Nowa Krytyka

czasopismo filozoficzne

ISSN: 0867-647X    OAI    DOI: 10.18276/nk.2014.34-12
CC BY-SA   Open Access   CEEOL

Issue archive / 34 rok 2015
Jasieński na lewo. Myśl marksistowska w twórczości Brunona Jasieńskiego
(Jasieński to the left. Marxist thought in the work of Bruno Jasieński)

Authors: Michał Nikodem
Uniwersytet Warszawski
Keywords: USRR futurism I burn Paris prose poetry works Marxism Bruno Jasieński
Data publikacji całości:2014
Page range:20 (227-246)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

In my article I present a short, historical overview of the literary works of Bruno Jasieński, put in a chronological order and seen from the Marxist perspective. I refer to the statements on Jasieński’s oeuvre made by Polish Marxist critics both before and after WWII and present their judgments about his books. I adopt a three-part division of Jasieński life and works proposed by Krzysztof Jaworski. Firstly, I focus on what can be called as a futuristic and salon socialism period. In this part I analyze Jaśnieński’s poetical debut – But w butonierce, a volume widely seen as being strongly influenced by the Russian Ego-Futurism. I also present a brief overview of the role played by Jasieński in the unification of Polish futurist movement. Finally, I refer to Pieśń o głodzie, a narrative poem in which Jasieński combined futuristic and socialist inspirations, effectively inventing a new kind of Polish poetry. In the next section of the article, I focus on what may be called a revolutionary formation period, in which Janieński organized Polish Workers Theater. I conclude this part with an analysis of I Burn Paris, a novel depicting burning down of the capital of European bourgeoisie. The last section covers the soviet period of Jasieński’s life, starting with his experiments with merging fantastic narratives with a new-born socrealistic aesthetics in Bal manekinów. In this part I focus on the arguably most important work of the soviet period – Ziemia zmienia skórę, a novel about building socialism in Tajikistan, which became an obligatory read in Tajik public schools. In conclusion, I offer a short reassessment of the opposing views on Jasiński’s work proposed by Polish critics.
Download file

Article file

Bibliography

1.Balcerzan E. 1968. Styl i poetyka twórczości dwujęzycznej Brunona Jasieńskiego, Wrocław–
2.Bruno Jasieński w sowieckim więzieniu, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, Kielce 1995
3.Bujnicki T. 1982. Poezja rewolucyjna jako problem historycznoliteracki, w: Marksizm, kultura, literatura, red. B. Owczarek, K. Rutkowski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy,
4.Bujnicki T. 1984. Bunt żywiołów i logika dziejów. W kręgu idei polskiej Lewicy, Katowice: Wydawnictwo Śląsk,
5.Burluk D., Kruczonych A., Majakowski W., Chlebinkow W. 2005. Policzek dla gustów publiczności, w tłum. A. Pomorskiego, w: W. Chlebnikow, Widziądz widziadeł bezkształtnych. Wiersze i teksty 1904–1916, Warszawa: Open,
6.Dolindowska K. 1977. „Książka” i „Tom”. Z dziejów legalnych wydawnictw KPP 1918–1937, Warszawa: Centralne Archiwum KC PZPR,
7.Frejman J. 2009. Leksykalne wyznaczniki języka poetyckiego Brunona Jasieńskiego. Wybrane zagadnienia, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego,
8.Gacki S.K. 1924. Almanach Nowej Sztuki, nr 4,
9.Hempel J. 1929. Apokalipsa według Brunona Jasieńskiego, „Kultura Mas”, nr 4–5,
10.Jasieński B. 1923. Nogi Izoldy Morgan, Lwów: Odrodzenie,
11.Jasieński B. 1931. Palę Paryż, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze "Rój",
12.Jasieński B. 1961. Człowiek zmienia skórę, Warszawa: Czytelnik,
13.Jasieński B. 1962. Zmowa obojętnych. Nie ukończonej powieści część pierwsza, Warszawa: Czytelnik,
14.Jasieński B. 1963. O rewolucję językową, „Kultura Mas”, nr 1–2,
15.Jasieński B. 1972. Futuryzm polski (Bilans), w: Utwory poetyckie, manifesty, szkice, red. E. Balcerzan, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich,
16.Jasieński B. 1978. Do narodu polskiego. Manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia, w: Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki, red. Z. Jarosiński, H. Zaworska, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich,
17.Jasieński B. 1978. Manifest w sprawie ortografii fonetycznej, w: Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki, red. Z. Jarosiński, H. Zaworska, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich,
18.Jasieński B. 2008. Poezje zebrane, Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria,
19.Jaworski K. 2009. Dandys. Słowo o Brunonie Jasieńskim, Warszawa: Wydawnictwo Iskry,
20.Karwacka H. 1968. Witold Wandurski, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie,
21.Łunczarski A. 1966. Wstęp, w: B. Jasieński, Bal manekinów, w: idem, Nogi Izoldy Morgan i inne utwory, Warszawa: Czytelnik,
22.M. Sz. [Marian Szyjkowski], 1921. Więdnące kwiaty, „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1921, nr 148,
23.Mitzner P. 1993. Śmierć futurysty, „Karta”, nr 11,
24.Ostatnie zachowane zeznanie Brunona Jasieńskiego z 11 stycznia 1938 roku, w: K. Jaworski,
25.Piechal M. 1931. Łódź jako źródło doznań artystycznych, „Prądy”, nr 1
26.Shore M. 2008. Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem, tłum. M. Szuster, Warszawa: Świat Książki,
27.Sierocka K. 1963. Z dziejów czasopiśmiennictwa polskiego w ZSRR, Warszawa: Książka i Wiedza,
28.Sierocka K. 1968. Polonia Radziecka 1917–1939. Z działalności kulturalnej i literackiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy,
29.Stawar A. 1927. Poezja Broniewskiego, „Dźwignia”, nr 4,
30.Stern A. 1928. O zmianę metod naszej krytyki, „Wiadomości Literackie”, nr 31,
31.Stern A. 1964. Poezja zbuntowana, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy,
32.Stern A. 1969. Bruno Jasieński, Warszawa: Wiedza Powszechna,
33.Sterna-Wachowiak S. 1985. Miąższ zakazanych owoców. Jankowski–Jasieński–Grędziński (szkice futuryzmie), Bydgoszcz: Prasa-Książka-Ruch,
34.Stępień M. 1967. Twórczość literacka Brunona Jasieńskiego w świetle ocen Polonii radzieckiej, „Ruch Literacki”, nr 3,
35.Strumiłło-Miłosz G. 1971. Szczyt Brunona Jasieńskiego, „Perspektywy”, nr 16
36.Trzynadlowski J. 1977. Futuryzm polski, w: Futuryzm i jego warianty w literaturze europejskiej, red. J. Heistein, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
37.Tuwim J. [Qius] 1926. Słowo o Kubie Rozpruwaczu („Jakub Szelka”), „Cyrulik Warszawski”, nr 26,
38.Tuwim J. 1978. Sprawozdanie z książki Jasieńskiego „But w butonierce”, w: Księga parodii, wybór D. Sykucka, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe,
39.Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich,
40.Wat A. 2011. Mój wiek. Pamiętnik mówiony, Kraków: Universitas,
41.Żeromski S. 1922. Snobizm i postęp, Warszawa: Wydawnictwo J. Mortkowicza,