Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2021.20-09
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 20, 2021
Znajomość biografii autora dzieła a badania historycznojęzykowe

Autorzy: Anna Paluszak-Bronka ORCID
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Słowa kluczowe: Józef Zmijewski zabytek rękopiśmienny biografia kołtun
Data publikacji całości:2021
Liczba stron:13 (115-127)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób językoznawca może ustalić dane biograficzne znanego tylko z imienia i nazwiska autora rękopisu. Jest to niezwykle ważne dla historyka języka, językoznawstwo diachroniczne musi bowiem dysponować zapleczem historycznym, bez którego wykluczone jest opracowanie spójnej syntezy, rejestrującej i systematyzującej fakty lingwistyczne. Na podstawie rozważań o charakterze i etiologii kołtuna, proponowanych przez Zmijewskiego sposobów i środków leczenia tego – jak sam określa – schorzenia oraz używanej przez niego nomenklatury dla tej dolegliwości, a także wiedzy z zakresu innych dziedzin niż językoznawstwo staram się ustalić, kim był z zawodu Zmijewski. Uzupełnienie biografii twórcy Metody o ten fakt pozwoli w przyszłości na rzetelne opracowanie słownictwa medycznego zapisanego na kartach zabytku.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Zmijewski, Józef. Metoda leczenia srodkami dotąd nieużywanymi najtrudniejsze cierpienia usuwająca, Na wielu osobach sprawdzona jako nieomylna. Z dołączeniem wykazu osób uleczonych w szpitalach jako za nieuleczalnych uznanych na dowód i poparcie Metody, 1888. Rękopis znajduje się w prywatnych zbiorach rodziny Bodnarczuków – znanych i cenionych działaczy regionalnych z Przasnysza. Od Mariusza Bodnarczuka otrzymałam kserokopię tego zabytku.
2.Babecki, Jerzy, Stanisław Bober, oprac. Słownik lekarski łacińsko-polski. Wyd. II poszerzone. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1979.
3.Biegeleisen, Henryk. Lecznictwo ludu polskiego. Przedruk wydania z 1929 roku. Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski, 2015.
4.Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
5.Buława, Monika. Nazwy chorób w gwarach polskich. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2019.
6.Dubisz, Stanisław, red. Uniwersalny słownik języka polskiego. T. 1–4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.
7.Fischer-Dückelmann, Anna. Kobieta lekarką domową: podręcznik lekarski do pielęgnowania zdrowia i lecznictwa w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem chorób kobiecych i dziecięcych, położnictwa i pielęgnowania dzieci. Tłum. Teresa Jaroszewska, August Czarnowski. Mikołów–Warszawa: Nakładem Karola Miarki, 1908.
8.Gloger, Zygmunt. Encyklopedia staropolska ilustrowana. Wyd. 7. T. 1–4. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1996.
9.Jütte, Robert. Historia medycyny alternatywnej. Od magii do naturalnych metod leczenia. Tłum. Krzysztof Jachimczak, Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2001.
10.Karłowicz, Jan, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki. Słownik języka polskiego. T. 1–8. Warszawa: Nakładem prenumeratorów, 1900–1927.
11.Kolberg, Oskar. Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Seria III: Kujawy. Cz. 1. Warszawa: W Drukarni Jana Jaworskiego, 1867.
12.Kopaliński, Władysław. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa: Świat Książki, 2000.
13.M. Arcta Słownik ilustrowany języka polskiego. T. 1–3. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1916.
14.Majer, Józef. „Obraz postępu nauki lekarskiej, o ile wpłynęły na pisma polskie lub przez Polaków w trzech ostatnich latach”. Rocznik Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego 3 (1840): 237–455.
15.Marczewska, Marzena. Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam… Studium językowo-kulturowe. Kielce: Wydawnictwo UJK, 2012.
16.Minikowska, Teresa. Wyrazy ukraińskie w polszczyźnie literackiej XVI w. Warszawa: PWN, 1980.
17.Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. Cz. II: Kultura duchowa. Warszawa: Grafika Usługi Wydawnicze Iwona Knechta, 2010.
18.Oczapowski, Jan Chrzciciel. „Leczenie chorób kołtunowych. Wyjątek z dzieła Praktyczny wykład chorób Kołtunowych przez Jana Oczapowskiego w bieżącym roku wyjaśniającego”. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 2 (1839): 64–106.
19.Oczapowski, Jan Chrzciciel. Praktyczny wykład chorób Kołtunowych, ze względem na ich przyczyny, naturę, bieg, przesilenia, wady organiczne i nowe zasady leczenia. Warszawa: Drukarnia Banku Polskiego, 1839.
20.Paluszak-Bronka, Anna. „Co można powiedzieć o autorze na podstawie jego rękopisu? Rozważania językoznawcy”. Prace Językoznawcze 20 (2018), 3: 123–137.
21.Paluszak-Bronka, Anna. „O znaczeniu słowa «choroba» w poradniku Józefa Zmijewskiego” (w druku).
22.Sawaniewska-Mochowa, Zofia, Małgorzata Kasner. „Wariancje semantyczne pojęcia kołtuna w wybranych tekstach kultury polskiej i litewskiej”. LingVaria 15 (2020), 1/29: 179–198.
23.Sławski, Franciszek. Słownik etymologiczny języka polskiego. T. 1–5. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 1952–1982.
24.Szumowski, Władysław. Historia medycyny. Wydanie nowe, przejrzane i poprawione, red. Tadeusz Bilikiewicz. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1961.
25.Szychowska-Boebel, Barbara. Lecznictwo ludowe na Kujawach (materiały i rozważania). Toruń: Muzeum Etnograficzne, 1972.
26.Śródka, Andrzej, red. Zarys historii nauczania medycyny w Polsce do roku 1939. Wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
27.Wysocka, Felicja. Polska terminologia lekarska do roku 1838. T. 2: Anatomia. Jednowyrazowe nazwy motywowane. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1994.