Pedagogika Szkoły Wyższej


ISSN: 2083-4381    OAI    DOI: 10.18276/psw.2018.2-09
CC BY-SA   Open Access 

Lista wydań / 2/2018 (24)
Autonomia w przestrzeni akademickiej – znaczenia, doświadczenia, ograniczenia

Autorzy: Elżbieta Wołodźko
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Słowa kluczowe: autonomia ograniczenia autonomii edukacja wyższa
Data publikacji całości:2019
Liczba stron:16 (89-104)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł przedstawia badania ograniczeń autonomii, postrzeganych przez studentów i nauczycieli akademickich, które zrealizowano z zastosowaniem refleksyjnych technik badawczych (reflective writing i otwartych wywiadów pogłębionych). Uzyskane dane wykazały, że badani sytuują ograniczenia autonomii w partnerach procesu edukacyjnego – nauczyciele w braku kompetencji studentów, studenci w braku możliwości dialogu oraz konieczności podporządkowania się nauczycielom, a także w niesprzyjającej ich potrzebom organizacji procesu edukacyjnego oraz dysfunkcyjnym w ich ocenie systemie edukacyjnym. Żadna ze stron nie wykazała się refleksyjnością dotyczącą ich osobowej odpowiedzialności czy gotowości podjęcia działań przekraczających doświadczane ograniczenia. Wobec braku zaangażowania nauczycieli w budowanie środowiska edukacyjnego wspierającego autonomię, studenci, zwłaszcza ci najaktywniejsi, poszukują pól autonomicznego działania w kołach naukowych, wolontariacie, samorządzie. Badania wykazały potrzebę tworzenia przestrzeni doświadczania autonomii w szkole wyższej, sprzyjającej rozwojowi podmiotowej świadomości zarówno nauczycieli akademickich, jak i studentów.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Aviram, A. (2010). Navigating Through the Storm. Reinventing Education for Postmodern Democracies. Rotterdam:
2.Sense Publishers.
3.Banasiak, B. (2008). I cóż po podmiocie w tak jałowym czasie? Forum Oświatowe, 20, 27–38.
4.Bauman, T. (2008). Uniwersytet jako balast dla ideologii rynkowej. W: B.D. Gołębniak (red.), Pytanie
5.o szkołę wyższą. W trosce o człowieczeństwo (s. 116–131). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej
6.Szkoły Wyższej.
7.Benson, P. (2008). Teachers’ and learners’ perspective on autonomy. W: T. Lamb, H. Reinders (red.),
8.Learner and Teacher Autonomy. Concepts, realities, responses (s. 15–32). Amsterdam, Philadelphia: John
9.Benjamin Publishing Company. DOI: https://doi.org/10.1075/aals.1.05ben.
10.Benson, P. (2013). Teaching and Researching Autonomy. New York: Routledge.
11.Benson, P., Voller, P. (2014). Autonomy and Independence in Language Learning. London: Routledge.
12.Beyers, W., Goossens, L., Vansant, I., Moors E. (2003). A Structural Model of Autonomy in Middle
13.and Late Adolescence: Connectedness, Separation, Detachment, and Agency. Journal of Youth and
14.Adolescence, 32 (5), 351–365.
15.Boykin McElhaney, K., Allen, J.P. (2001). Autonomy and Adolescent Social Functioning: The Moderating
16.Effect and Risk. Child Development, 72 (1), 220–235. DOI: http://dx.doi.org/10.1111/1467-8624.00275.
17.Bradbury, H. (red.) (2015). The SAGE Handbook of Action Research. Oregon University: Sage Publication.
18.Červinková, H., Gołębniak, B.D. (red.), (2010). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane.
19.Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
20.Červinková, H., Gołębniak, B.D. (red.) (2013). Edukacyjne badania w działaniu. Warszawa: Wydawnictwo
21.Naukowe Scholar.
22.Christman, J., Anderson, J. (2005). Autonomy and the Challenges to Liberalism. Cambridge: Cambridge
23.University Press.
24.Ciechanowska, D. (2015). The contemporary university as a threat to learner autonomy. W: K. Denek,
25.A. Kamińska, P. Oleśniewicz (red.), Education of Tomorrow. Education and Other Forms of Activity of
26.Adults (s. 65–78). Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza „Humanitas”.
27.Colombo, M. (2003). Reflexivity and Narratives in Action Research: A Discursive Approach. Forum
28.Qualitative Social Research, 4 (2). Pobrane z: http//www.Qualitative-research.net/fgs-texte/2-03/2-
29.-03colombo-e.htm (12.06.2006).
30.Czerepaniak-Walczak, M. (2001a). Badanie w działaniu – perspektywa akademicka. W: J. Krajewski,
31.T. Lewowicki, J. Nikitorowicz (red.), Problemy współczesnej metodologii (s. 187–203). Olecko:
32.Wszechnica Mazurska.
33.Czerepaniak-Walczak, M. (2001b). Badanie w działaniu akademickim; możliwości zastosowań
34.w procesie podnoszenia jakości pracy uczelni. Rocznik Pedagogiczny, 24, 69–82.
35.Czerepaniak-Walczak, M. (2006). Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka.
36.Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
37.Czerepaniak-Walczak, M. (2013). Autonomia w kolorze sepii w inkrustowanej ramie KRK. O procedurach
38.i treściach zmiany w edukacji akademickiej. W: M. Czerepaniak-Walczak (red.), Fabryka
39.Autonomia w przestrzeni akademickiej – znaczenia, doświadczenia, ograniczenia 101
40.dyplomów czy universitas? O „nadwiślańskiej” wersji przemian w edukacji akademickiej (s. 29–56). Kraków:
41.Oficyna Wydawnicza Impuls.
42.Dam, L. (1995). Learner Autonomy 3: From Theory to Practice. Dublin: Authentik.
43.Dąbrowski, K. (1988). Pasja rozwoju. Warszawa: Almapress.
44.Dołęga, Z. (2000). Autonomia w okresie dorastania. Czasopismo Psychologiczne, 6 (1/2), 77–86.
45.Dykcik, W. (2009). Problemy autonomii i integracji społecznej osób niepełnosprawnych w środowisku
46.życia. W: W. Dykcik (red.), Pedagogika specjalna (s. 315–336). Poznań: Wydawnictwo UAM.
47.Feldman, A. (2001). Teacher Development and Action Research: Findings from Six Years of Action
48.Research in Schools. Pobrane z: http://www.unix.oit.umass.edu/~afeldman/ActionResearchPapers/
49.Feldmanetall2001.pdf (15.11.2006).
50.Gezerlis, A. (2001). Castoriadis and the Project of Autonomy. A Review of The Imaginary Institution
51.of Society. Democracy and Nature, 7 (3), 469–487. DOI: https://doi.org/10.1080/10855660120092320.
52.Gołębniak, B.D. (red.) (2008a). Pytanie o szkołę wyższą. W trosce o człowieczeństwo. Wrocław: Wydawnictwo
53.Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
54.Gołębniak, B.D. (2008b). Wyjść poza scjentystyczne i personalistyczne myślenie o „uczeniu uczenia”.
55.W: E. Filipiak (red.), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy (s. 50–58).
56.Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego.
57.Gołębniak, B.D. (2010). Poszukiwanie – refleksyjność – dialektyczne uczenie się. Nowe praktyki
58.edukacyjne w szkole wyższej. W: J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając (red.), Innowacje w edukacji
59.akademickiej. Szkolnictwo wyższe w procesie zmiany (s. 255–268). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu
60.Łódzkiego.
61.Haworth, L. (1986). Autonomy. An Essay in Philosophical Psychology and Ethics. New Haven–London:
62.Yale University Press.
63.Hmel, B.A., Pincus, A.L. (2002). The Meaning of Autonomy: On and Beyond the Interpersonal Circumplex.
64.Journal of Personality, 70 (3), 277–310.
65.Holec, H. (1981). Autonomy and Foreign Language Learning. Oxford 1981: Pergamon Press.
66.Huang, J. (2006). Fostering learner autonomy within constraints: Negotiation and mediation in an
67.atmosphere of collegiality. Prospect, 3 (21), 38–57.
68.Jasper, M.A. (2005). Using reflective writing within research. Journal of Research in Nursery, 3 (10),
69.247–260.
70.Kemmis, S., McTaggart, R. (2005). Participatory Action Research. Communicative Action and the
71.Public Sphere. W: N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (red.), The SAGE Handbook of Qualitative Research
72.(s. 559–603). London–New Delhi: Sage Publications Inc., Thousand Oaks.
73.Koczanowicz, L. (2005). Wspólnota i emancypacje. Spór o społeczeństwo postkonwencjonalne. Wrocław:
74.Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
75.Kopka, J. (2008). Jednostka wobec moralności – subiektywna wizja przyszłości. W: J. Mariański,
76.L. Smyczek (red.), Wartości, postawy i więzi moralne w zmieniającym się społeczeństwie (s. 57–75). Kraków:
77.Wydawnictwo WAM.
78.Kozielecki, J. (2001). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie
79.Żak.
80.Kruszelnicki, M. (2008). Po humanizmie. Miraże podmiotowości (zarys problematyki). Forum
81.Oświatowe, 20, 15–26.
82.Kwieciński, Z. (2014). Edukacja demokratyczna i humanistyczna jako ruch i dzieło społeczne. Toruń–Wrocław:
83.sumptem autora.
84.Labouvie-Vief, G. (1982). Dynamic Development and Mature Autonomy, A Theoretical Prologue. Human
85.Development, 25, 161–191.
86.Little, D. (1991). Learner Autonomy 1: Definitions, Issues and Problems. Dublin: Authentik.
87.Little, D., Ridley, J., Ushioda, E. (red.) (2003). Learner Autonomy in the Foreign Language Classroom: Teacher,
88.Learner, Curriculum and Assessment. Dublin: Authentik.
89.Lynch, M.F., Vansteenkiste, M., Deci, E.L., Ryan, R.M. (2011). Autonomy as Process and Outcome:
90.Revisiting Cultural and Practical Issues in Motivation for Counselling. The Counseling Psychologist,
91.39 (2), 286–302. DOI: 10.1177/0011000010388424.
92.Łapiński, B. (1988). Rola rodziny w osiąganiu autonomii przez dziecko w okresie dorastania. Psychologia
93.Wychowawcza, 31 (5), 499–507.
94.Melosik, Z. (2008). Uniwersytet i komercjalizacja. Rekonstrukcja debaty. W: B.D. Gołębniak (red.),
95.Pytanie o szkołę wyższą. W trosce o człowieczeństwo (s. 105–115). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe
96.Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
97.Melosik, Z. (2013). Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności. Kraków: Impuls.
98.Męczkowska, A. (2006). Podmiot i pedagogika: Od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji. Wrocław:
99.Mill, J.S. (1959). O wolności. W: J.S. Mill, Utylitaryzm. O wolności (s. 91–228). Warszawa: PWN.
100.Nussbaum, M.C. (2008a). Kształcenie dla zysku, kształcenie dla wolności. W: B.D. Gołębniak (red.),
101.Pytanie o szkołę wyższą. W trosce o człowieczeństwo (s. 65–89). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej
102.Nussbaum, M.C. (2008b). W trosce o człowieczeństwo. Klasyczna obrona reformy kształcenia ogólnego.
103.Obuchowski, K. (2000). Człowiek intencjonalny, czyli o tym jak być sobą. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
104.Obuchowski, K. (2006). The Revolutions of the Subjects. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-
105.Ekonomicznej.
106.Palfreyman, D., Smith, R.C. (red.) (2003). Learner Autonomy Across Cultures. Language Education Perspectives.
107.New York: Palgrave Macmillan.
108.Perkowski, M. (2001). Samostanowienie narodów w prawie międzynarodowym. Warszawa: Wydawnictwa
109.Prawnicze PWN.
110.Pestalozzi, J.H. (1972). Pisma pedagogiczne. Wrocław: Ossolineum.
111.Pieniążek, P. (2008). Podmiot (w) nowoczesności. Forum Oświatowe, 20, 39–50.
112.Potulicka, E., Rutkowiak, J. (2012). Neoliberalne uwikłania edukacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
113.Reason, P., Bradbury, H. (2005). Introduction: Inquiry and Participation in Search of a World Worthy
114.of Human Aspiration. W: P. Reason, H. Bradbury (red.), Handbook of Action Research: Participative
115.Inquiry and Practice (s. 1–14). London: Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications.
116.Reason, P., Torbet, W.R. (2010). Zwrot działaniowy. Ku transformacyjnej nauce społecznej.
117.W: H. Červinková, B.D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane
118.(s. 136–150). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
119.Rogers, C. (2002). O stawaniu się osobą. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
120.Ryan, R.M., Deci, E.L. (2006). Self-Regulation and the Problem of Human Autonomy: Does Psychology
121.Need Choice, Self-Determination, and Will? Journal of Personality, 74 (6), 1557–1585.
122.Smith, R.C. (2003). Teacher education for teacher – learner autonomy. Pobrane z: http:// www.Warwick.
123.ac.uk/~elsdr/Teacher_autonomy.pdf (10.01. 2006).
124.Speck, O. (2005). Być nauczycielem. Trudności wychowawcze w czasie zmian społeczno-kulturowych.
125.Susman, G.I., Evered, R.E. (2010). Ocena naukowych walorów badań w działaniu. W: H. Červinková,
126.B.D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane (s. 89–115).
127.Szostek, A. (2017). Autonomia uczelni a odpowiedzialność wobec społeczeństwa. W: Autonomia
128.uczelni i środowiska akademickiego ‒ odpowiedzialność i etos akademicki (s. 21–27). Warszawa: Instytut
129.Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha.
130.Sztompka, P. (2017). Autonomia – fundament kultury akademickiej. W: Autonomia uczelni i środowiska
131.akademickiego ‒ odpowiedzialność i etos akademicki (s. 29–34). Warszawa: Instytut Problemów
132.Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha.
133.Thanasoulas, D. (2006). What is Learner Autonomy and How Can It Be Fostered. Pobrane z: http://iteslj.
134.org/Articles?Thanasoulas.html (15.10.2006).
135.Wołodźko, E. (2013). Ku autonomii studiowania. Procesy, znaczenia, kontekst, zmiana. Olsztyn: Wydawnictwo
136.Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.