Autobiografia Literatura Kultura Media

ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2024.1.22-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 1 (22) 2024
Between Political and Personal Crises: The Life Writing of Leon Getz
(Między kryzysem politycznym a osobistym: życiopisanie Leona Getza)

Autorzy: Jagoda Wierzejska ORCID
Uniwersytet Warszawski
Słowa kluczowe: ukraińska tożsamość narodowa II Rzeczpospolita Polska Rzeczpospolita Ludowa pisarstwo autobiograficzne pamiętnik Leon Getz
Data publikacji całości:2024
Liczba stron:14 (57-70)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł podejmuje problematykę kształtowania się ukraińskiej tożsamości narodowej w dziełach artystycznych o charakterze autobiograficznym, powstających w warunkach kryzysu życiowego i opresyjnej sytuacji społeczno-politycznej. Studium przypadku dotyczy Leona Getza (1896-1971), malarza wychowanego w polsko-ukraińskiej rodzinie we Lwowie, który postanowił utożsamić się z mniejszością ukraińską, represjonowaną zarówno w przedwojennej, jak i powojennej Polsce. Po II wojnie światowej został on poddany inwigilacji przez Urząd Bezpieczeństwa PRL ze względu na swoją ukraińską tożsamość. Doprowadziło to go i jego żonę (również Ukrainkę) do próby samobójczej – nieudanej w przypadku artysty, śmiertelnej w skutkach w przypadku jego żony. Getz spisał swoje wspomnienia dwukrotnie: po raz pierwszy w drugiej połowie lat 30., a następnie po śmierci żony w latach 50. Jego pierwsze wspomnienia wyrażały samotność w przeważająco polskim otoczeniu, nie były opracowywane w tajemnicy, mimo że autor nie planował ich publikowania. Drugie wspomnienia skupiały się na jego osobistej tragedii i powstały w sekrecie, ponieważ Urząd Bezpieczeństwa starał się przechwycić notatki Getza jako dokumenty obciążające funkcjonariuszy. Oba dokumenty wspomnieniowe są przedmiotem mojej analizy. Rozważam je w kontekście innych osobistych dokumentów i prac artysty, kształtujących jego ukraińską tożsamość, ponieważ jego zdaniem głównym powodem tragedii jego i jego żony były ich ukraińskie powiązania. Interpretuję te wspomnienia na dwa różne, ale uzupełniające się sposoby. Po pierwsze, jako pisanie o życiu w czasie kryzysu życiowego męża po samobójstwie żony. Po drugie, jako pisanie o życiu w sytuacji skrajnego ucisku w państwie totalitarnym, pod nadzorem Urzędu Bezpieczeństwa, którego skrajnie niebezpieczne i błędne posunięcia sytuują samą podmiotowość jednostki w kryzysie. Artykuł opiera się na niepublikowanych wspomnieniach i pracach Getza, które znajdują się w archiwach w Krakowie (Polska) i Rzymie (Włochy).
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Baumann, Fabian. Dynasty Divided: A Family History of Russian and Ukrainian Nationalism. Ithaca and London: Northern Illinois University Press and Cornell University Press, 2023.
2.bz. [no title]. Echo Krakowa, no 163(6511) (July 13, 1966): 13.
3.Dawne dziedzińce i podwórza Krakowa w rysunkach Leona Getza, introduction and ed. Jerzy Dobrzycki. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1958.
4.Deller, Marina. “Outside the Box: Reading Material Grief Memoir as Grief Archive.” A/b: Auto/Biography Studies, 39(1) (2024): 73-91, https://doi.org/10.1080/08989575.2024.2342104.
5.Dennis, Michael Robert. “The grief account: dimensions of a contemporary bereavement genre.” Death Studies, 32(9) (2008): 801-836, https://doi.org/10.1080/07481180801928980.
6.Eo. “446 rysunków prof. L. Getza darem dla Krakowa” Gazeta Krakowska, no (164)5721 (July 13, 1966): 4.
7.Freud, Sigmund “Mourning and Melancholia.” In The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, translated from the German under the general editorship of James Strachey, in collaboration with Anna Freud, assisted by Alix Strachey and Alan Tyson, vol. XIV: On the History of the Psycho-Analytic Movement, Papers on Meta-psychology and Other Works (1914–1916), 243–258. London: The Hogarth Press and The Institute of Psycho-analysis, 1957.
8.Getz, Lev-Osyp and Bokhdan Volodymyr Kryzhanivskyi. Antolohija striletskoi tvorchosty, edited by Iryna Hakh. Chervonohrad: Yueks, 2021.
9.Jaśkiewicz, Bronisław. “Działalność artystyczno-malarska i muzealna Leon Getza ze szczególnym uwzględnieniem Ziemi Sanockiej.” Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, no 15 (1972): 49–56.
10.Karpus, Zbigniew. Jeńcy i internowani rosyjscy i ukraińscy w Polsce w latach 1918–1924. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1991.
11.Klein, Melanie. “Mourning and Its Relation to Manic-Depressive States.” In Essential Papers on Object Loss, edited by Rita V. Frankiel, 95-122. New York–London: New York University Press, 1994.
12.Klimecki, Michał. Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919. Warszawa: Volumen, 2000.
13.Kozłowski, Maciej. Między Sanem a Zbruczem. Walki o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919. Kraków: Znak, 1990.
14.Kristeva, Julia. Black Sun: Depression and Melancholia, translated by Leon Roudiez. New York: University Press Group, 1992 [1987].
15.Lazarovych, Mykola. Legion Ukrainskykh Sichovykh Striltsiv. Formuvannja, ideja, borotba. Ternopil: Dzhura, 2016.
16.Maciuk, Orest J. “Archiwum metropolity Szeptyckiego we Lwowie.” In Metropolita Andrzej Szeptycki: studia i materiały, edited by Andrzej A. Zięba, 213–216. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1994.
17.Małecka, Katarzyna A. and Jamison S. Bottomley. “Grief memoirs: The familiarity of helping professionals with the genre and its potential incorporation into grief therapy.” Death Studies, 46(4) (2022): 842-850, https://doi.org/10.1080/07481187.2019.1705938.
18.Małecka, Katarzyna A. Grief Memoirs: Cultural, Supportive, and Therapeutic Significance (New York: Routledge, 2023).
19.Mick, Christopher. Lemberg, Lwów, L’viv, 1914–1947: Violence and Ethnicity in a Contested City. West Lafayette: Purdue University Press, 2016.
20.PAP. “Piękny dar prof. L. Getza dla Muzeum w Krakowie.” Trybuna Ludu, no 193(6302) (July 15, 1966): 4.
21.Schankovskyj, Lev. Ukrainska Halitska Armiia. Voyenno-istorychna studiia. Vinnipeg: Dmytro Mykytiuk, 1974.
22.Superson-Haładyj, Marta. “Leon Getz (1896–1971) w aktach bezpieki.” Krzysztofory: zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, 26 (2008): 223–246.
23.Wierzejska, Jagoda. “Artistic Forms of Shaping Ukrainian National Identity by Leon Getz.” Nationalities Papers (2024):1–20, https://doi.org/10.1017/nps.2024.41.
24.Wystawa obrazów i rzeźby w Sanoku. Maj 1930 r. Sanok: nakładem Komitetu – Druk Fr. Patały, 1930.