Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2020.1-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / z. 1 2020
Francuscy emigranci w pruskiej kolonii Wymysłów w latach 1797-1800
(French emigrants in the Prussian colony Wymysłów in 1797–1800)

Authors: Anna Łysiak-Łątkowska
Instytut Historii Uniwersytet Gdański
Keywords: French emigrants Stanislas Jean de Boufflers South Prussia Wymysłów Prussian colonization policy
Data publikacji całości:2020
Page range:19 (41-59)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

Folwark Wymysłów was part of the land property Pabianice which until 1795 belonged to the Cracow cathedral chapter. As a result of the 2nd and 3rd partitions of Poland, it was seized by Prussia and included in the then established South Prussia which became a territory of the Prussian settlement action. The seized land properties were divided into farms and organized into new colonies. Wymysłów was one of such settlements, established as a result of parcelling out Folwark Wymysłów. However, it was not populated with the typical Prussian settlers. Frederick William II of Prussia in 1796 gave consent that the land divided in Wymysłów might be settled by the French emigrants who were leaving their country because of the revolution (1789–1799). It was a group of aristocrats one of whom was Stanislas Jean de Boufflers. Granting land to the members of French aristocracy served not only the Prussian policy of settlement of the seized lands, but also implemented one of the principles of the policy of the Prussian authorities towards the emigrants from France, namely separating the refugees in order to prevent them from forming larger groupings in one place. It was also the effect of the contacts established by Stanislas Jean de Boufflers with the King of Prussia. The article describes the rise of the colony Wymysłów as a result of the Prussian settlement action, the emigration policy, and the principles of establishing and running new settlements. It also discusses the questions of the French emigration as a collective and individual experience seen in the context of the revolutionary legislature.
Download file

Article file

Bibliography

1.Źródła archiwalne
2.Archives Nationales France: série AF: archives du pouvoir exécutif 1789–1815, III: Directoire exécutif: Relations extérieures (an IV-an VIII), 76: Prusse (1792-an VIII), Prusse Correspondance des agents français à Berlin et en Suisse, Correspondance relative notamment aux Français émigrés en Prusse (an IV-an VII) dossier 318 (brak paginacji). série AF: archives du pouvoir exécutif 1789–1815, III: Directoire exécutif: Relations extérieures (an IV-an VIII), 74: Pologne (an II- an VI) dossier 301 (brak paginacji).
3.Archiwum Główne Akt Dawnych:
4.Der Zustand der Herrschaft Pabianice, deren Einziehung und künftige Verwaltung. 1796–1797, Generalne Dyrektorium Prus Południowych nr 1257, Seria: 1 Uniwersalia. Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej: Acta actorum capituli ecclesiae cathedralis Cracoviensis 26: 30 IX 1793 – 20 V 1803. Libri privilegiorum 5/5.
5.Inwentarz rewizji różnych dóbr wiejskich Krakowskiej Kapituły Katedralnej V/1847.
6.Archiwum Państwowe w Łodzi:
7.Zbiór rękopisów archiwalnych 1520–1914, Inwentarz włości pabianickiej 1737, Lustracja dóbr pabianickich kapituły krakowskiej z 1737 roku wraz z suplementum z 1743 roku.
8.Zbiór szczątków archiwów podworskich, Przywilej czyli zapis wieczysto-dzierżawczy folwarku Wymysłów (Ekonomia Pabianice).
9.Zbiór szczątków archiwów podworskich, Regestr kolonii Wymysłów.
10.Opracowania
11.Adamek, Robert, Tadeusz Nowak. Zarys dziejów Dobronia i okolicznych miejscowości do 1939 roku (wchodzących w skład obecnej gminy Dobroń). Łask–Dobroń: Zarząd Gminy Dobroń, 2000.
12.Baruch, Maksymilian. Pabianice, Rzgów i wsie okoliczne. Studia i szkice historyczne z dziejów dawnej włości kapituły krakowskiej w Sieradzkiem i Łęczyckiem. Pabianice 1930.
13.Boffa, Massimo, „Emigrées”. W: Dictionnaire critique de la Révolution Française, François Furet, Mona Ozouf, 346–354. Paris: Flamarion, 1988.
14.Carrell Sue. Introduction do La comtesse de Sabran et le chevalier de Boufflers, Le Lit bleu, correspondance 1777–1785, Sue Carell, 23–40. Paris: Tallendier, 2009.
15.Croze-Lemercier, Pierre de. Le Chevalier de Boufflers et La Comtesse de Sabran. Paris: Calman Lévy, 1894.
16.Croze-Lemecier, Pierre de, Gaston Maugras. Delphine de Sabran, marquise de Custine. Paris: Libraire Plon, 1912. Dostęp 22.01.2019. https://archive.org/details/delphinedesabra00maug/mode/2up.
17.Diesbach, Ghislain de. Histoire de l’émigration 1789-1814. Édition revue, corrigée, augmentée. Paris: Perrin, 1998.
18.Figlus, Tomasz, Staniek, Katarzyna. „Wielokulturowość wsi w wymiarze lokalnym na przykładzie gminy Dobroń”. Space-Society-Economy 20 (2017): 125–145.
19.Fijałek, Jan. Pabianice i włość pabianicka w drugiej połowie XVII i XVIII wieku. Łódź: Uniwersytet Łódzki, 1952.
20.Heike, Otto. 150 Jahre Schwabensiedlungen in Polen 1795–1945. Leverkusen: nakł. autora, 1979.
21.Hőpel, Thomas. „French Émigrés in Prussia”. W: The French Émigrés in Europe and the Struggle against Revolution 1789–1814, red. Kirsty Carpenter, Philip Mansel, 101–108. New York: St. Martin’s Press, 1999.
22.Ingleheart, Jennifer. Two Thousand Years of Solitude: Exile After Ovid. Oxford University Press, 2012.
23.Skrodzki, Eugeniusz. Wieczory piątkowe i inne gawędy, oprac. Mieczysław Opałek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962.
24.Trouncer, Margaret. Oriflamme: Being the True Story of Madame de Sabran and Her
25.Lover the Chevalier de Boufflers During the Times of Marie-Antoinette and the Revolutio. London: MacDonald & Co, 1944.
26.Wąsicki, Jan. Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe 1793–1806. Studium historycznoprawne. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1957.
27.Woźniak, Krzysztof. Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866. Proces i jego interpretacje. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013.
28.Vincent-Yagüe Jara, Antonio José de. „El viaje del caballero de Boufflers a Senegal y sue correspondencie con Eleonore de Sabran (The journey of the chevalier de Boufflers to Senegal and his correspondence with Éléonore de Sabran)”. Estudios Románicos 21 (2012): 153–164.
29.Zajączkowski, Stanisław. „Opole chropskie. Przyczynek do genezy dawnych dóbr pabianickich kapituły krakowskiej. Rocznik Łódzki 5 (1961): 131–154.
30.Zajączkowski, Stanisław. „Lokacje wsi na prawie niemieckim w dobrach pabianickich kapituły krakowskiej”. Pabianiciana 3 (1995): 27–42.
31.„Mieszkał tu markiz i hrabiowie”. Życie Pabianic, 27.07.2013. Dostęp 18.11.2018. https://www.zyciepabianic.pl/informacje/historia/mieszkal-tu-markiz.html.