Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2021.20-17
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 20, 2021
Imiesłowy bierne w staropolskich apokryfach. Prolegomena do dalszych badań

Autorzy: Olga Ziółkowska ORCID
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe: staropolszczyzna składnia imiesłów bierny apokryfy
Data publikacji całości:2021
Liczba stron:12 (243-254)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł ma na celu rozpoznanie literatury przedmiotu, wstępne odniesienie wiedzy ogólnej do materiału apokryficznego i wskazanie dalszych kierunków badań sposobów funkcjonowania imiesłowów biernych w tekstach staropolskich apokryfów Nowego Testamentu. Przedstawiono budowę imiesłowów biernych oraz zwrócono szczególną uwagę na zanik opozycji między imiesłowami biernymi czasu teraźniejszego i przeszłego, niemal całkowity zanik formacji na -m- oraz zmianę wartości kategorii strony (znaczenie bierne imiesłowów czynnych oraz czynne biernych) i aspektu (znaczenie dokonane imiesłowów zbudowanych na tematach czasowników niedokonanych i odwrotnie). Wstępne rozpoznanie materiału apokryficznego pod kątem funkcji składniowych imiesłowów biernych pokazało, że w odmianie prostej (rzeczownikowej) pełnią one w pierwszej kolejności funkcję ośrodków predykacji – bądź to samodzielnie, bądź jako orzeczniki w orzeczeniu imiennym, natomiast w odmianie złożonej prymarnie pełnią funkcję atrybutu, wtórnie zaś – podmiotu lub dopełnienia. Poruszono także temat prawdopodobnej genezy form bezosobowych (tzw. bezosobników) jako kontynuantów mianownika liczby pojedynczej rodzaju nijakiego imiesłowów biernych w odmianie prostej. Zapowiedziano szczegółowe badania ilościowo-jakościowe także z uwzględnieniem metody statystycznej, gdy zrealizowany zostanie kolejny etap grantu – anotacja gramatyczna.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bartnicka, Barbara. „Adiektywizacja imiesłowów przymiotnikowych w języku polskim”. BPTJ 25 (1967): 233–242.
2.Bartnicka, Barbara. Adiektywizacja imiesłowów w języku polskim. Warszawa: PWN, 1970.
3.Grybosiowa, Antonina. Rozwój funkcji składniowej imiesłowów nieodmiennych w języku polskim. Związki z nomen. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, 1975.
4.Klemensiewicz, Zenon, Tadeusz Lehr-Spławiński, Stanisław Urbańczyk. Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: PWN, 1965.
5.Krążyńska, Zdzisława, Tomasz Mika, Agnieszka Słoboda. Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I: Konteksty – metody – tendencje. Poznań: Wydawnictwo „Rys”, 2015.
6.Łoś, Jan. Gramatyka polska. Cz. III: Odmiennia (fleksja) historyczna. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, 1927.
7.Oesterreicher, Henryk. Imiesłów bierny w języku polskim. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, 1926.
8.Petrov, Ivan, Wacław Twardzik. „O staropolskich imiesłowach dociekliwie i odkrywczo”. Slavia – časopis pro slovanskou filologii 4 (2014): 423–431.
9.Pisarkowa, Krystyna. Historia składni języka polskiego. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum, 1984.
10.Stieber, Zdzisław. Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 1989.
11.Taszycki, Wacław. Imiesłowy czynne, teraźniejszy i przeszły I. w języku polskim. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, 1924.
12.Topolińska Zuzanna. „Kartki z historii słowiańskiego participium praeteriti passivi (PPP)”. Rocznik Slawistyczny 15 (2011): 135.
13.Twardzik, Wacław, Antonina Grybosiowa. „Nieznana funkcja nieodmiennego imiesłowu czynnego czasu teraźniejszego w Rozmyślaniu przemyskim”. Polonica 1 (1975): 225–229.
14.Ziółkowska, Olga. „O funkcji składniowej staropolskich imiesłowów czynnych na podstawie średniowiecznych apokryfów nowotestamentalnych. Konsekwencje edytorskie interpretacji składniowej”. Sztuka Edycji 1 (2020): 25–34.