Abstract
Folwarki stanowiły dla joannitów istotne zaplecze gospodarcze, produkujące dobra naturalne i zapewniające utrzymanie poszczególnych komandorii oraz urzędów wyższych dostojników zakonnych baliwatu brandenburskiego, jaki stanowiły placówki zakonne obszaru Brandenburgii, Meklemburgii i Pomorza. Przykład stanowią trzy folwarki przyzamkowe i domenalne podległe pomorskiej komandorii w Swobnicy; w gestii tamtejszych komendantów w połowie XVI w. znalazła się również dawna komandoria w Kolinie, której status już od okresu średniowiecza oscylował między siedzibą zakonną, a folwarkiem.
W wyniku intensywnego użytkowania do czasów współczesnych pierwotna, joannicka zabudowa tych gospodarstw nie zachowała się, jednakże wgląd w nią dają szesnastowieczne inwentarze, dokumentujące folwarki w dobie wczesnonowożytnej (przede wszystkim ok. połowy XVI w.). Był to moment, gdy komandoria w Swobnicy została podporządkowana książętom pomorskim, pozostając jednak częścią protestanckiego odłamu zakonu, jakim stał się wówczas baliwat brandenburski. Źródła inwentarzowe z tego okresu, choć nad wyraz skąpe, to skonfrontowane z innymi tekstami źródłowymi, obserwacjami terenowymi i wynikami badań archeologicznych, pozwalają wstępnie zarysować tę dotychczas marginalnie poruszaną problematykę. Daje to możliwość omówienia charakteru i funkcji obiektów znajdujących się na terenie gospodarstw oraz ocenić, w jakim stopniu przynależność zakonna wpływała na kształt obecnej tam zabudowy.
