Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189     eISSN: 2719-4345    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2024.46-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / 46, 2024
„Paradise Lost” - depopulation of the Jews of Narol in 1648

Authors: Dariusz Wojnarski ORCID
Akademia Zamojska
Keywords: Narol population Jews Khmelnytsky Uprising
Whole issue publication date:2024
Page range:30 (7-36)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

This article attempts to revise previous findings, largely speculative, regarding the extent and, above all, the composition of the demographic losses of the Jewish population during the Khmelnytsky Upris- ing. In general, it can be said that research difficulties are due to the lack of an adequate source base or to the use of an overly sim- plified method of calculation. The unique result of the archival research is a Hebrew manuscript recording the murder of the Jew- ish population of the town of Narol by Bohdan Khmelnytsky’s army; a version, with translation, is given in the appendix. The demographic analysis of this center, based on a fairly well-preserved collection of documentary and narrative sources, gives an insight into its pre-war population poten- tial, its ethnic structure, then the course of events in the tragic year of 1648 and their consequences in terms of personal losses, with particular emphasis on theJew- ish population. It also considers the issues of deportation into slavery (yasir) and, as a result of the threat of war, migration and emigration.
Download file

Article file

Bibliography

1.Bogdanowski, Janusz. “Fortyfikacje ziemne na terenie powiatu lubaczowskiego.” Rocznik Ziemi Lubaczowskiej 2 (1971): 15–27.
2.Cała, Alina, Hanna Węgrzynek, and Gabriela Zalewska. Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2000.
3.Ciesielski, Tomasz. “The Jews in Times of War and the Social and Political Riots in the Southeast of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th and 18th Centu- ries.” Biuletyn Polskiej Myśli Historycznej 9 (2004): 267–90. https://doi.org/10.12775/ BPMH.2014.011.
4.Gieysztorowa, Irena. Wstęp do demografii staropolskiej. PWN, 1976.
5.Gliwa, Andrzej. “Niewola brańców tatarskich z ziem południowo-wschodnich Rzeczypo- spolitej w XVII wieku: doświadczenie przemowy i jego konsekwencje w postaci stresu pourazowego.” In W niewoli. Doświadczenie jenieckie i jego konteksty na przestrzeni dziejów, ed. Marcin Jarząbek, Michał Stachura, and Piotr Szlanta. Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2019.
6.Gmiterek, Henryk. “Inwentarz dóbr narolskich z 1664 roku.” Rocznik Lubaczowski 6 (1996): 51–56.
7.Gmiterek, Henryk. “Narol w okresie Rzeczypospolitej szlacheckiej (1585–1772).” Rocznik Lubaczowski 5 (1994): 17–36.
8.Gmiterek, Henryk. “Żydzi narolscy w dobie przedrozbiorowej.” Prace Historyczno- -Archiwalne 30 (2018): 15–26.
9.Gmiterek, Henryk, and Zygmunt Kubrak. Narol przez wieki. Dzieje miasta i okolic. VEGA Studio Adv. Tomasz Müller, 2021.
10.Guldon, Zenon. “Straty ludności żydowskiej w Koronie w latach potopu.” In Rzeczpospolita w latach potopu, ed. Jadwiga Muszyńska and Jacek Wijaczka. WSP im. Jana Kocha- nowskiego, 1996.
11.Guldon, Zenon, and Jacek Wijaczka. Procesy o mordy rytualne w Polsce w XVI–XVIII w. DCF, 1995.
12.Guldon, Zenon, and Jacek Wijaczka. “Żydzi a chrześcijanie na Wołyniu w XVI–XVIII wieku.” Nasza Przeszłość 80 (1993): 225–48. https://doi.org/10.52204/np.1993.80.225-248.
13.Guzowski, Piotr, and Radosław Poniat. “Przeliczniki demograficzne w szacunkach zaludnienia miast w Królestwie Polskim w drugiej połowie XVI wieku.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s Demographic Past 37, no. 2 (2015): 77–93. https://doi.org/10.18276/pdp.2015.2.37-04.
14.Horn, Maurycy. Powinności wojenne Żydów w Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku. PWN, 1978.
15.Horn, Maurycy. “Zaludnienie województwa bełskiego w 1630 roku.” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 21 (1959): 67–95.
16.Horn, Maurycy. Żydzi na Rusi Czerwonej w XVI i pierwszej połowie XVII w. Działalność gospodarcza na tle rozwoju demograficznego. PWN, 1975.
17.Janas, Eugeniusz. “Narol na mapie polskich dziejów wojskowych XVII wieku.” Rocznik Lubaczowski 5 (1994): 37–45.
18.Kandel, Dawid. “Rzeź Żydów sandomierskich w r. 1655.” Kwartalnik poświęcony badaniu przeszłości Żydów w Polsce 1, no. 2 (1912/1913): 111–17.
19.Kościelniak, Karol. “Wpływ wojen północnych XVII i XVIII w. na postawy i relacje mieszkańców Poznania różnych wyznań.” Studia Historyczne 62, no. 1 (2019): 41–59. https://doi.org/10.12797/sh.62.2019.01.03.
20.Kośka, Małgorzata. “Dokumenty klasztorne w zbiorach kolekcjonerów lwowskich–Wiktora Baworowskiego i Aleksandra Czołowskiego.” Miscellanea Historico-Archivistica 27 (2020): 335–46.
21.Kozłowski, Przemysław. Działalność polityczno-dyplomatyczna Bohdana Chmielnickiego. PhD diss., Adam Mickiewicz University, 2014.
22.Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Wydawnictwo DiG, 2009.
23.Kuklo, Cezary. “Wielkość i struktura gospodarstwa domowego w Polsce wczesnonow- ożytnej. Próba charakterystyki”. In Cała historia to dzieje ludzi… Studia z historii społecznej ofiarowane profesorowi Andrzejowi Wyczańskiemu w 80-tą rocznicę urodzin i 55-lecie pracy naukowej, ed. Cezary Kuklo. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2004.
24.Łopatecki, Karol. “Jednostki odległości i szybkość podróżowania w drugiej połowie XVI stulecia w świetle traktatu Blaisea de Vigenère.” Przegląd Historyczny 112, no. 3 (2021): 531–62.
25.Markiewicz, Henryk (comp.). Żydzi w Polsce. Antologia literacka. Universitas, 1997.
26.Michałowska, Anna. “Elegie żydowskie upamiętniające wydarzenia połowy XVII wieku.” Napis 7 (2001): 259–279. https://doi.org/10.18318/napis.2001.1.18.
27.Nadav, Mordechai. The Jews of Pinsk, 1506 to 1880, ed. Mark Mirksy and Moshe Rosman. Stanford University Press, 2008. https://doi.org/10.1515/9780804783088.
28.Podhorodecki, Leszek. Chanat Krymski i jego stosunki z Polską w XV–XVIII w. Książka i Wiedza, 1987.
29.Podhorodecki, Leszek. Tatarzy. Książka i Wiedza, 1971.
30.Rosman, Moshe. Categorically Jewish, Distinctly Polish: Polish Jewish History Reflected and Refracted. Liverpool University Press, 2022. https://doi.org/10.3828/liverpool/9781906764852.001.0001.
31.Stampfer, Shaul. “Jewish Population Losses in the Course of the Khmelnytsky Uprising.” Judaica Ukrainica 4 (2015): 36–52.
32.Stampfer, Shaul. “What Actually Happened to the Jews of Ukraine in 1648?” Jewish History 17, no. 2 (2003): 207–27.
33.Sułowski, Zygmunt. “Liczebność Żydów na ziemiach polskich.” In Naród – Kościół – kultura. Szkice z historii Polski, ed. Adam Chruszczewski. Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1986.
34.Teller, Adam. “Jewish Literary Responses to the Events of 1648–1649 and the Creation of a Polish-Jewish Consciousness.” In Culture Front: Representing Jews in Eastern Europe, ed. Benjamin Nathans and Gabriella Safran. University of Pennsylvania Press, 2008. https://doi.org/10.9783/9780812291032.17.
35.Teller, Adam. Rescue the Surviving Souls. The Great Jewish Refugee Crisis of the 17th Century. Princeton University Press, 2020. https://doi.org/10.23943/princeton/9780691161747.001.0001.
36.Wojnarski, Dariusz. “Losy miast ziemi lubaczowskiej na trasie pochodu wojsk Bohdana Chmielnickiego w roku 1648.” Rocznik Lubaczowski 6 (1996): 32–41.
37.Wojnarski, Dariusz. “Rzemiosło i handel w Krasnymstawie. Między prosperity akryzysem (połowa XVI–XVII w.).” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 82 (2021): 37–72. https://doi.org/10.12775/rdsg.2021.02.
38.Wojnarski, Dariusz. “Straty materialno-demograficzne miast Ordynacji Zamojskiej w następstwie napadu wojsk Bohdana Chmielnickiego w 1648 r.” Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL 4, no. 2 (2008): 117–35.
39.Wyczański, Andrzej. Wieś polskiego Odrodzenia. Książka i Wiedza, 1969.
40.Yakovenko, Natalia. “The Events of 1648–1649: Contemporary Reports and the Problem of Verification.” Jewish History 17 (2003): 165–78.
41.Zieliński, Ludwik. “Narol – Lubycza – Rawa – Żółkiew.” Lwowianin 2 (1842): 45–51.