Autobiografia Literatura Kultura Media

ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2023.1.20-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / nr 1 (20) 2023
Motyw skrzypiec w świadectwach i reprezentacjach Zagłady
(The Motif of Violin in Testimonies and Representations of the Holocaust)

Authors: JACEK LEOCIAK ORCID
Instytut Badań Literackich PAN; Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN
Keywords: research on the Holocaust of Jews postmodern discourse on the Holocaust threats and abuses in scientific research kitsch
Data publikacji całości:2023
Page range:24 (53-76)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The author draws from various sources: diaries, notes, testimonies, documents, and other accounts from the time of the Holocaust, coming from both victims and perpetrators; to novels about the Holocaust and music related to the experience of the Holocaust, tracing the motif of violins in various representations of the Holocaust. The article serves as a reconnaissance, focusing on selected sources, addressing only certain threads, and opening up research avenues for future studies on this topic. The central research question is about the function of cultural symbols (and violins are an integral attribute of Jewish musical culture in its most stereotypical form, in the common and widely popularized sense) in formulating and conveying such a fundamental experience as the Holocaust. It turns out that violins are strongly present in these narratives, both as a tangible object – a musical instrument, and (perhaps primarily) as a theme, metaphor, symbol. The motif of violins operates in the high register, but increasingly, it can be observed in contemporary narratives belonging to the low-register of literature, descending into the realm of kitsch. The stream of stories about violins and violinists during the Holocaust (and the author limits himself here to selected examples) does not dry up; on the contrary, the wave seems to be rising.
Download file

Article file

Bibliography

1.An Interview with Professor Dominick LaCapra, Interviewer: Amos Goldberg, Shoah Resource Center, Yad Vashem 1998, 9. Dostęp 14.10.2021. www.yadvashem.org.
2.Anglada, Maria Àngels. Skrzypce z Auschwitz. Tłum. Anna Sawicka. Warszawa: Muza, 2010.
3.Auerbach, Rachela. Pisma z getta warszawskiego. Oprac. Karolina Szymaniak. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2015.
4.Auerbach, Rachela. „Oliver Twist”. Opinia 47 (1948).
5.Auerbach, Rachela. „Werterfassung”. Nasze Słowo 3–4 (1949).
6.Błaszczyk, Leon Tadeusz. Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Słownik biograficzny. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2014.
7.Cambron, Kristy. Motyl i skrzypce. Tłum. Marcin Sieduszewski. Kraków: Znak, 2020.
8.Cambron, Kristy. Wróbel w getcie. Tłum. Aleksandra Gietka-Ostrowska. Kraków: Znak, 2021.
9.Chełkowska-Zacharewicz, Maria. Zagadka emocji muzycznych. Czym są, jak powstają i czy są podatne na zmiany?, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2021.
10.Cesarani, David. Eichmann. Jego życie i zbrodnie. Tłum. Jacek Lang. Zakrzewo: Replika, 2008.
11.Czaja, Dariusz. „Czarna ściana. Pytania do »Pasażerki«”. W: Dariusz Czaja, Gramatyka bieli. Antropologia doświadczeń granicznych. Kraków: Pasaże, 2018.
12.Czaja, Dariusz. Kwintesencje. Pasaże barokowe. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2014.
13.Deschner, Günther. Reinhard Heydrich. Namiestnik władzy totalitarnej. Tłum. Magdalena Ilgmann. Warszawa: Bellona, 2000.
14.Gilbert, Shirl. Music in the Holocaust. Confronting Life in the Nazi Ghettos and Camps. Oxford: Clarendon Press, 2005.
15.Głowiński, Michał. „Fasola i skrzypce”. W: Michał Głowiński, Czarne sezony. Warszawa: Open, 1998.
16.Gombiński, Stanisław (Jan Mawult). Wspomnienia policjanta z warszawskiego getta. Red. nauk. i wprow. Marta Janczewska. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów – Żydowski Instytut Historyczny, 2010.
17.Grymes, James A. Violins of Hope. Violins of the Holocaust – Instruments of Hope and Liberation in Mankind’s Darkest Hour. New York: Harper Perennial, 2014.
18.Iacono, Yoann. Skrzypce Goebbelsa. Tłum. Justyna Polony-Poluk. Kraków: Mando, 2022.
19.Krawczyk, Dominika. „Reinhard Heydrich: bestia z blond włosami”. Dostęp 4.10.2021. www.histmag.org.
20.Krzepicki, Jakub. „Człowiek uciekł z Treblinek… Rozmowy z powracającym”. Tłum. z j. żyd. Magdalena Siek. W: Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka, „Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. Ostatnim”, t. 13, oprac. Barbara Engelking, Alina Skibińska. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2013.
21.LaCapra, Dominick. „Studia nad traumą: jej krytycy i powikłane losy”. W: Dominick LaCapra, Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Tłum. Katarzyna Bojarska. Kraków: Universitas, 2009.
22.LaCapra, Dominick. Representing the Holocaust. History, Theory, Trauma., Ithaca–London: Cornell University Press, 1996. W: Dominick LaCapra, Writing History, Writing Trauma. Boltimore–London: The Johns Hopkins University Press, 2001.
23.LaCapra, Dominick. „Wobec wydarzeń granicznych: sytuowanie Agambena”. W: Dominick LaCapra, Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Tłum. Katarzyna Bojarska. Kraków: Universitas, 2009.
24.Lachendro, Jacek. „Orkiestry w KL Auschwitz”. Zeszyty Oświęcimskie 27 (2012): 7–148.
25.Laks, Szymon. Gry oświęcimskie. Oświęcim: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, 1998.
26.Lauryssens, Stan. Dziennik nazisty. Wyznania Eichmanna. Tłum. Jacek Lang. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2009.
27.Lewin, Abraham. Dziennik. Tłum. z j. żyd. Magdalena Siek, oprac. Katarzyna Person. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2015.
28.Littell, Jonathan. Łaskawe. Tłum. Magdalena Kamińska-Maurugeon. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2019.
29.Melnyk, Walter William. Pavel’s Violin. A Song of Hope. Tennessee: Sewanee, 2017.
30.Melnyk, Walter William. The Apple and the Thorn. The Tales of Avalon Series. Tennessee: Sewanee, 2011.
31.Mozart, Leopold, Gruntowna szkoła skrzypcowa. Przedruk z oryginału wydania trzeciego, Augsburg 1789, z przedmową Dawida Ojstracha oraz objaśnieniami i komentarzami Hansa Rudolfa Junga. Poznań: Stowarzyszenie Miłośników Kultury i Sztuki, 2007.
32.N.N., „Opracowanie o ż yciu artystycznym i kulturalnym w getcie warszawskim. Szkolnictwo artystyczne, sytuacja materialna artystów, kursy zawodowe”. Tłum. z j. żyd. Magdalena Siek. W: Utwory literackie z getta warszawskiego, oprac. Agnieszka Żółkiewska, Marek Tuszewicki, „Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy”, t. 26. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2017.
33.Naliwajek-Mazurek, Katarzyna. „Music and Torture in Nazi Sites of Persecution and Genocide in Occupied Poland 1939–1945”. The World of Music (new series) 2 (2013): Music and Torture | Music and Punishment: 31–50.
34.Naliwajek-Mazurek, Katarzyna. „The Functions of Music within the Nazi System of Genocide in Occupied Poland”. W: Music and Genocide, red. Wojciech Klimczyk, Agata Świerzowska, 53–70. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2015.
35.Obremski, Tadeusz. Wśród zatrutych noży. Zapiski z getta i okupowanej Warszawa. Red. nauk. i wprowadzenie Agnieszka Haska. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2017.
36.Pachter, Mietek. Umierać też trzeba umieć… Red. nauk. i wprow. Barbara Engelking. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2015.
37.Quignard, Pascal. „Nienawiść do muzyki”. Tłum. Ewa Wieleżyńska. Literatura na Świecie 1–2 (2004): 183–200.
38.„Relacja nie zidentyfikowanego Werkschutzmanna w szopie Ostdeutsche Bautischlerein-Werkstätte, odtwarzająca przeżycia autora w dniach od 7 do 11 września 1942 r., ARG II, 273”. W: Archiwum Ringelbluma. Getto warszawskie lipiec 1942 – styczeń 1943, oprac. Ruta Sakowska. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 1980.
39.Ringelblum, Emanuel. Pisma z getta. Cytowany fragment tłum. z j. żyd. Agata Kondrat, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov, „Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy”, t. 29, cz. 1. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2018.
40.Schwarberg, Günther. In the Ghetto of Warsaw. Heinrich Jöst’s Photographs. Göttingen: Steidl Verlag, 2001.
41.Starkey, Glenn. When the Violin Weeps. : BookBaby, 2022.
42.Szwarcbard, Mordechaj. „[„Aktualności”]. Zapiski dotyczące głównie getta warszawskiego, zawierające także informacje na temat zagłady innych skupisk żydowskich”. Tłum. z j. żyd. Magdalena Siek. w: Dzienniki z getta warszawskiego, oprac. Katarzyna Person, Zofia Trębacz, Michał Trębacz, „Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy”, t. 23. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2015.
43.Sławek, Maria. „Skrzypkowie z witebskich dachów. O skrzypcach w kulturze żydowskiej”, „Ruch Muzyczny” 17 (2022).
44.„Świadectwo przymusowego grabarza Grojnowskiego Jakuba”. Tłum. z j. żyd. Jan Leński, przejrzeli i uzupełnili Shmuel Krakowski i Magdalena Siek. W: Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka, oprac. Barbara Engelking, Alina Skibińska, „Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy”, t. 13. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2013.
45.Turkow, Jonas. „Opis żydowskiego życia kulturalno-rozrywkowego w Warszawie począwszy od połowy 1940 r. i po utworzeniu getta”. Tłum. z j. żyd. Aleksandra Geller. W: Utwory literackie z getta warszawskiego, oprac. Agnieszka Żółkiewska, Marek Tuszewicki, „Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy”, t. 26. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2017.
46.Willenberg, Samuel. Bunt w Treblince. Warszawa: Res Publica, 1991.