Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2017.1-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / z. 1 2017
Zdrowie w Szczecinie w latach 1945-1946

Authors: Hadrian Kryśkiewicz
Keywords: health care post-war Szczecin war damage in Pomerania
Data publikacji całości:2017
Page range:44 (35-78)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

Health care in Szczecin in the years 1945–1946 in a culminating way illustrating with its ruined landscape sanitary problems of West Pomerania can be taken for a epitome of the post-war overall Pomeranian situation. Both the length of the World War Two and its repercussions were to thoroughly revise many spheres in the life of the inhabitants of Szczecin and Pomerania, including the German population, and finally they brought about a loss of the illusion of living in a little homeland, a ‘back country’ (German: Hinterland), which seemed not to be threatened with an attack of foreign troops. Death of hundreds of thousands of people and the annihilation in the industry, economy and culture of the region and its capital were just a sort of sad accompaniment for the general health of the society in Pomerania of the time.
Download file

Article file

Bibliography

1.Banasiak S., Działalność osadnicza Państwowego Urzędu Repatriacyjnego na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1947, Poznań 1963.
2.Białecki T., Pierwsze lata polskiego Szczecina (1945–1949), w: Dzieje Szczecina…, t. IV: 1945–1990, red. T. Białecki, Z. Silski, Szczecin 1998.
3.Białecki T., Przebieg procesów demograficznych i integracyjnych na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1965, „Przegląd Zachodniopomorski” 1965, z. 6.
4.Białecki T., Przesiedlenie ludności niemieckiej z Pomorza Zachodniego w latach 1946–1947, „Przegląd Zachodniopomorski” 1967, z. 4.
5.Białecki T., Struktura demograficzna ludności polskiej Pomorza Zachodniego w świetle spisu ludnościowego z dnia 31 XII 1948, „Przegląd Zachodniopomorski” 1968, z. 1.
6.Bincer W., Malariological problems in Poland, „Bulletin of the Institute of Marine and Tropical Medicine of the Medical Academy in Gdańsk” 1948, vol. I.
7.Bogusz J., Szczecin w czasie wojny, „Szczecin: Tygodnik Pomorza Zachodniego” 1957, nr 45–46.
8.Bojar-Fijałkowski G., Losy jeńców wojennych na Pomorzu Zachodnim i w Meklemburgii 1939–1945, Warszawa 1979.
9.Brinken J., Wspomnienia szczecińskiego pedagoga i geografa, w: Z nadodrzańskiej ziemi. Wspomnienia Szczecinian, oprac. T. Białecki, Poznań 1974.
10.Brzeziński T., Brzeziński W., Losy szpitali na ziemiach zachodnich Polski po 1945 r. na przykładzie Pomorza Zachodniego, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1999, vol. 62 („VII Zjazd Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Historii Medycyny”), z. 4.
11.Brzeziński T., Sytuacja sanitarno-epidemiologiczna województwa zachodniopomorskiego w latach 1945–1954, w: Inspekcja sanitarna na Pomorzu Zachodnim w latach 1954–2004, red. M. Domagała-Dobrzycka i in., Szczecin 2005.
12.Burszta J., Kategorie ludności i ich typ kulturowy, w: Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich, red. W. Markiewicz, P. Rybicki, Poznań 1967.
13.Chojecki D.K., „Biała dżuma”, czyli rzecz o umieralności na gruźlicę w Szczecinie w latach 1910–1931, w: Monumenta manent. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Tadeuszowi Białeckiemu w 70. rocznicę urodzin, red. A. Makowski, E. Włodarczyk, Szczecin 2003.
14.Choroby zakaźne a aktywność służby zdrowia na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1947 („Źródła do dziejów Pomorza Zachodniego”, t. XV), oprac. U. Kozłowska, Szczecin 2010.
15.Ciechanowski G., Ciechanowski J., Murawski M.J., Kurs bojowy Stettin. Bombardowania Szczecina i Polic w okresie 1940–1945, Szczecin 2009.
16.Datner S., Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II w. ś., Warszawa 1964.
17.Dzbeński T.H., Sytuacja epidemiologiczna malarii w Polsce – dawniej, obecnie i w przyszłości, „Wiadomości Parazytologiczne” 2008, vol. 54 (3).
18.Feig K.G., Hitler’s death camps: the sanity of madness, New York 1981.
19.Fragmenty relacji Gabrieli Stołp o powrocie do Szczecina w czerwcu 1945 r., w: Szczecin–Stettin 1945–1946. Dokumenty – Wspomnienia, Hinstorff 1995.
20.Frankiewicz B., Wojenne losy Szczecina, w: Dzieje Szczecina, t. III: 1806–1945, red. B. Wachowiak, Szczecin 1994.
21.Golczewski K., Pomorze Zachodnie na przełomie dwu epok 1944–1946, Poznań 1964.
22.Golczewski K., Porzucona twierdza. Szczecin 1944–1945, Poznań 1967.
23.Golczewski K., Wyzwolenie Pomorza Zachodniego w roku 1945, Poznań 1971.
24.Gujska-Bejner E., Wspomnienia z pracy w służbie zdrowia, w: „Miłuj bliźniego, bliźniemu służ”. Pionierskie czasy służby zdrowia na Pomorzu Zachodnim w pamiętnikach, oprac. U. Kozłowska, Szczecin 2012.
25.Guziński S., Szutowicz A., Oflag II B Arnswalde: jenieckie losy, Wrocław 2013.
26.Horak R., Wspomnienia, w: „Miłuj bliźniego, bliźniemu służ”. Pionierskie czasy służby zdrowia na Pomorzu Zachodnim w pamiętnikach, oprac. U. Kozłowska, Szczecin 2012.
27.Inside the Concentration Camps. Eyewitness Accounts of Life in Hitler’s death camps, red. E. Aroneanu, London 1996.
28.Jackowski R., Telega S., Rozwój i działalność Szpitala Kolejowego w Szczecinie w latach 1945–1964, Poznań 1965.
29.Jankowiak S., Wysiedlenie i emigracja ludności niemieckiej w polityce władz polskich w latach 1945–1970, Warszawa 2005.
30.Jankowiak S., Wysiedlenie Niemców z województwa szczecińskiego w latach 1945–1950, w: Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim 1945–1950. Mity i rzeczywistość: materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Szczecińskie Towarzystwo Naukowe,
31.Zamek Książąt Pomorskich i Archiwum Państwowe w Szczecinie, red. K. Kozłowski, Szczecin 2002.
32.Kacprzak P., Działania organów administracji państwowej w akcji wysiedlenia i wyjazdach ludności niemieckiej z Polski w 1945 roku, „Studia Lubuskie. Prawo, Administracja, Ekonomia, Regionalistyka” 2010, t. VI.
33.Kaliński J., Plan odbudowy gospodarczej 1947–1949, Warszawa 1977.
34.Kasprzak E., Socjologia medycyny a bezpieczeństwo zdrowotne, w: Psychospołeczny wymiar zdrowia i choroby, red. M.Z. Podolska, U. Kozłowska, Warszawa 2008.
35.Kolmer R.M., Zaopatrzenie ludności w wodę na Pomorzu Zachodnim, w: Inspekcja sanitarna na Pomorzu Zachodnim w latach 1954–2004, red. M. Domagała-Dobrzycka i in., Szczecin 2005.
36.Komarnicki H., Szli na zachód osadnicy – refleksje współczesne, w: Pomorze Zachodnie w latach 1945–2005. Wybrane problemy polityczne, administracyjne, demograficzne i ekonomiczne, red. K. Kozłowski, Szczecin 2005.
37.Kortas J., Początki chirurgii polskiej w Szczecinie, „Przegląd Zachodniopomorski” 1991, z. 3.
38.Kosiński L., Przeobrażenia demograficzne na ziemiach zachodnich, w: Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich, red. W. Markiewicz, P. Rybicki, Poznań 1967.
39.Kozłowska U., Bulsa M., Migracje a szerzenie się chorób zakaźnych na Pomorzu Zachodnim w latach pionierskich, „Hygeia. Public Health” 2012, vol. 47, nr 3.
40.Kozłowska U., Choroby weneryczne na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1948. Perspektywa historyczno-socjologiczna, „Opuscula Sociologica” 2012, nr 1.
41.Kozłowska U., Czas a choroba. Epidemia duru brzusznego na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1948, „Przegląd Zachodniopomorski” 2010, z. 4.
42.Kozłowska U., Malaria na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1949 w dokumentach Państwowego Urzędu Repatriacyjnego i Urzędu Wojewódzkiego Szczecińskiego, „Przegląd Zachodniopomorski” 2011, z. 4.
43.Kozłowska U., Miłuj bliźniego, bliźniemu służ. Działalność sanitarno-oświatowa Polskiego Czerwonego Krzyża w Szczecinie w latach 1945–1950, w: Szczecin – codzienność miasta i jego mieszkańców. Czwarta Konferencja Edukacyjna, 9.12.2011, red. K. Rembacka, Szczecin 2012.
44.Kozłowska U., Organizacja zwalczania chorób zakaźnych jako element polityki zdrowotnej państwa (1944/45–1972), Szczecin 2013.
45.Kozłowska U., Z pamiętnika lekarza – początki służby zdrowia w powojennym Szczecinie, „Przegląd Zachodniopomorski”, 2009, z. 1.
46.Kozłowski K., Region zachodniopomorski w latach 1945–2005. Przemiany społeczne i administracyjne, w: Pomorze Zachodnie w latach 1945–2005. Wybrane problemy polityczne, administracyjne, demograficzne i ekonomiczne, red. K. Kozłowski, Szczecin 2005.
47.Kozłowski K., Wielcy powojenni szczecinianie, w: Regiony w dziejach Polski. Pomorze Zachodnie w tysiącleciu, red. P. Bartnik, K. Kozłowski, Szczecin 2000.
48.Litwin F., Służba zdrowia staje na posterunku, w: Takie były początki, red. W. Góra, H. Kamińska, J. Paszta, Warszawa 1965.
49.Maciejewski J., Ludność miasta Szczecina, w: Rocznik – Informator Pomorza Zachodniego, Szczecin 1948.
50.Magierska A., Ziemie zachodnie i północne w 1945 roku, Warszawa 1978.
51.Markiewicz W., Sytuacja wewnętrzna i międzynarodowa Polski a procesy przemian społecznych na ziemiach zachodnich, w: Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich, red. W. Markiewicz, P. Rybicki, Poznań 1967.
52.Męclewski E., Powrót Polski nad Odrę, Nysę Łużycką, Bałtyk, Warszawa 1971.
53.Mieczkowski J., Żydzi w Szczecinie, http://www.ukraincy.org/rada_organizacji_ mniejszosci_narodowych_i_etnicznych/zydzi_w_szczecinie.htm (14.05.2014).
54.Morzycki J., Klingberg A.M., Naczelny Nadzwyczajny Komisariat do Walki z Epidemiami w latach 1944–1945, Warszawa 1946.
55.Mucha M., Zarys rozwoju służby zdrowia w województwie szczecińskim w latach 1945–1965, w: XX-lecie medycyny polskiej na Pomorzu Szczecińskim, red. E. Gorzkowski, Szczecin 1968.
56.Müller R.D., Ueberschär G.R., Hitler’s war in the East. A critical assesment, 3rd ed., Oxford–New York 2009.
57.Noiszewska H., Niścigórska J., Rozwój zakaźnictwa w Szczecinie po II wojnie światowej przez pryzmat dziejów oddziału zakaźnego, 1996, vol. 56, z. 1.
58.Orzeł M., Morska rodzina, w: Z nadodrzańskiej ziemi. Wspomnienia Szczecinian, oprac. T. Białecki, Poznań 1974.
59.Ostapiuk A., Rozwój szpitalnictwa na Pomorzu Zachodnim w pierwszych latach po zakończeniu drugiej wojny światowej, Szczecin 1997.
60.Państwowy Urząd Repatriacyjny na Pomorzu Zachodnim w okresie od 1 IV do 30 XII 1947, praca zbiorowa, Szczecin 1947.
61.Partacz C., Armia Czerwona a Polacy i Niemcy, „Koszalińskie Studia i Materiały” 1999, nr 1.
62.Perlmann P., Troye-Blomberg M., Malaria and the Immune System in Humans, w: Malaria Immunology, red. P. Perlmann, M. Troye-Blomberg, Basel 2002.
63.Pogorzelski W., Służba Zdrowia Państwowego Urzędu Repatriacyjnego: 1945–1948 rok, Łódź 1948.
64.Pollack J., Jeńcy polscy w hitlerowskiej niewoli, Warszawa 1986.
65.Poniatowska A., Państwowy Urząd Repatriacyjny na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1951, „Przegląd Zachodniopomorski” 1964, z. 2.
66.Powstawanie uczelni medycznej na Pomorzu Zachodnim. Historia nauczania dziedzin medycyny w Pomorskiej Akademii Medycznej, red. I. Kojder („Trylogia 60-lecia Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie”, t. 2), Szczecin 2008.
67.Prętki K., Przekształcenia systemu ochrony zdrowia w Polsce po II wojnie światowej, Poznań 2007.
68.Przesmycki F., Choroby epidemiczne w Polsce w latach 1945–1948, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 1949, t. III, nr 1.
69.Przyborowicz M., Wojnę przeżyłam w Szczecinie, w: Z nadodrzańskiej ziemi. Wspomnienia Szczecinian, oprac. T. Białecki, Poznań 1974.
70.Romanowski J., Historia szpitala pomorzańskiego, „Vox Medici” 2006, nr 3.
71.Rybicki H., Liczba i rozmieszczenie polskiej ludności rodzimej na Pomorzu Zachodnim po zakończeniu II wojny światowej, „Przegląd Zachodniopomorski” 1967, z. 3.
72.Sadowska J., Zmiany systemowe w służbie zdrowia 1945–1955 (na przykładzie Łodzi), Łódź 2002.
73.Schön H., Pommern auf der Flucht 1945. Rettung über die Ostsee aus den Pommernhafen Rügenwalde, Stolpmünde, Kolberg, Stettin, Swinemünde, Greifswald, Stralsund und Saßnitz, Berlin 2013.
74.Seyda B., 15 lat Szpitala Wojskowego w Szczecinie, „Lekarz Wojskowy” 1960, t. XXXVI, nr 11.
75.Seyda B., Z przeszłości służby zdrowia i szpitali Szczecina, „Szczecin: pismo poświęcone sprawom regionu zachodniopomorskiego” 1958, t. II, z. 1–2 (4–5).
76.Smolska-Szyran B., Wspomnienia z mojego długiego życia, w: „Miłuj bliźniego, bliźniemu służ”. Pionierskie czasy służby zdrowia na Pomorzu Zachodnim w pamiętnikach, oprac. U. Kozłowska, Szczecin 2012.
77.Splaczyńska I., Historia szpitala na Golęcinie, „Vox Medici. Biuletyn Okręgowej Izby Lekarskiej w Szczecinie” 2006, nr 4.
78.Sprawozdanie Szefa Sanitarnego Polskiego Czerwonego Krzyża Okręgu Pomorsko-Zachodniego z prowadzonej w Województwie Pomorsko-Zachodnim akcji walki ze świerzbem, w: Choroby zakaźne a aktywność służby zdrowia na Pomorzu Zachodnim
79.w latach 1945–1947 („Źródła do dziejów Pomorza Zachodniego”, t. XV), oprac. U. Kozłowska, Szczecin 2010.
80.Sudziński R., Losy ludności niemieckiej na ziemiach dawnych i nowych po zakończeniu II wojny światowej (na przykładzie Pomorza Nadwiślańskiego). Podobieństwa i różnice, w: Mniejszości narodowe i wyznaniowe na Pomorzu w XIX i XX wieku, red. M. Wojciechowski, Toruń 1998.
81.Sudziński R., Ogólne zasady przejmowania przez władze polskie mienia opuszczonego i poniemieckiego na obszarze województwa pomorskiego po zakończeniu II wojny światowej, w: Rozprawy z dziejów XIX i XX wieku przygotowane dla uczczenia pamięci profesora Witolda Łukaszewicza, red. S. Kalembka, Toruń 1978.
82.Sygit M., Kładna A., Epidemiologiczne badania ankietowe, Szczecin 1997.
83.Szczecin – miasto portowe. Informator, Szczecin 1947.
84.Szczecin dzisiaj, w: Szczecin dawniej i dzisiaj oraz informator. Z 20 ilustracjami i szkicem orientacyjnym. Zebrali i oprac. W. Świokło, E. Moskalewicz, Szczecin 1945.
85.Szczecin w dokumentach 1945, red. T. Białecki, Z. Chmielewski, K. Kozłowski, Szczecin 1980.
86.Szczegóła H., Przedpoczdamskie wysiedlenia Niemców z Polski (czerwiec–lipiec 1945 r.), w: Ludność niemiecka na ziemiach polskich w latach 1939–1945 i jej powojenne losy. Materiały z konferencji, Bydgoszcz, 15–16 grudzień 1994, red. W. Jastrzębski, Bydgoszcz 1995.
87.Sztuka-Polińska U., Sytuacja epidemiologiczna niektórych ostrych chorób zakaźnych w Polsce w okresie międzywojennym XX wieku, PE 2002, t. 56.
88.Ślepowroński T., Erich Wiesner: jeden z ostatnich niemieckich burmistrzów Szczecina, w: Szczecin – historię tworzą ludzie. Druga Konferencja Edukacyjna, 11 XII 2009 r., red. K. Rembacka, Szczecin 2010.
89.Ślepowroński T., Życie codzienne w Szczecinie w okresie II wojny światowej, w: Szczecin – codzienność miasta i jego mieszkańców. Czwarta Konferencja Edukacyjna, 9.12.2011, red. K. Rembacka, Szczecin 2012.
90.Taniewski J., Powstanie i rozwój Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, „Życie Szkoły Wyższej” 1959, nr 7.
91.Techman R., Armia radziecka w gospodarce morskiej Pomorza Zachodniego w latach 1945–1956, Poznań 2003.
92.Techman R., Przejmowanie portu szczecińskiego przez polskie władze w latach 1945–1947, „Zeszyty Odrzańskie. Seria Nowa” 2000, nr 18–19.
93.Terebucha E., Port Szczeciński, w: Szczecin: miasto, port, okolice, Szczecin 1947.
94.Terelak J.F., Zdrowie a stres ekstremalny. Dwa modele: homeostatyczny i homeodynamiczny, w: Zdrowie i choroba w kontekście psychospołecznym, red. K. Popielski, M. Skrzypek, E. Albińska, Lublin 2010.
95.Treatment of malaria under war conditions, „British Medical Journal” 1943, vol. 1 (4280).
96.Turczynowski R., Pionierski okres miejskiego szpitala w Szczecinie-Golęcinie (rok 1945), „Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej” 1973, supl. 8.
97.Turczynowski R., Turczynowska T., Służba zdrowia miasta Szczecina w roku 1945, „Szczecińskie Roczniki Naukowe. Nauki Medyczne” 1989, z. 2.
98.Więckowska E., Organizacja, cele i zadania służby zdrowia Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944–1950, „Przegląd Epidemiologiczny” 2001, t. 55, nr 3.
99.Włodarczyk E., Ludność niemiecka i polska w Szczecinie w 1945 roku, w: Pomorze – trudna Ojczyzna? Kształtowanie się nowej tożsamości 1945–1995, red. A. Sakson, „Ziemie Zachodnie – Studia i Materiały” 1996, t. XVII.
100.Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie. Pamiętnik pięćdziesięciolecia (1945–1995), red. A. Korniak, K. Kozłowski, W. Pieleszek, Szczecin 1995.
101.Wysocka-Pleczyk M., Passowicz P., Jawne i ukryte aspekty postawy wobec ofiar gwałtu, w: Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby, red. D. Kubacka-Jasiecka, T.M. Ostrowski, Kraków 2005.
102.Zaremba P., Dziennik 1945, Szczecin 1996.
103.Zaremba P., Pierwszy szczeciński rok 1945, Poznań 1966.
104.Zaremba P., Piskorski C., Polski Szczecin. Rys historyczny Pomorza Zachodniego. Chronologiczny przebieg wydarzeń w r. 1945/46, Szczecin 1946.
105.Zaremba P., Polska flaga w Szczecinie, Szczecin 1946.
106.Zaremba P., Prężność ludności polskiej Szczecina, Szczecin, nr 11–12 [15.03.] 1947.
107.Zaremba P., Walka o polski Szczecin, Wrocław–Warszawa–Kraków 1986.
108.Zaremba P., Wspomnienia prezydenta Szczecina: 1945–1950, Poznań 1980.