Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2020.19-14
CC BY-SA   Open Access   CEEOL  ERIH PLUS

Issue archive / t. 19, 2020
Żart w pismach Cypriana Norwida
(Żart in the writings of Cyprian Norwid)

Authors: Tomasz Korpysz ORCID
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Keywords: Cyprian Norwid żart żartować
Data publikacji całości:2020
Page range:13 (205-217)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The purpose of this study was an attempt to recreate the idiolectal image of the noun żart and the verb żartować in the writings of Cyprian Norwid. These lexemes – and their derivatives – make up a not very large family consisting of: żarcik (3 uses), żart (34 uses), żartobliwie (1 use), żartobliwy (1 use), żartować (12 uses), żartowniś (2 uses), żartujący (1 use) and zażartować (8 uses) – in sum 8 lexemes and 62 uses. The results of the performed analysis show that only in a part of the contexts the discussed lexemes are semantically connected with the category of humour. Even then, however, the joke and joking rarely have purely ludic character and are a manifestation of a serene, affirmative relation of the sender towards reality or other people, or are the expression of careless joking, a kind of a parlour game or an innocent play. Far more frequently a joke is presented as something inappropriate, improper, often something aggressive, aimed against somebody or something. Relatively frequently żart, as well as żartować, are completely unrelated to humour and laughter (or the ludic aspect is clearly secondary) and refer to something of little importance, insignificant or regarded as such by the sender, or to something made believe, not true, pretended to be said and done. The description of the lexical field from the word-formation field of the lexeme żart complements the previous analyses concerning the lexemes dowcip and humor and allows us to better understand how a broadly understood element of humour was present in the work of Cyprian Norwid.
Download file

Article file

Bibliography

1.Norwid, Cyprian. Pisma wszystkie. Zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył Juliusz Wiktor Gomulicki. T. 1–11. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971–1976.
2.Bogołębska, Barbara. „Między humorem, dowcipem i komizmem (śmiesznością), czyli o zmaganiach terminologicznych autorów poetyk XIX i początku XX w.”. W: Świat humoru, red. Stanisław Gajda,Dorota Brzozowska, 323–329. Opole: Uniwersytet Opolski. Instytut Filologii Polskiej, 2000.
3.Koneczna, Halina, Witold Doroszewski, red. Słownik języka Jana Chryzostoma Paska. T. 1–2. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, 1965–1973.
4.Korpysz, Tomasz. „Dowcip w pismach Cypriana Norwida”. W: Komizm historyczny, red. Tomasz Korpysz, Anna Krasowska, 43–58. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, 2016.
5.Korpysz, Tomasz. „Humor w pismach Cypriana Norwida”. W: W stronę Norwida. Prace Warszawskiego Koła Norwidologicznego dedykowane Profesor Jadwidze Puzyninie, red. Tomasz Korpysz, Ewa Marta Rogowska, 89–103. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2015.
6.Korpysz, Tomasz. „Kilka uwag o buffo (nie tylko) w pismach Norwida”. W: Ku rzeczom niebłahym, red. nauk. Jolanta Chojak, Zofia Zaron, 171–184. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, BEL Studio Sp. z o.o., 2018.
7.Korpysz, Tomasz. „Komizm i śmiech w Quidamie. Uwagi”. W: „Quidam”. Studia o poemacie, red. Piotr Chlebowski, 477–505. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2011.
8.Korpysz, Tomasz. „Uśmiech w pismach Cypriana Norwida”. W: Człowiek. Słowo. Świat, red. nauk. Jolanta Chojak, Tomasz Korpysz, Krystyna Waszakowa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, 152–165.
9.Korpysz, Tomasz. „Zdrobnienia w tekstach Cypriana Norwida jako problem badawczy”. W: Słowa-kładki, na których spotykają się ludzie różnych światów, red. Iwona Burkacka, Radosław Pawelec, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, 455–464. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.
10.Kucała, Marian, red. S łownik p olszczyzny J ana K ochanowskiego. T. 1–5. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1994–2012.
11.Puzynina, Jadwiga, Tomasz Korpysz. Internetowy słownik języka Cypriana Norwida. www.slownikjezykanorwida.uw.edu.pl
12.Sarnowski, Michał. „Deminutiwum jako znak ironii”. Język a Kultura, 3: Wartości w języku i tekście, red. Jadwiga Puzynina, Janusz Anusiewicz (1991), 41–50.