Autobiografia Literatura Kultura Media

ISSN: 2353-8694    OAI    DOI: 10.18276/au.2016.2.7-10
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 2 (7) 2016
„Przyświecały mi pewne ideały…” Autokreacyjne strategie i pułapki we wspomnieniach i korespondencji Jana Wantuły

Autorzy: Katarzyna Szkaradnik
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Słowa kluczowe: Jan Wantuła autoportret autokreacja konwencje memuarystyki retoryka
Data publikacji całości:2016
Liczba stron:20 (137-156)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule rozpatrywane są sposoby kreowania obrazu autora we wspomnieniach i korespondencji Jana Wantuły (1877–1953) – chłopa i hutnika z Ustronia, samouka, znawcy historii Śląska Cieszyńskiego, starodruków i ewangelicyzmu, publicysty, pisarza ludowego i wytrawnego bibliofila. Analizie podlegają wzorce, do których nawiązuje on, tworząc własny wizerunek w listach i Pamiętnikach, centralne elementy tego wizerunku i jego znaczenie. Wskazane zostają tu typowe motywy z pamiętników chłopskich, ale również złożone strategie, jakimi posługuje się Wantuła. Zasadniczym problemem jest pytanie, czy portret bojownika o sprawy narodowe i społeczne oraz wybitnego samouka nie pada łupem konwencji. Autorka dowodzi wartości retoryki jako kulturowej przestrzeni porozumienia, a zarazem ukazuje, jak w omawianych tekstach następuje przełamywanie schematów za pomocą tego, co lokalne, konkretne, cielesne i czasowe.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Beaujour Michel, Autobiografia i autoportret, przeł. Krystyna Falicka, w: Autobiografia, red. Mał¬gorzata Czermińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009, s. 98–125.
2.Brożek Ludwik, Jan Wantuła, „Śląsk Literacki” 1953, nr 6/7, s. 162–169.
3.Cieński Andrzej, Interpretacja dzieła pamiętnikarskiego, w: Zagadnienia literaturoznawczej inter¬pretacji. Studia, red. Janusz Sławiński, Jerzy Święch, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wro¬cław 1979, s. 171–190.
4.Cysewski Kazimierz, Problem autokreacji w listach Zygmunta Krasińskiego, w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. Jolanta Sztachelska, Elżbieta Dąbrowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2000, s. 73–91.
5.Cysewski Kazimierz, Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad epistolografią, „Pamiętnik Literacki” 1997, nr 1, s. 95–110.
6.Czermińska Małgorzata, Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki, „Teksty Dru¬gie” 5 (2011), s. 183–200.
7.Czermińska Małgorzata, Postawa autobiograficzna, w: Studia o narracji, red. Jan Błoński, Stanisław Jaworski i in., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1982, s. 223–235.
8.Gaca-Dąbrowska Zofia, Wantuła Jan, w: Słownik pracowników książki polskiej, red. Irena Treichel, PWN, Warszawa 1972, s. 937–938.
9.Gadamer Hans-Georg, Cóż to jest prawda?, przeł. Małgorzata Łukasiewicz, w: Hans-Georg Gada¬mer, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, wybór i opracowanie Krzysztof Michalski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979, s. 32–46.
10.Gunn Janet V., Sytuacja autobiograficzna, przeł. Jadwiga Węgrodzka, w: Autobiografia, red. Małgo¬rzata Czermińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009, s. 145–168.
11.Gusdorf Georges, Warunki i ograniczenia autobiografii, przeł. Janusz Barczyński, „Pamiętnik Lite¬racki” 1979, nr 2, s. 261–278.
12.Hierowski Zdzisław, Dziedziński piśmiorz, „Odra” 1947, nr 29.
13.Koniński Karol L., Pisarze ludowi. Wybór pism i studium o literaturze ludowej, t. 2, Spółdzielnia Wydawnicza „Wieś”, Lwów 1938.
14.Koniński Karol L., Robotnik bibliofilem. Przyczynek do bibliofilstwa na Śląsku, w: Karol L. Koniński, Pisma wybrane, Pax, Warszawa 1955, s. 257–263.
15.Kowalczuk Urszula, Bibliografia i biblioteka. O korespondencji Karola Estreichera z Marią i Felicjanem Faleńskimi (1867–1903), w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. Jolanta Sztachelska, Elżbieta Dąbrowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2000, s. 283–293.
16.Landy-Tołwińska Joanna, Od samouctwa do samokształcenia. Na podstawie 300 pamiętników samo¬uków, PWN, Warszawa 1968.
17.Lejeune Philippe, Autobiokopia, przeł. Wincenty Grajewski, w: Philippe Lejeune, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. Regina Lubas-Bartoszyńska, Universitas, Kraków 2001, s. 219–239.
18.Lejeune Philippe, Czy można zdefiniować autobiografię?, przeł. Regina Lubas-Bartoszyńska, w: Philippe Lejeune, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. Regina Lubas-Barto¬szyńska, Universitas, Kraków 2001, s. 1–19.
19.Listy Jana Wantuły z lat 1901–1909, opracował Roman Lutman, „Ze Skarbca Kultury. Biuletyn Informacyjny Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 1956, nr 1, s. 90–119.
20.Lubas-Bartoszyńska Regina, Style wypowiedzi pamiętnikarskiej, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kra¬ków 1983.
21.Marszałek Magdalena, „Życie i papier”. Autobiograficzny projekt Zofii Nałkowskiej: „Dzienniki” 1899–1954, Universitas, Kraków 2004.
22.Momro Jakub, „Et cetera”. Utopia estetyczna Rolanda Barthes’a, „Opcje” 2012, nr 1, s. 14–19.
23.Morcinek Gustaw, Chłop-bibliofil, „Płomień” 1947, nr 12, s. 271–273.
24.Morcinek Gustaw, Hutnik trzyniecki-bibliofil, „Szyndzioły” [dod. do „Głosu Ludu”] 8 (1947), s. 29–31.
25.Moskalewicz Marcin, Totalitaryzm, narracja, tożsamość. Filozofia historii Hannah Arendt, Wydaw¬nictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2013.
26.Radziszewska Anna, Jan Wantuła jako pisarz ludowy i społecznik, w: Udział ewangelików śląskich w polskim życiu kulturalnym, Zwiastun, Warszawa 1974, s. 73–132.
27.Renza Louis, Wyobraźnia stawia veto. Teoria autobiografii, przeł. Maciej Orkan-Łęcki, w: Autobio¬grafia, red. Małgorzata Czermińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009, s. 42–82.
28.Rojek Przemysław, „Historia zamącana autobiografią”. Zagadnienie tożsamości narracyjnej w odnie¬sieniu do powojennej liryki Aleksandra Wata, Universitas, Kraków 2009.
29.Siekierski Stanisław, Etos chłopski w świetle pamiętników, Galicja, Kraków 1992.
30.Smulski Jerzy, Autobiografizm jako postawa i jako strategia autobiograficzna, w: Jerzy Smulski, Twór¬czość narracyjna Stefana Otwinowskiego, TNT, Toruń 1993, s. 138–157.
31.Szczepański Jan, O roli indywidualności w życiu wsi i rozwoju rolnictwa, w: Jan Szczepański, Naj¬ważniejsze i najtrudniejsze, PAN CUN, Warszawa 1999, s. 259–278.
32.Szczepański Jan, Przykład Jana Wantuły, w: Jan Szczepański, Odmiany czasu teraźniejszego, Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 218–225.
33.Szewczyk Wilhelm, Jabłka w szafie bibliotecznej, „Dziennik Zachodni”, 2–3.09.1951.
34.Trzynadlowski Jan, Małe formy literackie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1977.
35.Turczyn Anna, Autofikcja, czyli autobiografia psychopolifoniczna, „Teksty Drugie” 2007, nr 1/2, s. 204–210.
36.Wantuła Jan, Fragmenty wspomnień, w: Jan Wantuła, Książki i ludzie. Szkice o wydawnictwach i piśmiennictwie na Śląsku Cieszyńskim, opracował Ludwik Brożek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1956, s. 212–227.
37.Wantuła Jan, Korespondencja, Dział Rękopisów Biblioteki Narodowej, teki o sygn. 7601, t. 1–7; 10316; 10317, t. 1–2; a także listy z archiwum domowego.
38.Wantuła Jan, Listy do przyjaciół, opracował Jan Broda, Górki Wielkie 1967, Archiwum Muzeum Ustrońskiego, sygn. MU/A/25/W [mps].
39.Wantuła Jan, Pamiętniki, opracował Władysław Sosna, Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 2003.
40.Wantuła Jan (J. Gojański), Wrażenia dziedzińskiego piśmiarza, „Głos Ludu Śląskiego” 6–11 (1913).
41.Wantuła Jan, Wspomnienie z ławy szkolnej, w: Jan Wantuła, Książki i ludzie. Szkice o wydawnictwach i piśmiennictwie na Śląsku Cieszyńskim, opracował Ludwik Brożek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1956, s. 203–206.
42.Wantuła Jan, Życiorys własny, w: Jan Wantuła, Karty z dziejów ludu Śląska Cieszyńskiego. Wybór pism, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1954, s. 5–10.
43.Woźniakiewicz-Dziadosz Maria, List pisarza w przestrzeni autobiograficznej, w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. Jolanta Sztachelska, Elżbieta Dąbrowicz, Wydawnictwo Uni¬wersytetu w Białymstoku, Białystok 2000, s. 233–243.