Autobiografia Literatura Kultura Media

ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2021.1.16-06
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 1 (16) 2021
Świat nakręcony. Zegar jako figura natury i obrotu spraw ludzkich w poezji Wacława Potockiego

Autorzy: AGNIESZKA CZECHOWICZ ORCID
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Słowa kluczowe: Wacław Potocki figury poetyckie zegar mechaniczny fortuna Opatrzność
Data publikacji całości:2021
Liczba stron:16 (93-108)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule zostały ukazane obecność motywu zegara mechanicznego w poezji Wacława Potockiego i kierunki refleksji, jakie poeta podejmuje, czerpiąc inspirację ze złożoności mechanizmu zegarowego. Chronometry, podobnie jak inne osiągnięcia rzemiosła czy kultury, traktowane są przez poetę jako alegoryczne ilustracje prawd wiary i reguł moralnych, a także przemyślne wykładnie porządku przenikającego naturę i prawidłowości spraw ludzkich. Według autorki pracy zegarek w wierszach poety z Łużnej staje się medytacyjną zabawką, inspirującą refleksję kosmologiczną, antropologiczną i religijną. W poezji Potockiego mechanizm zegara pobudza rozważania nad prawami wielkiego mechanizmu kosmicznego uniwersum i uniwersum cywilizacji oraz konsekwencjami wpisanej w świat entropii.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Barclay, John. Argenis. Parisiis: N. Buon, 1622.
2.Barłowska, Maria. „Stare i nowe – dwa nieznane wiersze »na zegary«”. W: Sarmackie theatrum VIII. W poszukiwaniu nowości, red. Maria Barłowska, Marzena Walińska, 128–147. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2020.
3.Boecjusz, Anicjusz Manliusz Sewerynus. O pocieszeniu, jakie daje filozofia. Tłum. Gabriela Kury¬lewicz, Mikołaj Antczak. Kęty: Marek Derewiecki, 2006.
4.Crombie, Alistair C. Nauka średniowieczna i początki nauki nowożytnej. T. 1: Nauka w średniowieczu w okresie V–XIII w. Tłum. Stanisław Łypacewicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1960.
5.Czechowicz, Agnieszka. „Zgniła chusta / biały arkusz. Potockiego misterium papieru i ciała (lektura Pieśni XXI)”. W: Koncept w kulturze staropolskiej, red. Ludwika Ślęk, Adam Karpiński, Wiesław Pawlak, 173–183. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2005.
6.Owidiusz. Metamorfozy. T. 2. Tłum. Anna Kamieńska, Stanisław Stabryła, oprac. Stanisław Sta¬bryła. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2004.
7.Potocki, Wacław. Argenida, którą Jan Barklajus po łacinie napisał […]. Warszawa: OO. Scholarum Piarum, 1697. Dostęp 30.08.2021. https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=12064.
8.Potocki, Wacław. Dzieła. T. 1: Transakcja wojny chocimskiej i inne utwory z lat 1669–1680, oprac. Leszek Kukulski, słowem wstępnym poprzedziła Barbara Otwinowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
9.Potocki, Wacław. Dzieła. T. 2: Ogród nie plewiony i inne utwory z lat 1677–1695, oprac. Leszek Kukul¬ski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
10.Potocki, Wacław. Moralia (1688). T. 1–3, wyd. Tadeusz Grabowski, Jan Łoś. Kraków: Akademia Umiejętności, 1915–1918.
11.Potocki, Wacław. Moralia abo rzeczy do obyczajów, nauk i przestróg w każdym stanie żywota ludz¬kiego […]. Rkps Biblioteki Narodowej, sygn. 3049 III. Dostęp 30.08.2021. https://polona.pl/ item/moralia,MTk0NzI2OQ/3/#item.
12.Potocki, Wacław. Poczet herbów szlachty Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego […]. Kra¬ków: Mikołaj A. Schedel, 1696.
13.Potocki, Wacław. Syloret albo prawdziwy abrys po ciężkim straconych synów żalu im niespodziewań¬szego, tym większego smutnego ojca wesela […]. Rkps Ossolineum, sygn. 40/II. Dostęp 30.08.2021. https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=5443.
14.Potocki, Wacław. Syloret albo prawdziwy obraz nieosłabionego najdotkliwszymi przeciwnościami męstwa i uszczęśliwionej w poddawaniu się Boskim wyrokom ufności […] w rymie polskim żyw¬szymi kolorami odnowiony. [b.m.w.], 1764. Dostęp 30.08.2021. https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/ doccontent?id=6017.
15.Potocki, Wacław. Wojna chocimska, oprac. Aleksander Brückner. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2003.
16.Rychłowski, Franciszek. Kazania na niedziele całego roku. Kraków: Stanisław Piotrkowczyk, 1664. Dostęp 30.08.2021. https://polona.pl/item/kazania-na-niedziele-calego-roku,ODMyNjM0O TY/4/#info:metadata.
17.Sęp Szarzyński, Mikołaj. Poezje zebrane, wyd. Radosław Grześkowiak, Adam Karpiński, współprac. Krzysztof Mrowcewicz. Warszawa: Instytut Badań Literackich – Stowarzyszenie Pro Cultura Litteraria, 2001.
18.Strzelecka, Celina. „Wszechświat to tylko ogromny zegar”. W: W rytmie zegara… Wokół zagadnień chronozoficznych, red. Zbigniew Chojnowski, Beata Kurządkowska, Anna Rzymska, 47–59. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2015.