Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2016.15-06
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Issue archive / t. 15, 2016
Peryfrazy nazw religijnych w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej
(Periphrases of religious names in the poetry of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska)

Authors: Joanna Rychter
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Wydział Humanistyczny, Gorzów Wielkopolski
Keywords: periphrases idiolect semantic and functional characteristic
Data publikacji całości:2016
Page range:22 (81-102)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article includes a semantic and functional characteristic of 41 periphrases of religiousnames excerpted from the lyric poems of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. The functionalanalysis has revealed that they play first of all a poetic function, as they are outstanding fortheir semantics, for example, architekt snów i diamentów ‘Bóg’ ‘an architect of dreams anddiamonds, God’, and an informative function, because they introduce new information on theelements of the presented world (they characterise supernatural beings – God, Christ, an angel,a devil…, and the places they can be found – Paradise, Heaven, Hell). The article presentsinnovative circumlocutions, which are idiolectical innovations of the poetess, as well as theconventional ones of a long-standing poetic tradition (for example, ciemności książę ‘Lucyfer’‘prince of darkness, Lucifer’). In addition, their literary and cultural motivations have beentraced. Most periphrases are motivated by a literary tradition, especially the Biblical one (forexample, pan nad pany ‘Bóg’), Biblical events (Ten, który ongi wodę w wino zmienił ‘Chrystus’)or Christian images (Boży cień ‘diabeł’, ‘a divine shadow, a devil’). Popular folk visualisationsof supernatural beings have become the basis for some periphrases (Osoba z rogami ‘diabeł’,‘a person with horns, a devil’).
Download file

Article file

Bibliography

1.Bańko M., Słownik peryfraz, czyli wyrażeń omownych, Warszawa 2002.
2.Bartmiński J., Niebrzegowska S., Językowy obraz polskiego nieba i piekła, w: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, pod red. B. Kreji, Gdańsk 1999.
3.Białoskórska M., Mickiewiczowskie peryfrazy, Szczecin 2002.
4.Białoskórska M., Mickiewiczowskie peryfrazy z komponentem ogień i światło, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2005, t. 4, s. 9–22.
5.Cygan S., Peryfrazy z kręgu flory w tekstach Stefana Żeromskiego, w: Literatura i życie literackie XIX i XX wieku. Prace ofiarowane Profesorowi Zdzisławowi Jerzemu Adamczykowi w roku Jubileuszu, pod red. B. Utkowskiej i K. Jaworskiego, Kielce 2006, s. 115–130.
6.Greszczuk B., Antynomia dobra i zła w najstarszym piśmiennictwie religijnym, w: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, pod red. B. Kreji, Gdańsk 1999, s. 47–56.
7.Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Kraków 1991.
8.Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1967.
9.Kowalewska-Dąbrowska J., Językowy obraz Boga i człowieka w poezji Jana Twardowskiego, Gdańsk 2006.
10.Kowalewska-Dąbrowska J., Obraz anioła w poezji Jana Twardowskiego, w: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, pod red. B. Kreji, Gdańsk 1999.
11.Kucała M., Nazywanie Chrystusa w historii polszczyzny, w: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, pod red. B. Kreji, Gdańsk 1999, s. 208–209.
12.Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska, Warszawa 1959, s. 198–199.
13.Loewe I., Konstrukcje analityczne w poezji Młodej Polski, Katowice 2000.
14.Machnicka V., Peryfrazy Bolesława Prusa, Siedlce 2011.
15.Małek E., Postacie aniołów w dawnych literaturach i folklorze wschodniosłowiańskim, w: Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Materiały z konferencji 11–14 maja 1999, cz. II, pod red. E. Woźniak, Łódź 2000, s. 243–257.
16.Mickiewicz A., Dzieła, pod red. J. Krzyżanowskiego, Warszawa 1955, t. I Wiersze, s. 113.
17.Pawlikowska-Jasnorzewska M., Poezje zebrane, pod red. A. Madydy, Toruń 1993, t. I i II.
18.Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, w przekładzie polskim W.O. Jakuba Wujka S.J., Kraków 1962, wyd. trzecie poprawione.
19.Podraza-Kwiatkowska M., Obraz Boga wśród światopoglądowych przemian Młodej Polski, w: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, pod red. B. Kreji, Gdańsk 1999, s. 146–147.
20.Puzynina J., Językowy obraz Boga w poezji romantycznej, w: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, pod red. B. Kreji, Gdańsk 1999.
21.Rychter J., Funkcje peryfraz nazw księżyca i słońca w utworach poetyckich Juliusza Słowackiego, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2006, t. 5, s. 181–198.
22.Rychter J., Funkcje peryfraz nazwy „niebo” w utworach poetyckich Juliusza Słowackiego, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2007, t. 6, s. 107–124.
23.Rychter J., Funkcjonalno-semantyczna sprawność peryfraz w „Beniowskim” Juliusza Słowackiego, w: Poznańskie Spotkania Językoznawcze, pod red. Z. Krążyńskiej i Z. Zagórskiego, Poznań 2002, t. VIII, s. 29–43.
24.Rychter J., Językowa kreacja anioła w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, w: Język. Religia. Tożsamość, pod red. G. Cyrana i E. Skorupskiej-Raczyńskiej, Gorzów Wielkopolski 2008, t. II, s. 59–70.
25.Rychter J., Językowa kreacja Boga w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, w: Język doświadczenia religijnego, pod red. G. Cyrana i E. Skorupskiej-Raczyńskiej, Szczecin 2008, t. I, s. 107–121.
26.Rychter J., Językowa kreacja szatana w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, w: Język doświadczenia religijnego, pod red. G. Cyrana i E. Skorupskiej-Raczyńskiej, Szczecin 2010, t. III, s. 105–116.
27.Rychter J., Peryfrazy nazw astronomicznych i meteorologicznych w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny,m Szczecin 2009, t. 8, s. 107–124.
28.Rychter J., Peryfrazy nazw florystycznych w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2011, t. 10, s. 269–292.
29.Rychter J., Peryfrazy nazw z kręgu fauny w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, w: Między dawnymi a nowymi słowy, pod red. E. Skorupskiej-Raczyńskiej i J. Rutkowskiej, Gorzów Wielkopolski 2010, s. 122–144.
30.Rychter J., Peryfrazy nazwy „niebo” w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2010, t. 9, s. 221–234.
31.Rzepka W.R., Walczak B., Bóg i szatan w polszczyźnie XVI wieku, w: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, pod red. B. Kreji, Gdańsk 1999.
32.Słowacki J., Dzieła, pod red. J. Krzyżanowskiego, Wrocław 1952, t. I–V.
33.Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego, Warszawa 1958–1969.
34.Słownik języka polskiego, pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, Warszawa 1900–1927.
35.Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1998.
36.Wierzbicka A., Porównanie – gradacja – metafora, „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 4, s. 126–147.
37.Zabierowski S., O losie jednej z peryfraz Jana Kochanowskiego, „Ruch Literacki” 1970, z. 6, s. 353–357.
38.Ziomek J., Retoryka opisowa, Wrocław 2000.