Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2020.19-01
CC BY-SA   Open Access   CEEOL  ERIH PLUS

Issue archive / t. 19, 2020
Odkwitnęły dni wasze pod wstydu liściami… – uwagi o metaforyce astronomiczno-meteorologicznej Sonetów krymskich Adama Mickiewicza

Authors: Małgorzata Andrejczyk ORCID
Uniwersytet w Białymstoku, Białystok
Keywords: Adam Mickiewicz metaphor astronomical-meteorological vocabulary
Data publikacji całości:2020
Page range:14 (5-18)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

In this article an attempt has been made to discuss the astronomical-meteorological metaphors present in Sonety krymskie of Adam Mickiewicz and to determine their role in the construction of the depicted world of the sonnets. The description of the vocabulary and the stylistic tropes in the Mickiewicz’s poetry have already been the subject of several linguistic studies, however, the characteristics of the metaphors has not been done yet. Therefore, the subject of this essay can fill one of the niches which still exists in seemingly complete description of the poet’s language. In this work I adopt the definition of the metaphor discussed by Teresa Dobrzyńska (1994) and the elements of methodology proposed by Piotr Wróblewski (1998). The analysis demonstrates that the time and place of creating the poetry influenced the quality of metaphors and the thematic vocabulary utilized within them. The adaptation of the Mickiewicz’s poetic language is visible in the discussed examples. The imagery evoked by the metaphors excerpted from Sonety krymskie goes beyond the Polish cultural realities and refers to the then reality of the Crimean region. The use of the indicated metaphors serves to emphasize the exoticism and mystery of the Crimea. The performed analysis demonstrates that the metaphors allow to express what the poet was unable to name with single words, but wished to convey this image to the reader. The utilized metaphors will enable to manifest the emotions and experiences which accompanied Mickiewicz but were difficult to describe in a realistic convention.
Download file

Article file

Bibliography

1.Bartol-Jarosińska, Danuta. „Semantyka żywiołów w Sonetach krymskich i ich przekładzie na francuski”. W: Mickiewicz i Kresy. Rozprawy przedstawione na międzynarodowej sesji naukowej w Krakowie, 4–6 grudnia 1997, red. Zofia Kurzowa, Zofia Cygal-Krupowa, 175–193. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 1999.
2.Białoskórska, Mirosława. „Orientalna stylizacja słownictwa Sonetów krymskich Adama Mickiewicza”. Slavia Occidentalis 48–49 (1991/1992): 19–26.
3.Białoskórska, Mirosława. „Pole leksykalno-stylistyczne wiatru w utworach Adama Mickiewicza”. Język Polski 78 (1998), 5: 321–328.
4.Białoskórska, Mirosława. „Konotacje semantyczne i symboliczne wiatru w utworach Adama Mickiewicza”. Język Polski 81 (2001), 1–2: 55–67.
5.Białoskórska, Mirosława. Mickiewiczowskie peryfrazy. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2002.
6.Białoskórska, Mirosława, Wojciech Ryszard Rzepka. „Językowa kreacja obrazu wody w Sonetach krymskich na tle wybranych utworów Adama Mickiewicza”. Poznańskie Spotkania Językoznawcze 5 (1999), 2: 91–103.
7.Dobrzyńska, Teresa. Mówiąc przenośnie. Studia o metaforze. Warszawa: Instytut Badań Literackich – Wydawnictwo, 1994.
8.Doroszewski, Witold, red. Słownik języka polskiego. T. 1–11. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958–1969.
9.Ginkowa, Łucja. „Cechy języka sentymentalnej i wczesnoromantycznej liryki krajobrazowej”. Pamiętnik Literacki 69 (1978), 4: 187–214.
10.Ginkowa, Łucja. „Główne motywy liryki pejzażowej wczesnego romantyzmu”. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 392, Prace Historycznoliterackie, 17 (1980): 27–50.
11.Górski, Konrad, Stefan Hrabec, red. Słownik języka Adama Mickiewicza. T. 1–11. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1962–1983.
12.Karłowicz, Jan, Adam Antoni Kryński, Władysław Niedźwiedzki. Słownik języka polskiego. T. 1–8. Warszawa: Nakładem Prenumeratorów / i Kasy im. Mianowskiego, 1900–1927.
13.Krupianka, Aleksandra. „Porównania homeryckie w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza”. W: Polszczyzna dawna i współczesna. Materiały z ogólnopolskich konferencji językoznawczych, red. Czesław Łapicz, 61–68. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1994.
14.Kulawik, Adam. Zarys poetyki. Kraków: Wydawnictwo Antykwa, 2013.
15.Kupiszewski, Władysław. „Mickiewiczowskie chmury i obłoki”. W: W służbie nauce i szkole. Księga pamiątkowa poświęcona Profesorowi Doktorowi Zenonowi Klemensiewiczowi. 235–246. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
16.Kupiszewski, Władysław. Polskie słownictwo z zakresu astronomii i miar czasu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
17.Kupiszewski, Władysław. „Słownictwo meteorologiczne i astronomiczne w utworach Marii Rodziewiczówny”. Prace Filologiczne 53 (2007): 343–354.
18.Kupiszewski, Władysław. „Słownictwo meteorologiczne w XVII-wiecznym zabytku”. Slavia Occidentalis 40 (1983): 40–63.
19.Kupiszewski, Władysław. Słownictwo meteorologiczne w gwarach i historii języka polskiego. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1969.
20.Kupiszewski, Władysław. „Ze słownictwa ludowego w zakresie astronomii. I Ludowe nazwy gwiazdozbiorów”. Poradnik Językowy 5 (1958): 233–245.
21.Kupiszewski, Władysław. „Ze słownictwa ludowego w zakresie astronomii. II Ludowe nazwy gwiazd”. Poradnik Językowy 6–7 (1959): 290–303.
22.Kupiszewski, Władysław, Zdzisława Węgiełek-Januszewska. Słownictwo Warmii i Mazur: astronomia ludowa, miary czasu i meteorologia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1959.
23.Lakoff, George, Mark Johnson. Metafory w naszym życiu. Tłum. Tomasz Krzeszowski. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 1988.
24.Leszczyński, Zenon. „Nad porównaniami Mickiewicza”. W: Mickiewicz i Kresy. Rozprawy przedstawione na międzynarodowej sesji naukowej w Krakowie, 4–6 grudnia 1997, red. Zofia Kurzowa, Zofia Cygal-Krupowa, 131–143. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 1999.
25.Orgelbrand, Maurycy, red. Słownik języka polskiego. T. 1–2. Wilno: wyd. staraniem M. Orgelbranda, 1861.
26.Pajdzińska, Anna. „Językowy obraz świata a metafora artystyczna”. Język a Kultura 20 (2008): 241–252.
27.Rudnicka-Fira, Elżbieta. Słownictwo „Dziadów” Adama Mickiewicza w świetle analizy statystycznej (wybór problematyki). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1986.
28.Skubalanka, Teresa. „Nowotwory językowe Mickiewicza wobec teorii i praktyki oświecenia i romantyzmu”. W: O języku Adama Mickiewicza. Studia, red. Zenon Klemensiewicz, 331–369. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1959.
29.Skubalanka, Teresa. „Wiersz Mickiewicza Te rozkwitłe świeżo drzewa… wśród konwencji stylistycznych epoki”. Język Artystyczny 10 (1996): 53–60.
30.Sokólska, Urszula. „Język opisów natury w Balladach i romansach Adama Mickiewicza”. Białostockie Archiwum Językowe 6 (2006): 111–124.
31.Sokólska, Urszula. „Językowy obraz żywiołu ognia w Balladach i romansach Adama Mickiewicza”. W: Światło w dolinie. Prace ofiarowane Profesor Halinie Krukowskiej, red. Krzysztof Korotkich, Jarosław Ławski, Danuta Zawadzka, 627–640. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007.
32.Sokólska, Urszula. Leksykalno-stylistyczne cechy prozy Melchiora Wańkowicza (na materiale reportaży z lat 1961–1974). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2005.
33.Sokólska, Urszula. „Żywioł ziemi w Balladach i romansach Adama Mickiewicza”. W: Donum Amicitiae. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Ewie Kołodziejek, red. Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Rafał Sidorowicz, 225–234. Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski, 2016.
34.Turska, Halina. „Język opisów przyrody w Panu Tadeuszu wobec tradycji polskiego klasycyzmu”. W: O języku Adama Mickiewicza. Studia, red. Zenon Klemensiewicz, 185–330. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1959.
35.Witkowska, Alina. Mickiewicz. Słowo i czyn. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.
36.Wróblewski, Piotr. Struktura, typologia i frekwencja polskich metafor. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1998.