ISSN: 1230-0780
eISSN: 2719-4337
OAI
DOI: 10.18276/skk.2024.31-05
Issue archive /
nr 31 2024
Estetyka świata zwierząt w ujęciu Jerzego Chmurzyńskiego
(The Aesthetics of the Animal World according to Jerzy Chmurzyński)
| Authors: |
Tomasz
Perz
Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie |
| Keywords: | ethology beauty creativity quasi-aesthetics |
| Whole issue publication date: | 2024 |
| Page range: | 16 (95-110) |
Abstract
Aesthetics deals with things of beauty and the associated experiences. Jerzy Andrzej Chmurzyński, biologist and philosopher, the “father of Polish ethology”, asks the question about the presence of aesthetic values in the animal world. In the comparative analysis of human and animal behavior, he uses the concept of aesthetic phenomena, which consists of three terms: aesthetic experiences, aesthetic actions and creative aesthetic experiences. He uses the new term quasi-aesthetic phenomena in relation to animals. Among the most sophisticated are pro-aesthetic activities (e.g. drawing by monkeys). The question arises as to whether one can speak of animal creativity. An analysis of the issue shows that a more adequate term to describe the pro-aesthetic activities belonging to quasi-aesthetics is proposed in this work term quasi-creativity. This ability is the seed of human aesthetic creativity.
Download file
Article file
Bibliography
| 1. | Bagnowska, Marta. „Szympans «sapiens»?”. Problemy 4 (1977): 38–39. |
| 2. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. Co etolog może powiedzieć o człowieku?. (Głos w dyskusji na VI Festiwalu Nauki – Ecce Homo, 24.09.2000 r.). Mps. |
| 3. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. „Dobro i zło w kategoriach wartości biologicznych”. W: Materiały z konferencji„Tradycyjne i współczesne systemy wartości. Przeciwieństwo pierwsze: Dobro i Zło” (Staszow, 10−12.12.1999), red. Andrzej Wierciński, 260–271. Warszawa–Kielce: Zakład Antropologii Ogólnej Katedry Filozofii Współczesnej, Wydział Zarządzania i Administracji Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach, 2000. |
| 4. | Chmurzyński Jerzy Andrzej. „Ethologist’s considerations on biological roots of aesthetic phenomena”. W: International Symposium Biological Evolution, Bari, Italy, 9–14.04.1985, red. Vittorio Pesce Delfino, 227–243. Bari: Adriatica Editrice, 1987. |
| 5. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. „Etopsychiczne granice między zwierzętami a człowiekiem”. W: Kontrowersje wokół początków człowieka, red. Grzegorz Bugajak, Jacek Tomczyk, 27–42. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2007. |
| 6. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. „Obraz człowieka – „być sobą” z perspektywy zwierzęcia i człowieka”. W: Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata. T. 2, red. Anna Latawiec, Kazimierz Kloskowski, Grzegorz Bugajak, 62–77. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2000. |
| 7. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. „Piękno i brzydota z perspektywy etologicznej”, The Peculiarity of Man 7 (2002): 493–537. |
| 8. | Chmurzyński, Jerzy Andrzej. Weker, Magdalena. „Ceremonie w świecie zwierząt”, Nurt SVD 45, 2 (2011): 29–42. |
| 9. | Fabre, Jean Henri. Dziwy instynktu u owadów i pająków. Tłum: Maria Górska, Henryk Lindelfeld. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Wiedza, 1948. |
| 10. | Godzińska, Ewa Jadwiga. „Jerzy Andrzej Chmurzyński (1929–2019): etolog, entomolog, myśliciel”. Kosmos. Problemy nauk biologicznych 69, 2 (2020): 253–267. |
| 11. | Godzińska, Ewa Jadwiga. „Prof. dr. hab. Jerzy Andrzej Chmurzyński (11.03.1929–1.07.2019): entomolog, etolog, filozof, człowiek renesansu”, Wszechświat 120,10–12 (2019): 282–286. |
| 12. | Grzegorczyk, Andrzej. Psychiczna osobliwość człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2003. |
| 13. | Jenkins, John S. „The Mozart effect”. Journal of the Royal Society of Medicine 9 (2001): 170−172. Dostęp 2.12.2023. https://doi.org/10.1177/014107680109400404. |
| 14. | Kłusak, Kazimierz. Z teorii i metodologii filozofii przyrody. Poznań: Księgarnia św. Wojciech, 1980. |
| 15. | Komar, Vitaly. Malemid, Alexander. When elephants paint. New York, 2001. |
| 16. | Kortlandt, Adriaan. „Chimpanzees in the wild”, Scientific American 206 (1962): 128–140. |
| 17. | Lawick-Goodall, Jane van. W cieniu człowieka. Tłum. Gabriela Bujalska-Grum, Leszek Grum. Warszawa: PWN, 1974. |
| 18. | Paderewski, Ignacy Jan. Pamiętniki. Kraków: PWM, 1984. |
| 19. | Porter, Debra. Neuringer, Allen. „Music Discriminations by Pigeons”. Journal of Experimental Psychology: Animal Behavior Processes 10, 2 (1984): 138–148. |
| 20. | Sokołowski, Jan. Tajemnice ptaków. Warszawa: Nasza Księgarnia 1980. |
| 21. | Stróżewski, Władysław. Dialektyka twórczości. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2007. |
| 22. | Tatarkiewicz, Władysław. Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: PWN, 1976. |
| 23. | Young, John Zachary. Programy mózgu. Tłum, Hanna Bartoszewicz. Warszawa: PWN, 1984. |