarczy, Jurand-Maria OFM. „W trosce o właściwe rozumienie chrześcijańskiej metanoi”. Ruch Biblijny i Liturgiczny 54 (2001), 1: 37–46.
5.Bińczyk, Ewa. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: PWN, 2018.
6.Brady, Ivan. „Poetyka dla planety. Rozprawa o niektórych problemach związanych z miejscem”.W: Metody badań jakościowych, red. Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, 483–543. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
7.Domańska, Ewa. „Mikrobiologia obecności. O sztuce Anny Zagrodzkiej”. Przegląd Kulturoznawczy 2 (2022): 308–310. Dostęp 11.03.2023. DOI: 10.4467/20843860PK.22.021.16318.
8.Ex-centrum NR 1. „Ognozja” Olga Tokarczuk. Fundacja Olgi Tokarczuk. Dostęp 12.03.2023. https://www.youtube.com/watch?v=LuZ0OMHqpKs.
9.Gandy, Matthew. „Film as Method in the Geohumanities”. GeoHumanities 7 (2021): 605–624. Dostęp 11.03.2023. https://doi.org/10.1080/2373566X.2021.1898287.
10.Glenn Albrecht’s Future Vision. Symbiocene.com. Dostęp 12.03.2023. https://symbioscene.com/invitation-to-the-symbiocene/.
11.Gumbrecht, Hans Ulrich. „Czytanie nastrojów. Jak można pomyśleć dziś rzeczywistość literatury”. W: Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, red. AnnaLegeżyńska, Ryszard Nycz, 151–172. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, 2012.
12.Jones, Stacy Holman. Polityka tego, co osobiste. Tłum. Maja Brzozowska-Brywczyńska. W: Metody badań jakościowych, red. Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, 175–252. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
13.Knoll, Andrew H. Ziemia. Cztery miliardy lat historii w ośmiu rozdziałach. Tłum. Dariusz Rossowski. Warszawa: Copernicus Center Press, 2021.
14.Magnason, Andri Snær. O czasie i wodzie. Tłum. Jacek Godek. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2020.
15.Markiewka, Tomasz. Katastrofa jest za progiem. Dwutygodnik.com. Dostęp 11.03.2023. https://www.dwutygodnik.com/artykul/8632-katastrofa-jest-za-progiem.html.
16.Myers, Kelly A. „Metanoia and the Transformation of Opportunity”. Rhetoric Society Quarterly 41 (2011), 1: 1–18.
17.Pilawa, Konstanty. Ekologia Tokarczuk. Gnoza, Jung i zwierzęcy holokaust. KlubJagielloński.pl. Dostęp 13.03.203. https://klubjagiellonski.pl/2020/07/18/ekologia-tokarczuk-gnoza-jung-izwierzecy-holokaust/.
18.Rakowski, Tomasz. „Etnografia przedtekstowa”. Teksty Drugie 1 (2018): 16–39.
19.Reames, Steven. COVID19, Kairos, and Metanoia. Adamedicalsociety.org. Dostęp 11.03.2023. https://www.adamedicalsociety.org/index.php?option=com_dailyplanetblog&view=entry-&category=the-directors-take&id=15:covid19-kairos-and-metanoia.
20.Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas, 2014.
21.Rzymełka, Jan Antoni. Dzieje poznania geologicznego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego do 1879 roku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1988.
22.Sloterdijk, Peter. Co się zdarzyło w XX wieku? Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2021.
23.Sławek, Ewa. „Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk w perspektywie lingwistyki kulturowej i ekologicznej”. Fabrica Litterarum Polono-Italica 1 (2022): 1–14. Dostęp 12.03.2023. DOI: https://doi.org/10.31261/FLPI.2022.04.11.
24.Sugiera, Małgorzata. „Imiona Gai. Myśląc o końcu antropocenu”. Prace Kulturoznawcze 22 (2018), 1–2: 15–30. Dostęp 12.03.2023. https://doi.org/10.19195/0860-6668.22.1-2.2.
25.Tokarczuk, Olga. Bieguni. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2007.
26.Tokarczuk, Olga. Empuzjon. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022.
27.Tokarczuk, Olga. Lalka i perła. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001.
28.Tokarczuk, Olga. Moment niedźwiedzia. W: tejże, Moment niedźwiedzia. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2012.
29.Tokarczuk, Olga. Ognozja. W: tejże, Czuły narrator. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020.
30.Tuan, Yi-Fu. Humanist Geography: An Individual’s Search for Meaning. Madison: University of Wisconsin Press, 2012.
31.Waniek, Henryk. Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca 1257–1957. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1996.