Autobiografia Literatura Kultura Media

ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2024.2.23-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 2 (23) 2024
Autobiografie młodych? Między prawem do opowieści a politykami autobiograficznymi dorosłych

Autorzy: Marta Rakoczy ORCID
Uniwersytet Warszawski

Marcin Gołąb ORCID
Uniwersytet Warszawski
Redakcja: Paulina Iwan
Słowa kluczowe: autobiografie dziecięce pedagogiki nowoczesne polityki pisma critical childhood studies Janusz Korczak
Data publikacji całości:2024
Liczba stron:12 (7-18)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Coraz więcej inicjatyw społecznych – posiłkując się ideami pedagogik emancypacyjnych i krytycznych – poszukuje narzędzi pozyskiwania i uwzględnienia esencjonalizowanego nieraz głosu dziecka. Ale dominujące nadal definicje autobiografii, odwołujące do koncepcji literatury niefikcjonalnej oraz literatury dokumentu osobistego, kładą duży nacisk na formy, które w związku z koniecznością użycia mniej lub bardziej zaawansowanych kompetencji piśmiennych, wykluczają dzieci lub czynią ich próby autobiograficzne skazanymi na zarzut infantylizmu. Autobiografistyka rozumiana jako technika siebie – zgodnie z dominującymi narracjami – wymaga gatunkowej i narracyjnej, piśmiennej biegłości oraz umiejętności racjonalizowania własnych wspomnień. A jako taka jest ona jedną z wielu polityk pisma, usankcjonowanych poprzez określone gatunki i relacje władzy. W artykule wprowadzającym do numeru korzystamy z ujęcia critical childhood studies sformułowanego przez Spyrosa Spyrou. Zastanawiamy się nad różnorodnymi politykami prezentowania autobiograficznego głosu dziecka i pytamy i warunki dotarcia do jego doświadczenia. Zarysowujemy też podstawowe założenia metodologiczne dotyczące interpretacji autobiografii dziecięcych oraz ukazujemy ich społeczne, polityczne i historyczne uwarunkowania.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Ariès, Philippe, Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, tłum. M. Ochab Gdańsk: Marabut, 1995.
2.Bauman, Zygmunt, Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość? Warszawa: PWN, 2017.
3.Boni, Zofia, Feeding Anxieties. The Politics of Children’s Food in Poland, Oxford, New York: Berghahn Books, 2022.
4.Buliński, Tarzycjusz, Człowiek do zrobienia. Jak kultura tworzy człowieka. Studium antropologiczne, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002.
5.Cała, Alina, Wprowadzenie [w:] Ostatnie pokolenie. Autobiografie polskiej młodzieży żydowskiej okresu międzywojennego. Ze zbiorów YIWO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku, oprac. i red. A. Cała, Warszawa: Wydawnictwo SIC!, 2003.
6.Dolar, Mladen Polityka głosu, tłum. P. Bożek, G. Nowak, „Teksty Drugie” 2015, nr 5, 238-260.
7.Douglas, Kate, Contesting Childhood. Autobiography, Trauma and Memory, New Brunswik-New Jersey-London: Rutgers University Press, 2010.
8.Harasimowicz, Julia, „Ćwiczenia z patrzenia i rysowania. Wychowanie estetyczne w Polsce w latach 1903–1923 jako proces cywilizowania”, w: Cywilizowanie dzieci? Społeczno-kulturowe badania dzieciństwa w perspektywie teorii Norberta Eliasa, red. Zofia Boni, Marta Rakoczy, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2023, 53-85.
9.Jackson, Michael, Politics of Storytelling. Violence, Transgression and Intersubjectivity, Copenhagen: Museum Tusculanum Press, 2002.
10.Jenks, Chris, Childhoods. A Key Ideas, London-New York: Routledge: 1996.
11.Kaufmann, Jean-Claude, Ego: socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcja podmiotu, tłum. K. Wakar, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2004.
12.Kerschensteiner, Georg, Die Entwickelung der Zeichnerischen Begabung. Neue Ergebnisse auf Grund Neuer Untersuchungen, C. Gerber: Monachium, 1905.
13.Korczak, Janusz, Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie, Internat, Kolonie letnie, Dom Sierot [w:] tegoż, Dzieła, t. 7, red. S. Wołoszyn, oprac. E. Cichy, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Latona, 1993.
14.Korczak, Janusz, Prawo dziecka do szacunku [w:] tegoż, Dzieła, t. 7, red. S. Wołoszyn, oprac. E. Cichy, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Latona, 1993.
15.Lee, Nick, Childhood and Society. Growing Up in an age of uncertainty, Maidenhead: Open University Press, 2001.
16.Maciejewska-Mroczek, Ewa, Krawczak, Anna, Witeska-Młynarczyk, Anna, Dzieci z nie-miejsc. Kiedy doświadczenie staje się opowieścią, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2022.
17.Mortkowiczowa, Janina, O wychowaniu estetycznem, G. Centnerszwer: Warszawa, 1903.
18.Ricci, Corrado, L’arte dei bambini, Nicola Zanichelli: Bologna, 1887.
19.Rodak, Paweł, Fenomen pisania o własnym życiu. Konkursy pamiętnikarskie w Polsce w XX wieku, „Kultura i Społeczeństwo” 2022, nr 2 (66), 6-38, https://doi.org/10.35757/KiS.2022.66.2.1.
20.Rogowska-Falska, Maria, Wspomnienia z maleńkości dzieci „Naszego Domu” w Pruszkowie, Warszawa: Nakładem Spółdzielni Księgarskiej „Książka”, 1924.
21.Runciman, David, Brito Vieira, Monica, Reprezentacja, tłum. K. Sosnowska, Warszawa: Wydawnictwo SIC!, 2011.
22.Spyrou, Spyros, Disclosing childhoods. Research and Knowledge Production for Critical Childhood Studies (London: Palgrave Macmillan, 2018).
23.Stargardt, Nicholas, Witnesses of War: Children’s Lives under the Nazis (London: Jonathan Cape, 2005), 358-377.
24.Szuman, Stefan, Sztuka dziecka. Psychologja twórczości rysunkowej dziecka, Książnica „Atlas”, Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych: Warszawa, 1927.
25.Toren, Christina, Learning as microhistorical process, w: Routledge International Learning Handbook, red. Peter Jarvis, Mary Watts, London–New York: Routledge, 2012.
26.Witeska-Młynarczyk, Anna, Dziecięce doświadczenia ADHD. Etnografia spornej jednotki diagnostycznej, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2019.